Περί Νεοφιλελευθερισμού: Οι µονεταριστές θέλουν τη ρεβάνς από τον Κέινς

Σχετικό: ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΜΟΣ

Εδώ και δεκαετίες όλοι υποπτεύονταν ότι η άνευ ορίων παγκοσµιοποίηση θα οδηγούσε στη συρρίκνωση της πολιτικής

Του Κώστα Τσιάρα

Χαράς ευαγγέλια από την Ουάσιγκτον: για πολλοστή φορά την τελευταία τριετία, οι υπουργοί Οικονοµικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες της Οµάδας των 20 ισχυρότερων κρατών υποσχέθηκαν, λέει, να αναλάβουν «ισχυρή και συντονισµένη δράση» για τη σταθεροποίηση της παγκόσµιας οικονοµίας και την αποφυγή ενός νέου γύρου διεθνούς ύφεσης – της περιβόητης πλέον διπλής (double-dip) ύφεσης. Οι αγορές φυσικά δέχτηκαν τις νέες ασαφείς εξαγγελίες µε τη γνωστή αδιαφορία: ποιος ασχολείται µε τις υποσχέσεις των πολιτικών και των διορισµένων τεχνοκρατών; Στα διοικητικά συµβούλια κρίνονται χρόνια τώρα οι εξελίξεις, όχι στα κοινοβούλια, ούτε στις πολυτελείς διεθνείς συνόδους.

Εδώ και δεκαετίες όλοι υποπτεύονταν ότι η άνευ ορίων παγκοσµιοποίηση θα οδηγούσε στη συρρίκνωση της πολιτικής, και ιδιαίτερα της εθνικής πολιτικής, στο πλαίσιο του µοντέλου του έθνους-κράτους όπως αυτό επικράτησε από τον 19ο αιώνα ως σήµερα. Η κρίση όµως του 2008, και...
 ιδίως η συντονισµένη πρεµούρα µε την οποία σύσσωµη η διεθνής πολιτική ηγεσία έσπευσε να «διασώσει» τις τράπεζες από τα τοξικά τους «βαρίδια», φορτώνοντας τη λυπητερή στον λαιµό όχι µόνο των σηµερινών εργαζοµένων, αλλά και των παιδιών τους, κατέδειξε την οριστική επικράτηση της οικονοµικής σφαίρας πάνω στην πολιτική. Ζούµε την πλήρη αντιστροφή του µοντέλου του κρατικού καπιταλισµού, όπου οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις υποτάσσονταν στο εθνικό συµφέρον. ...

Οπου και να κοιτάξει κάποιος στον αναπτυγµένο κόσµο, από την Ευρώπη ως τις ΗΠΑ και από την Ιαπωνία ως τον Καναδά, ένα είναι το «µάντρα» των πολιτικών, το φάρµακο «διά πάσαν νόσον»: η αυστηρή λιτότητα, η καταπολέµηση των ελλειµµάτων και φυσικά η συγκράτηση του πληθωρισµού. Τίποτε δεν κατάλαβαν από την κρίση: «Οι πολιτικοί µας κάνουν τα ίδια ακριβώς λάθη που έκαναν και στη δεκαετία του 1930 _ το “λάθος του Χούβερ” ξανά και ξανά», έγραψε πριν από λίγες ηµέρες µε γνήσια απόγνωση ο Πολ Κρούγκµαν.

Ανάκαμψη χωρίς απασχόληση

Οι κυβερνήσεις πέφτουν, αλλά η λιτότητα µένει. Σαν τους κοµπογιαννίτες «γιατρούς» του Μεσαίωνα, οι ηγέτες ξέρουν έναν µόνο τρόπο για να «γιατρέψουν» τους ασθενείς: τη συνεχή αφαίµαξη. Αν ο ασθενής είναι σκληροτράχηλος και επιζήσει, θριαµβολογούν για τη σοφία της συνταγής. Αν πεθάνει στο άνθος της ηλικίας του, τότε σίγουρα δεν φταίνε αυτοί, αλλά ο Θεός και η κακή του µοίρα...

