Πέμπτη 27 Αυγούστου 2009

Δασική Νομοθεσία: Ν. 3208/03 ή ένα έγκλημα με ονοματεπώνυμο

"Γνώρισα τους ανθρώπους και αγάπησα τα ζώα", έγραψε ο Μενέλαος Λουντέμης σε δύσκολες περιόδους της ζωής του...σήμερα ένας συνειδητοποιημένος πολίτης, αγαπά τα ζώα και το καταγράφει στη πράξη (εδώ και εδώ), ο καθένας μας δίνει τη δική του ερμηνεία-εξήγηση, μετά από προσωπικές εμπειρίες και βιώματα...

Πριν γνωρίσω τη συγγραφέα άνθρωπο Μαρία Σεφέρου, είχα άλλη άποψη για τη πολιτική. Συνειδητοποίησα διαβάζοντας στο blog της:
[Η Αλήθεια να Λέγεται
"Στο αενάως εξελισσόμενο Σύμπαν, όπου κυριαρχεί ο Άγραφος Νόμος κι όχι το συναίσθημα, συντελείται ένας αέναος πόλεμος μεταξύ του καλού και του κακού, της Αλήθειας και του ψέματος, με την Αλήθεια να προσπαθεί να επικρατήσει σε κάθε ψυχή, σε κάθε έθνος, και στην ανθρωπότητα ολόκληρη".
Αναζητώντας την Αλήθεια
Δεν υπάρχει πρόοδος χωρίς σύγκρουση. Συνειδητά ή ασυνείδητα, άτομα και έθνη εμπλέκονται στον αέναο πνευματικό αγώνα της Συμπαντικής Εξέλιξης, έναν αγώνα για την επικράτηση της Αλήθειας κατά του ψέματος, της Δικαιοσύνης κατά της αδικίας, της Αγάπης κατά του μίσους - αγώνα που αντανακλάται στο υλικό πεδίο προκαλώντας, δυστυχώς, πολύ ανθρώπινο πόνο… Θέτοντας κανείς τον εαυτό του στην υπηρεσία της Αλήθειας υπηρετεί το ύψιστο συλλογικό συμφέρον:
"Η Αλήθεια υπάρχει, το ψέμα πρέπει να εφευρεθεί."
"Η μεγαλύτερη απώλεια στον κόσμο είναι η διαφορά μεταξύ αυτού που είμαστε κι αυτού που θα μπορούσαμε να γίνουμε."]

Είναι σημεία των καιρών η ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής του καναπέ, και οπαδός ΔΕΝ μου ταιριάζει, όταν έχω επιλέξει την ιδιότητα του σκεπτόμενου πολίτη, που απαιτεί έναν άλλο τρόπο διαχείρισης των κοινών μιας ευνομούμενης κοινωνίας. (περισσότερα εδώ.)

ΟΧΙ φίλοι και σύντροφοι ΔΕΝ άλλαξα, απλά από δω και πέρα θα κοσκινάω τα γεγονότα και θα ψάχνω τη πρώτη αρχή της ΜΗ λήθης (Αλήθειας), και εσύ τίμιε αναγνώστη μου που με διαβάζεις δεν ισχυρίζομαι ότι έχω δίκαιο... αλλά σου υπόσχομαι να διαβάζεις τα γραπτά που η συνείδησή μου λέει την αλήθεια.

Πολλές φορές χρειάζονται οι Μεγάλοι πρόλογοι για να μπορέσουν να εμπεδώσουμε τη πραγματικότητα. Συνήθως βλέπουμε το αποτέλεσμα και ποτέ την αιτία.

Ας παρακολουθήσουμε ένα σενάριο εγκλήματος από το blog Parnassos.co.nr
environmental e-magazine for the maintenance of mountain Parnassos, για να κατανοήσουμε ότι:
Ένα βουνό που διατηρήθηκε ακόμη καθαρό γιατί εκεί είναι η Ελβετία πρόχειρη με τα σαλέ και τα χιονοδρομικά της κέντρα. Το τσιμέντο αλλοιώνει τις επενδύσεις.

