Τα Wikileaks αποκαλύπτουν απόρρητα τηλεγραφήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ελληνορωσική προσέγγιση και τα εξοπλιστικά

Ο «ψυχρός πόλεμος» για τους αγωγούς
Τα Wikileaks αποκαλύπτουν απόρρητα τηλεγραφήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ελληνορωσική προσέγγιση και τα εξοπλιστικά
«Η Ελλάδα έχει αναπάντεχα βρεθεί στο επίκεντρο των ενεργειακών θεμάτων, εξαιτίας των αγωγών TGI και Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη», σημειώνει τον Μάρτιο του 2006 σε τηλεγράφημά του, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, με σκοπό να προετοιμάσει την τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Κοντολίζα Ράις για την επικείμενη επίσκεψη Μπακογιάννη στην Ουάσιγκτον. Ο ίδιος συνεχίζει υπογραμμίζοντας ότι «ανησυχούμε για την αρπακτική Γκάζπρομ» και ότι «οι Eλληνες δεν πρέπει να γεμίσουν τον αγωγό Τουρκίας Ελλάδας Ιταλίας με αέριο της Γκάζπρομ», αλλά με αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, έτσι ώστε να μην μετατραπεί ο αγωγός σε ένα ακόμη «εξάρτημα» του ενεργειακού μονοπωλίου της «Γκάζπρομ».

Η ισορροπία Ελλάδας - ΗΠΑ

Οταν τον Απρίλιο του 2008, ο αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών της Αμερικής Μάθιου Μπράιζα έφτανε στην Ελλάδα, κύριο μέλημά του, σύμφωνα με σειρά αμερικανικών διπλωματικών τηλεγραφημάτων που βρίσκονται στην κατοχή της «Κ», ήταν τα ενεργειακά ανοίγματα της Ελλάδας και συγκεκριμένα η προσπάθεια της Αμερικής να προωθήσει τον αγωγό φυσικού αερίου TGI (Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας) από τη μια, και η ανησυχία για το «φλερτ» της κυβέρνησης Καραμανλή με αυτήν του Πούτιν για τον αγωγό South Stream από την άλλη. ...
Η συνάντηση άλλωστε Καραμανλή - Πούτιν για την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας που αφορούσε την κατασκευή και τη λειτουργία του ελληνικού τμήματος του αγωγού ήταν προγραμματισμένη μόλις δύο εβδομάδες αργότερα.

Οπως σημειώνει ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Σπέκχαρντ, στο εμπιστευτικό τηλεγράφημα 08ATHENS576,  «παρότι ο Μπράιζα δεν προσπάθησε να πείσει την κυβέρνηση να αποσύρει την υποστήριξή της στην πρόταση για τον South Stream, κατέστησε σαφές ότι θα πρέπει να χρίσει η ελληνική κυβέρνηση - και δημόσια - τον TGI, ως την απόλυτη κρατική προτεραιότητα». Σύμφωνα με τον Μπράιζα, τόσο ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Χρήστος Φώλιας όσο και η τότε ΥΠ.ΕΞ. Ντόρα Μπακογιάννη υπογράμμισαν, σε εκείνη την επίσκεψή του, τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης στον TGI και υποβάθμισαν τις μέχρι τότε επαφές με τους Ρώσους για τον South stream, απλώς ως μια προσπάθεια της Ελλάδος να εξασφαλίσει αέριο από διαφορετικές πηγές.

Εξομολογήσεις για το «τέρας»

Μια από τις επαφές του Μπράιζα, στην τριήμερη επίσκεψή του στην Ελλάδα το 2008, έδωσε στον αναπληρωτή βοηθό ΥΠ.ΕΞ. των ΗΠΑ μια τελείως διαφορετική εκδοχή από την επίσημη εικόνα για τις παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας: ο τότε πρόεδρος της ΔΕΠΑ και σημερινός αναπληρωτής τομεάρχης Ενέργειας της Ν.Δ., Μάκης Παπαγεωργίου, εξομολογήθηκε, σύμφωνα με το ίδιο τηλεγράφημα, στον Μπράιζα κατά την επίσκεψη εκείνη, ότι η ρωσική «Γκάζπρομ» ήταν ιδιαιτέρα σκληρή διαπραγματεύτρια.

