Κ. Παλαμάς: Ενας βαθιά προοδευτικός διανοούμενος. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1859

Στην αργατιά, στη χωριατιά, το χιόνι, η γρίπη, η πείνα, οι λύκοι, ποτάμια, πέλαγα, στεριές, ξολοθρεμός και φρίκη.
Χειμώνας άγριος – κι η φωτιά, καλοκαιριά στην κάμαρά μου.
Ντρέπομαι για τη ζέστα μου και για την ανθρωπιά μου.

Κωστής Παλαμάς
Από τον Δωδεκάλογο του Γύφτου

Σαν σήμερα 13 Γενάρη του 1859 γεννιέται στην Πάτρα ο ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας Κωστής Παλαμάς. Αν και ο ίδιος σε καμιά περίπτωση δεν δήλωσε στρατευμένος στα συμφέροντα της εργατικής τάξης διανοούμενος, όλο του το συγγραφικό έργο του είναι βαθιά προοδευτικό.
Ο Κ. Παλαμάς οραματιζόταν μια ελεύθερη, δίκαιη και ισότιμη κοινωνία και το έργο του «Δωδεκάλογος του Γύφτου», δίνει μια καθαρή εικόνα για τα πιστεύω του.

Ας δούμε τι γράφει για το αριστούργημα αυτό του ποιητή ο Νίκος Ζαχαριάδης παραθέτοντας ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Ο αληθινός Παλαμάς» που έγραψε ο πρώην γ.γ. του ΚΚΕ όταν ήταν κρατούμενος στις φυλακές της Κέρκυρας τον Γενάρη –Μάρτη του 1937. (Κυκλοφόρησε τον Απρίλη του 1953 από το εκδοτικό της ΚΕ του ΚΚΕ «Νέα Ελλάδα»)

Στο «Δωδεκάλογο του Γύφτου» καθρεπτίζεται όλη η αγανάχτηση και το ξεσήκωμα του ποιητή ενάντια στην εθνικιστική αρχαιοκαπηλεία και τη βυζαντινή αποτελμάτωση, ενάντια στους πατριδέμπορους αφανιστές, που στο όνομα της «λατρείας» και της συνέχισης των αρχαίων και βυζαντινών ξεπουλούσαν και κατάστρεφαν το έθνος. ...

Ο Γκρεμιστής (Κ. Παλαμάς)

Σχετικό: Κ. Παλαμάς - Ο Γκρεμιστής και ο Κτίστης

Ο Κ. Παλαμάς - Άγαλμα του Βάσου Φαληρέα, 

Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, 1965

Ὁ Γκρεμιστὴς

Ἀκοῦστε. Ἐγὼ εἶμαι ὁ γκρεμιστής, γιατί εἶμ᾿ ἐγὼ κι ὁ κτίστης,

ὁ διαλεχτὸς τῆς ἄρνησης κι ὁ ἀκριβογιὸς τῆς πίστης.

Καὶ θέλει καὶ τὸ γκρέμισμα νοῦ καὶ καρδιὰ καὶ χέρι.

Στοῦ μίσους τὰ μεσάνυχτα τρέμει ἑνὸς πόθου ἀστέρι.

Κι ἂν εἶμαι τῆς νυχτιᾶς βλαστός, τοῦ χαλασμοῦ πατέρας,

πάντα κοιτάζω πρὸς τὸ φῶς τὸ ἀπόμακρο τῆς μέρας.

ἐγὼ ὁ σεισμὸς ὁ ἀλύπητος, ἐγὼ κι ὁ ἀνοιχτομάτης·

τοῦ μακρεμένου ἀγναντευτής, κι ὁ κλέφτης κι ὁ ἀπελάτης*

καὶ μὲ τὸ καριοφίλι μου καὶ μὲ τ᾿ ἀπελατίκι*

τὴν πολιτεία τὴν κάνω ἐρμιά, γῆ χέρσα τὸ χωράφι.

Κάλλιο φυτρῶστε, ἀγκριαγκαθιές, καὶ κάλλιο οὐρλιάστε, λύκοι,

κάλλιο φουσκῶστε, πόταμοι καὶ κάλλιο ἀνοῖχτε τάφοι,

καί, δυναμίτη, βρόντηξε καὶ σιγοστάλαξε αἷμα,

παρὰ σὲ πύργους ἄρχοντας καὶ σὲ ναοὺς τὸ Ψέμα.

