Γιατί οι Έλληνες έχουν έλλειψη βιταμίνης D; To Μεσογειακό παράδοξο

Όλοι γνωρίζουμε ότι η  βιταμίνη D είναι πολύτιμη, κυρίως επειδή παίζει σημαντικό ρόλο στη συνολική υγεία, καθώς βοηθά στη μείωση των φλεγμονών, στην αποθήκευση του ασβεστίου από τον οργανισμό ,στην καλή ρύθμιση και ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην ανάπτυξη των κυττάρων και στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.Παρ’ όλα αυτά, σε μια ηλιόλουστη χώρα, όπως είναι η Ελλάδα, οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι, αντί για πλεόνασμα, έχουμε έλλειψη!

To Μεσογειακό παράδοξο

Περίπου το 90% της βιταμίνης D που χρειαζόμαστε το παίρνουμε από την έκθεσή μας στον ήλιο και συγκεκριμένα στη UVB ακτινοβολία του, ενώ το υπόλοιπο 10%  το προσλαμβάνουμε από τις τροφές που την περιέχουν.

Αφού, λοιπόν, η βιταμίνη D συντίθεται με τη βοήθεια του ήλιου, τότε εμείς οι Έλληνες που ζούμε σε μια ηλιόλουστη χώρα είναι λογικό και αναμενόμενο  να έχουμε όση βιταμίνη D χρειαζόμαστε. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες, οι μεσογειακοί λαοί φαίνεται να έχουμε παραδόξως ανεπάρκεια ή τέλος πάντων όχι επαρκή ποσότητα βιταμίνης D στον οργανισμό μας.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

• Αν και έχουμε ηλιοφάνεια αρκετούς μήνες το χρόνο, το περισσότερο διάστημα έχουμε καλυμμένο το σώμα μας με ρούχα. Είναι γεγονός επίσης ότι τα τελευταία χρόνια αποφεύγουμε τελείως τον ήλιο, κυρίως επειδή φοβόμαστε τον καρκίνο του δέρματος. Τέλος, χρησιμοποιούμε αντιηλιακά με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας, που εμποδίζουν τη σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα.
• 
  Στη Μεσόγειο υπάρχουν άνθρωποι με πιο σκούρο δέρμα από ό,τι στη βόρεια Ευρώπη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να δυσχεραίνεται, λόγω της μελανίνης, η σύνθεση της βιταμίνης D από τον ήλιο στο δέρμα.
• Στις μεσογειακές χώρες δεν καταναλώνουμε τόσο τις λιπαρές τροφές που περιέχουν βιταμίνη D, επειδή το κύριο λίπος της διατροφής μας είναι το ελαιόλαδο, που δεν μας δίνει την πολύτιμη αυτή βιταμίνη.
• Η μόλυνση της ατμόσφαιρας στις μεγάλες πόλεις όπου κινούμαστε καθημερινά εμποδίζει την ηλιακή ακτινοβολία να φτάσει στο δέρμα μας.

 

Τι κάνουμε;

Φαίνεται πως μόνο η πρόσληψη με το φαγητό δεν είναι αρκετή, καθώς ελάχιστες φυσικές τροφές περιέχουν επαρκή ποσότητα βιταμίνης, ενώ και οι εμπλουτισμένες τροφές συνήθως δεν μπορούν από μόνες τους να καλύψουν πλήρως τις ημερήσιες ανάγκες. Για αυτό το λόγο συνίστανται:

