Μακεδονικό ζήτημα: Από τη Δημοκρατία του Βαρδάρη στην ΠΓΔΜ

Πότε ξεκινά το Μακεδονικό- Είναι Μακεδόνες οι Σλάβοι; - Ποια ήταν η στάση του ΕΑΜ- Τι οδήγησε στην κρίση του 1991- Πως η Ελλάδα κέρδισε διπλωματικά και πως φτάσαμε σήμερα στη σύνθετη ονομασία

Του Αντρέα Πολυκάρπου

Διαβάστε Επίσης

Οι πρώτες προεδρικές εκλογές της Κύπρου πίσω στο 1959(Pics)

Το Μακεδονικό Ζήτημα εμφανίζεται το 19ο αιώνα και αφορά κυρίως στο διαμοιρασμό των εδαφών της άλλοτε αρχαίας ελληνικής αυτοκρατορίας με την εμπλοκή της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Φτάνουμε στον 21ο αιώνα και ακόμα το Μακεδονικό ταλανίζει την Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες. Σήμερα, ολόκληρη η Θεσσαλονίκη βρίσκεται στο πόδι αναφορικά με την επανέναρξη των συνομιλιών για την ονομασία της σλάβικης δημοκρατίας των Σκοπίων που διεκδικεί τον όρο Μακεδονία σε μια σύνθετη ονομασία.

Σήμερα αναμένεται το μεγάλο συλλαλητήριο μπροστά από το Λευκό Πύργο  με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου, με συλλογές και έντονες αντιπαραθέσεις.

Από πότε όμως ξεκινά το ζήτημα; Η Offsite σας παρουσιάζει τα βασικότερα σημεία στην ιστορία του Μακεδονικού ζητήματος από το 19ο αιώνα ως σήμερα. ...

Το Ανατολικό Ζήτημα                                                                                                                               

Μέρος του Ανατολικού ζητήματος (ως προς το πώς θα διαμοιραστούν τα εδάφη της νοσούσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) οξύνεται αμέσως μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με τις Ελλάδα, Βουλγαρία και Γιουγκοσλαβία να διεκδικούν τόσο το όνομα όσο και τα εδάφη.

Στους Βαλκανικούς πολέμους με τις τεράστιες νίκες του Ελληνικού στρατού απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (Α’ Βαλκανικός)και στη Βουλγαρία (Β’ Βαλκανικός) η Μακεδονία μοιράζεται σε τρεις χώρες: στη Σερβία, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία.

Μια από τις πρώτες προσπάθειες ήταν η δημιουργία ενός ανεξάρτητου Μακεδονικού κράτους, κάτι το οποίο δεν έγινε και το πρόβλημα κορυφώθηκε με την ανταλλαγή πληθυσμού του 1923.

Τότε, το ελληνικό στοιχείο άρχισε να ενδυναμώνεται σημαντικά στη Μακεδονία μετά την άφιξη Μικρασιατών προσφύγων και την απομάκρυνση των μουσουλμάνων αλλά το π΄ροβλημα εξακολουθεί να υπάρχει και να ταλανίζει την Ελλάδα και τα πολιτικά κόμματα.

Η στάση του ΚΚΕ

Η ρήξη στην ελληνική κοινωνία επέρχεται όταν το ΚΚΕ  το 1924 στη Γ' Διεθνή, υιοθετεί την άποψη της δημιουργίας ανεξάρτητου κράτους συμπεριλαμβανομένων και  των Σλάβων που αυτοαποκαλούνταν Μακεδόνες.

Στο Β΄Π.Π. και κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα, δεκάδες σλαβόφωνοι πληθυσμοί στην Ελληνική Μακεδονία εγγράφηκαν στα ένοπλα τμήματα του ΕΑΜ κάτι που ανάγκασε το κίνημα να δεχτεί θέσεις των Σλάβων στο Μακεδονικό.

Έτσι, λοιπόν, στον εμφύλιο με πρόφαση τη στάση του ΚΚΕ , τα κυβερνητικά στρατεύματα επιδεικνύουν σκληρή στάση στους αντάρτες και πολλοί εξ αυτών μαζί με χιλιάδες Μακεδόνες βρίσκουν καταφύγιο στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι πολλοί εξόριστοι ήταν πρώην κομιτατζήδες  και αντιμετώπιζαν βαρύτατες κατηγορίες για συνεργασία με τους Γερμανούς σε βάρος των Ελλήνων.

Αμνηστία με δόσεις

Το 1980, η Ελλάδα δίνει γενική αμνηστία προς τους πρώην πολίτες του Ελληνικού κράτους που εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους μετά τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά εξαιρεί  τους μη- Έλληνες αφού το δικαίωμα επαναπατρισμού διατηρούσαν μόνο οι Έλληνες πρώην πολίτες του Ελληνικού κράτους και όχι οι μη Έλληνες στο γένος, πρώην πολίτες του Ελληνικού κράτους.

Η «αγκαλιά» του Τίτο

Την ίδια περίοδο, στη Γιουγκοσλαβία ο πρόεδρος Τίτο αναγνώρισε πλήρως το "Μακεδονικό έθνος", και την Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, συμπεριλαμβάνοντας ως ισότιμο ομόσπονδο κράτος μέλος, τη "Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας", με πρωτεύουσα τα Σκόπια.

Τότε το Πρόβλημα οξύνεται για να κορυφωθεί με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την κύρηξη στις 6 Σεπτεμβρίου του 1991, της ανεξαρτησίας της ΠΓΔΜ ως "Δημοκρατία της Μακεδονίας" (ΠΓΔΜ) προκαλώντας ένταση μεταξύ των κρατών της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ.

Το ζήτημα της ονομασίας

Το ζήτημα της ονομασίας αρχίζει το 1991 μεταξύ της Ελλάδας που διεκδικεί ιστορικά τη Μακεδονία (το όνομα Μακεδονία προέρχεται ετυμολογικά από τη λέξη Μακεδνός που σημαίνει εύρωστος. Οι πρώτοι Μακεδόνες ήταν απόγονοι των Δωριέων και μέρος της Αρχαίας Ελλάδας ) και των Σκοπίων που διεκδικούν το όνομα και την ιστορία της περιοχής.

Η Ελλάδα αντιτίθεται στη χρήση της λέξης Μακεδονία και στη χρήση του όρου Μακεδόνες για τον προσδιορισμό της σλάβικης εθνότητας του κράτους και του όρου μακεδονική για τον προσδιορισμό της επίσημης γλώσσας, της σλαβομακεδονικής.

Το συλλαλητήριο του 1991 και η έκρυθμη κατάσταση

Το Μακεδονικό έφερε τα πάνω κάτω το 1991 με αποτέλεσμα να πέσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη και να τεθεί οριστικά- σχεδόν- το ζήτημα στην κατάψυξη μέχρι και τις τελευταίες μέρες μετά την αλλαγή στάσης των Σκοπιανών.

Στις 9 Ιανουαρίου 1991  η ΠΓΔΜ υποβάλλει αίτημα ένταξης στον ΟΗΕ με την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας με την Ελλάδα να προστρέχει στην ΕΟΚ και συγκεκριμένα στις Ιταλία και Γερμανία προκειμένου να μην αναγνωριστεί η αυτοαποκαλούμενη «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Στις 15 Ιανουαρίου η Βουλγαρία- μια χώρα με ανθελληνικό ρόλο όλα τα προηγούμενα χρόνια και βλέψεις για τη Θεσσαλονίκη-  γίνεται η πρώτη χώρα που αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Την ίδια στιγμή η Ελλάδα δέχεται το πρώτο χαστούκι αφού η επιτροπή νομομαθών της ΕΟΚ θεωρεί ότι  η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ικανοποιεί τις προϋποθέσεις για την αναγνώρισή της από την ΕΟΚ.