Έννοιες και ορισμοί για την προστασία του δάσους

Δάσος και προστασία

Ανάμεσα στη σύγχυση που προηγήθηκε, πριν από τη δημοσίευση του νέου δασικού νόμου (ν. 3208/03) από το (τέως) Υπουργείο Γεωργίας σχετικά με τις νέες διατάξεις του και ειδικότερα ως προς τον ορισμό του δάσους, ακούστηκαν και ορισμένες ανακρίβειες του τύπου «χαρακτηρίζουν ως δάσος τα θυμάρια» και «πολλοί οικισμοί θεωρούνται δασικές εκτάσεις». Προσπαθώντας να συμβάλλουμε στη διευκρίνιση ορισμένων θεμάτων και να αποδείξουμε ότι μάλλον «εκ του πονηρού» επιχειρήθηκε η εξειδίκευση της ερμηνευτικής δήλωσης του άρθρου 24 του Συντάγματος με την επιλεκτική και άστοχη χρησιμοποίηση της δασικής βιβλιογραφίας, θα παρουσιάσουμε το ισχύον νομικό καθεστώς των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών για τον ορισμό του δάσους και θα δείξουμε ορισμένες ασάφειες που εμπεριέχει ο νέος ορισμός.

Πρέπει να τονιστεί από την αρχή ότι είναι άλλο πράγμα τι ορίζεται επιστημονικά ως δάσος και άλλο τι θεωρεί ως δάσος η Πολιτεία για να διασφαλίσει την προστασία του περιβάλλοντος. Οι περιοχές που προστατεύονται μαζί με τα δάση ονομάζονται δασικές εκτάσεις ή δασική γη ή δασικό έδαφος. Τα κριτήρια που θέτει η Πολιτεία για την υπαγωγή εκτάσεων των φυσικών χερσαίων οικοσυστημάτων σε καθεστώς (δασικής) προστασίας ποικίλλουν ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της χώρας.

Τι ισχύει στις υπόλοιπες χώρες

Έτσι, στις σκανδιναβικές χώρες, όπου η δασοκάλυψη είναι εκτεταμένη και οι περιοχές του βορρά αραιοκατοικημένες, οι ορισμοί του δάσους εμπεριέχουν την έννοια της παραγωγής (κυβικά μέτρα ξυλείας στο εκτάριο), ενώ δεν αποκλείεται και η αλλαγή της χρήσης του εδάφους. Θα πρέπει όμως να ισχύει το ίδιο στις μεσογειακές χώρες, όπου το ξηροθερμικό περιβάλλον, οι πυρκαγιές και η πίεση της βόσκησης έχουν προκαλέσει σε πολλά δάση έντονη υποβάθμιση έως κατάρρευση; Πόσο μάλλον όταν η χώρα μας είναι κατεξοχήν ορεινή και το ιδιοκτησιακό εκκρεμεί από καταβολής νέο-ελληνικού κράτους.

Ο ορισμός του δάσους στις ευρωπαϊκές χώρες ποικίλλει αρκετά. Προκειμένου να γίνει η σύγκριση με τα επίμαχα κριτήρια του Νόμου (δηλ. ελάχιστη έκταση 3 στρ. και ελάχιστη συγκόμωση 25%) παρουσιάζουμε συνοπτικά βάσει αυτών των κριτηρίων τον Πίνακα 1. Σ’ αυτόν εμφανίζονται και άλλα κριτήρια και, ως ενδεικτικό στοιχείο, το ποσοστό δασοκάλυψης κάθε χώρας.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Ελάχιστες απαιτήσεις για το χαρακτηρισμό μιας έκτασης ως δάσος σε 21 ευρωπαϊκές χώρες σε σχέση με τη συνολική τους δασοκάλυψη

forestlaw

(Πηγή: επεξεργασία πίνακα του APPENDICE 1 στο Internal Report 6 του EFI (2002). Συμπλήρωση από συνοπτικό πίνακα στην εργασία του Lund (2003). Η δασοκάλυψη από βασικά δεδομένα πίνακα 1.1, 1.2a, Annex IV, European Forestry Yearbook, 2003)