• Έκθεση στον ήλιο: η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι πολύ σημαντική όχι μόνο για τη σύνθεση της βιταμίνης D, αλλά και για την καλύτερη λειτουργία ολόκληρου του οργανισμού. Ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ήλιος μπορεί να γίνει εξαιρετικά επικίνδυνος, κυρίως αν δεχόμαστε τις ακτίνες του για πολλή ώρα και μάλιστα χωρίς αντιηλιακό. Για αυτό, μπορούμε να ακολουθήσουμε το αρχαίο ελληνικό ρητό «Παν μέτρον άριστον» και να φροντίζουμε να βρισκόμαστε καθημερινά για 15-20 λεπτά στον ήλιο έχοντας το πρόσωπο και τα χέρια μας εκτεθειμένα. Όσο για το αντηλιακό, για εκείνο το χρονικό διάστημα μπορούμε να το  αποφύγουμε ή να χρησιμοποιούμε ένα με χαμηλό δείκτη προστασίας και στη συνέχεια να βάλουμε  το αντιηλιακό που καλύπτει τις ανάγκες μας.
• Στις περιπτώσεις που οι ανάγκες του οργανισμού δεν καλύπτονται, χορηγείται συμπλήρωμα διατροφής της βιταμίνης D. Στη χώρα μας κυκλοφορούν πολλά συμπληρώματα  βιταμίνης D, σε μορφή χαπιών ή σταγόνων, σε πολλές δοσολογίες. Επίσης, βιταμίνη D βρίσκουμε και σε πολλά συμπληρώματα διατροφής, μαζί με άλλες βιταμίνες. Υπάρχουν ακόμη και σκευάσματα βιταμίνης D μαζί με ασβέστιο.

=========================================================

Το μεσογειακό παράδοξο με την έλλειψη βιταμίνης D

Κι όμως, η έλλειψη βιταμίνης D δεν αντιμετωπίζεται με ήλιο! Η βιταμίνη D, γνωστή ως η «βιταμίνη του ήλιου» ή «της λιακάδας», παράγεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία έρχεται σε επαφή με το δέρμα. Ωστόσο, η έκθεσή μας στον ήλιο δεν διασφαλίζει τα επαρκή επίπεδά της στον οργανισμό μας. Σε κάθε περίπτωση, οι σύγχρονες μελέτες της δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την διατήρηση της καλής υγείας.

Γράφει η Μαρία Γλένη, δημοσιογράφος Υγείας

Στην ηλιόλουστη Ελλάδα, όπως και στις μεσογειακές χώρες, συμβαίνει ένα παράδοξο: αντί να έχουμε πλεόνασμα βιταμίνης D, συμβαίνει το αντίθετο. Ένας στους τρεις συμπολίτες μας έχει έλλειψη αυτής της πολύτιμης βιταμίνης σε σχέση με τους Βορειοευρωπαίους. Εξίσου ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η ανεπάρκεια ή έλλειψη βιταμίνης D παρουσιάζεται σε όλες τις ηλικίες του ελληνικού πληθυσμού. Τα ποσοστά μάλιστα αυξάνονται κατακόρυφα στους ηλικιωμένους και στις ...

γυναίκες.

Σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές έρευνες, περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού παρουσιάζει ανεπάρκεια Βιταμίνης D. Ένα ποσοστό που αγγίζει το 15% του γενικού πληθυσμού παρουσιάζει έλλειψη Βιταμίνης D.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία, το 40% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας εμφανίζει ανεπάρκεια Βιταμίνης D. Όμως, και οι γυναίκες που κυοφορούν έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D σε ποσοστό 50%. Γι’ αυτό άλλωστε πολλοί καταφεύγουν στα συμπληρώματα διατροφής, όπως το συμπλήρωμα βιταμίνης D της Lamberts®. Έτσι, καλύπτουν πλήρως αυτή την ανάγκη του οργανισμού.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Οι παράγοντες που «ενοχοποιούνται» για την ανεπάρκεια βιταμίνης στις ηλιόλουστες χώρες είναι:

1. Σκούρο δέρμα

Στην περιοχή της Μεσογείου οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν πιο σκούρο δέρμα από ό,τι στη βόρεια Ευρώπη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν είναι εφικτή η σύνθεση της βιταμίνης D από τον ήλιο, καθώς η μελανίνη δρα σαν φίλτρο στην απορρόφηση της UVB ακτινοβολίας.

2. Φόβος και προστασία από τον καρκίνο του δέρματος

Η Ελλάδα φημίζεται για την ηλιοφάνειά της σχεδόν όλο τον χρόνο. Ωστόσο, έχει αυξηθεί ο αριθμός εκείνων που αποφεύγουν τον ήλιο λόγω του φόβου του καρκίνου του δέρματος. Μάλιστα, για να μειωθεί ο κίνδυνος, μικροί και μεγάλοι χρησιμοποιούν αντιηλιακά με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας. Έτσι όμως, εμποδίζεται η σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα.

