Εγχειρίδιο βλακείας Του Διονύση Χαριτόπουλου

Ήταν μάλλον η πρώτη φορά που στη λέσχη μας επιλέξαμε να διαβάσουμε ένα δοκίμιο. Συνήθως, πάνω από 90%, διαβάζουμε μυθιστορήματα και μετά διηγήματα ή νουβέλες. Προσωπικά θεωρώ, πως όλα τα είδη λογοτεχνίας έχουν θέση σε μια λέσχη ανάγνωσης, αν υπάρχει συναίνεση της συντριπτικής πλειοψηφίας των μελών της. Για την επιλογή του συγκεκριμένου δοκιμίου "Εγχειρίδιο βλακείας", υπήρξε ομοφωνία. Παρόλα ταύτα, επειδή κατά την συζήτηση του βιβλίου, υπήρχαν διιστάμενες απόψεις και για ορισμένα κεφάλαια-θέσεις του συγγραφέα αντιδιαμετρικά αντίθετες τοποθετήσεις από ορισμένα παριστάμενα μέλη, δηλώνω ότι η παρακάτω βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου αντικατοπτρίζει την δική μου, προσωπική άποψη, που μαζί με ελάχιστα άλλα μέλη, δεν παύει να είναι μειοψηφική.

***

Τον Διονύση Χαριτόπουλο, τον γνωρίζω και τον εκτιμώ πολύ και σαν συγγραφέα αλλά και σαν άνθρωπο, εδώ και πολλά χρόνια. Συγκεκριμένα από τότε που αγόρασα και διάβασα τους 2 ανεπανάληπτους τόμους που έγραψε για τον Άρη Βελουχιώτη. Μετά αγόρασα και διάβασα κι άλλα βιβλία του μεταξύ των οποίων και το «Εγχειρίδιο Βλακείας». Το διάβασα το 2008 και μ’ άρεσε πολύ. Ήταν ένα μικρό εγκόλπιο αυτογνωσίας για μένα. Αποτελείται από 88 μικρά κεφάλαια – ενότητες που σε 100 αραιογραμμένες σελίδες σε μια ώρα ανάγνωσης παθαίνεις μια ανάταση, σου συμβαίνει ένα κλικ μέσα σου και παίρνεις - χωρίς να το καταλάβεις-, τόση γνώση και πείρα, που θα χρειάζονταν δεκάδες βιβλία για να την αποκτήσεις. Το βιβλίο – εγχειρίδιο, διαβάζεται και ξαναδιαβάζεται, ανάκατα, από την αρχή ή από τη μέση ή στην τύχη, έχει μικρή φόρμα, χωράει στη τσάντα και χρειάζεται που και που ξαναδιάβασμα για φρεσκάρισμα της μνήμης. Ο λόγος είναι πυκνός, αποφθεγματικός, ενίοτε ποιητικός και απόλυτα κατανοητός. Παρά το μικρό του μέγεθος, κάποια κεφάλαια χρειάζονται μια δεύτερη ανάγνωση και κάποια επεξεργασία, για να μην παρανοηθούν κάποιες απόψεις του συγγραφέα, που σε πρώτη ανάγνωση φαίνονται ακραίες. Μόνο έτσι αναγνωρίζεται σωστά -κατά τη γνώμη μου- ότι πρόθεση του συγγραφέα δεν είναι να χαϊδέψει τα προτερήματα της μειονότητας των έξυπνων και να χαντακώσει την (υποτιθέμενη) πλειοψηφία των βλακών. Μια δεύτερη ανάγνωση αναδεικνύει την σωστή άποψη, ότι η αναλογία έξυπνων / βλακών είναι περίπου ίδια (μιλάει για κατανομή Gauss). κι ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων βρίσκονται κάπου στη μέση (στο μέσο της κατανομής), κι ότι "αυτοί αποτελούν τον κοινό νου πάνω στον οποίο ρολάρει η κοινωνία". Πρόθεσή του, νομίζω, είναι να βοηθήσει όλους μας -ανεξάρτητα ευφυίας- να αναγνωρίσουμε τα τυχόν λάθη μας και να γίνουμε καλύτεροι.

Ο Χαριτόπουλος ανήκει στην τάξη των αυτομαθών, αυτών που διδάχτηκαν από τα πράγματα κι όχι από τα βιβλία, γεννήθηκε το 1947 στην Αθήνα και μεγάλωσε στον Πειραιά όπου από μικρή ηλικία έκανε διάφορες χειρωνακτικές δουλειές στο Λιμάνι και στα γύρω μηχανουργεία, εγκατέλειψε νωρίς δύο απόπειρες σπουδών στην Αθήνα και στο Λονδίνο και δούλεψε στη διαφήμιση μέχρι το 1990. Κάποια στιγμή του έγινε ένα κλικ μέσα του, παράτησε την διαφήμιση και τα πολλά λεφτά, μετακόμισε στο Καρπενήσι κι άρχισε να γράφει. Κάπου λέει στο βιβλίο του, ότι «ένας δοκιμασμένος άνθρωπος» διαθέτει πείρα ζωής «έχουν δει πολλά τα μάτια του», άρα έχει τα καλύτερα εχέγγυα για ένα ιδιαίτερο άνθρωπο και συγγραφέα: νομίζω ένας τέτοιος "δοκιμασμένος άνθρωπος" και στην προσωπική του ζωή καί σαν συγγραφέας, είναι ο ίδιος ο Διονύσης Χαριτόπουλος, ένας ιδιαίτερος άνθρωπος, ένας πραγματικός μάγκας.

