Η επιρροή των blogs

Πολλοί bloggers, άνθρωποι που συνήθως διαθέτουν γνώσεις, άποψη και τόλμη, δεν έχουν εκπαιδευτεί ποτέ ως επαγγελματίες δημοσιογράφοι και κατά τη γνώμη μου, εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους, τους διαβάζεις και αισθάνεσαι οικειότητα, λένε τα πράγματα με τ’ όνομά τους. 

Tάκης Αθανασόπουλος

Η επιρροή των blogs, μέρος Ά

Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα blogs επηρεάζουν, και μάλιστα πολύ, όχι μόνο το κοινό, αλλά και τους δημοσιογράφους. Η έρευνα έγινε on line, σε τυχαία επιλεγμένους δημοσιογράφους των ΗΠΑ, ενώ ζητήθηκε η συμμετοχή 4.000 άλλων μέσω e-mail και κατέδειξε ότι οι δημοσιογράφοι επηρεάστηκαν πολύ από τα blogs και ότι τα συμβουλεύονται καθημερινά. Τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων βρίσκει ότι τα blogs είναι πηγή έμπνευσης, συχνά τους δίνουν κάποια ιδέα για δικό τους άρθρο, άλλες φορές βοηθούν γιατί εστιάζουν σε διαφορετική οπτική γωνία από την οποία βλέπουν το όλο θέμα, αλλά κυρίως τους βοηθούν γιατί σχηματίζουν άποψη για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, γι' αυτό που με άλλα λόγια αποκαλούμε άποψη της κοινής γνώμης. Το 70% των δημοσιογράφων δήλωσε ότι περνά μια ώρα την ημέρα διαβάζοντας blogs, ενώ το 57,1% διαβάζει blogs 2-3 φορές τη βδομάδα. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι δημοσιογράφοι γίνονται όλο και συχνότερα bloggers στην εποχή μας, ένας στους τέσσερις (27,7%) έχει το δικό του blog και σχεδόν ένας στους πέντε (16,3%) συμμετέχει σε κάποιο site κοινωνικής δικτύωσης.

Το σύγχρονο blog είναι η εξέλιξη του ηλεκτρονικού ημερολογίου όπου οι χρήστες σημείωναν τις καθημερινές ασχολίες τους, τις περιπέτειές τους, τις φωτογραφίες που ήθελαν, τα βίντεο, κλπ. Στις ΗΠΑ, όπου πρωτοξεκίνησαν, το 1994 ήταν ήδη δημοφιλή τα ημερολόγια των Justin Hall και Jerry Pernelle. Σιγά-σιγά ξέφυγαν από τους περιορισμούς του κλασσικού ημερολογίου και οι συγγραφείς άρχισαν να γράφουν ιδέες και απόψεις. Είχαν σχετική επιτυχία, πέρασαν όμως 5 χρόνια πριν -εντελώς ξαφνικά, όπως γίνεται συνήθως- πριν γίνουν μόδα και λάβουν τη μορφή που ξέρουμε σήμερα. Στην εξέλιξή τους βοήθησαν πολύ κάποια site που δουλειά τους ήταν να φιλοξενούν τα blogs αναγνωστών, όπως το περίφημο Open Diary, το οποίο ξεκίνησε το 1998 και όπου -για πρώτη φορά- οι αναγνώστες μπορούσαν να σχολιάζουν τα κείμενα των bloggers. ...