3. Η μόλυνση του περιβάλλοντος

Η ατμοσφαιρική ρύπανση, κυρίως στις μεγάλες πόλεις, εμποδίζει την ηλιακή ακτινοβολία να φτάσει τελικά στο δέρμα. Αυτό έχει ως συνέπεια να μην παράγεται βιταμίνη D.

4. Η ηλικία

Μετά την ηλικία των 70, μειώνεται η ικανότητα παραγωγής της βιταμίνης D στο δέρμα κατά 30%. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο έχουν καταλήξει οι επιστημονικές μελέτες.

5. Διατροφικοί λόγοι

Σε αντίθεση με τη βόρεια Ευρώπη, στις μεσογειακές χώρες δεν καταναλώνονται λιπαρές τροφές που περιέχουν βιταμίνη D. Το κύριο λίπος της διατροφής είναι το ελαιόλαδο, που όμως δεν περιέχει την πολύτιμη αυτή βιταμίνη.

Πώς αντιμετωπίζουμε την έλλειψη βιταμίνης D

Παραμονή στον ήλιο για 15-20 λεπτά έχοντας το πρόσωπο και τα χέρια εκτεθειμένα. Πάντα να χρησιμοποιείτε καπέλο και να αποφεύγετε τις επικίνδυνες ώρες 11.00-16.00. Προσοχή: Όσο πιο σκούρο είναι το χρώμα του δέρματος, τόσο περισσότερο πρέπει να καθόμαστε στον ήλιο για την παραγωγή βιταμίνης D. Όμως, καθώς η ημέρα μικραίνει, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να περνάμε χρόνο κάτω από τον ήλιο. Εάν δεν καλύπτουμε τις ημερήσιες ανάγκες μας σε βιταμίνη D, ούτε από τον ήλιο ούτε μέσω της διατροφής, οι ειδικοί συνιστούν τα συμπληρώματα διατροφής. Μια εξαιρετική επιλογή, είναι η βιταμίνη D της Lamberts®, ένα σκεύασμα κλινικά επιβεβαιωμένο. Η βιταμίνη D της Lamberts, παρουσιάζεται στη φυσική της μορφή D3 (cholecalciferol) που αποτελεί την πιο εύκολα απορροφήσιμη μορφή.

Βιταμίνη D: Δοσολογία

Το αμερικανικό Εθνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης συστήνει 400-800 IU/ημέρα για τους ενήλικες κάτω των 50 ετών. Για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας συνιστά 800-1000 IU ημερησίως. Η North American Menopause Society συνιστά 700-800 IU ημερησίως για τις γυναίκες που διατρέχουν κίνδυνο ανεπάρκειας λόγω χαμηλής έκθεσης στον ήλιο. Τέλος, οι κατευθυντήριες γραμμές από την Εταιρεία Οστεοπόρωσης του Καναδά αναφέρουν 400 IU βιταμίνης D ημερησίως για άτομα ηλικίας έως 50 ετών και 800 IU ανά ημέρα για άτομα άνω των 50.

=========================================================

Τι είναι η Βιταμίνη D και ποιος ο ρόλος της;

Η βιταμίνη D είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος υγείας για όλες τις ηλικίες.

Είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη η οποία συνθέτεται στον οργανισμό κυρίως μέσω της επίδρασης της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου στο δέρμα μας αλλά προσλαμβάνεται και από την κατανάλωση ορισμένων τροφών με κύριο ρόλο την σωστή ανάπτυξη των οστών μας και την προαγωγή της υγείας του σκελετού μας
Τα τελευταία όμως χρόνια πλήθος επιστημονικών μελετών υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο της βιταμίνης D στη συνολική υγεία του οργανισμού καθώς έχει καταγραφεί πως βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού, στον έλεγχο του σακχάρου αλλά και στην πρόληψη άλλων σοβαρών παθήσεων όπως διαφόρων μορφών καρκίνου, σκλήρυνσης κατά πλάκας, ψυχιατρικών νόσων, υπέρτασης καθώς και άλλων ασθενειών.

