Η διάσπαση της “4ης Εξουσίας”

Γράφει ο Δημήτρης Καμάρας

“Τέσσερις ημέρες απεργία στα Μέσα Ενημέρωσης! Θα ξεσαλώσουν αυτοί εκεί μέσα…”, μού έλεγε χθες φίλη, δείχνοντας το κτίριο της Βουλής.
Τί να τής απαντήσεις; Ότι η ελληνική δημοσιογραφία άγεται και φέρεται από τις συνδικαλιστικές ανοησίες της ΕΣΗΕΑ;
Ό,τι όλοι είναι έρμαια των αφεντικών;
Ότι όλα αυτά τα χρόνια, το ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα των δημοσιογράφων σπρώχνει την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού προς τα κάτω;
Αυτά δεν ενδιαφέρουν κανέναν.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι τον καιρό αυτόν, οι πολίτες τείνουν να ξεπεράσουν τους δημοσιογράφους.
Και 4 ημέρες αποτοξίνωσης από τις ανοησίες της ελληνικής τηλεόρασης και τις φωνασκίες του ραδιοφώνου δεν βλάπτουν κανέναν.
Όσο για τις εφημερίδες, εξελίσσονται σε προστατευόμενο “είδος προς εξαφάνιση”, που οι απεργίες αποδομούν ακόμη περισσότερο.
Ούτε αυτές θα τούς λείψουν.
Και βέβαια η έλλειψη πληροφόρησης τον καιρό της κρίσης είναι επικίνδυνο φαινόμενο.
Αλλά τί περιμένει κανείς;
Είναι θέμα κοινής λογικής.
Πόσο αντι-συνδικαλιστικό άραγε θα ήταν αν τις ημέρες των απεργιών (αυθεντικών ή λόγω συμπαράστασης), υπήρχε ένας ειδησεογραφικός ιστότοπος της ΕΣΗΕΑ με προσωπικό ασφαλείας;
Ούτε αυτό δεν κάνουν οι “λειτουργοί” των ειδήσεων.
Επιμένουν (άγνωστο γιατί) να συμπεριφέρονται ως δημόσιοι υπάλληλοι ενός μονοπωλίου που αποσυντίθεται και να τιμωρούν τους πολίτες, αποστερώντας τους την πληροφόρηση. ...