Τῶν πρωτογέννητων καιρῶν ἡ πλάση μὲ τ᾿ ἀγρίμια

ξανάρχεται. Καλῶς νὰ ῾ρθῆ. Γκρεμίζω τὴν ἀσκήμια.

Εἶμ᾿ ἕνα ἀνήμπορο παιδὶ ποὺ σκλαβωμένο τό ῾χει

τὸ δείλιασμα κι ὅλο ρωτᾷ καὶ μήτε ναὶ μήτε ὄχι

δὲν τοῦ ἀποκρίνεται κανείς, καὶ πάει κι ὅλο προσμένει

τὸ λόγο ποὺ δὲν ἔρχεται, καὶ μία ντροπὴ τὸ δένει

Μὰ τὸ τσεκοῦρι μοναχὰ στὸ χέρι σὰν κρατήσω,

καὶ τὸ τσεκοῦρι μου ψυχὴ μ᾿ ἕνα θυμὸ περίσσο.

Τάχα ποιὸς μάγος, ποιὸ στοιχειὸ τοῦ δούλεψε τ᾿ ἀτσάλι

καὶ νιώθω φλόγα τὴν καρδιὰ καὶ βράχο τὸ κεφάλι,

καὶ θέλω νὰ τραβήξω ἐμπρὸς καὶ πλατωσιὲς* ν᾿ ἀνοίξω,

καὶ μ᾿ ἕνα Ναὶ νὰ τιναχτῶ, μ᾿ ἕνα Ὄχι νὰ βροντήξω;

Καβάλα στὸ νοητάκι* μου, δὲν τρέμω σας ὅποιοι εἶστε

γκρικάω,* βγαίνει ἀπὸ μέσα του μιὰ προσταγή: Γκρεμίστε!

Δειλοί και κρυφοί στίχοι, 1928

απελάτης= βυζαντινός φρουρός των συνόρων - ζωοκλέφτης.
απελατίκι= σιδερένιο ρόπαλο
πλατωσιές= πλατώματα, πλατύ άνοιγμα, ξέφωτο
νοητάκι= μαγικό άλογο με υπερφυσικές ικανότητες
γρικάω= ακούω



Ποίηση: Κωστής Παλαμάς - Μουσική: Σοφία Λαμπροπούλου

Έπαιξαν οι μουσικοί (με αλφαβητική σειρά):

Κ. Παλαμάς: Ενας βαθιά προοδευτικός διανοούμενος

Στην αργατιά, στη χωριατιά, το χιόνι, η γρίπη, η πείνα, οι λύκοι,
ποτάμια, πέλαγα, στεριές, ξολοθρεμός και φρίκη.

Χειμώνας άγριος – κι η φωτιά, καλοκαιριά στην κάμαρά μου.
Ντρέπομαι για τη ζέστα μου και για την ανθρωπιά μου.

Κωστής Παλαμάς: Από τον Δωδεκάλογο του Γύφτου


Σαν σήμερα 13 Γενάρη του 1859 γεννιέται στην Πάτρα ο ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας Κωστής Παλαμάς. Αν και ο ίδιος σε καμιά περίπτωση δεν δήλωσε στρατευμένος στα συμφέροντα της εργατικής τάξης διανοούμενος, όλο του το συγγραφικό έργο του είναι βαθιά προοδευτικό.
Ο Κ. Παλαμάς οραματιζόταν μια ελεύθερη, δίκαιη και ισότιμη κοινωνία και το έργο του «Δωδεκάλογος του Γύφτου», δίνει μια καθαρή εικόνα για τα πιστεύω του. [http://tinyurl.com/jlmqspo - Βαθύ Κόκκινο]

Ας δούμε τι γράφει για το αριστούργημα αυτό του ποιητή ο Νίκος Ζαχαριάδης παραθέτοντας ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Ο αληθινός Παλαμάς» που έγραψε ο πρώην γ.γ. του ΚΚΕ όταν ήταν κρατούμενος στις φυλακές της Κέρκυρας τον Γενάρη –Μάρτη του 1937. (Κυκλοφόρησε τον Απρίλη του 1953 από το εκδοτικό της ΚΕ του ΚΚΕ «Νέα Ελλάδα»)

Στο «Δωδεκάλογο του Γύφτου» καθρεπτίζεται όλη η αγανάχτηση και το ξεσήκωμα του ποιητή ενάντια στην εθνικιστική αρχαιοκαπηλεία και τη βυζαντινή αποτελμάτωση, ενάντια στους πατριδέμπορους αφανιστές, που στο όνομα της «λατρείας» και της συνέχισης των αρχαίων και βυζαντινών ξεπουλούσαν και κατάστρεφαν το έθνος. Μα ο ποιητής δε σταματά εδώ. ...

