Οι πράσινες γραμμές

Οι «κόκκινες γραμμές» δεν έχουν πια νόημα. Μπήκαν τόσες πολλές, τόσο αλλοπρόσαλλες και παραβιάστηκαν όλες τόσο εύκολα, που δεν μπορούν να χρησιμεύσουν ως διαπραγματευτική μέθοδος.

 Η στιγμή της άμυνας για την Ελλάδα ήταν, δυστυχώς, άλλη, αυτή που περνάει τώρα, με πολύ μεγαλύτερη συναίσθηση, η Ισπανία.

 Αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές και συγχρόνως τολμηροί, μήπως πρέπει, έστω καθυστερημένα, να παραδεχτούμε ότι η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση, δηλαδή η οικειοθελής διαμόρφωση και πειστική επιβολή ενός μέρους του περιεχομένου και όχι του πλαισίου, που δεν εξαρτάται από μας; 

Παρόλο που, από κάθε άποψη, το χρώμα δεν είναι της μόδας, ας ονομάσουμε, εξ αντιδιαστολής, αυτού του είδους τις κατευθύνσεις «πράσινες γραμμές». 

Ιδού κάποιες νύξεις για τα πεδία, ευρύτερα των συνεχών εκ του Μνημονίου «πακέτων», που θα μπορούσαν, και πιστεύω ότι θα έπρεπε, να καλύψουν:

- Έναν άλλο τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης συνεργασίας. Μήνυμα αντίληψης των δυσκολιών αλλά και της (πολλοστής) «τελευταίας ευκαιρίας» θα ήταν η σμίκρυνση του Υπουργικού Συμβουλίου (η Ισπανία έχει 10 Υπουργούς) και η συλλογικότερη έκφρασή του (οι συνεννοήσεις των αρχηγών των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση θα μπορούσαν να είναι άτυπες και να προετοιμάζουν τις αποφάσεις, όχι να τις εγκρίνουν εκ των υστέρων). Τεχνοκρατική ενδυνάμωση των κρίσιμων τομέων της κυβερνητικής πολιτικής, ορισμός μερικών μόνιμων Υφυπουργών ως εγγυητών γνώσης και συνέχειας, μεγαλύτερη και πιο ευφάνταστη παιδαγωγική (όχι επικοινωνιακή) στήριξη των επιλογών στο όνομα του γενικού συμφέροντος, ασφαλώς και δεν θα ήταν ανώφελες.

- Μια εξειδίκευση, επιτέλους, της Ανάπτυξης. Βρισκόμαστε στην τρίτη συνεχή κυβέρνηση που ευλόγως μιλά για τη σημασία της «ανάπτυξης», αλλά στην πρώτη που το κάνει υπό καθεστώς επίσημης παν-ευρωπαϊκής αποδοχής. Τα χρήματα για την ανάπτυξη δεν εξαρτώνται βέβαια από εμάς, αλλά από τους δανειστές μας (αυτή είναι η ουσία της απώλειας πολιτικής κυριαρχίας στην εποχή του Μνημονίου). Όμως η μέθοδος, οι προτεραιότητες, οι συγκεκριμένοι τομείς και οι συγκεκριμένες ιδέες για το τι σημαίνει και προς τα πού πρέπει να συντείνει η ανάπτυξη –όχι γενικώς, αλλά για τη σημερινή Ελλάδα- είναι δική μας δουλειά, ευθύνη και ανάγκη.

- Μια αντίσταση κατά του εξευτελισμού του πολιτεύματος. Έχουμε μπει σε μια φάση κατά την οποία κινδυνεύουμε, ακόμα και αν «διασωθούμε» οικονομικά, να χάσουμε ή να αποδυναμώσουμε δραματικά τη Δημοκρατία μας. Τόσο ο κοινοβουλευτισμός όσο και τα ανθρώπινα δικαιώματα δέχονται συνεχή χτυπήματα, τα περισσότερα από τα οποία «καταπίνονται» στο όνομα των έκτακτων συνθηκών που περνάει η χώρα μας. Όταν, όμως, ο τραμπουκισμός, ο εκφοβισμός, η κατάλυση της νομιμότητας ή η παρεμπόδιση στην άσκηση των ελευθεριών μένουν αναπάντητα από την Πολιτεία και αποκτούν, έστω δια της αδράνειας, τον χαρακτήρα κανονικότητας, τότε οι όποιες προσπάθειες και οι όποιες θυσίες χάνουν το περιεχόμενό τους.

- Μια άλλη αντίληψη του Πολιτισμού. Πολιτισμού με την ευρύτερη έννοια: συμπεριφοράς, συνύπαρξης, βίωσης της κρίσης, αντίστασης στις ψυχικές της επιπτώσεις. Είναι κοινός τόπος ότι όλα αυτά αλλάζουν, δεν είμαι όμως διόλου βέβαιος ότι αλλάζουν με τρόπο έστω προοπτικά ελπιδοφόρο. Αφορούν κατά βάση τον ιδιωτικό βίο, άρα συνδέονται με την παιδεία και την καλλιέργεια της κάθε μονάδας του κοινωνικού συνόλου, το δημόσιο παράδειγμα, όμως, κάθε άλλο παρά είναι αμελητέο. Τέτοιο παράδειγμα, μέχρι στιγμής, δεν δίνεται στο βαθμό που θα έπρεπε: οι πολιτικές και κομματικές αντιπαλότητες, ο πολιτικός και δημόσιος λόγος, η πολιτική και θεσμική πράξη παραπέμπουν συχνά σε μια εποχή γενεσιουργό της κρίσης. Ούτε αυτή την αλλαγή έχουν καθήκον, ούτε καν δικαίωμα, να μας την υπαγορεύσουν οι «απέξω» και τα Μνημόνια τους. 

* Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι Συνταγματολόγος, Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. 

Προηγούμενα άρθρα του Κώστα Μποτόπουλου 

==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"