ΟΤΑΝ ΟΙ ΡΩΜΙΟΙ, ΜΕ ΘΕΙΕΣ ΕΥΛΟΓΙΕΣ ΒΟΜΒΑΡΔΙΖΑΝ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ...

 Μύθος τα περί δήθεν προσφοράς
ποσοτήτων μολυβιού στους πολιορκημένους οθωμανούς,
για να μην καταστρέφουν τα μνημεία.

Οι ίδιοι οι ρωμιοί, συναγωνίζονταν τους οθωμανούς στις καταστροφές
βομβαρδίζοντας, σπάζοντας, ανατινάζοντας κ.λπ. τις αρχαιότητες.
 

  Του Γιάννη Λάζαρη

 Καμμία ιστορική βάση δεν υπάρχει στα περί δήθεν προσφοράς στους πολιορκημένους τούρκους ποσοτήτων μολυβιού, για να σταματήσουν την αφαίρεση τού συνδετικού μετάλλου από τους κίονες τού Παρθενώνα. Αυτό το περιστατικό, που αναφέρεται στα αναγνωστικά των σχολείων και χρησιμοποιείται με περηφάνεια στους εθνικούς πανηγυρικούς, αποτελεί πλάσμα φαντασίας, έναν ακόμη μύθο τής Ρωμιοσύνης.

Στην πραγματικότητα, οι ρωμιοί συναγωνίζονταν τους οθωμανούς στις καταστροφές των αρχαιοτήτων κατά τις πολιορκίες τής Ακρόπολης, άλλοτε βομβαρδίζοντάς την αδιακρίτως κι άλλοτε σκάβοντας κι ανατινάζοντας υπόγεια λαγούμια, σπάζοντας και κυλώντας από ψηλά κίονες τού Παρθενώνα και καταστρέφοντας τα μνημεία, προκειμένου να πάρουν οι ίδιοι το μολύβι για τα κανόνια τους. ...
1822: Οι ρωμιοί πολιορκούν
τους οθωμανούς στην Ακρόπολη
Το Μάρτιο τού 1822, η κυβέρνηση, που είχε εγκατασταθεί στην Κόρινθο, μετά την άλωση τού φρουρίου, αποφάσισε να ενισχύσει την πολιορκία των τούρκων στην Ακρόπολη στέλνοντας στην Αθήνα μερικά κανόνια και μια ομάδα ξένων αξιωματικών. Συγκροτήθηκε ένα τμήμα πυροβολικού από τους υπολοχαγούς Ρ. Conte, Wrendly, Strahlendorff και τον υπαξιωματικό Gislers με μερικά κανόνια. Επικεφαλής τής αποστολής αυτής τής «εκστρατείας εναντίον τής Ακροπόλεως των Αθηνών», όπως αναφέρεται στη διαταγή τού Κωλλέτη, τότε «Μινίστρου των Εσωτερικών και των Στρατιωτικών», ορίσθηκε ο Olivier Voutier, ένας γάλλος αξιωματικός τού ναυτικού, που είχε πάρει μέρος και στην πολιορκία τής Τριπολιτσάς. Πρόκειται γι΄αυτόν, που το 1820 πήρε το άγαλμα τής Αφροδίτης τής Μήλου και το έστειλε στη Γαλλία. Ο ματαιόδοξος νεαρός γάλλος παρουσίασε στο χρονικό του την αποστολή τής ομάδας πυροβολικού ως εκστρατεία «για την κατάκτηση τής Αττικής». (Memoires du Colonel Voutier sur la guerre actuelle de Grecs, Παρίσι, 1823).

Στο ίδιο έγγραφο, ο Κωλλέτης, αφού διαβεβαιώνει τον Voutier, ότι η κατάληψη τής Αθήνας «θα στερεώσει τη δόξα σας», τον συμβουλεύει «να λυπηθεί» τα αρχαία μνημεία: «Μη λησμονείτε, όμως, ότι στο φρούριο βρίσκονται τα πολύτιμα αρχαία λείψανα, που δε μπόρεσε να αφανίσει ο πανδαμάτωρ χρόνος. Συνιστούμε στην αγάπη σας προς τα αριστουργήματα». Και τον καλεί να προσέξει, ώστε οι μπάλες των κανονιών του να μη βλάψουν «όσο είναι δυνατό τα μνημεία και κυρίως τον Παρθενώνα»!

