Πρόσωπα & πράξεις που έφεραν την κρίση.

Μετά από δυο χρόνια κρίσης -μια και στην ουσία η τρέχουσα κρίση ξεκίνησε την άνοιξη του 2008 με την κατάρρευση της Bearn Stearns-, πρέπει να εντοπίσουμε «τι πήγε στραβά», χωρίς να πτοηθούμε από το γεγονός ότι αναλυτές ακόμη ψάχνουν τα αίτια τού Κραχ του 1929!!!

Μετά από δυο χρόνια κρίσης -μια και στην ουσία η τρέχουσα κρίση ξεκίνησε την άνοιξη του 2008 με την κατάρρευση της Bearn Stearns- πρέπει να εντοπίσουμε «τι πήγε στραβά», χωρίς να πτοηθούμε από το γεγονός ότι αναλυτές ακόμη ψάχνουν τα αίτια τού Κραχ του 1929!!!

Επειδή κανένας δεν περίμενε να πάνε τόσο άσχημα τα πράγματα, είναι καλό ότι είμαστε όλοι τόσο σοκαρισμένοι, γιατί έτσι τουλάχιστον δεν ανησυχούμε για σύντομη επανάληψη μια παρόμοιας κατάστασης.

Σε μια προσπάθεια να εντοπιστούν οι αιτίες τής τωρινής κρίσης, παρακάτω βρίσκεται μια σύντομη λίστα με τις 6 βασικότερες. Είναι σίγουρο ότι η βαρύτητα δεν είναι ίση και για τους 6 παράγοντες. Μια άλλη παράμετρος αυτής της εκτίμησης είναι ότι εστιάζεται στα αίτια τις κρίσης όπως αυτή δημιουργήθηκε στις ΗΠΑ και στη συνέχεια επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο και στο ότι αναπόφευκτα από εκεί θα έρθει και η ανάκαμψη -χωρίς αυτό να σημαίνει άφεση αμαρτιών για Ευρώπη και Ασία

1. 60 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΛΩΝ ΕΠΟΧΩΝ

Μετά τον πόλεμο, δημιουργήθηκε σε όλο τον κόσμο - και με ιδιαίτερη έμφαση στην τελευταία δεκαετία - μια επίπλαστη αίσθηση γρήγορου πλουτισμού, με συνέπεια τον έντονο καταναλωτισμό. Με απλά λόγια, ο κόσμος κατανάλωνε περισσότερα από όσα παρήγαγε, υποθηκεύοντας έτσι το μέλλον των παιδιών του!

Ενδεικτικά, ο μέσος παγκόσμιος δείκτης μόχλευσης, δηλαδή ο παγκόσμιος δανεισμός ως προς το παγκόσμιο ΑΕΠ, στα τελευταία 60 χρόνια ήταν κοντά στο 18. Στις προηγούμενες κρίσεις, όπως αυτές του 1974, 1987, 1998, 2001, ο δείκτης μόχλευσης έφτασε στα επίπεδα τού 28. Τον Αύγουστο τού 2007, αυτός ο δείκτης βρέθηκε κοντά στα 60, ενώ μετά από δυο χρόνια απομόχλευσης, αυτός ο δείκτης βρίσκεται κοντά στα 28, δηλαδή στα επίπεδα μιας συνηθισμένης κρίσης. Ήταν αναπόφευκτο ότι μια απλή στραβοτιμονιά θα οδηγούσε σε οδυνηρό ατύχημα.

2. ALAN GREENSPAN - BILL CLINTON - ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

Ο επικεφαλής της FED επί 18 χρόνια, Alan Greenspan, παρενέβαινε επιτυχώς σε κρίσεις όπως του 1987, 1998, 2001 αλλά πάντα εκ των υστέρων. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι αυτή η τακτική είναι ανεπαρκής και ότι πρέπει να δίνεται έμφαση στην πρόληψη της κρίσης παρά στη θεραπεία της.