Τι κι αν λοιπόν εκατοµµύρια άνθρωποι βρέθηκαν εκτός αγοράς εργασίας, στο πλαίσιο αυτής της σχιζοφρενικής «jobless recovery», της ανάκαµψης χωρίς δουλειές; Τι κι αν η έλλειψη οικονοµικής προοπτικής «χαντακώνει» τα σχέδια ανάκαµψης της κάθε χώρας ξεχωριστά και όλων µαζί και, σαν αυτοεκπληρούµενη προφητεία, οδηγεί αναπόδρα στα σε νέες κρίσεις; Οι τράπεζες να είναι καλά...

Ας δούµε την κατάσταση κατάµατα: οι νεοφιλελεύθερες µονεταριστικές ιδέες του Μίλτον Φρίντµαν και του δασκάλου του Φρίντριχ φον Χάγεκ θριαµβεύουν – και ας ξέρει όλος ο κόσµος ότι αυτές ακριβώς οι άκαµπτες, ανηλεείς ιδέες, µε την εµµονή τους στην υποτιθέµενη θαυµατουργή «αυτορρύθµιση» των απελευθερωµένων από κάθε θεσµικό καπίστρι αγορών και την αριθµολαγνική σχεδόν αδιαφορία τους για τις κοινωνικές επιπτώσεις, ευθύνονται για τη σηµερινή στασιµότητα, αλλά και για όσα δεινά θα ακολουθήσουν.

Ο καπιταλισμός της καταστροφής

Βέβαια τα ανά τον κόσµο «παιδιά από το Σικάγο» έχουν ένα πρόβληµα: οι ιδέες τους αρέσουν πολύ στους κρατούντες και ιδιαίτερα στους κατόχους παχυλών τραπεζικών λογαριασµών, κατά προτίµηση υπεράκτιων _ αλλά δεν µπόρεσαν ποτέ και πουθενά να επιβληθούν µε δηµοκρατικό τρόπο. Καλώς ή κακώς, οι λαοί δεν αντέχουν τη συνεχή οικονοµική αφαίµαξη, τη «δοµικά» υψηλή ανεργία και τη µόνιµη ανασφάλεια που προκαλεί το συστηµατικό γκρέµισµα των δικτύων ασφαλείας του κράτους Πρόνοιας. Πάνω απ’ όλα δεν αντέχουν την προκλητική ανισότητα _ τις οχυρωµένες νησίδες πλούτου των ολίγων εν µέσω γενικευµένης ανέχειας και αβεβαιότητας των πολλών. Για αυτό και οι πολιτικές αυτές πάντα προωθούνται µέσα από το δόγµα των διαδοχικών σοκ: µόνον έτσι µπορεί να επιβληθεί ο καπιταλισµός-«ζόµπι», ο καπιταλισµός της καταστροφής.

Τα διαδοχικά σοκ όµως ύφαναν την αόρατη γραµµή αγανάκτησης που συνδέει την Ταχρίρ µε το Σύνταγµα, την Πλάθα ντελ Σολ µε το Ουισκόν σιν, το Μπρίξτον µε το Μπανγκλαντές και τα banlieues του Παρισιού. ∆εν είναι ζήτηµα ιδεολογίας, αλλά τσέπης _ ο αργός αλλά σταθερός ξεσηκωµός των αδικηµένων «νοικοκυραίων» και των παιδιών τους που χάνουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. Απογοητευµένοι από την πολιτική, εκτοπισµένοι από την οικονοµία, εκατοµµύρια νυν ή εν δυνάµει νεόπτωχοι αναζητούν ενστικτωδώς µια διέξοδο έξω από την καθεστηκυία τάξη των καρτέλ: αναζητούν, επιτέλους, την επιστροφή στα διδάγµατα της πολιτικής οικονοµίας, που ξεχάστηκαν θαρρείς µέσα στον ορυµαγδό των αγορών.