Η αλήθεια των πραγμάτων, όμως, βρίσκεται αλλού, σε σοβαρότερα προβλήματα, πιο διαρθρωτικού χαρακτήρα, τα οποία προκειμένου να συζητηθούν θα πρέπει να ξεκαθαριστεί η χρησιμότητα του επαγγέλματος.
Η γνώμη μου είναι ότι οι “δημοσιογράφοι”, αν και όχι με τη σημερινή τους μορφή, και ούτε με αυτόν τον τίτλο, δεν θα πάψουν ποτέ να είναι χρήσιμοι στο κοινωνικό σύνολο.
Οι πολίτες χρειάζονται ομάδες ανθρώπων που θα ασχολούνται με την αξιολόγηση των πληροφοριών, που προωθούν οι κατεστημένες πηγές πληροφόρησης.
Και οι ενδιάμεσοι αυτοί, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο ανεξάρτητοι, πιο ανθεκτικοί στις πιέσεις, πιο οργανωμένοι, πνευματικά και τεχνολογικά και κυρίως να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να επωφελούνται από τις νέες τάσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το νέο πεδίο της ψηφιακής τεχνολογίας, όπου προς το παρόν, στην περίπτωση της αναπτυσσόμενης ελληνικής αγοράς, οι ευκαιρίες είναι όσα και τα προβλήματα.
Ο μέσος Έλληνας δημοσιογράφος, στην περίοδο της επαγγελματικής ωρίμανσης, εκεί κάπου στην τέταρτη δεκαετία της ζωής του, δεν έχει ιδιαίτερες ψηφιακές ικανότητες.
Αδυνατεί να εκμεταλλευτεί την πλούσια γκάμα των ψηφιακών εργαλείων.
Δείχνει να μην αντιλαμβάνεται πλήρως την επίδραση των ψηφιακών επικοινωνιών στους πολίτες, ενώ πιστεύει ότι η επιστροφή του στα θρανία δεν ταιριάζει με έναν επαγγελματία, ο οποίος ήδη καλοβλέπει θέσεις ευθύνης.
Από το άλλο μέρος, μικρότεροι σε ηλικία συνάδελφοι, πιο ψηφιακά ικανοί και δραστήριοι δεν παίζουν ακόμη ρόλο στα πράγματα, είναι δε, επηρεασμένοι από τις αυτοκαταστροφικές τάσεις των μεγαλύτερων και τις συνθήκες αποδόμησης του δημόσιου χαρακτήρα του επαγγέλματος.
Γεγονός είναι ότι η λέξη “δημοσιο-γράφος” δεν σημαίνει παρά ελάχιστα πια.
Η ψηφιακή τεχνολογία δίνει σε όλους τους ενεργούς πολίτες τη δυνατότητα να εκφράζονται γραπτώς δημοσίως, και σε αρκετές περιπτώσεις με πιο ουσιαστικό τρόπο από τον μέσο επαγγελματία.
Η αμεσότητα της ψηφιακής επικοινωνίας και η αποδιαμεσολάβηση του δημοσιογραφικού κλάδου από τη ροή των πληροφοριών διασπά την παραδοσιακή δύναμη των δημοσιογράφων προς δύο κατευθύνσεις: προς τους πολίτες (με την έκρηξη των social media και του blogging) και προς τις πηγές (υπουργεία, επιχειρήσεις, οργανισμοί, κ.λπ.), μέσω των ιστότοπων που χειρίζονται και παρουσιάζουν – με δημοσιογραφικό τρόπο – το περιεχόμενο που επιθυμούν να προβάλουν.
Η διάσπαση της δύναμης της άλλοτε “4^ης Εξουσίας” δεν μπορεί να αποφευχθεί. Άλλωστε η πραγματική εξουσία πηγάζει από τη δύναμη της δημοσιότητας.
Αυτό αποτελεί, συγχρόνως, θετική και αρνητική εξέλιξη.
Από τη μια ενδυναμώνει τους πολίτες, αλλά από την άλλη αυξάνει την παρεμβατική δυνατότητα των πηγών. Και εδώ ακριβώς, επανέρχεται η χρησιμότητα του ενδιάμεσου.
Υπάρχει, επομένως, απάντηση: να αλλάξει μορφή η δημοσιογραφία και να επανενωθεί με την κοινωνία μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας, της ελευθεριότητας του διαδικτύου, αλλά και αυστηρούς κανόνες αυτοπειθαρχίας και αυτοπροστασίας, που θα διασφαλίσουν την αξιοπιστία του επαγγέλματος και των πληροφοριών-δεδομένων που αυτό διαχειρίζεται.
Τότε, ίσως επιδιορθωθούν και οι στρεβλώσεις, που σχετίζονται περισσότερο με τις προβληματικές επιχειρήσεις των Μέσων Ενημέρωσης και λιγότερο με το ανθρώπινο δυναμικό.
Τότε, ίσως οι πολίτες αποκτήσουν καλύτερη εικόνα των εξελίξεων και απομακρυνθούν από τον κομματικό και κρατικό προστατευτισμό και επιλέξουν να προχωρήσουν μπροστά, εξερευνώντας πιο παραγωγικές πτυχές της ζωής.
Μαζί με τους δημοσιογράφους του μέλλοντος, οι οποίοι δεν θα απαρνιούνται το λειτούργημα της δημοσιοποίησης κάθε φορά που θέλουν αύξηση.

 postnews

*Ο Δημήτρης Καμάρας είναι δημοσιογράφος (PhD, London). Εχει εργαστεί σε εφημερίδες, στο διαδίκτυο και στον τομέα της πολιτικής επικοινωνίας και στρατηγικής.

==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"