Όπως παρατηρούμε, τον αυστηρότερο ορισμό για τη συγκόμωση υιοθετεί η Ισπανία (5-10%), ενώ για την ελάχιστη έκταση η Τσεχία (0,1 στρ.). Τα αυστηρότερα όρια ως προς την έκταση έχει το Ηνωμένο Βασίλειο (20 στρ.), ενώ ως προς τη συγκόμωση η Γερμανία (50%) και η Αυστρία (30%). Άλλα στοιχεία, όπως το ελάχιστο πλάτος λωρίδας δάσους κυμαίνονται από 10 μ. (Αυστρία, Γερμανία) μέχρι 50 μ. (Ηνωμένο Βασίλειο), ενώ οι Σκανδιναβικές χώρες θέτουν ως όριο ετήσιας απόδοσης το 1 m3/ha (η ποσότητα αυτή μπορεί να φτάνει το 0,1 m3/ha για μη παραγωγικές εκτάσεις). Από όλες τις χώρες του Πίνακα 1 η Ελλάδα, χώρα με έντονο ανάγλυφο και ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης δασών, έχει τις ίδιες περίπου εκτάσεις δάσους και δασικών εκτάσεων, ένδειξη ύπαρξης παραγόντων υποβάθμισης των δασών σε δασικές εκτάσεις (το ίδιο εμφανίζει και η Ισπανία). Σε όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, οι δασικές εκτάσεις είναι περιορισμένες ως προς τα δάση.

Ο νέος νόμος (ν. 3208/03)

Ο νέος νόμος, αν και περιλαμβάνει τους συνταγματικούς ορισμούς (ενδεχομένως να είναι περιττό απόσπασμα του Συντάγματος να περιληφθεί αυτούσιο σε διάταξη νόμου), κάνει διάκριση μεταξύ δάσους και δασικής έκτασης ως προς το ύψος, ουσιαστικά, της ξυλώδους βλάστησης. Αν πρόκειται δηλαδή για δέντρα μέχρι 25%, έχουμε δάσος, αν πρόκειται για θαμνώδη βλάστηση (πάλι μέχρι 25%), πρόκειται για δασική έκταση! Αλλά, τι είναι δέντρο και τι θάμνος; Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το πουρνάρι, το οποίο λόγω ακριβώς της βόσκησης στην Ελλάδα εμφανίζεται κατά κανόνα ως θάμνος. Σε σπάνιες όμως εξαιρέσεις θα το δει κανείς ως δέντρο με πυκνή, πλούσια στρογγυλή κόμη και μεγάλο κορμό. Κατά την επιστήμη της δασικής οικολογίας ο όροφος των θάμνων φθάνει μέχρι τα 5-6 μ.! Συνεπώς δημιουργείται μία ακόμη ασάφεια ή διάκριση μεταξύ δασών και δασικών εκτάσεων σε σχέση με το χαρακτηρισμό των ξυλωδών φυτών ως δέντρων ή θάμνων. ΄Ετσι προκύπτει η ανάγκη προσδιορισμού και ελάχιστου ύψους βλάστησης, το οποίο ορισμένες χώρες έχουν ήδη καθορίσει. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια και ως προς την ηλικία του δέντρου, αφού προφανώς ακόμη και τα έλατα και τα πεύκα στα πρώτα χρόνια της ζωής τους βρίσκονται στον όροφο των θάμνων.

Επειδή η αιτιολογική έκθεση του νόμου παραπέμπει στα συγγράμματα δασικής οικολογίας και δασοκομικής του Μουλόπουλου και του Ντάφη, πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Απατσίδης (1982) θέτει ως όριο δασοκάλυψης το 10%, ενώ και οι ανωτέρω καθηγητές αναφέρονται σαφώς στα υψηλά ξυλοπαραγωγικά δάση και όχι σε εκτάσεις που θα θεωρηθούν δασικές. Η μικρότερη επιφάνεια για να τεθεί ένα δάσος σε διαχείριση είναι πολύ μεγαλύτερη από 3 στρ. Επίσης, το ποσοστό συγκόμωσης 25% δεν τεκμηριώνεται πουθενά στην αναφερόμενη βιβλιογραφία από τους εισηγητές του νομοσχεδίου. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει για τις μεσογειακές χώρες η συγκόμωση να είναι τουλάχιστον 10% (για αείφυλλα πλατύφυλλα, συστάδες αριάς κ.λπ.) αντί για 20% που θέτει ως όριο ο FAO.