Πριν από µερικές εβδοµάδες ένας σπουδαίος καθηγητής Πολιτικής Οικονοµίας και βιογράφος του Κέινς, ο Ρόµπερτ Σκιντέλσκι, έγραψε ότι αυτό που παρακολουθούµε παγκοσµίως είναι ο µεταθανάτιος αγώνας ρεβάνς µεταξύ των ιδεών του Κέινς και του Φον Χάγεκ – µεταξύ µιας πολιτικής υψηλών δαπανών και ελλειµµάτων που, παρ’ όλες τις δοµικές της αντιφάσεις, καταπολεµά την ανεργία και υποστηρίζει τις υπηρεσίες του κράτους Πρόνοιας και του σκληρού µονεταριστικού πλαισίου που υποστηρίζει µόνο τα συµφέροντα µιας υπερεθνικής πλουτοκρατικής ολιγαρχίας. Η εξέδρα είναι σαφώς υπέρ του πρώτου: ο διαιτητής όµως είναι φανερά «στηµένος» από τον δεύτερο. Ευτυχώς, η οµάδα του Χάγεκ βάζει το ένα αυτογκόλ µετά το άλλο…

Οι ξεχασµένες εξαγγελίες

Θυµάται κανείς τις «κορόνες» του Γκόρντον Μπράουν , της Ανγκελα Μέρκελ, του Σαρκοζί και του Μπαράκ Οµπάµα για την ανάγκη επιβολής ενός νέου, πιο ελεγχόµενου, πιο «κεΐνσιανού» διεθνούς χρηµατοοικονοµικού συστήµατος, τους πρώτους µήνες της κρίσης; Μάλλον τις ξέχασαν και οι ίδιοι: αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τη µετέπειτα συµπεριφορά τους, που συνίσταται στην πλήρη εξυπηρέτηση των τραπεζικών και άλλων ολιγοπωλίων σε βάρος των πολιτών τους. Πού καιρός τώρα για εποπτικά όργανα, δίκαιη φορολόγηση, αναπτυξιακά κίνητρα, φόρους Τόµπιν και άλλα τέτοια ουτοπικά... Η περίπτωση του Οµπάµα είναι πολύ χαρακτηριστική: ενώ εξελέγη υποσχόµενος να καθαρίσει την «κόπρο του Αυγείου» στη Wall Street, γρήγορα φάνηκε ότι δούλευε πρωτίστως για λογαριασµό της – επιτρέποντας τη συνέχιση της τραγωδίας εκατοµµυρίων αµερικανών πρώην «νοικοκυραίων» που από τη µία ηµέρα στην άλλη έχασαν τα σπίτια τους, αλλά και της χορήγησης των ληστρικών µπόνους στα ένοχα για την κρίση στελέχη των τραπεζών και των hedge funds.

Την ίδια στιγµή, στην Ευρώπη, η Γερµανία και άλλοι «σκληροί του Βορρά» επιµένουν στην κατάργηση των κοινοτικών κονδυλίων που συντηρούν 13 εκατοµµύρια πάµφτωχους Ευρωπαίους, ενώ ταυτόχρονα επεξεργάζονται σχέδια για την έξωση των «προβληµατικών» χωρών από την ευρωζώνη και τη συλλογική τιµωρία των πολιτών τους.

ΠΗΓΗ: http://www.tovima.gr/world/article/?aid=421612

Ο μονεταρισμός του Φρίντμαν

Ο Μίλτον Φρίντμαν (1912-2006), ήταν ένας επιφανής Αμερικανός οικονομολόγος, νομπελίστας, ουγγαροεβραϊκής καταγωγής, ηγετικό στέλεχος της «Σχολής του Σικάγου» και των μονεταριστών, καθώς και υπέρμαχος του φιλελευθερισμού. Μαζί με τον Τζων Κέινς, επηρέασαν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο την οικονομική σκέψη του 20ού αιώνα.

Η κλασική ιδεολογική διαμάχη ανάμεσα στον Κέινς και τον Φρίντμαν αφορά την απάντηση στην ερώτηση: «Ποια οικονομική πολιτική είναι η καταλληλότερη σε περίοδο ύφεσης;»

Ο Κέινς ήταν υπέρ ενός εκτενέστερου ρόλου του κράτους, όπου με το τύπωμα χρήματος και μέσα από τις δημόσιες επενδύσεις, μειώνουμε την ανεργία και αναθερμαίνουμε την οικονομική δραστηριότητα.