Από το 2002 και μετά, ανέβηκε στα μάτια του κοινού, και όχι μόνο, η αξία και η σημασία των blogs, αφού διακρίθηκαν ιδιαίτερα blogs ανώνυμων και επώνυμων που δημοσίευαν και ανέλυαν τις ειδήσεις των πρακτορείων, με τον δικό τους τρόπο, ο οποίος συχνά διέφερε πολύ από τον τρόπο του δημοσιογραφικού κατεστημένου, του mainstream. Όπως ομολογούν τώρα οι ίδιοι οι Αμερικανοί, για πρώτη φορά στην ιστορία της σύγχρονης δημοσιογραφίας αναλύθηκαν σε τέτοιο βάθος οι πολιτικό-οικονομικοί στόχοι της συμμαχίας ΗΠΑ-Ισραήλ. Στον πόλεμο του Ιράκ, οι bloggers πήραν θέση και εξέφρασαν απόψεις και αναλύσεις που πήγαιναν πολύ πιο πέρα και πάνω από τις παραδοσιακές δεξιές και αριστερές απόψεις. Μεγάλη μερίδα του κοινού, διψασμένη για την αλήθεια, στράφηκε τότε στα blogs. Οι εφημερίδες υποχρεώθηκαν εκ των πραγμάτων να φτιάξουν κι αυτές blog όπου οι αναγνώστες είχαν τη δυνατότητα να σχολιάζουν και να λένε την άποψή τους. Πολλοί λένε ότι οι εφημερίδες “καπάρωσαν” ή αφομοίωσαν τα blogs, γεγονός πάντως είναι ότι από το 2004 και μετά, άρχισαν να γράφουν blog και το πρώτο κράτος που έφτιαξε επίσημο blog κράτους είναι το Ισραήλ.

Υπάρχουν διάφορα είδη blog, η βάση όλων είναι το προσωπικό, ένα είδος ημερολογίου με σκέψεις, απόψεις, προβληματισμούς του ατόμου που θέλει να συζητήσει ή να προβάλλει τις απόψεις του και να παραθέσει συνδέσμους (links) για άλλα blogs, βίντεο, φωτογραφίες ή ό,τι άλλο. Πολύ σπάνια γίνονται ευρύτερα γνωστά αυτά τα προσωπικά blogs, αλλά πολλά από αυτά αποκτούν μικρό, αλλά φανατικό κοινό. 

Η επόμενη κατηγορία blog είναι τα εμπορικά, blog που φτιάχνουν οργανισμοί και εταιρίες για να προωθήσουν τις ιδέες και τα προϊόντα τους και να κάνουν δημόσιες σχέσεις. Τα τελευταία χρόνια, μέσα από τα προσωπικά blogs που δεν προσπαθούν να πουλήσουν, είδαμε να συνεργάζονται άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα και να φτιάχνουν blog που βασίζονται σε αυτά ακριβώς τα κοινά ενδιαφέροντα. Θα αναφέρω για παράδειγμα τα blogs ταξιδιών που συνήθως είναι πολύ καλύτερα από τις αντίστοιχες τουριστικές σελίδες. 

Φέτος θα πάω μια βδομάδα στην Φοινικούντα για διακοπές. Έψαξα να βρω κάτι στις ελληνικές σελίδες και ατύχησα, αφού έχασα το χρόνο μου. Πήγα σε ένα blog ταξιδιών και “έπαθα πλάκα”, άνθρωποι που πήγαν εκεί, μπήκαν στον κόπο να γράψουν ποια είναι κατά τη γνώμη τους τα καλύτερα μέρη να επισκεφτεί κανείς, πού να πάει για μπάνιο, πού να πάει να φάει ή να πιει, τι εκδηλώσεις γίνονται τον 15Αύγουστο, που μπορεί να κατασκηνώσει κανείς, και βέβαια πολλές εντυπώσεις και ανέκδοτα.

Μια καινούρια λέξη που προστέθηκε στο λεξιλόγιό μας, είναι η μπλογκόσφαιρα. Σημαίνει την κοινότητα όλων των blogs. Αφού όλα τα blogs βρίσκονται στο Διαδίκτυο, θεωρείται ότι όλα αλληλοσυνδέονται και όλα μαζί συνθέτουν ένα μεγάλο κοινωνικό δίκτυο. 