Προσπάθησα στο παρακάτω κείμενο να ομαδοποιήσω τις γνώσεις που αποκομίζει κανείς από το βιβλίο. Δεν ξέρω αν το πέτυχα ικανοποιητικά. Τα περισσότερα που παραθέτω αποτελούν σχεδόν αυτούσια ύλη παρμένη από το βιβλίο. Δεν γίνονταν διαφορετικά.

Ιστορία του ανθρώπου (και του εγκεφάλου του). . .

Μπρεχτ: “Άραγε η βλακεία οδηγεί στην κακία ή η κακία οδηγεί στην βλακεία;»

“Άραγε η βλακεία οδηγεί στην κακία ή η κακία οδηγεί στην βλακεία;»

-Ούτε το ένα ούτε το άλλο .. Και τα δυο δεν είναι παρά συμπτώματα. Η βαθύτερη αιτία είναι η δυσανεξία απέναντι σε ένα Απύθμενο εσωτερικό κενό… Ο Βλαξ το υποψιάζεται , αλλά καθώς αδυνατεί να το παραδεχτεί, το Απωθεί. Το παραγεμίζει είτε σωματικά -λαιμαργία-είτε στρεφόμενος προς τον εξωτερικό κόσμο : Με κακία. Προσπαθώντας να Επιβάλλει την εξουσία του ελπίζει να ξεχάσει την εσωτερική του κενότητα. Αλλά εκείνη επιστρέφει τα βράδια καθώς ετοιμάζεται να κοιμηθεί… ή τα πρωινά λίγα δευτερόλεπτα πριν ανοίξει τα ματιά του. Φαύλος κύκλος.

«Ποιο είναι το μεγάλο μυστικό του βλάκα;» ρώτησαν κάποτε τον κ. Κόινερ

«Αυτό που τον κάνει ακατανίκητο, ανυπέρβλητα κακό και πάντα νικητή;»

– Το μεγάλο μυστικό του βλάκα, χμ, για να σκεφτώ λίγο… Ε… μάλλον ότι δεν του περνά καν από το μυαλό, δεν διανοείται ότι μπορεί για μια στιγμή να ‘χει άδικο. Κι αν του περάσει μια στάλα υποψίας από το μυαλό, γρήγορα τη διώχνει. Αυτός βλαξ; Ποτέ των ποτών. Οι άλλοι είναι πάντα. Έτσι γίνεται αδίσταχτα θρασύς, υπέροχα επικίνδυνος, ανυπέρβλητα αλαζονικός. Και πείθει. Γιατί πάντα υπάρχουν αρκετοί βλάκες για να σχηματίσουν μια πλειοψηφία. Αυτό είναι το μυστικό όπλο του βλάκα. Μα γι αυτό ακριβώς πρέπει να εξολοθρεύουμε τη βλακεία, γιατί κάνει βλάκες αυτούς που τη συναντούν.

«Άραγε η βλακεία οδηγεί στην κακία ή η κακία οδηγεί στην βλακεία;» τον ρώτησαν.

Εγχειρίδιο Βλακείας [Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλοι υποτιμούμε τον αριθμό των βλακών ανάμεσα μας , αφού το κρίσιμο ποσοστό που όλοι γνωρίζουμε ότι υφίσταται σε κάθε τυχαία πληθυσμιακή ομάδα παραμένει ως σήμερα...

Σχετικό: Ουμπέρτο Έκο: O βλάκας... «Και ο βλάκας;» «Α! Ο βλάκας δεν κάνει λάθη συμπεριφοράς...Κάνει λάθος συλλογισμούς.

Αποσπάσματα από το βιβλίο «Εγχειρίδιο Βλακείας» του Διονύση Χαριτόπουλου.

Το μέγεθος και οι αυλακώσεις του εγκεφάλου που χώρισαν τους ανθρώπους από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο χωρίζουν και τους ίδιους (με την επίδραση και του περιβάλλοντος όπου αναπτύσσονται) , ανεξαρτήτως φυλής , χρώματος , φύλου , πλούτου , σπουδών , ιδεολογίας , σε δύο βασικές κατηγορίες : στους ΕΞΥΠΝΟΥΣ και στους ΒΛΑΚΕΣ. Αν και η μεταξύ τους διάκριση δεν είναι δύσκολη , όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία δεν το λένε και όσοι ανήκουν στη δεύτερη δεν το ξέρουν.

Η βλακεία είναι απρόβλεπτη. ‘Εχει τόση ποικιλία εκδηλώσεων, όσοι και οι βλάκες που ο καθένας ξεχωριστά είναι μια αστείρευτη πηγή εμπνεύσεων.

