Εξελίξεις και Προοπτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Του Νίκου Κοτζιά

Α’ Η Έλλειψη Ελληνικής Ευρωπαϊκής Πολιτικής
 
Στον 21ο αιώνα είναι αποφασιστικής σημασίας για ένα κράτος να έχει συνείδηση σε πιο κόσμο ζει και υπό ποιες συνθήκες μπορεί να διασφαλίσει την ανάπτυξή του. 

Την μέγιστη, επίσης, και κάλλιστη ειδίκευση στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και στην διεθνή Πολιτική σκηνή. Εάν μια χώρα, η ηγεσία και οι φορείς των θεσμών της, καθώς και η πλειοψηφία της κοινωνίας, δεν έχουν αίσθηση που βαδίζει ο σημερινός κόσμος, τότε κινδυνεύει να μην αξιοποιήσει τις νέες δυνατότητες που γεννιούνται, αλλά και να μην αποτρέψει κινδύνους που προκύπτουν σε νέες συνθήκες.

1. Πολιτικά ελλείμματα και προβλήματα της ΕΕ
Η ΕΕ πριν δέκα χρόνια πίστευε ατράνταχτα ότι οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε πορεία παρακμής. Ότι η Ρωσία θα έγλειφε για πολύ ακόμα τις πληγές της από την εποχή του Γιέλτσιν. Ότι οι ...
αναδυόμενες αγορές θα παρέμεναν υποανάπτυκτες. Έτρεφε την βαθιά πεποίθηση ότι ο κόσμος αντιμετώπιζε την ευρωπαϊκή ενοποίηση ως το υπόδειγμα ειρηνικής, σταθερής και κοινωνικά δίκαιες ανάπτυξης. Οι περιφερειακές ολοκληρώσεις σε Ασία (όπως ASEAN) και Λατινική Αμερική (Mercosur) είχαν, κατά την ΕΕ, ως πρότυπο την ίδια. Δεν υπήρχε πολιτική προσωπικότητα στην Ευρώπη που να μην πίστευε ότι είχε έρθει ξανά η ιστορική ώρα της Ευρώπης να οδηγήσει τον κόσμο υπό την ήπια διεύθυνσή της σε ένα πολυπολικό σύστημα. Υποστήριζαν δε, ότι ο 21ος αιώνας θα ήταν ο αιώνας της ΕΕ.Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών, ιδιαίτερα των τριών της κρίσης, απέδειξαν ότι η ΕΕ είχε πέσει εντελώς έξω ως προς τον κεντρικό ρόλο που ανέθεσε στον εαυτό της στα μελλούμενο επί του πλανήτη. Οι λόγοι πολλοί. Πρώτον, το όλο σχήμα είχε υποτιμήσει το γεγονός ότι ενώ ο ηγεμονικός ρόλος των ΗΠΑ πράγματι μειώνεται, η χώρα αυτή παραμένει με απόσταση η ισχυρότερη δύναμη στο σύγχρονο κόσμο.Δεύτερο, υποτίμησε ακόμα περισσότερο τις αναδυόμενες αγορές που αναπτύσσονται με ποσοστά 7% έως 11%, ενώ η Ευρώπη κινείται σε ρυθμούς χαμηλότερους του 1% και τέσσερεις φορές μικρότερους εκείνων των ΗΠΑ.Τρίτο, το μοντέλο της ΕΕ, κοινωνικό κράτος και μια δημόσια κουλτούρα δημοκρατίας και διαλόγου, αποδιοργανώνεται συνεχώς από την υποταγή των ισχυρών της ΕΕ σε νεοφιλελεύθερες συνταγές.Στα τελευταία χρόνια, η ΕΕ δεν μπόρεσε, τέταρτο, να αποκτήσει μια ενιαία αμυντική πολιτική και πολιτική ασφάλειας σε μια εποχή που διαψεύδει τα δόγματα ότι δεν υπάρχουν πια εθνικισμού και το εθνικό κράτος βρίσκεται σε πορεία οριστικής παρακμής.Ουσιαστικά, πέμπτο, η πολιτική της ενοποίηση δεν προχωρά και αν συνεχίσει να διευρύνεται χωρίς να εμβαθύνει τη διαδικασία ολοκλήρωσης, σε λίγο καιρό θα οδηγηθεί σε μια πλήρη χαλάρωση και υπονόμευση των προοπτικών της ως ενιαίο και συνεκτικό κέντρο. Όπως είχε πει ο Τέο Τίντεμαν, σπίτι που δεν τελειώνει στην κατασκευή του, θα μετατραπεί σε ερείπια. Όλα δείχνουν, ότι πέραν της ένταξης νέων μικρών σε μέγεθος μελών, όπως είναι η Ισλανδία και η Κροατία, η ΕΕ βρίσκεται σε μια διαδικασία παράλυσης. Αδυνατεί να λάβει σοβαρές αποφάσεις θετικής εμβάθυνσης. Οσο περισσότερο ονειρεύεται ολοκλήρωση της ενοποίησης, τόσο περισσότερο αδυνατεί να κάνει πρακτικά βήματα. Περιορίζεται στη συσσώρευση προβλέψεων αυστηρότερης πειθαρχίας και τιμωρίας όσων δεν εφαρμόζουν τις γραφές των νεοσυντηρητικών με ακρίβεια.Η ΕΕ, έκτο, δεν δίνει σαφείς απαντήσεις και ως προς τα μεγάλα προβλήματα διεύρυνσης, ιδιαίτερα ως προς την Τουρκία, αλλά και την εν γένει αρχιτεκτονική των σχέσεών της, με τη Ρωσία και τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, καθώς και τη Μεσόγειο.Σε όλα τα πιο πάνω, προστίθεται, έβδομο, και το γεγονός ότι ο πληθυσμός της ΕΕ γερνά μαζί με εκείνον της Ρωσίας πιο γρήγορα από τον πληθυσμό κάθε άλλης μεγάλης δύναμης. Ταυτόχρονα, δείχνει ανίκανη να λύσει τα ζητήματα που συνδέονται με την μετανάστευση, ενώ δεν μπόρεσε να ενσωματώσει τους μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς.Η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίση ως προς την μελλοντική της ταυτότητα, όγδοο, και διότι έχουν επανακάμψει οι κρατικοί και οικονομικοί εθνικισμοί, ιδιαίτερα ο γερμανικός, και διότι εντός της κρίσης έχουν υπονομευθεί οι σχέσεις ανάμεσα στο σχέδιό της ενοποίησης που έχουν, σε όποιο βαθμό έχουν, οι ελίτ της, και την πραγματικότητα που βιώνουν μεγάλοι πληθυσμοί. Σε αυτά τα πλαίσια, η ΕΕ δείχνει αδυναμία όχι μόνο στο να λύσει τη σχέση ανάμεσα στα δημογραφικά της προβλήματα και την ρύθμιση της μετανάστευσης, αλλά και στο να διαμορφώσει, ένατο, μια κοινή πολιτική ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι να επιδιώκουν πολλές ισχυρές χώρες, και όχι μόνο, να δώσουν εθνικές λύσεις στο ενεργειακό ζήτημα.Τέλος, δέκατο, η ΕΕ δεν δείχνει να συνειδητοποιεί ότι ο κόσμος αλλάζει και ότι αντί αυτή να αναλάβει την ηγεμονία του, τίθεται όλο και περισσότερο στο περιθώριο ενώ, ταυτόχρονα, σχετικοποιείται η σημασία της οικονομικής της ισχύος.Σε αυτές τις συνθήκες, γίνεται φανερό, ότι οι ισχυροί της ΕΕ θα αναζητήσουν νέου τύπου λύσεις. Ακόμα και με ριζικές ανατροπές στη διαδικασία ευρωπαϊκής ενοποίησης. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, η Ελλάδα οφείλει να δημιουργήσει ισχυρές συμμαχίες, τόσο προκειμένου να αντισταθεί σε ακραίες σκέψεις ως προς αυτές τις ανατροπές, όσο και προκειμένου να προωθήσει στοιχεία από μια δική της αντίληψη για το μέλλον της ΕΕ. Προϋπόθεση, βέβαια, και των δύο αυτών επιλογών είναι να αποκτήσει η Ελλάδα άποψη για το μέλλον της ΕΕ.