Με υποκρισία και κουφότητα, ο Ιωάννης Κωλλέτης, ιδρυτής τού φιλογαλλικού «Κόμματος τής Φουστανέλλας», από τη μια μεριά προσμένει από τον Voutier την κατάληψη τής Ακρόπολης κι από την άλλη τον καλεί να σεβαστεί τα μνημεία! Ωσάν να ήταν δυνατό να υπολογίσουν οι πυροβολητές πού ακριβώς θα έπεφταν οι μπάλες και μάλιστα σε ένα τόσο στενό και κατάμεστο από αρχαιότητες χώρο, όπως η Ακρόπολη. Φαίνεται, ότι ο παμπόνηρος βλάχος, προόριζε τα περί προστασίας των μνημείων για ευρωπαϊκή κατανάλωση.

Το τραγικό είναι, ότι οι βομβαρδισμοί τού Voutier, ενώ προκάλεσαν καταστροφές στα μνημεία τού βράχου, δεν έβλαψαν διόλου τους τούρκους. Οι  απώλειες τους, σε όλη τη διάρκεια τής δεύτερης πολιορκίας, ήταν μια γριά αράπισσα σκλάβα. Αυτή την πληροφορία έδωσε στο γάλλο αξιωματικό Maxime  Raybaud ένας από τους αθηναίους όμηρους, που βρίσκονταν στην Ακρόπολη.
(Memoires sur la Grece pour servir a l’ histoire de la guerre de l’ independance, Παρίσι, 1824, τ. Β΄, σελ. 229, σημ. 2).


Συναγωνισμός ρωμιών-τούρκων
στον αφανισμό των μνημείων
Έβλεπα κάθε μέρα, γράφει ο Voutier στο χρονικό του, τους τούρκους να γκρεμίζουν μάρμαρα από το σηκό τού Παρθενώνα, για να αφαιρέσουν το συνδετικό μολύβι, που χρειάζονταν για τα κανόνια τους (σελ. 229).
 
Πραγματικά, οι τούρκοι αφαιρούσαν το μολύβι από τα μάρμαρα των αρχαίων ναών. Αλλά και οι πολιορκητές κατέστρεφαν τα αρχαία υδραγωγεία για τον ίδιο σκοπό. Στον αφανισμό των αρχαιοτήτων συναγωνίζονταν πολιορκημένοι και πολιορκητές. Οι τούρκοι κυλούσαν σπονδύλους κιόνων και άλλους όγκους μαρμάρων από την Ακρόπολη, για να παρασύρουν τις οχυρώσεις των πολιορκητών (Maxime Raybaud, σελ. 86), οι οποίοι με τη σειρά τους έσκαβαν λαγούμια και προκαλούσαν εκρήξεις και ανατινάξεις, που θα μπορούσαν να αναποδογυρίσουν τα μνημεία (σελ. 246). Αν τα λαγούμια, που άνοιξαν κάτω από την Ακρόπολη ήταν βαθύτερα και μεγαλύτερες οι ποσότητες των εκρηκτικών, όλα τα μνημεία τού βράχου θα καταγκρεμίζονταν από τις ανατινάξεις.
 
 

Η πολιορκία τής Ακρόπολης. (Πίνακας των Π. Ζωγράφου, Ι. Μακρυγιάννη, Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο).
Πώς περιγράφονται -φυσικά, χωρίς κανένα σχετικό σχολιασμό- στην «Ιστορία τού ελληνικού έθνους» («Εκδοτική Αθηνών», τ. ΙΒ΄, σελ. 226), οι διάφορες καταστροφές, που έκαναν στην Ακρόπολη οι ρωμιοί, όταν το 1822 πολιορκούσαν τους οθωμανούς, που είχαν κλειστεί μέσα: «Το πυροβολικό, που είχε μεταφέρει και οργανώσει ο Βουτιέ άρχισε να βάλη εναντίον τής Ακροπόλεως από την τελευταία ημέρα τού Φεβρουαρίου, ενώ ο “υπονομοποιός” Κώστας Χόρμοβας άρχισε να κατασκευάζη υπόνομο κάτω από την τρίτη πύλη τού φρουρίου, που τον ανατίναξε στις 18 Απριλίου, αφού πρώτα έγινε πρόταση στους τούρκους να παραδοθούν. Με την ανατίναξη αυτή κατέρρευσε και αυτή η πύλη τού φρουρίου...»