Οι συζητήσεις, οι διάλογοι στο Διαδίκτυο χρησιμεύουν σήμερα ως δείκτες της κοινής γνώμης και όπως αντιλαμβανόμαστε, το πολιτικό ενδιαφέρον είναι μεγάλο, όπως μεγάλο είναι και το εμπορικό ενδιαφέρον. Δεκάδες blogs ατόμων ή κοινοτήτων εμφανίζονται καθημερινά και οι εταιρίες που εμπορεύονται προϊόντα μέσω του Διαδικτύου (Internet Marketers) κατέφυγαν στις μηχανές αναζήτησης blog για να αφουγκράζονται πρώτες τις απαιτήσεις της αγοράς. 

Οι πιο διάσημες μηχανές αναζήτησης είναι οι BlogScope, Bloglines και Technorati. Η αύξηση των blogs υποχρέωσε τη δημιουργία online κοινοτήτων bloggers που φροντίζουν να διευκολύνουν τόσο τον χρήστη, διασυνδέοντάς τον με τα blogs που θα τον ενδιέφεραν, με βάση τα ενδιαφέροντά του, όσο και τους bloggers που διασυνδέονται με άλλους, από όλο τον κόσμο. Άλλες κοινότητες εστιάζονται στη δημιουργία blog κοινού ενδιαφέροντος, και από όσο είδα, τα περισσότερα σχετίζονται με τη μουσική (κυρίως ροκ), τον κινηματογράφο (κυρίως το σύγχρονο αντεργκράουντ) τα βιβλία και την πολιτική. 

Υπάρχουν και πολλά για πιο εξειδικευμένα γούστα και τα πιο επιτυχημένα φιλοξενούν συνήθως διαφημίσεις, είτε για να ενισχυθεί οικονομικά ο ίδιος ο blogger είτε για κάποιο κοινοφελή σκοπό. Παρουσιάστηκαν όμως και πολλά fake blogs, ψεύτικα blogs, όπου μια εταιρία -συνήθως- δημιουργεί απομίμηση των αληθινών blogs, με σχόλια ανύπαρκτων σχολιαστών, με στόχο να προωθήσει τα προϊόντα της μέσα από το Διαδίκτυο.

Η τεράστια δημοτικότητα των blogs, από το 2004 και μετά, υποχρέωσε και τους επιστήμονες του MIT να τα ερευνήσουν και να δουν τι γίνεται. Θα σας πω τι διαπίστωσαν στο επόμενο, αφού υπάρχουν κι άλλα που πρέπει να αναφέρω σχετικά με τα blogs. Ελπίζω οι διάφοροι bloggers που συμμετέχουν στους Διαλόγους να μην έχουν φύγει κιόλας για διακοπές, γιατί με ενδιαφέρει πολύ η άποψή τους.

Η επιρροή των blogs, μέρος ΄Β

Η μεγάλη δημοτικότητα των blogs στις ΗΠΑ, υποχρέωσε τους επιστήμονες του MIT να ερευνήσουν το φαινόμενο και να συλλέξουν στοιχεία πάνω στις ιδιότητές του. 

Η έρευνα κράτησε 4 χρόνια και μπόρεσε να συλλέξει αξιόπιστα στοιχεία για τις πληροφορίες που μεταδίδονται περισσότερο στο Διαδίκτυο. Διάβασα ότι παρόλο που δεν συνεχίστηκε αυτή η έρευνα, αποτελεί το πρώτο memetracker της ιστορίας. Το memetracker μπορεί να ορισθεί ως ένα εργαλείο που μετρά τα memes σε μια ανθρώπινη κοινότητα για να διαπιστώσει ποιες σελίδες του web συζητιούνται και παρατίθενται περισσότερο στο Διαδίκτυο. Το meme είναι μια μονάδα πολιτιστικών ιδεών, συμβόλων, πρακτικών, που μπορούν να μεταδοθούν από έναν άνθρωπο σε κάποιον άλλο μέσω ομιλίας, γραφής, νοημάτων, μορφασμών… 

Η ετυμολογία του όρου απορρέει από την ελληνική λέξη μιμητισμός. Εφευρέτης του όρου είναι ο Βρετανός επιστήμονας και συγγραφέας Richard Dawkins, στο βιβλίο του: Εγωιστικό Γονίδιο (1976). Το χρησιμοποίησε ως έννοια που θα μπορούσε να βοηθήσει τη συζήτηση πάνω στις αρχές της εξέλιξης, εξηγώντας τη διάδοση των ιδεών και των πολιτισμικών φαινομένων στην ανθρωπότητα. Στο βιβλίο του δίνει παραδείγματα memes τα οποία περιλαμβάνουν μελωδίες, πίστεις και δοξασίες (κυρίως θρησκευτικές), τρόπους ένδυσης (μόδα) κλπ. Για το MIT, το meme είναι ένα περιεχόμενο, συνήθως σύντομο και αστείο το οποίο έχει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό να μεταδίδεται πολύ γρήγορα σε πάρα πολλούς ανθρώπους.

Οι θιασώτες της νέας ορολογίας συσχετίζουν τα memes με τα genes (γονίδια) του οργανισμού και οι θεωρητικοί ισχυρίζονται ότι τα memes εξελίσσονται μέσω φυσικής επιλογής, όπως ακριβώς και η βιολογική μας εξέλιξη. Η βαλίτσα πάει μακριά και εδώ θα ασχοληθώ μόνο με την, πολύ πιο πρακτική, άποψη του ΜΙΤ που βλέπει το meme σαν περιεχόμενο μικρής διάρκειας, θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε και αναλώσιμο περιεχόμενο, το οποίο μεταδίδεται από μια παρέα -συνήθως- σε μια πολύ μεγαλύτερη κοινότητα ανθρώπων, σε ταχύτατο χρονικό διάστημα.

Κάποιοι έστειλαν στο Utube το βίντεο Ken Lee, από ένα τηλεοπτικό παιχνίδι ταλέντων, όπου μια κοπέλα από τη Βουλγαρία, τραγουδάει ένα γνωστό κομμάτι της Μαράια Κάρει, το I can’t live, με δικούς της, ακατανόητους στίχους, ένα είδος απομίμησης της αγγλικής γλώσσας, όπου η φράση I can’t live, μετατρέπεται, προφέρεται ως Ken Lee. Είναι πάρα πολύ αστείο, όποιος δεν το ξέρει, μπορεί να το δει εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=_RgL2MKfWTo

Αυτό το Ken Lee, είναι ένα καλό παράδειγμα meme. Τα memes ζουν λίγο, είναι σαν τη μόδα, αλλά μερικές φορές “ανασταίνονται” και επανέρχονται. Αυτά τα μηχανήματα, που μπορούν και ελέγχουν ποια είναι τα πιο δημοφιλή memes, είναι σήμερα απαραίτητα στις εταιρίες που προσαρμόζουν τις ανάλογες διαφημίσεις στα δημοφιλέστερα memes. 
Μιλάμε φυσικά για τις ΗΠΑ, κυρίως, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολύ δημοφιλή τα blogs που ασχολούνται με καταναλωτικά προϊόντα. Οι bloggers, ή για την ακρίβεια, οι ομάδες, οι κοινότητες των bloggers προσπαθούν να προφυλάξουν το κοινό, γράφοντας -συνήθως με ακρίβεια και αντικειμενικότητα- ποια προϊόντα είναι καλά και ποια όχι και βέβαια οι εταιρίες λαμβάνουν πολύ στα σοβαρά τις υποδείξεις τους και διαφημίζουν τα δικά τους, προσαρμόζοντας τη διαφήμιση έτσι ώστε να παρουσιάζει στοιχεία τα οποία εγκρίνει η κοινή γνώμη. Άλλες εταιρίες προσλαμβάνουν κάποιους δημοφιλείς bloggers, οι οποίοι δεν μπορούν βέβαια να γράψουν κακά πράγματα για το “σπίτι” τους, την εταιρία που τους πληρώνει, θα πέσει να τους πλακώσει… Υπάρχει όμως και ένα ποσοστά blogs που δεν εντάσσονται, δεν “αφομοιώνονται”, και επιμένουν να λένε την αλήθεια, όπως την αντιλαμβάνονται.