Ο Φρίντμαν, αντιθέτως, υποστήριζε την ελαχιστοποίηση της κρατικής παρέμβασης (όπως στην ρύθμιση των επιτοκίων) και την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς, αφού η «ποσότητα του διαθέσιμου χρήματος πρέπει πάντοτε να αντανακλά τον παραγόμενο πλούτο».

Ο μονεταρισμός

Δημιούργημα του Φρίντμαν είναι ο μονεταρισμός, η θεωρία σύμφωνα με την οποία η αύξηση της ποσότητας του χρήματος σε μια οικονομία, με κρατική παρέμβαση μέσω δημοσιονομικής ή νομισματικής πολιτικής, οδηγεί τελικά σε άνοδο των τιμών και αύξηση του πληθωρισμού.

Θεωρείται ότι η διακύμανση στην προσφορά χρήματος έχει επίδραση στο πραγματικό παραγόμενο προϊόν μόνο βραχυπρόθεσμα, ενώ μακροπρόθεσμα επηρεάζει μόνο το επίπεδο των τιμών. Επιπρόσθετα, η μονεταριστική εκδοχή της μακροοικονομικής θεωρίας ερμηνεύει τους κύκλους ύφεσης / ανάπτυξης ως ένα κατεξοχήν νομισματικό (χρηματικό) φαινόμενο.

Ο Φρίντμαν πήρε στα χέρια του την παλιά και ανυπόληπτη κλασική ποσοτική θεωρία του χρήματος και της έδωσε νέα πνοή. Ένα από τα χαρακτηριστικά των κλασικών οικονομικών είναι η πεποίθηση για τη λεγόμενη «ουδετερότητα του χρήματος».

Θεωρείται ότι τα άτομα δεν έχουν τη λεγόμενη «ψευδαίσθηση του χρήματος», αλλά αντίθετα ενδιαφέρονται για την πραγματική αγοραστική δύναμη του εισοδήματος τους, και όχι για το ονομαστικό εισόδημα σε απόλυτο αριθμό χρηματικών μονάδων.

Για παράδειγμα, τα άτομα προτιμούν αύξηση μισθών 6% και πληθωρισμό 4% (πραγματική αύξηση 2%) παρά αύξηση μισθών 8% και πληθωρισμό 10% (πραγματική μείωση 2%).

Ο μονεταρισμός ερμηνεύει τα εμπειρικά (ιστορικά) δεδομένα κατά τρόπο που δείχνει ότι τα άτομα ή τελοσπάντων η οικονομία αθροιστικά συμπεριφέρεται σύμφωνα με το κεϋνσιανό υπόδειγμα βραχυπρόθεσμα και σύμφωνα με το κλασικό υπόδειγμα μακροπρόθεσμα.

Τα παιδιά από το Σικάγο

Ο Φρίντμαν δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σικάγου. Ήταν ένας γκουρού, ένας άγιος. Δεν είχε μαθητές, αλλά πιστούς. Φοιτητές έτρεχαν στα σεμινάρια να πάρουν κάτι απ’ την αγιοσύνη του και μετά, με το ζήλο των νεοφώτιστων σκορπίζονταν σε διάφορα μέρη του κόσμου να τη μεταλαμπαδεύσουν.

Το όνομα του Φρίντμαν και των υπολοίπων της σχολής του Σικάγου συνδέονται με τις αλλαγές της οικονομικής πολιτικής που εφάρμοσαν τα χουντικά καθεστώτα στην Χιλή, την Αργεντινή και άλλες Λατινοαμερικάνικες χώρες. Η επιρροή αυτή έμεινε στην οικονομική ιστορία ώς «τα παιδιά από το Σικάγο».

Στον Φρίντμαν επίσης αποδίδεται η θεωρία του δόγματος του σoκ ή θεραπείας σοκ που βασίζεται στην ιδέα ότι μια οικονομική κρίση ή ένα γεγονός καταστροφής ή πολέμου, είναι η ευκαιρία για μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε ένα κράτος.

Η επιτυχία της πολιτικής αυτής βασίζεται στο γεγονός ότι ο φόβος και οι ενοχές για τα αποτελέσματα της κρίσης ή της καταστροφής κάνει τους πολίτες ανεκτικούς και απαθείς σε επαναλαμβανόμενες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις ακριβώς επειδή πιστεύουν ότι κάτι άλλο χειρότερο έρχεται.

Αρκετοί πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο συνέβει και στη Μεγάλη Βρετανία επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ με αφορμή τον πόλεμο στα Φώκλαντ, ενώ και ότι στη χώρα μας η πρόσφατη οικονομική κρίση αντιμετωπίζεται με το δόγμα του σoκ.

Ο Φρίντμαν αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα πρόσωπα - σύμβολα στην ιστορία του καπιταλισμού, αφού έχει είτε φανατικούς οπαδούς είτε ορκισμένους εχθρούς. Το video που ακολουθεί ίσως είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβει κανείς το γιατί αυτός ο άνθρωπος ήταν εξαιρετικός (άγιος ή διάβολος).

Το μάθημα του μολυβιού

Τάδε έφη... Φρίντμαν

Ο πληθωρισμός είναι μια μορφή φορολογίας που επιβάλλεται χωρίς νόμο.

Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα.

Η λύση της κυβέρνησης σ’ ένα πρόβλημα είναι συνήθως εξίσου κακή με το πρόβλημα.

Η ιστορία καταδεικνύει ότι ο καπιταλισμός είναι αναγκαία συνθήκη για την πολιτική ελευθερία. Δεν είναι όμως και ικανή συνθήκη.

Δεν υπάρχει ούτε μια γραμμή στον «Πλούτο των Εθνών» [του Adam Smith] που να μην ισχύει μέχρι σήμερα.

Πολλοί ζητούν η κυβέρνηση να προστατέψει τον καταναλωτή. Ένα πολύ πιο επείγον πρόβλημα είναι να προστατευθεί ο καταναλωτής από την κυβέρνηση.

Για να καταλάβεις πραγματικά κάτι, πρέπει να το μειώσεις στις βασικές του αρχές.

Αν βάλεις την ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπεύθυνη για την έρημο Σαχάρα, σε πέντε χρόνια θα υπάρχει έλλειψη άμμου.

Ο Φρίντμαν και το ευρώ

Ο Φρίντμαν είχε προβλέψει και την κρίση την οποία διέρχεται σήμερα η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση. Την ημέρα που η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια σοβαρή ύφεση -είχε εξηγήσει- θα έλθουν και πάλι στην επιφάνεια οι εθνικοί εγωισμοί και το κοινό νόμισμα θα εμποδίσει τις απαραίτητες προσαρμογές που θα πρέπει να γίνουν σε κάθε χώρα.

Το οικοδόμημα θα καταρρεύσει μιας και οι χώρες της ευρωζώνης δεν θα έχουν την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και γλωσσική ομοιογένεια που έχουν οι Αμερικανικές Πολιτείες. Ολοι θα καταλάβουν, αλλά θα είναι πολύ αργά, ότι δεν μπορεί να υπάρξει νομισματική ένωση χωρίς πολιτική ένωση, ότι δεν μπορεί να υπάρξει ευρώ χωρίς ευρωπαϊκή κυβέρνηση.

Αυτό που κρατά σήμερα το ευρώ στη ζωή είναι η σύνθετη διαδικασία που θα χρειαζόταν για την κατάργησή του και την επιστροφή των εθνικών νομισμάτων. Το βέβαιο είναι ότι βρισκόμαστε μακριά από την «υπέροχη κοινή μας τύχη», στην οποία αναφερόταν κάποτε ο Ζαν Κλοντ Τρισέ. Και το επίσης βέβαιο είναι ότι ο Μίλτον Φρίντμαν άξιζε το βραβείο Νομπέλ με το οποίο τιμήθηκε. (http://gravitonio.blogspot.gr/2012/03/blog-post_15.html)

Πηγές
e-Rooster
e-Cynical
Wikipedia
Gnomikologikon
Το Βήμα

 φώτο

==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"