Στις 14 Φεβρουαρίου  εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες συμμετέχουν στο Παμμακεδονικό Συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης για το ζήτημα της ονομασίας αναγκάζοντας το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε να αναθέσει στον τότε προεδρεύοντα πορτογάλο Υπουργό Εξωτερικών Ζοάο Πινέιρο την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης για το όνομα.

Η πολιτική ένταση κορυφώνεται και όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν μπορεί να διαχειριστεί το όλο θέμα. Στις 18 Φεβρουαρίου συγκαλείται σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή με τη συμμετοχή των Μητσοτάκη, Παπανδρέου, Παπαρρήγα και Δαμανάκη, και εν τη παρουσία του – τότε- Υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά.

Όλες οι πλευρές συμφωνούν για κοινή γραμμή πλεύσης και για μια ονομασία που δεν θα περιέχει τη λέξη «Μακεδονία» ή παράγωγά της.

Τον Απρίλιο και ενώ το κλίμα οξύνεται τόσο στο εσωτερικό-  με τη διαφαινόμενη ρήξη μεταξύ Σαμαρά και Μητσοτάκη-  όσο και στο εξωτερικό, η  πορτογαλική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δια του υπουργού Εξωτερικών Ζοζέ Πινέιρο, προτείνει την ύπαρξη μιας σύνθετης ονομασίας για τα Σκόπια με επικρατέστερη ονομασία  «Νέα Μακεδονία».

Το – γνωστό- «Πακέτο Πινέιρο» φέρνει στα άκρα τις σχέσεις του Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του Υπ. Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά με αποτέλεσμα ο πρώτος να καθαιρέσει λίγες μέρες μετά τον Υπουργό του και να αναλάβει ο ίδιος το Υπουργείο Εξωτερικών.

Στα μέσα Απριλίου συγκαλείται για δεύτερη φορά το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών για το Μακεδονικό υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή αλλά χωρίς την παρουσία της Γ.Γ.  του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα όπου και αποφασίζεται να απορριφθεί το «πακέτο Πινέιρο». Κοινή εθνική θέση είναι η ονομασία να μην περιλαμβάνει τη λέξη Μακεδονία ή παράγωγά της.

Η Ελλάδα βρίσκει σταδιακά δεκάδες συμμάχους στο εξωτερικό με τους Υπουργούς Εξωτερικών των Μελών της ΕΟΚ  να ανακοινώνουν ότι θα αναγνωρίσουν την ΠΓΔΜ, μόνο με ονομασία που θα είναι αποδεκτή από την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, 87 μέλη του Κογκρέσου (70 βουλευτές και 17 γερουσιαστές) υπογράφουν επιστολή προς τον Πρόεδρο Τζορτζ Μπους και του ζητούν να μην αναγνωρίσει τη ΠΓΔΜ, αν δεν ικανοποιηθούν όλα τα δίκαια αιτήματα της Ελλάδας.

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ενθαρρυμένος,  πρότεινε στην ΕΟΚ να αναγνωριστούν τα Σκόπια ως «Δημοκρατία του Βαρδάρη» κάτι που απορρίπτουν οι Σλάβοι των Σκοπίων. Στη διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ στη Λισαβόνα αποφασίζεται ξεκάθαρα και ανακοινώνεται ότι δεν θα αναγνωριστούν τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία. Οι ελληνικές θέσεις γίνονται επισήμως αποδεκτές διεθνώς.

Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες νίκες του διπλωματικού σώματος της Ελλάδας που έκλεισε την πόρτα στους Σλάβους αναφορικά με τη διεκδίκηση της Μακεδονικής ιστορίας της Ελλάδος.