Αλλά κλείνω την παρένθεση με τα memes και τις εταιρίες που θέλουν να μας κάνουν να καταναλώνουμε τα προϊόντα τους και περνάω στο σημείο που βρήκα πάρα πολύ ενδιαφέρον στο άρθρο που διάβασα. Οι εφημερίδες υποχρεώθηκαν -κυριολεκτικά- εκ των πραγμάτων να δημιουργήσουν blogs όπου ο κάθε αναγνώστης που το επιθυμεί, μπορεί να λέει την άποψή του.

Χωρίς να είμαι 100% σίγουρος για την ημερομηνία, μπορεί να συνέβη και λίγο νωρίτερα, νομίζω ότι αυτό άρχισε να γενικεύεται από το 2004 και μετά, όταν οι ίδιοι οι πολιτικοί άρχισαν να γράφουν blog για να προσαρμοστούν στην εποχή και να εναρμονιστούν με τις κυρίαρχες τάσεις των ψηφοφόρων. Για την ιστορία, το πρώτο κράτος που έφτιαξε επίσημο blog, είναι το Ισραήλ. Τυχαίο; Δεν νομίζω, όπως λέει και η δημοφιλής διαφήμιση.

Πολλοί bloggers, άνθρωποι που συνήθως διαθέτουν γνώσεις, άποψη και τόλμη, δεν έχουν εκπαιδευτεί ποτέ ως επαγγελματίες δημοσιογράφοι και κατά τη γνώμη μου, εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους, τους διαβάζεις και αισθάνεσαι οικειότητα, σαν στο σπίτι σου, λένε τα πράγματα με τ’ όνομά τους. 

Διαβάζεις, αντίθετα, επαγγελματίες δημοσιογράφους και συχνά αγανακτείς, όταν δεν χασμουριέσαι… Αυτοί οι bloggers, εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, τη χρησιμοποιούν για να πουν την άποψή τους και αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πετυχαίνει ένα blog, δίνει την ευκαιρία σε ανθρώπους να εκφράσουν την άποψή τους, η οποία, σχεδόν πάντα, είναι διαφορετική από αυτή των εφημερίδων, δίνει την ευκαιρία να ακουστούν και άλλες, διαφορετικές φωνές. Αυτές οι φωνές δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν περιθωριακές αφού τα δημοφιλέστερα blogs έχουν -άνετα- μερικές χιλιάδες αναγνώστες την ημέρα.

Υπάρχουν όμως και bloggers που έχουν εκπαιδευτεί ως επαγγελματίες δημοσιογράφοι, αλλά τώρα δουλεύουν -και όπως υποδεικνύει η προσωπική μου εμπειρία, με μεγαλύτερο ενθουσιασμό- σε ένα καινούριο “κανάλι” κυριολεκτικά αμφίδρομης επικοινωνίας με το κοινό. 