Ο Greenspan ήταν - και όχι είναι, γιατί τελευταία αναθεώρησε κατά πολύ την προσέγγιση του - μανιώδης υποστηρικτής του αυτοελέγχου των τραπεζών και έντονα νεοφιλελεύθερος. Με βάση τα παραπάνω έκανε τρεις βασικές κινήσεις που οδήγησαν στην κρίση:

i. Το 1998, με τη βοήθεια τού Προέδρου Clinton, πέρασε το GRAMM-LEACH ACT, που έδωσε τη δυνατότητα στις εμπορικές τράπεζες να δρουν και ως χρηματιστές. Αυτό οδήγησε στη γιγάντωση των τραπεζών, κάτι που, με τη σειρά του, περιορίζει ασφυκτικά τα περιθώρια πτώχευσης. Υπάρχει άλλωστε και το προηγούμενο της Ιαπωνίας κατά τη δεκαετία του ΄90, η οποία στην προσπάθεια της να σώσει τις μεγάλες τράπεζες παρέτεινε την ύφεση για μια ολόκληρη δεκαετία, ενώ όταν πια αφέθηκαν οι τράπεζες σε πτώχευση το σύστημα ομαλοποιήθηκε άμεσα. Με την γιγάντωση κάποιων αμερικανικών τραπεζών, όπως η Citi, η BOA, η Morgan Stanley κ.α. δεν είναι δυνατόν αυτήν τη στιγμή να οδηγηθούν σε πτώχευση, μια και είναι τεράστιος ο συστημικός κίνδυνος που θα προκύψει, έχοντας μάλιστα ήδη ζήσει τα δραματικά αποτελέσματα της χρεοκοπίας της Lehman.

ii. Το 2000 πέρασαν από το Κογκρέσο το Νόμο για την Απελευθέρωση των Παραγώγων (CDS, CDO, CMBS κ.α.), τα οποία αργότερα έγιναν ο βασικός μηχανισμός δημιουργίας αλλά και αιτία τής κατάρρευσης των ενυπόθηκων δανείων.

iii. Μια άλλη δραματική απόφαση ήταν ότι μετά την 11/9/2001, τα επιτόκια παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα για σχεδόν 5 χρόνια, με αποτέλεσμα η υπερβάλλουσα ρευστότητα να διοχετευθεί στο σύστημα και να ψάχνει να βρει εναλλακτικούς τρόπους υψηλής απόδοσης, με αποτέλεσμα την γιγάντωση της αγοράς των ενυπόθηκων δανείων.

3. ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ WALL STREET

Η αλλαγή δραστηριοτήτων στις τράπεζες από χρήση τού ισοζυγίου τους σε χρήσεις εκτός ισοζυγίου, όπως τα παράγωγα, με στόχο τα υψηλά κέρδη, οδήγησε στη δημιουργία ανεξέλεγκτων οικονομικών συμπεριφορών.

Έτσι κατέληξαν να ανταγωνίζονται μεγάλοι τραπεζικοί οργανισμοί για το ποιος θα εμφανίσει υψηλότερες αποδόσεις στα Ίδια Κεφάλαια, προκειμένου να προσελκύσουν επενδυτές. Το αστείο ήταν ότι αποδόσεις Ιδίων Κεφαλαίων κάτω από 20% δεν ήταν πια επαρκείς για τους επενδυτές, με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του χρήματος σε χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας στεγαστικά δάνεια, τα οποία στη συνέχεια τιτλοποιούνταν και επωλούντο στους επενδυτές σε όλον τον κόσμο, με τη μορφή ομολόγων υψηλής απόδοσης. Αυτά εξελίχθηκαν σε τοξικές βόμβες που έσκασαν στα χέρια των επενδυτών με την πρώτη άνοδο των επιτοκίων, και οδήγησαν στη σημερινή ύφεση.

4. ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Οι Moody’s, SP, Fitch, οι οποίοι παρείχαν υψηλούς βαθμούς φερεγγυότητας σε προϊόντα που δεν είχαν δοκιμασθεί ποτέ ως τότε, απέδωσαν τα απαραίτητα πιστοποιητικά στις τράπεζες ώστε να μπορούν να πουλήσουν τα τοξικά ομόλογα. Χωρίς τη βοήθεια τους δε θα είχε πάρει αυτήν την έκταση και το μέγεθος η διάδοση των ομολόγων.

5. GEORGE BUSH - HENRY PAULSON

Δε μπορεί κανείς να είναι στην εξουσία για οκτώ χρόνια, με πλήρη έλεγχο τού Κογκρέσου για το μεγαλύτερο διάστημα, και να αποποιείται οποιαδήποτε ευθύνη για την κρίση. Ο George Bush φέρει ιδιαίτερη ευθύνη για τη δημιουργία και συντήρηση των προαναφερθέντων, ενώ επιπρόσθετα ευθύνεται για την εκτόξευση των ελλειμμάτων και τού χρέους, λόγω των φορολογικών μειώσεων και τού πολέμου στο Ιράκ. Ο πρόεδρος George Bush και ο Υπουργός Οικονομικών Henry Paulson, στην πιο κρίσιμη στιγμή, άφησαν να οδηγηθεί σε χρεοκοπία η LEHMAN, επιφέροντας συστημικό κίνδυνο στις αγορές και επιταχύνοντας το βάθεμα τής ύφεσης. Η εμπιστοσύνη κυρίων, μεταξύ τραπεζών, πελατών, επιχειρήσεων και επενδυτών, που είχε χτιστεί μεταπολεμικώς στην παγκόσμια αγορά βήμα-βήμα, εξανεμίστηκε μέσα σε ένα σαββατοκύριακο!!!

6. Η ΑΠΛΗΣΤΙΑ

Όλων: των Επενδυτών, των Τραπεζών και των Στελεχών τους, των Hedge Funds, των Private Funds αλλά και όλων ημών, που δανειστήκαμε πολύ περισσότερα από όσα μπορούσαμε να αποπληρώσουμε.

Τι θα γίνει, λοιπόν, από εδώ και πέρα;

Οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν οδηγήσει τα επιτόκια στα Ιστορικά χαμηλότερα επίπεδα. Στη συνέχεια παρατίθενται μερικές κινήσεις που θα επέτρεπαν την πολυπόθητη διέξοδο από την κρίση:

Οι Εμπορικές Τράπεζες οφείλουν να διοχετεύσουν ρευστότητα προς τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, προκειμένου να δημιουργηθεί ζήτηση.

Να γίνουν επενδύσεις:

- Σε Δημόσια Έργα μικρά και ευέλικτα, ώστε να δημιουργηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες θέσεις εργασίας.

- Σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όπου για το ίδιο επενδεδυμένο κεφάλαιο δημιουργούνται τετραπλάσιες θέσεις εργασίας. Ενδεικτικά, στο εγκεκριμένο πρόγραμμα Ομπάμα για την τόνωση της οικονομίας για τα πρώτα $100 δισεκατομμύρια που προβλέπονται για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αναμένεται μέσα στα επόμενα 5 χρόνια να δημιουργηθούν 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, ενώ σε οποιαδήποτε κλασική μορφή επένδυσης, όπως τα δημόσια έργα, θα παράγονταν μόνο 535.000 αντίστοιχα!!

Να δημιουργηθεί ή να μετατραπεί μια από τις υπάρχουσες Τράπεζες σε «Πράσινη», η οποία θα προωθεί αποκλειστικά επενδύσεις στις ΑΠΕ με εύκολους και γρήγορους ρυθμούς.

Τελευταίο, αλλά πολύ σημαντικό, να βοηθηθούν οι δύο βασικοί πυλώνες τής ελληνικής οικονομίας, δηλαδή ο Τουρισμός και η Ναυτιλία, με άμεσες παρεμβάσεις. (ΗΜΕΡΗΣΙΑ)

Γεώργιος Κοφινάκος Οικονομολόγος

Πρώην επικεφαλής της Citigroup Global Market

==============================================================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"