2. Το ελληνικό πρόβλημα
Η Ελλάδα δείχνει απροετοίμαστη μπροστά στον κόσμο που αλλάζει. Η κυβέρνηση δείχνει δίχως σταθερή γραμμή πλεύσης στην εξωτερική της πολιτική. Σε αντίθεση με τους σημαντικότερους εταίρους μας στην ΕΕ, δεν δείχνει να έχει επαρκείς προσλαμβάνουσες για τις αλλαγές που γίνονται. Για αυτό δεν έχει ενεργητική πολιτική, αλλά περισσότερο περιορίζεται να αντιδρά σπασμωδικά στις κινήσεις τρίτων και να προσαρμόζεται στις επιλογές εταίρων της χώρας. Η παθητική πολιτική που ακολουθεί, έχει ως αποτέλεσμα να υποχωρεί η διεθνής θέση της χώρας. Η Ελλάδα δεν διαθέτει συνεκτικό σχέδιο για την διεθνή θέση της. Ούτε, άποψη για το ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος της ΕΕ στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Ούτε, τέλος, άποψη για το που πρέπει να πάει και προς τα πού οφείλει να κινηθεί η ΕΕ. Ποιες μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες στο εσωτερικό της Ένωσης και με ποιες δυνάμεις, συμμαχίες, ενάντια σε ποιους μπορούν και πρέπει αυτές να προωθηθούν. Όλα γίνονται στο πόδι. Άνευρα. Χωρίς ιδέες. Χωρίς δημιουργικότητα. Γραφειοκρατικά, ως μια απλή διεκπεραίωση.Για πρώτη φορά από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ, εδώ και έξη χρόνια, η χώρα δεν διαθέτει μια ειδική πολιτική για τις προοπτικές και το μέλλον της ΕΕ. Δεν έχει επεξεργαστεί μια Ελληνική Ευρωπαϊκή Πολιτική και απλά ακολουθεί τις προτάσεις και τα σχόλια τρίτων. Προτάσεις που σε ακραίες περιπτώσεις στρέφονται ενάντια στα εθνικά μας συμφέροντα και παρόλα αυτά η ελληνική κυβέρνηση είναι έτοιμη, όπως δήλωσε πρόσφατα μέλος της, να τις αποδεχτεί, χωρίς καμία, μάλιστα, διαπραγμάτευση. Κάποιοι φαίνεται έχουν μπερδέψει την διαπραγμάτευση με το ανατολίτικο παζάρι που γινόταν στα χωριά της επαρχίας τους και για αυτό την αποφεύγουν….Η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίζει να πορεύεται στην ΕΕ χωρίς πυξίδα με μόνο σημείο προσανατολισμού της το τι απαιτούν από αυτήν κάποιοι δανειστές της, ή ορισμένες ισχυρές δυνάμεις και εκπρόσωποι ευρωπαϊκών θεσμών. Για τον απλούστατο λόγο ότι τα εθνικά της συμφέροντα δεν συμπίπτουν συχνά με τα συμφέροντα αυτών των παραγόντων. Ούτε, από την άλλη, είναι δυνατό να εξακολουθούν ορισμένοι κύκλοι να θεωρούν ότι το μόνο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής που έχει η χώρα είναι οι διαφορές της με τους άμεσους γείτονές της και να μην συμβάλλουν σε μια ελληνική ευρωπαϊκή πολιτική. Σε μια αντίληψη της Ελλάδας για το μέλλον της γηραιάς ηπείρου και την μέθοδο – τρόπους προώθησης και υλοποίησης μιας τέτοιας πολιτικής. Η χώρα έχει ανάγκη γνώσης. Δημιουργικών σκέψεων. Πρωτότυπων προτάσεων και λύσεων. Έξοδο από τη μιζέρια της σημερινής πολιτικής σκηνής. Οφείλουμε να κατανοήσουμε τα προβλήματα που έχει ενώπιόν της η ΕΕ. Σε ποια ζητήματα θα πρέπει να υπάρξουν επιλογές και αποφάσεις και ποια είναι τα ελληνικά συμφέροντα στην ΕΕ, πώς αυτά θα εξυπηρετηθούν.Το δικαίωμα της απεργίας είναι ιερό, αλλά δεν μπορεί να στρέφεται ενάντια στις ανάγκες του καθημερινού πολίτη.Η λήψη μέτρων από την κυβέρνηση έναντι αυτής της απεργίας επείγουσα. Αλλά το επείγον δεν μπορεί να στηρίζεται σε διατάγματα της χούντας.Οι φορτηγατζήδες δεν είναι μισθωτοί που πάνε τον Αύγουστο διακοπές. Η ισχύς τους είναι η μέγιστη το καλοκαίρι.Λάθος χρόνος εξαγγελίας μέτρων, λάθος απάντηση από τους απεργούντες, απαράδεκτη εφαρμογή νομοθεσίας!Όλα αυτά γιατί η κυβέρνηση δεν μπορεί να σχεδιάσει την πολιτική της ούτε για ένα μήνα, έστω για ένα θέμα!
 

. ==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"