Όπως μου έλεγε ένας φίλος Ιταλός δημοσιογράφος, που εργάζεται για την Corriere della Sera και γράφει και στο blog, στην εφημερίδα γράφει όπως πρέπει να γράφει, αλλά στο blog γράφει αυτά που θέλει να γράψει. Σίγουρα, αισθάνεται πολύ πιο ελεύθερος απέναντι σε αναγνώστες που έχουν γνώμη και την λένε. Πολλοί bloggers μεταφέρθηκαν, εξαιτίας της δημοτικότητάς τους, σε άλλα μέσα (τηλεόραση, εφημερίδες, περιοδικά). 
Ορισμένοι δημοσίευσαν και βιβλία που βασίζονται ή αναδημοσιεύουν το blog τους. Στα αγγλικά, αυτά τα βιβλία (books) που βασίζονται σε blog, έχουν τη δική τους ονομασία, ονομάζονται blooks. Πρέπει να προσθέσω όμως ότι πολύ σπάνια ένα επιτυχημένο blog καταφέρνει να γίνει και επιτυχημένο βιβλίο. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει επειδή το blog, από τη φύση του, είναι άμεσα συνδεδεμένο με το στιγμιότυπο της επικαιρότητας και ως εκ τούτου έχει περιορισμένη διάρκεια ζωής. Όταν το διαβάζεις σε βιβλίο, δεν συγχρονίζεσαι μαζί του, σου φαίνεται ετεροχρονισμένο, μπαγιάτικο, κουβέντα της στιγμής.

Οι κυβερνήσεις, για να περάσουμε και σε αυτές, συχνά βλέπουν τα blogs ως κίνδυνο. Τα blogs κατοικούν στην μλπογκόσφαιρα και δεν ελέγχονται τόσο εύκολα όσο ο χάρτινος, ο αναλογικός Τύπος. Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα θέλουν να τα καταργήσουν εντελώς και επιβάλλουν βαρύτατες ποινές σε bloggers. Από μια σύντομη ματιά που έριξα στην επικαιρότητα, βλέπω ότι δύο Κινέζοι φυλακίστηκαν στη Σιγκαπούρη επειδή έγραψαν αντί-μουσουλμανικά σχόλια στο blog τους. Ο Αιγύπτιος blogger Καρίμ Αμέρ, καταδικάστηκε σε 3 χρόνια φυλάκισης επειδή εξύβρισε στο blog του τον πρόεδρο Μουμπάρακ. Ένας άλλος, πάλι Αιγύπτιος, ο Αμπντέλ Μαχμούντ, συνελήφθη, το 2007, για αντί-κυβερνητικά σχόλια στο blog του. Στη Μιανμάρ, ο blogger Nay Phone Latt, καταδικάστηκε σε 20 (!) χρόνια φυλάκισης επειδή γελοιοποίησε από το blog του τον πρωθυπουργό της χώρας Than Shwe. Αλλά δεν κινδυνεύουν μόνον οι ανώνυμοι bloggers, ο Jan Prank, αντιπρόσωπος του ΟΗΕ στο Σουδάν, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα (του δόθηκε διορία 3 ημερών) επειδή έγραψε στο blog του την άποψή του για το στρατό του Σουδάν.

Θα τελειώσω αυτό το δεύτερο μέρος με τη διαπίστωση ότι οι τελευταίες μεγάλες επαναστάσεις της τελευταίας, ας πούμε εικοσαετίας, έχουν να κάνουν με αυτή τη μορφή επικοινωνίας που ονομάζεται γράψιμο. Πρώτο μας ήρθε το πρακτικότατο e-mail, στη συνέχεια το SMS από το κινητό και τώρα το blog που όπως είπαμε, δίνει πρόσβαση στη δημοσιότητα και επιτρέπει να ακουστούν φωνές οι οποίες μέχρι πρότινος δεν ακούγονταν, αν και είχαν πράγματα να πουν. Μου αρέσει πολύ αυτός ο πλουραλισμός απόψεων και εκτιμώ ιδιαίτερα μερικούς bloggers που δίνουν τόση σημασία στο να εκθέσουν όσο πιο καλά –αντικειμενικά- μπορούν την άποψή τους και μας υποχρεώνουν να σκεφτούμε, να συσχετίσουμε, να συγκρίνουμε και να δούμε πιο καθαρά τη δική μας.

ΥΓ. Δράττομαι της ευκαιρίας για να απευθύνω φιλικό χαιρετισμό σε όλους τους bloggers που τίμησαν με την παρουσία τους και στήριξαν ως τώρα τους “Διαλόγους”.

ΕΝΕΤ διάλογοι

==========================================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"