Ο Παπαγεωργίου παρότρυνε μάλιστα τον Μπράιζα στη συνάντηση που θα είχε με τον Φώλια να τον «σκληραγωγήσει».  Η «Γκάζπρομ», συνέχισε ο Παπαγεωργίου, σύμφωνα με το τηλεγράφημα, είναι ένα «άπληστο, μονοπωλιακό τέρας που πρέπει να αντιμετωπιστεί». 

Σε άλλο τηλεγράφημα, τον Ιούλιο του 2008, ο Παπαγεωργίου φαίνεται να επικοινωνεί τηλεφωνικά με την πρεσβεία εκδηλώνοντας την ανησυχία του για ενδεχόμενο κίνδυνο με τη διαθεσιμότητα φυσικού αερίου στη χώρα μας, καθώς, όπως φέρεται να είπε στον πρέσβη, τα αποθέματα «έφταναν μόνο για πέντε επιπλέον ημέρες». Σύμφωνα με το εμπιστευτικό τηλεγράφημα 08ATHENS1019 ο Παπαγεωργίου, παρότι ξεπέρασε το πρόβλημα, προμηθευόμενος επιπλέον ποσότητα φυσικού αερίου από την Τουρκία, φέρεται να λέει στον Αμερικανό πρέσβη ότι είναι πεπεισμένος πως η «επισκευή αγωγού», που σύμφωνα με την «Γκάζπρομ» ευθυνόταν για την έλλειψη, ήταν απλά «μια πρόφαση, μια μορφή εκβιασμού της Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου» που είχε προηγουμένως αρνηθεί να «ενδώσει» στις πιέσεις της «Γκάζπρομ» για απευθείας πρόσβαση στην ελληνική αγορά μέσω της θυγατρικής της στην Αθήνα.

To ρωσικό «φλερτ»

Σε άλλο τηλεγράφημα, τον Ιούλιο του 2008, οι Αμερικανοί διπλωμάτες καταπιάνονται με την προσπάθεια των Ρώσων να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των Ελλήνων πολιτικών, μέσα από προσωπικές επαφές. Στο εμπιστευτικό τηλεγράφημα 08ATHENS996, η πρεσβεία της Αθήνας περιγράφει συνάντηση υπηρεσιακού της παράγοντα με τον τότε γενικό γραμματέα της Βουλής, Νίκο Στεφάνου. Ο Στεφάνου, παλιός γνώριμος της πρεσβείας από τα χρόνια του ως γενικός γραμματέας στο υπουργείο Ανάπτυξης κοντά στον  Δ. Σιούφα, επιχείρησε, σύμφωνα με το τηλεγράφημα, στη συνάντηση αυτή να καθησυχάσει τη μεγάλη ανησυχία των Αμερικανών, επισημαίνοντας την πεποίθησή του σχετικά με τον South Stream «πως η κυβέρνηση της Ελλάδος μπήκε στο παιχνίδι και τώρα δεν ξέρει πώς να βγει», υπονοώντας, σύμφωνα με την πρεσβεία, πως οι λεπτομέρειες για τον αγωγό παραμένουν αβέβαιες και ασαφείς.

O Στεφάνου σημείωσε  ότι στο πρόσφατο ταξίδι που είχε κάνει με τον Δημήτρη Σιούφα στη Μόσχα  ήταν εμφανές πως οι Ρώσοι ήθελαν να τους καλοπιάσουν, κανονίζοντας συνάντηση με τον ίδιο τον Πούτιν και «κάνοντας τα πάντα για να νιώσουμε σαν στο σπίτι μας». Στο ίδιο τηλεγράφημα, εμφανώς προβληματισμένος ο Αμερικάνος πρέσβης σχολιάζει πως η επιθυμία του Σιούφα να επισκεφθεί το αμερικανικό Κογκρέσο είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να τον «υποδεχθούμε όπως του αρμόζει, αφού είχε αποδειχθεί σημαντική επαφή σε μια σειρά από θέματα κοινού ενδιαφέροντος συμπεριλαμβανομένου και του ενεργειακού».

Αλλωστε, οι Αμερικανοί διπλωμάτες είχαν ήδη διαπιστώσει τις διαθέσεις του πρώην υπουργού Ανάπτυξης, καθώς σε συνάντησή του, το καλοκαίρι του 2006, με τον αναπληρωτή βοηθό ΥΠ.ΕΞ. των ΗΠΑ Μπράιζα είχε ανοιχτά εκδηλώσει την πεποίθησή του ότι η Ελλάδα μπορεί να αγοράσει αέριο για τον TGI από το Αζερμπαϊτζάν, ενώ είχε εξηγήσει στον Μπράιζα, σύμφωνα με το εμπιστευτικό τηλεγράφημα 06ATHENS1913, ότι οι Ρώσοι συνομιλητές του είχαν -στην πορεία του χρόνου- «γίνει αλαζόνες και προσπαθούσαν να επιβάλουν» τη γνώμη τους. «Αρνούμαι να επιτρέψω στην Ελλάδα να πέσει στα πόδια της «Γκάζπρομ»», είχε καταλήξει τότε ο Σιούφας, αναφερόμενος στις υπερβολικές απαιτήσεις των Ρώσων για τα ποσοστά στον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη.


Οι Ρώσοι, το ΥΠΕΞ και ο Παπανδρέου

Τον Δεκέμβριο του 2009 σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα που φέρνει σήμερα στο φως η «Κ» με τον εύγλωττο τίτλο «Η Ρωσία επιδιώκει να φλερτάρει τη νέα κυβέρνηση», το Νο 2 της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, Ντέμπορα Μακάρθι σημειώνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον της ρωσικής κυβέρνησης για μεγαλύτερη σύσφιξη στις σχέσεις Αθήνας - Μόσχας. Οπως αποκαλύπτει η Μακάρθι, υπάλληλοι του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών εξομολογήθηκαν στην αμερικανική πρεσβεία ότι οι Ρώσοι αξιωματούχοι «ανησυχούν» για την τότε πρόσφατη εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ  και την άνοδο στο πρωθυπουργικό αξίωμα του Γιώργου Παπανδρέου. «Σύμφωνα με την ανάλυση» των ίδιων Ελλήνων υπαλλήλων, γράφει η Μακάρθι, «οι σχέσεις των Ρώσων με την κυβέρνηση Καραμανλή ήταν σχετικά καλές, αλλά η Ρωσία είχε ενδείξεις ότι ο Παπανδρέου δεν θα ήταν και τόσο φιλικός με τη Ρωσία». Στη συνέχεια του ίδιου τηλεγραφήματος οι Ελληνες διπλωματικοί υπάλληλοι μοιράζονται με τους Αμερικανούς ομολόγους τους παράκληση που έκανε κατά τη διάρκεια συνάντησής τους ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ στον πρωθυπουργό Παπανδρέου, ζητώντας του να ζητήσει τη δέσμευση της Βουλγαρίας στον αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη. Τέλος, οι ίδιοι υπάλληλοι και υφιστάμενοι του πρωθυπουργού στο υπουργείο Εξωτερικών, εκείνη την εποχή, ενημερώνουν την αμερικανική πρεσβεία για τα σχέδια του Παπανδρέου να ταξιδέψει στη Μόσχα, όπως και έγινε τελικά τον Φεβρουάριο του 2010, έπειτα από πρόσκληση του Ρώσου προέδρου Πούτιν που μετέφερε ο Λαβρόφ.

«Tυφλά» F-16 και Eurofighter

Ενα από τα θέματα που φαίνεται να απασχολούν την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα είναι οι αμυντικοί εξοπλισμοί της Ελλάδας και η προώθηση των συμφερόντων αμερικανικών εταιρειών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει μια σειρά τηλεγραφημάτων που έχουν έρθει στη κατοχή της «Κ» για μια παρτίδα από αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 που όπως αποδείχτηκε έχουν μεγάλες ελλείψεις μέχρι και σήμερα.

Τον Μάρτιο του 2000 ο τότε υπουργός Αμύνης,  Ακης Τσοχατζόπουλος υπογράφει την παραγγελία για 60 (Peace Xenia III) F-16 στην τιμή των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα αεροσκάφη είναι της αμερικανικής εταιρείας Locκhead Martin, ενώ το σύστημα αυτοπροστασίας είναι μιας άλλης αμερικανικής εταιρείας, της Raytheon.

Τα αεροσκάφη παραλαμβάνονται το 2003 και από την αρχή το σύστημα αυτοπροστασίας τους δεν λειτουργεί. Το σύστημα αυτοπροστασίας στα μαχητικά αεροσκάφη θεωρείται απολύτως απαραίτητο, καθώς χωρίς αυτό, το αεροσκάφος δεν έχει κανένα τρόπο να προστατευθεί ή να αντιμετωπίσει οποιουδήποτε είδους επίθεση, και είναι -όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται- τυφλό.

Εννιά χρόνια μετά την παραγγελία το πρόβλημα με το σύστημα αυτοπροστασίας των F-16 φαίνεται σύμφωνα με την ίδια σειρά τηλεγραφημάτων να μην έχει λυθεί ακόμη. Ετσι, τα «τυφλά F-16» είναι από τα πρώτα θέματα που φαίνεται να συζητεί ο νέος υπουργός Αμύνης, Ευάγγελος Βενιζέλος με τον Αμερικανό πρέσβη Σπέκχαρντ. Στο τηλεγράφημα της 4ης Νοεμβρίου του 2009 ο Αμερικανός πρέσβης ενημερώνει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για «τα παράπονα» του υπουργού Αμύνης σε σχέση με τη λειτουργία των F-16.

«Ο υπουργός παραπονιέται για ένα πρόβλημα που έχει το σύστημα αυτοπροστασίας στο Peace Xenia III F-16 και ότι οι αμερικανικές εταιρείες πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη», γράφει ο Σπέκχαρντ, σημειώνοντας δίπλα σε παρένθεση, ότι το πρόβλημα προέκυψε λόγω των διαπραγματεύσεων που έχουν διακοπεί μεταξύ της αμερικανικής εταιρείας Raytheon και του ελληνικού υπουργείου Αμυνας, κι έτσι «κανένα από τα αεροσκάφη δεν έχει εγκατεστημένο το σύστημα αυτοπροστασίας».

Εναν μήνα αργότερα, ο Βενιζέλος επισκέπτεται ξανά τον Αμερικανό πρέσβη για το ίδιο θέμα. Στο τηλεγράφημα 09ATHENS1605 που έπεται της συνάντησης, ο Βενιζέλος φαίνεται να επαναλαμβάνει στον πρέσβη ότι το φταίξιμο είναι της αμερικανικής εταιρείας Raytheon, αλλά αυτήν τη φορά ζητεί και τη βοήθειά του προς επίλυση της διαφοράς.

Στο περιθώριο της συνάντησης ο πρέσβης ρωτά τον Βενιζέλο και για τα δημοσιεύματα που τον φέρουν να έχει αποφασίσει αγορά Eurofighter για να καλύψει τις ανάγκες σε μαχητικά αεροσκάφη νέας γενιάς. «Μην ακούτε αυτά που γράφονται γιατί είναι ανακριβή», απαντά ο Βενιζέλος στον Σπέκχαρντ, διαβεβαιώνοντάς τον ότι δεν έχει πάρει «καμία απόφαση ακόμα».

Ο πρέσβης κλείνει το τηλεγράφημα με ένα προσωπικό σχόλιο. «Η συναλλαγή μεταξύ της  Raytheon  και της ελληνικής κυβέρνησης είναι απευθείας εμπορική και όχι διακρατική», έτσι, συνεχίζει ο πρέσβης, οι εναλλακτικές της αμερικανικής κυβέρνησης είναι περιορισμένες. Τα «προβληματικά» Peace Xenia III F-16, σε συνδυασμό με την πολιτική πίεση που δέχεται η Ελλάδα από την Ευρώπη  δεν θα βοηθήσουν τις αμερικανικές εταιρείες όταν το υπουργείο Αμυνας θα αποφασίσει τι αεροπλάνα θα πάρει στο μέλλον. Ο πρέσβης καταλήγει ότι  η Ελλάδα μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιεί σαν δικαιολογία την προηγούμενη εμπειρία με την Raytheon για να πάρει τα Eurofighter παρ’ όλο που είναι και πιο ακριβά.


Από Γκουαντάναμο προς Αθήνα

Σύμφωνα με το τηλεγράφημα 07ATHENS79 που φέρνει σήμερα στο φως η «Κ», η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα είχε ζητήσει τον Ιανουάριο του 2007 από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να δεχθεί ένα φυλακισμένο από το Γκουαντάναμο για μετεγκατάσταση σε ελληνικό έδαφος. Ηδη από το 2007 η αμερικανική κυβέρνηση Μπους ξεκινά μια προσπάθεια αποσυμφόρησης του Γκουαντάναμο και γι’ αυτό διώχνει κρατουμένους που είχαν εν τω μεταξύ αποδειχθεί αθώοι.

Μέσω των πρεσβειών τους σε όλο τον κόσμο οι ΗΠΑ προσπαθούν προωθήσουν τους κρατούμενους αυτούς σε άλλες χώρες, όπου όχι μόνο θα μπορούσαν να τους δεχτούν, αλλά θα είχαν τη δυνατότητα να τους έχουν και κάτω από την επιτήρησή τους.  Σύμφωνα με το ίδιο τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας, η ΥΠΕΞ Ντόρα Μπακογιάννη, μέσω του γενικού γραμματέα του υπουργείου απαντά ότι θα ήθελε να βοηθήσει την Αμερική να δεχθεί τον κρατούμενο. Το ελληνικό ΥΠΕΞ θέτει στη συνέχεια διάφορα ερωτήματα στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ σχετικά με το τι θέλουν οι Αμερικανοί να παρέχει η ελληνική κυβέρνηση στον κρατούμενο αυτό, αλλά και με το αν θα πρέπει να του απαγορεύσει την έξοδο από τη χώρα. Στο τέλος του τηλεγραφήματος ο γενικός γραμματέας λέει στον πρέσβη ότι «θα εξυπηρετούσε το ΥΠΕΞ αν το άτομο, που θα σταλεί, έχει παρουσιαστικό που θα δικαιολογούνταν στην Ελλάδα», δίνοντας ως παράδειγμα Αιγύπτιους ή Ουζμπέκους.

Ενα χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του 2008, η πρεσβεία επαναφέρει το θέμα στον γενικό γραμματέα του ΥΠΕΞ. Στο απόρρητο τηλεγράφημα 08ATHENS1455 που στέλνει ο τότε Αμερικανός πρέσβης Σπέκχαρντ περιγράφει την προσπάθειά του να πείσει την ελληνική πλευρά να δεχθεί μεταφορά και απελευθέρωση, αυτή τη φορά, Παλαιστινίου κρατουμένου από το Γκουαντάναμο, σε ελληνικά εδάφη.