Κατά το χαριτολόγημα του Σαμφόρ , ο βλάκας ζει απερίσκεπτα σε έναν κόσμο που δεν ξέρει , όπως οι μύγες δεν ξέρουν φυσική ιστορία.

Η μήτρα της ευφυίας και της βλακείας ήταν ανέκαθεν αντικείμενο σκυλοκαυγά. : γεννήθηκαν ή έγιναν; 
Έτσι βγήκαν από τα γεννοφάσκια τους ή τους γάνωσε το μυαλό ο κόσμος όπου φύτρωσαν; Με δύο λόγια , η νόηση είναι κληρονομική (γονίδιο) ή επίκτητη; (περιβάλλον). 
Νοητικά ο καθένας μας κληρονομεί ένα ορισμένο οικόπεδο , μικρό ή μεγάλο. ...

Για κυβερνητικούς και κομματικούς εγκάθετους: Αποσπάσματα από το βιβλίο «Εγχειρίδιο Βλακείας» του Διονύση Χαριτόπουλου

Είδος: Φιλοσοφία, Χιούμορ
Εταιρεία: Αστάρτη, Τόπος
Συγγραφέας: Martin Page, Διονύσης Χαριτόπουλος

Θετικά:

 Πως έγινα βλάκας: Στηλιτεύει αμείλικτα τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Έχει την ορμή της γραφής ενός νέου / Εγχειρίδιο Βλακείας: Καλύπτει κάθε περίπτωση βλάκα σε αυτό τον κόσμο. Καυστικό και πρωτότυπο κατηγορώ απέναντι στη βλακεία

Αρνητικά:

 Πως έγινα βλάκας: Στο τέλος γίνεται δογματικό προτείνοντας τη λύση του / Εγχειρίδιο Βλακείας: Αμηχανία στα επιχειρήματα πολλές φορές.

Παρουσίαση από: Zampano

Αϊνστάιν ή τέλος πάντων όποιος διεκδικεί την πατρότητα της περίφημης πρότασης, το είπε ιδανικά με 19 λέξεις:

“Δύο πράγματα δεν έχουν όρια, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία. Και για το πρώτο διατηρώ τις αμφιβολίες μου”.

Τα παραδείγματα βλακείας είναι ατελείωτα στην Ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού αλλά εκεί που πραγματικά βλέπουμε τα αποτελέσματα της σε όλο της το μεγαλείο είναι στην τρελή καθημερινότητα μας. Ο Peslac και το Zyklon κάτι θα έχουν παραπάνω να σας πουν. Τώρα που το σκέφτομαι, οποιονδήποτε και να ρωτήσεις, θα έχει να σου αναφέρει μερικά περιστατικά άφατης βλακείας. Αλλά, ένα λεπτό, δηλαδή εμείς ποτέ δεν έχουμε πέσει στα δίχτυα της; Ποτέ δεν κάναμε κάτι που το σύμπαν καθόταν από πάνω μας και γελούσε με σπασμούς ή έκλαιγε σαν μοιρολογίστρα; — Για σκεφθείτε καλύτερα. Μόνοι είμαστε. Αν λέμε κι εδώ ψέματα…

Ουμπέρτο Έκο – O βλάκας...

«Και ο βλάκας;»

«Α! Ο βλάκας δεν κάνει λάθη συμπεριφοράς. 

Κάνει λάθος συλλογισμούς. 
Είναι αυτός που λέει ότι όλοι οι σκύλοι είναι κατοικίδια ζώα και όλοι οι σκύλοι γαβγίζουν, όμως και οι γάτοι είναι κατοικίδια ζώα, επομένως γαβγίζουν. 
Ή ότι όλοι οι Αθηναίοι είναι θνητοί, όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι θνητοί, επομένως όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι Αθηναίοι».

«Πράγμα που ισχύει».
«Ναι, αλλά συμπτωματικά. 
Ο βλάκας μπορεί να πει και κάτι σωστό, όμως για λανθασμένους λόγους».«Μπορούμε να πούμε λανθασμένα πράγματα, αρκεί οι λόγοι να είναι σωστοί».

«Κατ’ ανάγκην. 

Αλλιώς γιατί να πασχίζουμε τόσο να είμαστε έλλογα όντα;»«Όλοι οι μεγάλοι ανθρωπόμορφοι πίθηκοι κατάγονται από κατώτερες μορφές ζωής, οι άνθρωποι κατάγονται από κατώτερες μορφές ζωής, άρα όλοι οι άνθρωποι είναι μεγάλοι ανθρωπόμορφοι πίθηκοι».

«Αρκετά καλά. 

Φτάσαμε ήδη στο κατώφλι όπου υποπτεύεστε ότι κάτι δεν πάει καλά, όμως χρειάζεται λίγη δουλειά για ν’ αποδείξετε τι και γιατί. 
Ο βλάκας είναι παμπόνηρος. 
Τον ανόητο τον αναγνωρίζουμε αμέσως (κι ας μη μιλήσουμε για τον κρετίνο), ενώ ο βλάκας κάνει συλλογισμούς περίπου σαν τους δικούς μας, εκτός από κάτι απειροελάχιστο: