Σχετικά με τους αρχικλέφτες της υφηλίου που ανέφερε ο Πρ. Χριστόφιας

 Γράφει ο Πρωτεσίλαος Σταύρου 

Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας χαρακτήρισε τις διεθνείς αγορές ως τους "αρχικλέφτες της υφηλίου", τονίζοντας πως η κρίση είναι συστημική και τη πληρώνουν οι πιο μικροί. Αυτά που είπε ο κύριος Χριστόφιας έχουν μία μεγάλη δόση αλήθειας, παρόλα αυτά αποκρύβουν τις βραδυφλεγείς βόμβες που έθεσαν στα θεμέλια των κρατών και της πραγματικής οικονομίας αλλεπάλληλες κακές πολιτικές σε διεθνές αλλά και εγχώριο/εθνικό επίπεδο. Ο Πρόεδρος υποπίπτει στο ίδιο σφάλμα που κάνουν όλοι όσοι θέλουν να πολεμήσουν "το σύστημα" αποδίδοντας όλα τα δεινά της ανθρωπότητας στην απληστία, ήτοι σε μία έκφανση της ανθρώπινης φύσης - εξ ου και ο χαρακτηρισμός "αρχικλέφτες". Είναι γεγονός πως η μοναδική κινητήριος δύναμη των διεθνών αγορών είναι η αχαλίνωτη κερδοσκοπία, η σκληρή και ψυχρή επιδίωξη του κέρδους που δεν γνωρίζει αξίες και δεν έχει όρια. Αλλά αυτή είναι μόνο η μία διάσταση του θέματος και όπως προανέφερα, είναι λάθος να εστιάζουμε μόνο σε αυτή και να αγνοούμενα τις ωρολογιακές βόμβες των λανθασμένων πολιτικών επιλογών που στη προσπάθεια τους να κάνουν λειτουργήματα καταλήγουν να δημιουργούν τα αντίθετα αποτελέσματα.

Πρώτα απ' όλα πρέπει να εντοπίσουμε τη ρίζα του προβλήματος που όντως είναι συστημικό. Αυτή βρίσκεται αρκετές δεκαετίες πίσω τουλάχιστον μετά το τέλος του Μπρέττον Βούντς (Bretton Woods) στα 1971 όταν η ΗΠΑ αποφάσισαν να διακόψουν την μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό καθιστώντας το δολάριο ως ένα ακόμα νόμιμο/παραστατικό νόμισμα που η ...
συναλλαγματική ισοτιμία του θα ήταν κυμαινόμενη. Παραστατικό νόμισμα (fiat currency) σημαίνει νόμισμα το οποίο δεν στηρίζεται πάνω σε κάποια πραγματική ποσότητα πλούτου, ούτε σε κάποια σταθερά, όπως το χρυσό, αλλά μόνο πάνω στην υπόσχεση της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας ότι η αξία αυτού του χρήματος είναι εγγυημένη. Από μόνο του αυτό το σύστημα του "αέρα" δεν είναι απαραίτητα λανθασμένο, έδωσε όμως της δυνατότητα στα κράτη να αρχίσουν να συμπεριφέρονται με πιο αλόγιστο τρόπο καθώς είχαν την ευχέρεια να χειραγωγούν, ανάλογα με τις πολιτικές τους σκοπιμότητες, την ποσότητα και άρα την αξία του χρήματος (δες The two mentalities that brought us into the current crisis). Εδώ λοιπόν ξεκινά η αρχή του κακού.

Ξαφνικά δημιουργήθηκε η ψευδαίσθηση στους πολιτικούς ότι απελευθερώθηκαν από τα στενά πλαίσια που επέβαλε η σταθερά του χρυσού και μπορούσαν πλέον να επεμβαίνουν στην οικονομία όπως ένας καλός μηχανικός σε ένα κινητήρα για να διορθώσει τις ατέλειες, τραβώντας εκείνο το μοχλό και πιέζοντας εκείνο το κουμπί. Το παραστατικό χρήμα γιγάντωσε την καθόλα λανθασμένη αντίληψη ότι το "κράτος" μπορεί να παρέχει υπηρεσίες και αγαθά χωρίς να πληρώνει κανείς και πως αρκούσε μόνο να βρούμε ποίο είναι το σωστό κουμπί για να δουλέψει ο "κινητήρας" της οικονομίας. Προς ενίσχυση αυτής της πλάνης βρέθηκαν και οι κατάλληλοι "γκουρού" της οικονομίας που πίστευαν ότι με τη χρήση των σωστών μοντέλων, με σύνθετες μαθηματικές πράξεις, με την αξιοποίηση υπέρ-υπολογιστών -- ή ακόμα και πειραματόζωων λέω εγώ -- θα μπορούσαν να υπολογίσουν και να προβλέψουν με ακρίβεια τις προεκτάσεις των οικονομικών πολιτικών. Τέτοιου είδους αντιλήψεις επικρατούν κυρίως μεταξύ κεντρικών τραπεζιτών και οικονομολόγων-πολιτικών που με τη σοφία και τη γνώση τους επιβλέπουν την αγορά και φροντίζουν όλους εμάς τους ανίδεους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πλάνης ήταν μία περίπτωση στις ΗΠΑ πριν μερικά χρόνια όπου ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ζήτησε ένα πόρισμα για τις συνέπειες της παρέμβασης του κράτους μέσα στην οικονομία για να τη στηρίξει εν μέσω κρίσης. Το πόρισμα των σοφών του συμβούλων έλεγε πως για κάθε δολάριο που θα ξόδευε το κράτος η οικονομία θα παρήγαγε 1.67 δολάρια. Είχαν δηλαδή υπολογίσει ακριβώς τον πολλαπλασιαστή, το κέρδος αν θέλετε που θα είχε η οικονομία στο σύνολο της. Η πραγματικότητα βέβαια απέχει παρασάγγας από τα πειραματικά εργαστήρια τέτοιων σοφών και έδειξε πως όλα αυτά ήταν ψευδής παραστάσεις και πως η μαθηματικοποίηση του ανθρώπου αποτελεί μία σοβαρή υποτίμηση της αλήθειας που αν ακολουθηθεί πιστά θα οδηγήσει σε διεστραμμένα αποτελέσματα (όπερ και εγένετο όλα αυτά τα χρόνια από το 1971 και εντεύθεν). Αυτή λοιπόν είναι η νοοτροπία που διαποτίζει το σύστημα εδώ και δεκαετίες: Πως με τις σωστές πολιτικές παρεμβάσεις θα κατευθύνουμε την οικονομία για το καλό όλων.

Τώρα πως σχετίζεται όλο αυτό με τους "αρχικλέφτες της υφηλίου" στους οποίους αναφέρθηκε ο Πρόεδρος Χριστόφιας; Πολύ απλά αυτή η λανθασμένη αντίληψη οδήγησε σε λανθασμένες πολιτικές οι οποίες στοιβάζονταν η μία πάνω στην άλλη για να καταρρεύσουν όλες μαζί το 2008 με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε σήμερα εν μέσω βαθιάς κρίσης. Πιο συγκεκριμένα πίστεψαν οι "ρυθμιστές" της οικονομίας ότι μπορούν να παρέμβουν για το καλό της κοινωνίας στη διάσωση ιδιωτικών εταιριών που θεωρούνταν "πολύ μεγάλες για να αποτύχουν" (too big to fail), με αποτέλεσμα να στηρίξουν με λεφτά των φορολογούμενων τράπεζες και άλλα μεγαθήρια όταν αυτά χρεοκοπούσαν λόγω της απληστίας ή/και κακοδιαχείρισης τους. Όμως δεν ήταν μόνο εκεί το πρόβλημα της λανθασμένης πολικής. Το κράτος είναι αυτό που άφησε αυτές τις εταιρίες να γίνουν τόσο μεγάλες θέτοντας περιορισμούς στο διεθνές εμπόριο με σκοπό την προστασία του μεγάλου κεφαλαίου από το διεθνή ανταγωνισμό, ενώ ταυτόχρονα ελευθερώνοντας τη ποσότητα χρήματος από την κεντρική τράπεζα. Αυτό δημιούργησε μία στρεβλωμένη δομή του κεφαλαίου καθώς το εύκολο χρήμα που έδιναν με αφθονία κράτος και κεντρική τράπεζα σε συνδυασμό με τις πολιτικές που συντηρούν τα μονοπώλια/ολιγοπώλια, επέτρεψαν τη διοχέτευση του χρήματος σε μη παραγωγικές επενδύσεις χρηματιστηριακού τζόγου. Αν το χρήμα βγαίνει εύκολα κι αν εγώ θα έχω τη στήριξη του κράτους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τι κίνητρο έχω να δουλέψω σκληρά; Κανένα - έχω όμως την πολυτέλεια να βγάλω "το κάτι τις" μου από τη κερδοσκοπία στις αγορές εις βάρος κρατών και λαών.

Εάν προσθέσουμε σε όλα αυτά και τις κάκιστες πολιτικές των κυβερνήσεων που τώρα πέφτουν θύματα αυτής της κερδοσκοπικής μανίας (π.χ. Ελλάδα) ή αν αναλογιστούμε τη φλυαρία που οδήγησε σε ασταθή οικοδομήματα (π.χ. Ευρώζώνη) τότε καταλαβαίνουμε ότι όντως η κρίση είναι συστημική και πολύ μεγαλύτερη από όσο νομίζουμε. Δίχως να θέλω να απεραντολογώ θα το κρατήσω όσο πιο απλό γίνεται χωρίς να επεκταθώ σε θέματα εργασιακής αγοράς, "κοινωνικών" κρατών, ιμπεριαλιστικών πολέμων και άλλα πολλά. Άλλωστε θεωρώ ότι ήδη έγινε αντιληπτό πως έχουμε να κάνουμε με φαύλο κύκλο.

Συνεπώς έχει δίκαιο ο Πρόεδρος Χριστόφιας όταν μιλάει για αρχικλέφτες, αλλά δεν αρκεί να βλέπουμε μόνο την απληστία και να αγνοούμε όλες εκείνες τις πολιτικές και νοοτροπίες που μας έφεραν σε αυτό το σημείο. Η απληστία είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης και εφόσον δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη φύση μας, ας αλλάξουμε τους θεσμούς που επιτρέπουν την άνθηση και μεγέθυνση αυτής της αρνητικής ροπής του ανθρώπου.

 φώτο

==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"