Σε απάντηση η ΠΓΔΜ επιλέγει το δεκαεξάκτινο αστέρι της Βεργίνας σε κόκκινο φόντο ως σημαία της, ενώ μεγάλος εκδοτικός οίκος των Σκοπίων εκδίδει μεγάλου μεγέθους χάρτη της λεγόμενης «Μεγάλης Μακεδονίας», στον οποίο περιλαμβάνονται ακόμη και νησιά του Αιγαίου. Ο χάρτης όχι μόνο δεν αναγνωρίστηκε διεθνώς αλλά διακωμωδήθηκε παγκοσμίως γελοιοποιώντας τις θέσεις των Σκοπιανών που έχασαν κάθε πολιτικό έρεισμα.

Τελικά, στις 11 Δεκεμβρίου τα Σκόπια υιοθετούν το μη αναγνωρισμένο όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας – Σκόπια» χωρίς πραγματική διεθνή θέση.

Βουκουρέστι 2008- Σύνοδος Κορυφής ΝΑΤΟ

Ένα από τα θέματα που τέθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2008 ήταν και η είσοδος της  Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας κάτι που εκκρεμούσε αφού υπήρχε  το πρόβλημα της ονομασίας της.

Η Ελλάδα εξ’ αρχής και παρά τις πιέσεις που δέχτηκε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ξεκαθάρισε ότι δεν θα δεχτεί την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ αν δεν λυθεί το ζήτημα του ονόματος.

 Την ελληνική θέση στήριξε η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γερμανία και η Γαλλία. Την αντίθεσή τους απέναντι στην Ελλάδα και στις θέσεις της επέδειξαν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, η Σλοβενία, η Τσεχία, η Εσθονία και η Λιθουανία.

Το τελικό ανακοινωθέν της Συνόδου ανέφερε ότι η ένταξη της ΠΓΔΜ δεν μπορεί να γίνει αν δεν επιλυθεί το πρόβλημα της ονομασίας.

Από το 2008 μέχρι σήμερα

Μετά την ήττα του εθνικιστή Νικόλα Γκρουέφσκι και την άνοδο στην εξουσία του Ζόραν Ζάεφ όλα έδειχναν ότι οδεύουμε σε μια λύση αφού η νέα ηγεσία άρχισε να αφαιρεί τα αγάλματα του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τις πλατείες των Σκοπίων υποσχέθηκε να αλλάξει και το όνομα του διεθνούς αεροδρομίου.

Την ίδια στιγμή η νέα κυβέρνηση διεμήνυσε στην Ελλάδα ότι δεν διεκδικεί καμία ιστορική πρωτοκαθεδρία στο όνομα Μακεδονία ενώ επιδιώκει μιαν άμεση λύση ούτως ώστε να ενταχθεί η χώρα στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. προκειμένου να ξεφύγουν από το οικονομικό αδιέξοδο.

Οι συνομιλίες συνεχίζονται αλλά και πάλι στο τραπέζι επανήλθε ο όρος της σύνθετης ονομασίας με τον Υπουργό Εξωτερικό της Ελλάδας Νίκο Κοτζιά να δηλώνει στις 4 Δεκεμβρίου 2017 ότι η κυβέρνηση δεσμεύεται, στηρίζει και διαπραγματεύεται για μια σύνθετη ονομασία ενιαία σε όλες τις χρήσεις της που θα συμπεριλαμβάνει το όνομα Μακεδονία…

Τα 5 όνοματα

Τα πέντε ονόματα που κατατέθηκαν την περασμένη Τετάρτη στη Νέα Υόρκη από το διαπραγματευτή Μάθιου Νίμιτς περιλάμβαναν τον όρο Μακεδονία και ήταν  τα ακόλουθα:

• Republika Nova Makedonija (Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας)
• Republika Severna Makedonija (Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας)
• Republika Gorna Makedonija (Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας
• Republika Vardarska Makedonija (Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη)
• Republika Makedonija (Skopje) [Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια)

https://www.offsite.com.cy/articles/eidiseis/ellada/242453-makedoniko-zitima-apo-ti-dimokratia-toy-vardari-stin-pgdm

 =====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"