Ο τότε γενικός γραμματέας Α. Αγαθοκλής απαντάει ότι «θα τον εξέπληττε αν η κυβέρνηση δεχόταν κάτι τέτοιο, γιατί πρώτον αυτήν τη στιγμή η πολιτική κατάσταση είναι πολύ οριακή, με μόλις 152 έδρες στη Βουλή, με τεράστια πίεση για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου και την παγκόσμια οικονομική κρίση». «Επίσης, συνεχίζει ο κ. Αγαθοκλής, συγκεκριμένα Παλαιστίνιο κρατούμενο θα ήταν πολύ δύσκολο να δεχθεί (η ελληνική κυβέρνηση) καθώς θέλει να αποφύγει  μπλεξίματα με παλαιστινιακές φατρίες, και αν τον δεχόταν -όπως καταλήγει - σίγουρα θα δυσαρεστούσε κάποιον στη Μέση Ανατολή».

Ο «απαγορευμένος» πρέσβης, η Κύπρος και το αέριο

Στις αρχές Ιουνίου του 2006 ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα σε μία προσπάθεια να «σπρώξει» τη σύμπραξη Ελλήνων με τους Αζέρους στον αγωγό TGI και να αποφύγει ως τελικό προμηθευτή αερίου την «Γκάζπρομ», συναντάται με τον τότε πρέσβη του Αζερμπαϊτζάν στην Αθήνα, Μιρ Χάμζα Εφέντιεφ. Ο Αζέρος πρέσβης εξομολογείται στον Αμερικανό ομόλογό του ότι η προώθηση των αζερικών συμφερόντων στην Αθήνα, έχει γίνει γι’ αυτόν -εδώ και τουλάχιστον έναν χρόνο- «μια πολύ δύσκολη υπόθεση». Σύμφωνα με όσα κατέγραψε στο τηλεγράφημα ο Αμερικανός πρέσβης, ο Αζέρος δεν είχε καταφέρει να συναντηθεί τον τελευταίο χρόνο παρά μόνο με τον τότε υπουργό Πολιτισμού, ενώ κάθε φορά που ζητούσε συνάντηση με κάποιον υπουργό της ελληνικής κυβέρνησης, το θέμα «πάγωνε ή μπλόκαρε». Η αιτία για όλα αυτά, όπως περιγράφεται στο τηλεγράφημα από τη συνάντηση των δύο πρέσβεων, δεν ήταν άλλη από μια πτήση που είχε πάρει ο ίδιος από το Μπακού στη Βόρεια Κύπρο. Ετσι, χωρίς κανείς να τον έχει ενημερώσει επισήμως ότι αυτή του η ενέργεια θα επέσυρε την μήνιν των ελληνικών και κυπριακών αρχών, βρέθηκε να προσπαθεί -χωρίς αποτελέσματα- να αποσπάσει την υπόσχεση οποιουδήποτε στην ελληνική κυβέρνηση για μια δεύτερη συνάντηση της Ελληνοαζέρικης Επιτροπής για την χρήση/αγορά Ενέργειας, που είχε συστηθεί ήδη από το 2003. Στο σχόλιό του, ο Αμερικανός πρέσβης αξιολογεί το περιστατικό ως εξαιρετικά σοβαρό, ενώ γράφει πως «απειλεί να κλειδώσει την Ελλάδα στην αγκαλιά της “Γκάζπρομ”», ενώ συνεχίζει σημειώνοντας ότι οφείλει να επισημάνει στην ελληνική πλευρά πως στη συγκεκριμένη περίπτωση «μιλάμε για εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια και ότι τέτοια διπλωματικά παιχνίδια μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο ακόμη και το ενεργειακό μέλλον της Ελλάδας».

Ερευνα - Επιμέλεια: Αγγελος Πετροπουλος, Μαριαννα Κακαουνακη, Ελένη Βαρβιτσιωτη

kathimerini

==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"