Η κυβέρνηση φαινόταν ευχαριστημένη από τη δράση τού Voutier. Γράφει ο Κωλλέτης από την Κόρινθο στις 4 Απριλίου 1822: «Βλέπουμε, πως οι πολιορκημένοι αντιστέκονται με πείσμα. Παρ' όλα τα καλά μέτρα που παίρνετε εναντίον τους και παρά τις βόμβες, με τις οποίες τους κεραυνοβολείτε, δεν δέχονται να συνθηκολογήσουν. Ελπίζουμε, ωστόσο, πώς θαρθεί η μέρα, που οι ίδιοι θα κάνουν προτάσεις και δεν θα γίνωνται αποδεκτές».

Δύσκολο να καταλάβει κανείς αν ο Κωλλέτης, με το αμήχανο και συγκαταβατικό αυτό γράμμα, ανάξιο υπουργού, και μάλιστα τού Πολέμου, ειρωνεύεται τον Voutier ή τού προσφέρει πιστοποιητικό καλών υπηρεσιών. Το πιθανότερο είναι, πως δημιουργούσε αφορμές αλληλογραφίας από πολυπραγμοσύνη, από κενοδοξία και για λόγους προσωπικής πολιτικής.


«Η δεύτερη μπόμπα έσκασε μέσα στην Ακρόπολη.
Κραυγή χαράς αντήχησε ανάμεσα στους έλληνες...»
Ανώνυμος ευρωπαίος, που έφθασε στην Αθήνα, τον Μάρτιο τού 1822, όταν η δεύτερη πολιορκία βρισκόταν στην ακμή της, περιγράφει: «Ο βομβαρδισμός άρχισε στις 22 Μαρτίου από την Πνύκα, όπου είχαν τοποθετηθεί τα ολμοβόλα. Οι τούρκοι, που παρακολουθούσαν από ψηλά τις προετοιμασίες, ασφάλισαν τα παιδιά και τις γυναίκες σε καταφύγια. Οι ίδιοι διακρίνονταν πάνω στα τείχη με το τσιμπούκι στο χέρι. Άλλοι σεργιάνιζαν γύρω από τα Προπύλαια. Έδειχναν ήσυχοι και αδιάφοροι. Η δεύτερη μπόμπα έσκασε μέσα στην Ακρόπολη. Κραυγή χαράς αντήχησε ανάμεσα στους έλληνες. Ο βομβαρδισμός κράτησε πολλές βδομάδες χωρίς όμως να βλάψει τους τούρκους.

Οι άπειροι ρωμιοί πυροβολητές δεν κατέστρεψαν μόνο αρχαιότητες στην Ακρόπολη, αλλά και σε όλους τους γύρω αρχαιολογικούς χώρους. Σε κανονιές εκείνης τής πολιορκίας για παράδειγμα, που δεν βρηκαν το στόχο τους -δηλαδή την Ακρόπολη- αποδίδεται η καταστροφή τής ευρισκόμενης στην Αρχαία Αγορά πολυτελούς, μεγάλης διώροφης κατοικίας τού γάλλου πρόξενου -τουρκόφιλου, τοκογλύφου και αρχαιοκάπηλου- L.F.S Fauvel. Η κατοικία ήταν διαμορφωμένη σα μουσείο, γεμάτη αρχαιότητες, τις οποίες είχε μαζέψει ο Fauvel και τις επεδείκνυε σε υποψήφιους πλούσιους ξένους αγοραστές. Μαζί με την κατοικία καταστράφηκαν ολοσχερώς και οι περισσότερες από τις αρχαιότητες αυτές.

»Κάθε βράδυ, την ίδια ώρα, οι τούρκοι συγκεντρώνονταν στο τζαμί, που είχαν χτίσει μέσα στα ερείπια τού Παρθενώνα. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή άρχιζαν οι έλληνες τον βομβαρδισμό με την ελπίδα να τους πετύχουν μαζεμένους. (Σ.σ. Διευκρινίζεται, ότι δεν έκτισαν οι τούρκοι εξ αρχής τζαμί στον Παρθενώνα, απλά μετέτρεψαν σε τζαμί τον ήδη υπάρχοντα ναό τής Παναγίας τής Αθηνιώτισσας, για την οικοδόμηση τού οποίου οι χριστιανοί είχαν προξενήσει σοβαρότατες καταστροφές στο μνημείο. Διαβάστε σχετικά στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Από τις εκκλησίες τής Πλάκας να αρχίσει η επιστροφή των μαρμάρων και στο βιβλίο: Η Θαμμένη Ελλάδα, το οποίο μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν κάνοντας κλικ εδώ).

»Ένας λαός λιγώτερο ευσεβής θα άλλαζε την ώρα των δεήσεων ή θα προσευχόταν σιωπηλά. Οι τούρκοι όμως, αδιαφορώντας για τις μπόμπες, συνέχιζαν τις συγκεντρώσεις και τα θορυβώδη θρησκευτικά τους άσματα την ίδια πάντοτε ώρα».


Με τις ευλογίες τού αρχιεπίσκοπου
κατέστρεφαν οι ρωμιοί τήν Ακρόπολη
Παρακολούθησε και την έφοδο τής 18ης Απριλίου 1822: «Οι σκάλες ήταν έτοιμες και πλήθος χωριάτες κατέφθαναν από την Αττική, για να πάρουν μέρος στην επιχείρηση. Το σύνθημα τής εφόδου θα ήταν η ανατίναξη τού λαγουμιού. Την παραμονή, ο αρχιεπίσκοπος έκανε λειτουργία μπροστά σε όλο τον πληθυσμό και έδωσε άφεση αμαρτιών, δείχνοντας, όπως στα χρόνια τού Κωνσταντίνου, τον ουρανό, όπου τα σύννεφα σχημάτιζαν σταυρό. Όλοι το είδαν σαν καλόν οιωνό.

»Στις 18 Απριλίου, μια ώρα πριν φέξει, πυροδότησαν το λαγούμι. Η έκρηξη ήταν αποτελεσματική, πολλοί τούρκοι σκοτώθηκαν. Αλλά η φρουρά τού κάστρου βρέθηκε με μιας στο πόδι. Καλάθια γεμάτα πέτρες αδειάζονταν πάνω στους έλληνες, που την ίδια στιγμή, δέχονταν φονικά πυρά. Οι σκάλες αποδείχτηκαν πολύ κοντές και ύστερα από λίγα λεπτά οι έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την επιχείρηση. Έχασαν σαράντα ή πενήντα άνδρες.»

Πολλά στοιχεία με τις εκατέρωθεν καταστροφες των αρχαιοτήτων κατά τις πολιορκίες τής Ακρόπολης υπάρχουν στο βιβλίο τού Κυριάκου Σιμόπουλου: Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα τού ΄21 (τόμος Α΄), έκδ. «Στάχυ», Αθήνα, 1999.

Οι οθωμανοί πολιορκούν
τους ρωμιούς στην Ακρόπολη
Όταν, πάλι οι έλληνες υστέρα από τέσσερα περίπου χρόνια βρέθηκαν πολιορκημένοι στην Ακρόπολη, κομμάτιαζαν τα μάρμαρα των αρχαίων ναών και τα χρησιμοποιούσαν για μπάλες κανονιών. Ακόμα και σπονδύλους ολόκληρους από τον Παρθενώνα κυλούσαν εναντίον των τούρκων. Αφηγείται o αθηναίος πολεμιστής, Νικ. Καρώρης: «Ο συνταγματάρχης Φαββιέ συνέλαβε την ιδέαν τού να κατασκευάση εις είδος βόμβας ένα ολόκληρον κομμάτι στήλης τού Παρθενώνος, τρυπώντας το αρκετά εις την μέσην και γεμίζοντάς το από βαρούτην και γρανάταις, να το ρίψη από τα τείχη τού φρουρίου κάτω εις τα πλησίον οσπίτια όπου στέκουν οι τούρκοι, δια να τους προκαλέση ανέλπιστον τρόμον. Όθεν και εκαταγίνετο κοπιάζων εις το να μετατοπίση από τον ναόν το κομμάτι τής στήλης και να κατασκευασθή ως εστοχάσθη». Και κανείς δεν τον εμπόδισε.

Και συνεχίζει ο Καρώρης στο Ημερολόγιο του: «Το δειλινόν ο εχθρός έρριψε ολίγαις κανονιαίς με το μικρόν του κανόνι κατά τής τάμπιας τού ναού, αι δε σφαίραι εκτύπουν όλαι κατά δυστυχίαν εις τας στήλας τού ειρημένου ναού».