Από ποιες πηγές προσλαμβάνουμε Βιταμίνη D;
O οργανισμός προσλαμβάνει τη βιταμίνη D κυρίως μέσω της σύνθεσής της στο δέρμα μας με την επίδραση της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας. Ο χρόνος έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία που απαιτείται για τη σύνθεση των απαραίτητων ποσών βιταμίνης D εξαρτάται από την ηλικία, το χρώμα του δέρματος και από τα υποκείμενα προβλήματα υγείας.
Η άλλη λιγότερο σημαντική πηγή βιταμίνης D είναι η πρόσληψη μέσω των τροφών. Λίγες τροφές είναι πλούσιες σε βιταμίνη D και αυτές είναι ορισμένα «λιπαρά» ψάρια (όπως ο σολομός, το σκουμπρί, ο τόνος, ο μπακαλιάρος, η πέστροφα, οι σαρδέλες), το μουρουνέλαιο, τα αυγά και το βοδινό συκώτι.

Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης D; Γιατί είναι συχνή η έλλειψη βιταμίνης D στη χώρα μας;

Άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης D είναι:

Α) Άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα καθώς η μελανίνη δρα σαν φίλτρο στην απορρόφηση της UVB ακτινοβολίας (υπεριώδης Β ακτινοβολία)

Β) Άτομα με μικρή ή μηδενική έκθεση στον ήλιο όπως

• Ηλικιωμένοι με πολλαπλά προβλήματα υγείας που παραμένουν κλινήρεις ή περιορισμένοι στην κατοικία τους
• Άτομα που καλύπτουν πλήρως το δέρμα τους με ρούχα λόγω θρησκευτικών ή πολιτιστικών πεποιθήσεων (π.χ μοναχές)
• Άτομα που εσκεμμένα αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο λόγω αισθητικής ή θεμάτων υγείας
• Άτομα με επαγγέλματα με μικρή έκθεση στον ήλιο (υπάλληλοι γραφείου, νυχτοφύλακες)

Γ) Άτομα με ιατρικές καταστάσεις που προδιαθέτουν σε έλλειψη βιταμίνης D όπως:

• Παχυσαρκία
• Χρόνια νεφρική νόσος
• Ηπατική ανεπάρκεια
• Χρήση φαρμάκων που αυξάνουν την κατανάλωση βιταμίνης D (π.χ αντισπασμωδικά)
• Παθολογικές καταστάσεις του γαστρεντερικού συστήματος, είτε λόγω νοσημάτων (όπως η κοιλιοκάκη, η νόσος Crohn, η κυστική ίνωση) είτε λόγω χειρουργικών επεμβάσεων που αφαιρούν ή παρακάμπτουν τμήματα του στομάχου ή του εντέρου (π.χ γαστρικό bypass)

Φαίνεται παράδοξο αλλά στην ηλιόλουστη χώρα μας όπως και σε άλλες Μεσογειακές χώρες τα επίπεδα βιταμίνης D είναι συχνά πολύ χαμηλότερα από τα φυσιολογικά, και η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συνηθέστερη από τις βορειότερες χώρες. Πρόσφατη μελέτη στον Ελληνικό πληθυσμό ανέδειξε πως το 57,7% έχει έλλειψη βιταμίνης D. Οι κυριότερες αιτίες που εξηγούν αυτό το φαινόμενο είναι:
1. Το γεωγραφικό πλάτος της Ελλάδας δεν επιτρέπει την επαρκή σύνθεση βιταμίνης D ιδίως τους χειμερινούς μήνες
2. Ο πληθυσμός έχει περιορίσει σημαντικότατα την έκθεση στον ήλιο, φαινόμενο που στη διεθνή βιβλιογραφία περιγράφεται ως heliophobia (ηλιοφοβία)
3. Οι κάτοικοι των βορειότερων χωρών της Ευρώπης καταναλίσκουν μεγαλύτερες ποσότητες πλούσιων σε λίπος ψαριών (σολομός)

Ποιά προβλήματα υγείας μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη βιταμίνης D;

Οι σοβαρότερες επιπλοκές της έλλειψης βιταμίνης D είναι:

• χαμηλά επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα
•  η εγκατάσταση ραχίτιδας στα παιδιά μια πάθηση που οδηγεί σε παραμόρφωση των οστών και καθυστέρηση της ανάπτυξης
•  η ανάπτυξη οστεομαλακίας (διαταραχή που οδηγεί σε λέπτυνση των οστών) και οστεοπόρωσης στους ενήλικες
• αυξημένη συχνότητα πτώσεων και συνοδών καταγμάτων.

Αν και απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να εδραιώσουν τη γνώση μας η έλλειψη βιταμίνης D έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο:

• σκλήρυνσης κατά πλάκας
• σακχαρώδη διαβήτη (τόσο τύπου 1 όσο και τύπου 2)
• διαφόρων μορφών καρκίνου (ειδικά του εντέρου)
• καρδιακής νόσου
• ψυχιατρικών νόσων
• αυτοάνοσων νοσημάτων

Όσον αφορά τη συμτωματολογία της έλλειψης βιταμίνης D δεν υπάρχουν ξεκάθαρα και ειδικά ενοχλήματα ενώ αρκετοί ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί ακόμα και σε σημαντική έλλειψη. Τα συνηθέστερα συμπτώματα που περιγράφονται είναι κόπωση, γενικευμένη μυϊκή αδυναμία, κράμπες, πόνος στις αρθρώσεις, αδυναμία συγκέντρωσης, κεφαλαλγίες.

Πώς γίνεται η διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης D;

Τα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό μας μετρώνται με μια αιματολογική εξέταση που λέγεται 25-υδρόξυ βιταμίνη D ή 25 (OH) D3
• τιμές 25 (OH) D3>30 ng/ml θεωρούνται φυσιολογικές
• τιμές 25 (OH) D3 20-30 ng/ml θεωρούνται ενδεικτικές ανεπάρκειας της βιταμίνης D
• τιμές 25 (OH) D3<20 ng/ml θεωρούνται ενδεικτικές έλλειψης της βιταμίνης D

Πως μπορούμε να προλάβουμε την έλλειψη βιταμίνης D;

Η ποσότητα βιταμίνης D που απαιτείται για να διατηρείται η βιταμίνη D σε φυσιολογικά επίπεδα εξαρτάται από τη διατροφή κάθε ατόμου, την έκθεση στον ήλιο, το χρώμα του δέρματος και τις υποκείμενες νόσους.
Η γενική σύσταση είναι οι ενήλικες να προσλαμβάνουν 800 IU (International Units) βιταμίνης D ημερησίως για τη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων βιταμίνης D (αν και οι ηλικιωμένοι πιθανώς να χρειάζονται μεγαλύτερες δόσεις) και να καταναλώνουν ψάρια δύο φορές την εβδομάδα.
Η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία συνιστά τη χορήγηση βιταμίνης D σε όλα τα βρέφη που θηλάζουν τους πρώτους έξι μήνες της ζωής, και τη χορήγηση 400 IU βιταμίνης D σε όλα τα παιδιά και εφήβους που δεν καταναλώνουν τουλάχιστον 1000 ml γάλακτος την ημέρα (καθώς τα 100 ml γάλακτος περιέχουν περίπου 40 IU βιταμίνης D)

Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη βιταμίνης D;
Υπάρχουν διαφορετικές μορφές βιταμίνης D στα χορηγούμενα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα ή συμπληρώματα διατροφής. Οι κυριότερες μορφές συμπληρωμάτων βιταμίνης D είναι η εργοκαλσιφερόλη (βιταμίνη D2) και η χοληκαλσιφερόλη (βιταμίνη D3). Συνιστάται η χορήγηση βιταμίνη D3 καθώς η χοληκαλσιφερόλη αποτελεί τη φυσική μορφή και έχει τη δυνατότητα να ανεβάσει τα επίπεδα της ολικής βιταμίνης D αποτελεσματικότερα.
Η συνιστώμενη δόση βιταμίνης D εξαρτάται από το βαθμό ανεπάρκειας ή έλλειψής της.
Η θεραπεία υποκατάστασης της βιταμίνης D είναι πολύ ασφαλής και συνήθως δεν παρατηρούνται προβλήματα από τη χορήγηση της. Η βιταμίνη D3 διατίθεται σε δισκία, κάψουλες, σταγόνες με πολύ καλά αποτελέσματα ενώ πρόσφατα και στη χώρα μας κυκλοφορεί και σε μορφή spray. H τελευταία μορφή χορήγησης συνδυάζει την πολύ εύληπτη μορφή και την μέγιστη απορρόφηση.

 =====================

 "O σιωπών δοκεί συναινείν"