Η Ελλάδα πτωχεύει και ο Παλαμάς γράφει πικραμένος στην θεά Αθηνά : «χαμένη κλαῖς τὴν ἱερή σου πόλη»... [Tι δεν καταλαβαίνεις;]

"Δεν έχεις Όλυμπε θεούς, μηδέ λεβέντες Όσσα, ραγιάδες έχεις μάνα γη, σκυφτούς για το χαράτσι, κούφιοι και οκνοί καταφρονάν τη θεία τραχειά σου γλώσσα,των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι ... Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι, και Μαμμωνάδες βάρβαροι,και χαύνοι λεβαντίνοι, λύκοι ώ κοπάδια οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι κι οι χαροκόποι αδιάντροποι και πόρνη η Ρωμιοσύνη."

Το ανάγλυφο της Αθηνάς βρέθηκε το 1888 στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης νότια του Παρθενώνα και χρονολογικά κατατάσσεται στους τελευταίους χρόνους του πρώτου ήμισυ του 5ου π.Χ. αιώνα.Είναι ένα από τα διασημότερα έργα που εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης και αποτυπώνει την Αθηνά με μελαγχολία ή λύπη. Πιθανόν επειδή η στήλη είναι επιτύμβιο μνημείο πεσόντων στρατιωτών των Μηδικών πολέμων προς υπεράσπιση της πατρίδας. Το ανάγλυφο της σκεπτόμενης Αθηνάς. Το ανάγλυφο της «Σκεπτόμενης Αθηνάς» του 5ου αιώνα π. Χ., που εκτίθεται στο Μουσείο της Ακρόπολης. Λίγα χρόνια μετά την σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη, η Αθηνά εμπνέει τον Κωστή Παλαμά, οποίος ζει σε μια Ελλάδα που ήδη έχει πτωχεύσει (1893) και λίγο αργότερα ηττάται στον ελληνοτουρκικό πόλεμο (1897) με αποτέλεσμα να βρεθεί υπό τον αφυκτικό κλοιό των μεγάλων δυνάμεων για το χρέος έναντι των ξένων. Η θεά Αθηνά μέσα από τα μάτια του ποιητή, αντιλαμβάνεται την φρικτή δοκιμασία και μελαγχολεί.

Σ” αυτήν μιλάει ο Παλαμάς και της γράφει…

Η Μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα. Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα

Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,
ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι,
κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι....

Οι φοβερές σημαίες θα ξεδιπλωθούν και πάλι στον αέρα!

Ο Κωστής Παλαμάς (Πάτρα, 13 Ιανουαρίου 1859 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943) ήταν ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας.

Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης.

Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, πρωτοπόρος, μαζί με το Νίκο Καμπά και το Γεώργιο Δροσίνη, της αποκαλούμενης Νέας Αθηναϊκής (ή Παλαμικής) σχολής.

  
Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει
το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·
κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,
στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.
Από θαμπούς ντερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους
κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.
Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους αρλεκίνους!
Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.
Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,
ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι,
κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.
Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι,
Και Μαμμωνάδες βάρβαροι, και χαύνοι λεβαντίνοι·
Λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι
Κι οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη!" ...

Σαν Σήμερα το 1943... Πέθανε ο Παλαμάς! Και μπροστά στα SS ο Σικελιανός απήγγειλε: "Ἠχῆστε οἱ σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές..."

O Ἄγγελος Σικελιανός στην κηδεία του Παλαμά….
εν μέσω Κατοχής … στις 27 Φεβρουαρίου 1943 …. ! ! !
ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΟΡΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΜΑΣ ! ! !
ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ Ο ΧΡΟΝΟΣ, ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ! ! !

Ἀπαγγέλλει ἐπάνω ἀπὸ τὴν σωρὸ τοῦ ποιητῆ, δονῶντας τὴν λαοθάλασσα πού εἶχε συγκεντρωθεῖ, μετατρέποντας ἔτσι τὴν κηδεία τοῦ μεγάλου Ποιητῆ, στὴν μεγαλύτερη ἀντικατοχικὴ συγκέντρωση! (netakias)

 Ἄγγελος Σικελιανός - Παλαμᾶς: