Του Δημήτρη Καζάκη
οικονομολόγου - αναλυτή (από σίβυλλα)
Η εβδομάδα που πέρασε ήταν γεμάτη σενάρια και φήμες για την επικείμενη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας. Τα σενάρια προήλθαν κυρίως από γερμανικές πηγές και ήταν μέρος των παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων για την τύχη της Ελλάδας, αλλά και των άλλων υπό χρεοκοπία χωρών. Φυσικά ερήμην των ενδιαφερομένων.
Την κυβέρνηση ακόμη μια φορά την ενδιέφερε μόνο να μην συμπεριληφθεί σε κανένα σενάριο το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους. Έτσι ο υπουργός Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου σε...
ερώτηση δημοσιογράφων για το αν μπορεί η χώρα να αποφύγει την αναδιάρθρωση με «κούρεμα» του δημόσιου χρέους απάντησε:
«Δημιουργώντας και διατηρώντας για αρκετά χρόνια πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 5%-6%, πετυχαίνοντας μεγάλες διαρθρωτικές τομές και αλλαγές που ανεβάζουν τον πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας πάνω από 2%, αλλά και με τη βοήθεια της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ. και – ελπίζουμε – πιο ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης στο πλαίσιο των νέων ευρωπαϊκών αποφάσεων» (Κυρ. Ελευθεροτυπία, 23.1).
Για να καταλάβει κανείς τι είναι αυτό που ισχυρίζεται ο υπουργός παραθέτουμε έναν Πίνακα με ορισμένους υπολογισμούς. Για να αρχίσει να μειώνεται το δημόσιο χρέος χρειάζεται από φέτος να πάψουμε να δανειζόμαστε για να πληρώνουμε τοκοχρεολύσια παλιότερων δανείων. Όσο δανειζόμαστε εκ νέου για να εξυπηρετούμε το τρέχον χρέος, αυτό είναι αδύνατο να τιθασευτεί.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό που ισχυρίζεται ο υπουργός; Μόνο αν ο κρατικός προϋπολογισμός μπορεί να παράγει σε πρωτογενές πλεόνασμα το αναγκαίο ποσό για να καλύψει τις τρέχουσες ετήσιες δαπάνες εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Πόσο πρέπει να είναι αυτό το πλεόνασμα; Ας θεωρήσουμε ότι το δημόσιο χρέος της χώρας μας είναι γύρω στα 340 δισ. ευρώ και το ΑΕΠ βρίσκεται γύρω στα 230 δισ. Τότε:
1. Αν η διάρκεια αποπληρωμής του χρέους είναι 10 χρόνια και το μέσο ετήσιο επιτόκιο 4%, για να αρχίσει να μειώνεται το δημόσιο χρέος το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να φτάνει το 14% του ΑΕΠ. Ποσοστό αδιανόητο. Με μέσο ετήσιο σταθμικό επιτόκιο 4% δανειζόταν το ελληνικό κράτος ολόκληρη την προηγούμενη δεκαετία.
● Αν το μέσο ετήσιο επιτόκιο αυξηθεί σε 5% για τη δεκαετία, τότε αντίστοιχα το πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να αυξηθεί στο 14,5% του ετήσιου ΑΕΠ για όλα τα χρόνια.
● Ενώ, αν φτάσει στο 6%, θα πρέπει να αυξηθεί στο 15% του ετήσιου ΑΕΠ.
2. Αν η διάρκεια αποπληρωμής του δημόσιου χρέους γίνει 20 χρόνια, με μέσο ετήσιο επιτόκιο 4% θα χρειαστεί πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 7% στο ΑΕΠ ετησίως για ολόκληρη τη χρονική περίοδο.
● Αν το επιτόκιο γίνει 5%, το πρωτογενές πλεόνασμα ανεβαίνει περίπου στο 7,5% του ετήσιου ΑΕΠ.
● Ενώ, αν το επιτόκιο ανέβει στο 6%, το πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να φτάσει ετήσια στο 8% επί του ΑΕΠ για κάθε έτος της εικοσαετίας.
Μπορεί να επιτευχθεί ένα τέτοιο μέσο ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα για ολόκληρη την περίοδο; Ούτε καν η Γερμανία δεν το έχει πετύχει, ακόμη και την περίοδο της πιο γοργής ανάπτυξής της.
3. Αν η διάρκεια αποπληρωμής του δημόσιου χρέους γίνει 30 χρόνια, τότε το μέσο ετήσιο πλεόνασμα που απαιτείται είναι της τάξης του 5% στο ΑΕΠ. Με την προϋπόθεση ότι το επιτόκιο είναι 4%.
● Αν το επιτόκιο ανέβει στο 5%, τότε το μέσο ετήσιο πλεόνασμα ανέρχεται στο 5,5% του ΑΕΠ.
● Με 6% επιτόκιο απαιτείται 6% επί του ΑΕΠ.
Μπορεί μια οικονομία σαν της Ελλάδας να παράγει πλεονάσματα της τάξης του 5-6% επί του ΑΕΠ κατά μέσον όρο για 30 χρόνια; Μόνο στη φαντασία του κ. υπουργού. Κι όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι το ΑΕΠ θα παρουσιάσει ετήσια άνοδο 4%. Πράγμα που ούτε ο υπουργός δεν τολμά να πει. Όπως επίσης με την προϋπόθεση ότι θα εξαφανιστούν τα εξωτερικά ελλείμματα. Κάτι αδύνατον να συμβεί σε μια οικονομία που θέλει να στηριχθεί στον τουρισμό, τις μεταφορές και τις μεταπρατικές υπηρεσίες.
Αντίθετα το «μοντέλο ανάπτυξης» που προωθούν η τρόικα και η κυβέρνηση είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει, αν η οικονομία κατορθώσει να βγει κάποτε από τη χρόνια ύφεση, σε ακόμη μεγαλύτερα και βαθύτερα εξωτερικά ελλείμματα.
Πανάκριβη επιμήκυνση
Από τους υπολογισμούς του πίνακα φαίνεται και το όφελος της επιμήκυνσης. Το όφελος βέβαια για τον δανειστή και όχι για τον οφειλέτη. Διότι η επιμήκυνση της περιόδου πληρωμής ενός χρέους επιφέρει μια εξαιρετικά σοβαρή επιβάρυνση στο συνολικό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Χώρια τις πρόσθετες εγγυήσεις που ζητούν οι δανειστές για να αποδεχτούν την όποια επιμήκυνση.
Για να πάρουμε μια ιδέα τι ζητούν ως εγγύηση οι δανειστές της χώρας, ας ξεφυλλίσουμε τις εκθέσεις του ΔΝΤ, της Ε.Ε., αλλά και μεγάλων ιδιωτικών κεφαλαίων σχετικά με τα «ασημικά» της Ελλάδας. Έτσι το Bloomberg (25.1) αναφέρθηκε στις σχετικές εκθέσεις ως εξής:
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπως επίσης και Γερμανοί πολιτικοί που αντιτίθενται στη διάσωση της Ελλάδας μαζί με μέλη τοπικών κοινοβουλίων, έχουν παροτρύνει τη χώρα να πουλήσει ή να εκμισθώσει καζίνο, γήπεδα γκολφ, αεροδρόμια ακόμη και νησιά προκειμένου να πληρώσει το χρέος και να αποφύγει την πτώχευση. Η Ε.Ε., η οποία ηγήθηκε τον Μάιο μιας επιχείρησης διάσωσης της χώρας αξίας 110 δισ. ευρώ, είπε στην έκθεση του Δεκεμβρίου ότι με αυτόν τον τρόπο μπορούν να παραχθούν "σημαντικά" έσοδα».
Η κερδοσκοπία με τη γη και τα ακίνητα στην Ελλάδα ήταν από τους κύριους πόλους ενδιαφέροντος για ξένους επενδυτές από παλιά. Το καθεστώς πλήρους αυθαιρεσίας, η πριμοδότηση της οικοπεδοποίησης των πάντων, η σκανδαλώδης πρακτική των χρυσόβουλων κ.ο.κ. έχει κάνει ελκυστική την αγορά ακινήτων.
Όμως η δημόσια ακίνητη περιουσία, αν και λεηλατημένη από κυβερνήσεις και ιδιωτικά συμφέροντα, δεν είχε ανοίξει στην κερδοσκοπία της αγοράς. Αυτό αλλάζει. Όπως δήλωσε στο Bloomberg (25.1) ο κ. Γιάννης Περροτής, διευθύνων σύμβουλος της CB Richard Ellis,
«ήταν αδύνατο για την Ελλάδα να πουλήσει κρατική γη ή περιουσία διότι η κοινή γνώμη το θεωρούσε κακό και οι πολιτικοί δεν είχαν το κουράγιο να το κάνουν. Τώρα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Ο κόσμος αποδέχεται ότι πρέπει να γίνουν θυσίες».
Ωστόσο το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας δεν είναι αρκετό. Ο Γερμανός υφυπουργός Οικονομικών Γέοργκ Άσμουνσεν, μιλώντας στη Νέα Υόρκη στις 25/1 σε τηλεοπτική σύσκεψη του Bloomberg European Debt Briefing Link, είπε πως οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα πρέπει να αποδεχτούν μειώσεις στις αμοιβές τους ανάλογες με τις περικοπές που κάνει η κυβέρνηση στις δαπάνες. Σύμφωνα με τον εν λόγω κύριο, η Ελλάδα σπατάλησε την ανταγωνιστικότητά της τα τελευταία 10 με 15 χρόνια.
«Η μοναδική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η Ελλάδα στο παρελθόν εξαφανίστηκε και τώρα πρέπει κάποιος να επαναπροσδιορίσει τι μπορεί να κάνει σε μια χώρα προκειμένου να αναπτυχθεί, μιας και μόνο με δημοσιονομική λιτότητα δεν μπορείς να βγεις από αυτή την κατάσταση. Εκ των πραγμάτων, χρειάζεσαι ένα είδος εσωτερικής υποτίμησης ξεκινώντας με την πολιτική μισθών».
Εργασία και περιουσία
Με αυτή τη λογική η προοπτική ανάπτυξης της χώρας εξαρτάται από τη διαρκή συμπίεση του «εργατικού κόστους», τη συρρίκνωση των μισθών επ’ άπειρο. Στο σημείο αυτό ο κ. Άσμουνσεν κάνει μια πολύ σοβαρή εκτίμηση. Από τη στιγμή που η Ελλάδα έχασε τη μοναδικότητα μέσα στην Ε.Ε., που ήταν η θέση της στην περιοχή, πρέπει να βρει κάτι άλλο να πουλήσει στην ευρωζώνη. Ή να «προσδιορίσει η χώρα ποια είναι γι’ αυτήν η μοναδική πρόταση πώλησης».
Και τι έχει να πουλήσει μια χώρα χωρίς παραγωγική βάση και στρατηγικά πλεονεκτήματα για τους ισχυρούς της Ε.Ε.; Τι άλλο εκτός από φτηνή εργασία και περιουσιακά στοιχεία. Το Bloomberg, που φιλοξένησε αυτή τη σύσκεψη, ανέφερε ότι το ενδιαφέρον των συνομιλητών για το ελληνικό πρόβλημα επικεντρώθηκε στο εξής:
«Το ελληνικό κράτος κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών των εισηγμένων στο χρηματιστήριο οργανισμών διαχείρισης των λιμανιών του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, καθώς και των εταιρειών ύδρευσης της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, όπως επίσης και της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, η οποία ηλεκτροδοτεί μια χώρα 11 εκατομμυρίων κατοίκων. Η κυβέρνηση επίσης κατέχει το 20% του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος Α.Ε.». Κι ο νοών νοείτω.
Στην ίδια εκδήλωση, ο κ. Άσμουνσεν ξεκαθάρισε και τι κρύβεται πίσω από τη διάθεση της Γερμανίας και των άλλων εταίρων του «σκληρού πυρήνα» όταν εξετάζουν τη μείωση επιτοκίων των δανείων στην Ελλάδα και την Ιρλανδία. «Μπορούμε να το εξετάσουμε αν οι χώρες γίνουν πρόθυμες να αποδεχτούν ένα είδος εθνικών δημοσιονομικών πλαισίων που θα κατοχυρώνονται στο σύνταγμά τους».
Δηλαδή πίσω από τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης για το ότι εξετάζεται η μείωση των αρχικών επιτοκίων του δανείου κρύβεται η δέσμευση της ενσωμάτωσης στο σύνταγμα των βασικών αρχών της δανειακής σύμβασης και της «οικονομικής διακυβέρνησης». Δηλαδή η πλήρης κατάργηση κάθε έννοιας δημοσιονομικής και οικονομικής ανεξαρτησίας προς όφελος των οργάνων της Ε.Ε.
Κράτη χωρίς δικαίωμα σύνταξης προϋπολογισμού!