Η πολιορκία τής Ακρόπολης από τον Κιουταχή κατά το 1826-1827. (Υδατογραφία σε χαρτόνι των Δ. Ζωγράφου, Ι. Μακρυγιάννη, Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη).
«Ο Κιουταχής προσπάθησε να γκρεμίση τα τείχη με υπονόμους και να εισδύση στην Ακρόπολη, αλλά οι έλληνες τού ματαίωσαν τα σχέδια με ανθυπονόμους, που κατασκεύαζε ο Κώστας Χορμοβίτης, ο επονομαζόμενος Λαγουμιτζής... Καθώς όμως οι εχθροί πλησίαζαν, ανατίναξαν (σ.σ. οι ρωμιοί) τον υπόνομο, που είχαν κατασκευάσει προληπτικά και οι εχθροί βρέθηκαν κάτω από τα ερείπια... Ο Κιουταχής εξαπέλυσε στη θέση Λιοντάρι επίθεση εναντίον των ελλήνων, που όμως κατρακυλώντας από το κάστρο βόμβες, τού προξένησαν σοβαρές απώλειες»... Στις 8 Οκτωβρίου, μόλις άρχισε να νυκτώνη, οι έλληνες ανατίναξαν μια δική τους υπόνομο, που έφτανε κοντά στα εχθρικά χαρακώματα και επωφελούμενοι από την ταραχή των αντιπάλων τους εξόρμησαν εναντίον τους, τούς προξένησαν αρκετές απώλειες και ξαναγύρισαν στις θέσεις τους με πολλά λάφυρα». «Ιστορία τού ελληνικού έθνους» («Εκδοτική Αθηνών», τ. ΙΒ΄, σελ. 422-423).

Ξένες μαρτυρίες για τις καταστροφές
Για τις καταστροφές των αθηναϊκών αρχαιοτήτων και των άλλων μνημείων κατά τη διάρκεια των γεγονότων ως το 1824 έχουμε και τη μαρτυρία ενός αυτόπτη, τού πρόξενου τής Αυστρίας στην Αθήνα, Gropius. Έγραφε στον Blaquiere, απεσταλμένο τού αγγλικού φιλελληνικού κομιτάτου στις 15 Απριλίου 1824: «Η Αθήνα βομβαρδιζόταν το 1821 επί τρεις μήνες από τους οθωμανούς, που είχαν καταφύγει στην Ακρόπολη. Το ίδιο έκαναν και οι πολιορκητές, που κρατούσαν τα γύρω υψώματα. Κατά την εισβολή του Ομέρ Βρυώνη, τον Αύγουστο τού 1821, όλοι οι χριστιανικοί ναοί τής πόλης παραδόθηκαν στις φλόγες. Ύστερα από την αναχώρηση τού πασά, οι έλληνες, επαναλαμβάνοντας την πολιορκία, ξανάρχισαν, για δεύτερη φορά, να βομβαρδίζουν την Ακρόπολη. Εκατοντάδες μπάλες κανονιών έπεσαν τότε πάνω στο βράχο της... Έπαθε ζημίες το μνημείο τού Λυσικράτους, που ήταν το μεγαλύτερο μέρος ενσωματωμένο στο γαλλικό μοναστήρι... Ράγισαν μερικές φιγούρες τής μετόπης και κατέπεσαν. Επίσης γκρεμίστηκαν πολλά κομμάτια τού μεγάλου κύκλου, που σχηματίζει το κιονόκρανο και την κατακόσμητη με ανάγλυφα ζωφόρο. Άλλα μνημεία στην πόλη και στην Ακρόπολη σώθηκαν. Κι αυτό επειδή δεν ήταν αφιερωμένα σε θρησκευτική λατρεία και δεν χρησιμοποιόνταν ως αποθήκες πυρομαχικών. Έτσι γλύτωσε το Θησείο. Ο μεγάλος κορινθιακός κίονας τής Ποικίλης Στοάς στο κέντρο τής πόλης σώθηκε, γιατί αποτελούσε μέρος τής κατοικίας τού τελευταίου βοεβόδα. Ο Παρθενώνας έπαθε μερικές καινούργιες ζημιές, αλλά ευτυχώς στους πλευρικούς τοίχους τού ναού. Οι πολιορκημένοι τους γκρέμισαν, για να αφαιρέσουν το μολύβι από τα συνδετικά ένθετα των σπονδύλων. Το ίδιο έγινε και στο ναό τής Αθηνάς Πολιάδος και το Ερεχθείο, αλλά σε λιγώτερο βαθμό.» (Narrative of a Second Visit to Greece, Λονδίνο, 1825, σελ. 154-158).

 
Ο Κωνσταντίνος Νταλαρόπουλος ή Χόρμοβας -εξ αιτίας τής καταγωγής του από το χωριό Χόρμοβο τής Αλβανίας- με τα λαγούμια, που έφτιαχνε κάτω από την Ακρόπολη και ανατίναζε με θείες ευλογίες, προξένησε μεγάλες καταστροφές στις αρχαιότητες. Για τις ενέργειές του αυτές, έμεινε γνωστός ως «Λαγουμιτζής» και τιμήθηκε δεόντως από τη Ρωμιοσύνη. Ο Δήμος Αθηναίων τού αφιέρωσε οδό κοντά στην Ακρόπολη, στο Νέο Κόσμο.