Ο προβληματισμός σχετικά με τις έννοιες της δασολογικής επιστήμης και τους βασικούς ορισμούς υφίσταται και στις αναπτυγμένες δασοπονικά χώρες. Ο Οργανισμός Γεωργίας και Τροφίμων (FAO) ανέθεσε το 2002 σε ειδικούς επιστήμονες να συλλέξουν κατά τρόπο συστηματικό και να αναλύσουν τους υπάρχοντες ορισμούς με σκοπό την εναρμόνισή τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Για βαθύτερη ανάλυση στο θέμα των ορισμών και των εννοιών, ο αναγνώστης μπορεί να βρει περισσότερους από χίλιους ορισμούς του δάσους που ισχύουν σε διάφορες χώρες και διοικητικές περιφέρειες, λαμβάνοντας παρόμοια τεχνικά ή άλλα κριτήρια. Αν οι εισηγητές του νομοσχεδίου αγνόησαν ηθελημένα τις εξελίξεις αυτές σε παγκόσμιο επίπεδο, τότε ανακύπτουν «αποχρώσες ενδείξεις» ότι η θέσπιση νέων ορισμών έμμεσα βιβλιογραφικά τεκμηριωμένων σε δύο - τρεις πηγές εικοσαετίας γίνεται εκ του πονηρού. Όπως όλες οι επιστήμες, έτσι και η επιστήμη της Δασικής Οικολογίας διευρύνεται συνεχώς με τις νέες ερευνητικές εργασίες και βασίζεται σε μεγάλο όγκο έρευνας παγκοσμίως.

Έχοντας πλέον υπ’ όψιν την ευρωπαϊκή εμπειρία του Πίνακα 1 ως δείγμα, ας υπενθυμίσουμε τους ορισμούς του ν. 998/79 (άρθρο 3), οι οποίοι πολύ εύστοχα, κατά τη γνώμη μας, όριζαν το δάσος (παρ. 1) και τη δασική έκταση (παρ. 2), ενώ συμπεριλαμβάνουν ορθά υπό την προστασία της δασικής νομοθεσίας και άλλες εκτάσεις (παρ. 3 - 5), δηλαδή διάκενα εντός δάσους, αλπικά λιβάδια, πάρκα και άλση, δεντροστοιχίες και δασικές φυτείες, δασωτέες και αναδασωτέες εκτάσεις. Και όλα αυτά ως σαφώς διακρινόμενες υποπεριπτώσεις (παράγραφοι) του άρθρου 3 και όχι ως κεράμους ατάκτως ερριμένους (ν. 3208/03).

Τι όριζε ο ν. 998/79:

«1. Ως δάσος νοοείται πάσα έκτασις της επιφανείας του δάσους, η οποία καλύπτεται εν όλω ή σποραδικώς υπό αγρίων ξυλωδών φυτών οιωνδήποτε διαστάσεων και ηλικίας, αποτελούντων ως εκ της μεταξύ των αποστάσεως και αλληλεπιδράσεως οργανική ενότητα, και η οποία δύναται να προσφέρη προϊόντα εκ των ας άνω φυτών εξαγόμενα ή να συμβάλη εις την διατήρησιν της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετήση την διαβίωσιν του ανθρώπου εντός του φυσικού περιβάλλοντος.

2. Ως δασική έκτασις νοείται πάσα έκτασις της επιφανείας του εδάφους, καλυπτομένη υπό αραιάς ή πενιχράς, υψηλής ή θαμνώδους, ξυλώδους βλαστήσεως οιασδήποτε διαπλάσεως και δυναμένη να εξυπηρετήσει μίαν ή περισσοτέρας των εν τη προηγουμένη παραγράφω λειτουργιών».

Από τα παραπάνω φαίνεται, ότι το απαραίτητο στοιχείο θεμελίωσης δασικού οικοσυστήματος είναι η οργανική ενότητα της χλωρίδας και η εκπλήρωση μίας εκ των λειτουργιών. Κατ’ αυτήν την έννοια μπορεί να θεωρηθούν ως δασικές εκτάσεις φρυγανώδεις, π.χ. εκτάσεις κοντά στην παραλιακή ζώνη, εφόσον εξυπηρετούν τη διατήρηση του κύκλου του άνθρακα και του νερού, την παραγωγή οξυγόνου, την παροχή ενδιαιτήματος στην άγρια πανίδα κ.λπ. Απεναντίας, αντίστοιχες εκτάσεις στην πεδινή ζώνη, λοφώδεις, ενταγμένες σε ευρύτερες αγροτικές ή κτηνοτροφικές περιοχές θα μπορούσε να χαρακτηριστούν ως χορτολιβαδικές.

Εδώ και πολύ καιρό, οι Βεβαιώσεις παλαιότερα και οι Πράξεις Χαρακτηρισμού των Δασικών Υπηρεσιών από το 1998 και μετά, σε εκτέλεση της διαδικασίας του άρθρου 14 του ν. 998/79 (Προσωρινή επίλυση αμφισβητήσεων), όταν χαρακτηρίζουν κάποια έκταση ως δασική - κάνουν αναφορά σε συγκεκριμένη παράγραφο - υποκατηγορία του νόμου. Το ίδιο συμβαίνει και για τις μη δασικές («ως γεωργικώς καλλιεργούμενη της παρ. 6 του άρθρου 3 του ν. 998/79» ή ως χορτολιβαδική ή ως αλυκή ή ως αρχαιολογικό χώρο κ.λπ).

Πολλές φορές δασικοί υπάλληλοι έχουν κατηγορηθεί για αποχαρακτηρισμό εκτάσεων βάσει αυτής της διαδικασίας. Είναι σημαντικό να τονιστεί όμως ότι κάθε Πράξη Χαρακτηρισμού συνοδεύεται από τεκμηριωμένη εισηγητική έκθεση, περίληψη της δημοσιεύεται σε δύο εφημερίδες και αναρτάται για ένα μήνα στο οικείο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα για ένα μήνα, δίνοντας το δικαίωμα σε όποιον έχει έννομο συμφέρον να προβάλει αντιρρήσεις κατά της πράξης χαρακτηρισμού. Η δημοσιότητα δηλαδή λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα. Ο χαρακτηρισμός, λοιπόν, γίνεται με την αποδοχή και του κοινωνικού συνόλου.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, προτείνεται η επαναφορά του άρθρου 3 του ν. 998/79 και οι όποιες τεχνικές λεπτομέρειες προκύπτουν για τις ανάγκες της σύνταξης των δασικών χαρτών, αυτές να δοθούν με τη μορφή οδηγιών ή εγκυκλίων από το Υπουργείο Γεωργίας, αφήνοντας ένα περιθώριο στους δασικούς υπαλλήλους να κρίνουν κατά την αυτοψία την ανάγκη χαρακτηρισμού μιας έκτασης ως δάσους ή δασικής.

Ως προς την επίλυση ορισμένων θεμάτων σχετικά με το ιδιοκτησιακό, πρέπει να ολοκληρωθεί η χαρτογράφηση των δασών στα πλαίσια του Δασολογίου, στο οποίο κάθε έκταση, πέρα από τον ποιοτικό της χαρακτηρισμό κατά τις κατηγορίες των έξι παραγράφων του άρθρου 3 του ν. 998/79, θα φέρει και ποσοτικά στοιχεία (συγκόμωση, έκταση, πλάτος, ύψος βλάστησης, καθώς και άλλα, όπως π.χ. κλίση εδάφους).

Επίσης, κάθε δασική έκταση θα φέρει και τον ποιοτικό χαρακτηρισμό του άρθρου 4 (κατηγορίες δασών και δασικών εκτάσεων, δηλαδή προστατευτικά, παραγωγικά, αναψυχής κ.λπ.). Με την ολοκλήρωση και δημοσιοποίηση της εργασίας αυτής θα είναι δυνατή η εξέταση, επί πραγματικών δεδομένων, του αποχαρακτηρισμού ορισμένων εκτάσεων.

ΣΧΕΤΙΚΑ:

Η βορειοανατολική Αττική στις φλόγες
Η πολιτεία ακυρώνει την εθελοντική προσφορά για τα δάση

Συννημένα αρχεία

1. N. 998/79

2. N. 3208/03

Συνεχίζεται... εδώ

Νάσος
===========================================================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.