Η μετεξέλιξη της ζώνης του ευρώ σε μια ολοκληρωτικού τύπου αγορά, όπου τα κράτη δεν θα έχουν πια ούτε καν το τυπικό δικαίωμα να συντάσσουν ελεύθερα προϋπολογισμό, αποτελεί πια μονόδρομο για την Ε.Ε. Ο κ. Τρισέ, σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό Buitenhof της Ολλανδίας (23/1), διευκρίνισε τα εξής:
«Ελπίζω πάρα πολύ και θα έλεγα περιμένω ότι αυτή η διακυβέρνηση θα ενισχυθεί και ότι ο ημιαυτοματισμός για την απαρχή της διαδικασίας προσαρμογής και για τις κυρώσεις θα ενσωματωθεί στη μελλοντική διακυβέρνηση».
Με άλλα λόγια, η «οικονομική διακυβέρνηση» του άμεσου μέλλοντος της ευρωζώνης θα είναι ένα μόνιμο καθεστώς αυστηρής κηδεμονίας και επιτήρησης στη βάση αυθαίρετων στόχων, που επιβάλλει η οικονομική θεολογία της αγοράς. Όποιος δεν θα συμμορφώνεται ή θα παραβαίνει τον κανόνα της πίστης, τότε σχεδόν αυτόματα θα τίθεται σε διαδικασία προσαρμογής, δηλαδή σε διαδικασία καθαρτηρίου και αν δεν συμμορφώνεται θα αντιμετωπίζει αυστηρές κυρώσεις.
Από πότε όμως η οικονομία αποτελεί πεδίο άσκησης ενός ιδιότυπου τυφλού προτεσταντικού φανατισμού, όπου τα προβλήματα και οι εκδηλώσεις της κρίσης δεν είναι παρά προϊόν ανήθικης συμπεριφοράς κρατών και λαών; Η ευρωζώνη από «ολοκλήρωση» μετεξελίσσεται ανοιχτά πια σε ένα ιδιότυπο σύστημα παπισμού, ακόμη πιο σκληρό, απόλυτο και ανελέητο από το παλιό «αλάθητο του Πάπα».
Από τις δηλώσεις των αξιωματούχων της Ε.Ε. είναι φανερό ότι πολύ γρήγορα θα απαιτηθεί τόσο από τη χώρα μας όσο και από τις άλλες χώρες να ενσωματώσουν στο σύνταγμά τους τις αλλαγές αυτές. Κι έτσι τα κράτη επίσημα θα μετεξελιχθούν σε καντόνια της κεντρικής αρχής.
Ωστόσο η μετεξέλιξη αυτή δεν θα σώσει την «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση». Αντίθετα θα επιταχύνει την εσωτερική της αποσύνθεση ακόμη κι αν οι λαοί βρεθούν τελείως απροετοίμαστοι να τη σταματήσουν. Όσο περισσότερο υπερεθνική και υπερκρατική γίνεται η ευρωζώνη και η Ε.Ε., τόσο περισσότερο γίνεται έρμαιο των πιο παρασιτικών, κερδοσκοπικών και ληστρικών συμφερόντων της αγοράς, ενισχύοντας τις διαλυτικές τάσεις.
«Ρεκόρ Γκίνες»
Είναι χαρακτηριστικό ότι την Τρίτη 25.1 δόθηκε σε δημοπρασία το πρώτο ομόλογο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Στήριξης. Το ομόλογο αυτό, που προορίζεται για τη χρηματοδότηση της Ιρλανδίας, αποτελεί, από πολλές απόψεις, μια πρόβα τζενεράλε για το ευρωομόλογο. Αν και η δημοπρασία ήταν της τάξης των 5 δισ. ευρώ, η προσφορά ξεπέρασε τα 44,5 δισ. ευρώ από 500 θεσμικούς επενδυτές της διεθνούς αγοράς.
Η εντυπωσιακή αυτή ζήτηση ανοίγει ένα νέο μεγάλο κεφάλαιο κερδοσκοπίας με ομόλογα στην ευρωζώνη. Η ιαπωνική κυβέρνηση απέσπασε τη μερίδα του λέοντος από το ομόλογο 5ετούς διάρκειας με πάνω από 20%, όπως ανακοίνωσε το Ταμείο. Οι επενδυτές από την Ασία αγόρασαν συνολικά το 38% της έκδοσης, ενώ εκείνοι από τη Βρετανία πήραν το 15% και από τη Γερμανία το 12%. Επενδυτές από τη Βόρεια Αμερική αγόρασαν μόλις το 2%.
«Η ανταπόκριση από τους διεθνείς επενδυτές ξεπέρασε κάθε προσδοκία», δήλωσε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Κλάους Ρέγκλινγκ. «Το βιβλίο των εγγραφών είναι το μεγαλύτερο παρά ποτέ. Θα το ελέγξουμε πριν ειδοποιήσουμε το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες, αλλά κανένας δεν θυμάται κάτι ανάλογο μ’ αυτό σ’ ολόκληρο τον κόσμο».
Το επιτόκιο της έκδοσης έκλεισε στα 2,89% έναντι 2,31% των γερμανικών ομολόγων. Οι παρεμβάσεις κυρίως των κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων της Ιαπωνίας και της Κίνας συγκράτησαν αρκετά τα επιτόκια. Όμως και οι υπόλοιποι επενδυτές δεν θέλησαν να ενισχύσουν τις αμφιβολίες και τους δισταγμούς των Γερμανών πολιτικών, γι’ αυτό και δεν επιχείρησαν να ανοίξουν πολύ την επιτοκιακή ψαλίδα με τα γερμανικά ομόλογα.
Περιμένουν τη μεγάλη μπάζα
Οι κερδοσκόποι ακολουθούν μια εξαιρετικά προσεκτική τακτική, ώστε να μην τρομάξουν το θύμα πριν αυτό πέσει στην παγίδα τους. Έτσι, την ίδια ώρα που οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης ζητωκραύγαζαν για την επιτυχία του πρώτου άτυπου ευρωομολόγου, τα spreads συνέχισαν να ανεβαίνουν για τις περιφερειακές οικονομίες. Η δίοδος της οπισθοχώρησης έχει κλείσει και οι ύαινες των αγορών περιμένουν πότε θα πέσουν στην αγορά τα κανονικά ευρωομόλογα.
Η μυρωδιά του αίματος αρχίζει να προσελκύει όλα τα αρπακτικά της αγοράς. Ακόμη και τα Hedge Funds, τα οποία έχουν από τις αρχές του χρόνου αρχίσει να ποντάρουν στο ότι θα υπάρξει τελική λύση του δράματος του χρέους στην ευρωζώνη έως τον Μάρτιο. Σύμφωνα με στοιχεία από την Chicago Mercantile Exchange, που παραθέτουν οι Financial Times (23.1), φαίνεται ότι επενδυτές αγόρασαν ευρώ αξίας 8 δισ. δολ. μέσα στην εβδομάδα έως τις 18.1. Πράγμα που αποτελεί ρεκόρ για εβδομάδα συναλλαγών.
Αυτό σημαίνει ότι οι κερδοσκόποι στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος στοιχηματίζουν σε μια σημαντική άνοδο του ευρώ μέσα στο επόμενο δίμηνο, λόγω της κερδοσκοπίας που θα ακολουθήσει την εφαρμογή του προγράμματος αναδιάρθρωσης των χρεών της ευρωζώνης και την έκδοση των ευρωομολόγων.
Ταυτόχρονα οι κερδοσκοπικές αυτές τοποθετήσεις εξασφαλίζουν ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν πρόκειται να κάνουν την τελευταία στιγμή πίσω. Ούτε πρόκειται να καθυστερήσουν την εφαρμογή των σχεδίων τους, των σχεδίων που ζητά η αγορά, διότι πολύ εύκολα η προσδοκώμενη άνοδος μεταστρέφεται σε άτακτη πτώση.
Πίνακας: Κόστος εξυπηρέτησης χρέους 340 δισ. ευρώ
και αρχικό ΑΕΠ 230 δισ. ευρώ
| |||
| Επιτόκιο 4% | Επιτόκιο 5% | Επιτόκιο 6% | |
| Διάρκεια: 10 χρόνια | |||
| Μέση ετήσια δαπάνη | 42,0 | 44,0 | 46,0 |
| Σύνολο τόκων | 79,0 | 100,0 | 122,0 |
| Πλεόνασμα ως % του ΑΕΠ* | 14 | 14,5 | 15,0 |
| Διάρκεια: 20 χρόνια | |||
| Μέση ετήσια δαπάνη | 25,0 | 27,0 | 30,0 |
| Σύνολο τόκων | 160,4 | 205,7 | 253,0 |
| Πλεόνασμα ως % του ΑΕΠ* | 7 | 7,5 | 8,0 |
| Διάρκεια: 30 χρόνια | |||
| Μέση ετήσια δαπάνη | 20,0 | 22,0 | 25,0 |
| Σύνολο τόκων | 250,0 | 323,5 | 401,0 |
| Πλεόνασμα ως % του ΑΕΠ* | 5 | 5,5 | 6,0 |
| *Με μέσο ετήσιο ρυθμό ανόδου του ΑΕΠ 4% | |||
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.