Εθνικός μύθος, η δήθεν προσφορά μολυβιού
στους πολιορκημένους τούρκους
Οπωσδήποτε καμμιά ιστορική βάση δεν υπάρχει στα περί προσφοράς στους πολιορκημένους τούρκους ποσοτήτων μολυβιού, για να σταματήσουν την αφαίρεση τού συνδετικού μετάλλου από τα μνημεία. Αυτό το περιστατικό πρωτακούστηκε στον επικήδειο, που εκφώνησε την 1 Μαρτίου 1862 στο Νεκροταφείο Αθηνών ο πρωτοδίκης Δεληγιάννης κατά τον ενταφιασμό τού Πλάτωνα Πιττάκη, δικαστή, γιου τού γενικού εφόρου αρχαιοτήτων Κυριάκου Πιττάκη (1798-1863), πολεμιστή τού ΄21. Πλέκοντας ο Δεληγιάννης το εγκώμιο τού γιου Πιττάκη, αναφέρθηκε στον πατέρα και αφηγήθηκε το φανταστικό επεισόδιο:

«Ότε οι εν τη Ακροπόλει τούρκοι στερούμενοι μολύβδου ήρχισαν να κατακρημνίζωσι τον Παρθενώνα ίνα εξάγωσι εκ των τόρμων τον συνδέοντα τους δόμους των τοίχων τού σηκού και τους σπονδύλους των κιόνων μολύβδου, ίνα κατασκευάσωσι σφαίρας να πολεμώσι τους πολιορκητάς, ο  Πιττάκης, μετ' άλλων προκρίτων αθηναίων συνεννοηθείς, συνωμολόγησε μετά των πολιορκουμένων τούρκων συνθήκην μυστικήν να μη κρημνίζωσι τον Παρθενώνα και να δοθή αυτοίς μόλυβδος. Όθεν έδωκαν αυτοίς 4.000 οκάδας μολύβδου και ούτω έσωσαν τον Παρθενώνα».

Πρόκειται, φυσικά, για μύθο ή παραφθορά διηγήσεων του Κυριάκου Πιττάκη, που βλέποντας την καταστροφή των μαρμάρων κατά την πολιορκία, θα προτιμούσε μέσα στον αρχαιολατρικό νεανικό του οίστρο, ακόμα και να εφοδιάσει τους τούρκους με το μολύβι που χρειάζονταν. Αλλά όχι τέσσερες χιλιάδες οκάδες -ζήτημα είναι αν υπήρχαν τόσα αποθέματα στους πολιορκητές ρωμιούς- αλλά ούτε μια οκά μολυβί ήταν δυνατό να δοθεί. Εκείνος που θα αποτολμούσε παρόμοια πρόταση θα αντιμετώπιζε κατηγορία για προδοσία και την άμεση θανάτωσή του. Τα βόλια των πολιορκημένων σκότωναν κάθε μέρα αγωνιστές. Σε ώρα πολέμου είναι ασύλληπτες αυτού τού είδους οι γενναιοψυχίες. Αδύνατο, άλλωστε, να παραδοθεί μυστικά μολύβι στους τούρκους.

Olivier Voutier: Από το Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούλιο τού 1822 βομβάρδιζε την Ακρόπολη προξενώντας καταστροφές τόσο σε αυτήν όσο και στις γύρω αρχαιότητες. Πρωτοστάτησε επίσης, στην απομάκρυνση τού αγάλματος τής Αφροδίτης τής Μήλου στη Γαλλία. Η Ρωμιοσύνη, στη σχιζοφρένειά της, αφ΄ενός τίμησε τον Voutier δεόντως απονέμοντάς του τον τίτλο τού συνταγματάρχη αρχικά και τού στρατηγού αργότερα και δίνοντας σε δρόμο και σε πλατεία τού Φιλοπάππου το όνομά του, αφ΄ετέρου όμως, πνέει μένεα κατά τού Έλγιν, ο οποίος επίσης μετέφερε αρχαιότητες στο εξωτερικό, χωρίς όμως αυτός να βομβαρδίσει την Ακρόπολη...

Ένα χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο τού 1863, το ανέκδοτο ακούστηκε στην κηδεία τού ίδιου τού Κυριακού Πιττάκη. Αυτή τη φορά από τους καθηγητές τού πανεπιστημίου Φίλιππο Ιωάννου (τής Φιλοσοφικής) και Αλέξανδρο Ραγκαβή (τής Αρχαιολογίας).

Ιδού το σχετικό απόσπασμα από τον επικήδειο, που εκφώνησε ο καθηγητής Ιωάννου: «...μαθών (ο Πιττάκης), ότι οι εν τη Ακροπόλει πολιορκημένοι οθωμανοί, στερούμενοι μολύβδου ήρχισαν να επιβαλλωσιν ολοθρευτικήν χείρα εις τον Παρθενώνα και τα εν τη Ακροπόλει μνημεία ίνα εκβάλωσι τον συνδέοντα τους λίθους αυτών μόλυβδον, υπηγόρευσεν εις τους συμπολίτας των σωτήριον υπέρ των αρχαιοτήτων προς τους οθωμανούς πρότασιν, καθ΄ ην οι μεν πολιορκούντες υπεχρεούντο να παράσχωσιν εις τους πολιορκουμένους τον χρειώδη μόλυβδον, ούτοι δε ώφειλον να αφήσωσιν άθικτα τα αρχαία μνημεία. Η προτασις αυτή γενομένη δεκτη έσωσε τα μνημεία τής Ακροπόλεως.»

Τεράστιες καταστροφές έχει προξενήσει η Ρωμιοσύνη στις αρχαιότητες. Η επάνω φωτογραφία απεικονίζει το ανατολικό αέτωμα τού Παρθενώνα, όπως ήταν την αρχαία εποχή. Η μεσαία φωτογραφία είναι από σχέδιο τού 1674, στο οποίο φαίνεται, ότι το κεντρικό τμήμα και ένα πολύ μεγάλο μέρος του αετώματος ήδη λείπουν, 150 περίπου χρόνια πρίν την επίσκεψη τού Έλγιν. Η κάτω φωτογραφία είναι σύγχρονη, μετά την αφαίρεση επί πλέον μαρμάρων από τον Έλγιν, τα οποία ωστόσο, είναι τα μόνα, που διασώθηκαν και τοποθετήθηκαν στο Βρετανικό στο Μουσείο. Τα άλλα, που είναι και τα περισσότερα, είχαν προ πολλού καταστραφεί. Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Από τις εκκλησίες τής Πλάκας να αρχίσει η επιστροφή των μαρμάρων, Έλγιν: Το άλλοθι τής Ρωμιοσύνης κ.ά..

Και το απόσπασμα από το λόγο τού καθηγητή τής αρχαιολογίας, Ραγκαβή: «Οι οθωμανοί, στενώς πολιορκούμενοι εν τη Ακροπόλει, είχον σχεδόν εξαντλήσει τα πολεμοφόδια και ιδίως τας σφαίρας των. Αλλή μη ανεχόμενοι την ιδεαν τού να εγκαταλείψωσι το ενδοξον φρούριον εις τους μέχρι χθες δούλους των, ήθελον να παρατείνωσι την αντίστασιν και παρατηρήσαντες ότι μεταξύ των τμημάτων των αρχαίων κιόνων και κατά τους τόρμους τους συνδέοντας των ναών τα μάρμαρα υπήρχε μόλυβδος χυτός, απεφάσισαν αυτόν να συλήσωσιν και εξ αυτού να συμπληρώσωσι την προμήθειαν των σφαιρών. Τούτο μαθών ο Πιττάκης, συνεννοήθη μετά των λοιπών πολιορκητών, και οι αθηναίοι έπεμψαν ποσότητα μολύβδινων σφαιρών εις τους εν Ακροπόλει οθωμανούς, όπως παραιτηθώσι τού έργου τής καταστροφής.»

Η ανευθυνότητα, η επιπολαιότητα και η άγνοια των δυο καθηγητών φαίνεται από το εγκώμιο που έπλεξαν στους ίδιους επικήδειους για τον πρόξενο τής Γαλλίας στην Αθήνα Fauvel κατά τη διάρκεια των δύο πολιορκιών, γνωστό αρχαιοκάπηλο, πληροφοριοδότη των πολιορκημένων στην Ακρόπολη οθωμανών και υπαίτιο τού χαμού μεγάλου αριθμού ρωμιών πολεμιστών. Ο Ιωάννου αποκάλεσε στον επικήδειο «φιλέλληνα» τον κατάσκοπο και τουρκολάτρη πρόξενο, ενώ ο Ραγκαβής μίλησε για τον «αρχαιογνώστην, φίλον τής ελληνικής αρχαιότητος και τού ελληνικού έθνους πρόξενον της Γαλλίας Φωβέλ».

Το 1827, οι τούρκοι ανατίναξαν με πυρίτιδα το χορηγικό μνημείο τού Θρασύλλου, στη νότια κλιτύ, πάνω από το θέατρο τού Διονύσου (φωτογραφία αριστερά). Λίγο αργότερα, ο αρχαιολόγος Πιτάκκης συγκέντρωσε τα υπολείμματα των μαρμάρων του Θρασυλλίου, με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει για την αναστήλωσή του. Το 1850 ήταν όλα έτοιμα, για να αρχίσει η ανοικοδόμησή του με τα αρχαία μάρμαρα, που είχαν συγκεντρωθεί. Εξ αιτίας όμως, μιας μικρής διακοπής τού προγράμματος αυτού λόγω οικονομικών δυσκολιών, τα περισσότερα αρχαία μάρμαρα εκλάπησαν κι αφού πελεκήθηκαν απ’ όλες τις πλευρές, χρησιμοποιήθηκαν στην ανακατασκευή τής Ρωσικής Εκκλησίας τού Σωτήρα στην οδό Φιλελλήνων (φωτογραφία δεξιά). Σήμερα, τα μάρμαρα αυτά αποτελούν βαθμίδες, μαρμαροποδιές, επισκοπικό θρόνο, θωράκια, κιονίσκους αυτής τής εκκλησίας. «Οπως καταλαβαίνετε, και το τεράστιο άγαλμα τού Διονύσου, που κάποτε έστεκε στην επίστευση τού μνημείου τού Θρασύλλου θα είχε καταστραφεί τελείως αν δεν τύχαινε να το έχει απομακρύνει από εκεί και να το μεταφέρει στο Λονδίνο ο Έλγιν. »Θα σας πω και κάτι ακόμη, για να δείτε τι εκτίμηση είχαν οι συμπατριώτες μας στον Παρθενώνα κατά τον 19ο αιώνα. Στη δεκαετία τού 1860, άρρενες έφηβοι, γιοι αστών αθηναίων, ανέβαιναν στη γιορτή τής Αναστάσεως στην Ακρόπολη και ασκούνταν στη σκοποβολή. Πυροβολούσαν με τα όπλα τους τη λεοντοκεφαλή, που είχε απομείνει στη βορειοανατολική γωνία τού Παρθενώνα.» (Μαν. Κορρές, enet.gr, 31.7.09).

Τα μάρμαρα, που τα μετέφεραν στην Αγγλία, αφ' ενός δεν είναι τόσα πολλά σε σύγκριση με όσα είχαν ήδη καταστρέψει ή κατέστρεψαν αργότερα οι ρωμιοί κι αφ' ετέρου διασώθηκαν με την τοποθέτησή τους στο Βρετανικό Μουσείο.

Ο Έλγιν, ο Μοροζίνι κ.λπ. απλά αποτελούν το σημερινό άλλοθι τής σε βυζαντινό ακόμα μεσαίωνα ευρισκόμενης Ρωμιοσύνης, για τις πολλαπλές καταστροφές, που η ίδια διαχρονικά προξένησε στις αρχαιότητες τής Ακρόπολης -και όχι μόνον- και η οποία έχει το θράσος σήμερα να ζητάει από τους άγγλους όσα μάρμαρα δεν πρόλαβε ακόμα να ανατινάξει ή να τα χρησιμοποιήσει ως οικοδομικά υλικά σε εκκλησίες, μάντρες, σπίτια, ταβέρνες, πολυκατοικίες κ.λπ. στην Πλάκα ή μπάλες κανονιών.


Διαβάστε ακόμα στην «Ελεύθερη Έρευνα»:
Από τις εκκλησίες τής Πλάκας να αρχίσει η επιστροφή των μαρμάρων
Επικίνδυνος επαναπατρισμός
Στο σπίτι τού κρεμασμένου
Έλγιν: Το άλλοθι τής Ρωμιοσύνης
Τής Πλάκας
Για να αγιαστείτε πριν μπείτε!

Κατεβάστε δωρεάν από την «Ελεύθερη Έρευνα» το βιβλίο Η Θαμμένη Ελλάδα, ένα φωτογραφικό οδοιπορικό ανά την Ελλάδα των καταστροφών των αρχαίων ναών από τούς χριστιανούς.==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"