Καλά Μιθρούγεννα

Ο (Μέγας) Κωνσταντίνος, για να ενισχύσει τις μιθραϊκές λεγεώνες του ενέταξε τους χριστιανούς, κάτω από ένα κοινό σύμβολο, τον ηλιακό σταυρό, ορίζοντας την ημέρα γέννησης του Ιησού να ίδια με του Μίθρα (25 Δεκεμβρίου). Ο Κων/νος, μιθραϊστής έντονα, ίσως να έγινε στο τέλος της ζωής του Χριστιανός όταν είδε πως ο εκχριστιανισμός των βόρειων λαών απέδιδε περισσότερο απο τους συνεχείς πολέμους.

«… κι αν θες να μάθεις περισσότερα, διάβασε τo βιβλίο του Ζωροάστρη».
Ο Ιησούς στο Απόκρυφο Ευαγγέλιο του Ιωάννη

Ζαραθούστρα ή Ζωροάστρης (585–522, περίπου)

ΚΑΠΟΥ ΔΥΤΙΚΑ στο ιρανικό οροπέδιο, γεννήθηκε στις αρχές του έκτου π.Χ. αιώνα, αυτός που οι Έλληνες είπαν Ωρομάσδη (Μέγας Μάγο - Μάσδη) ή Ζωροάστρη (γιο του άστρου), αλλά είναι ευρύτερα γνωστός με το λατινογενές όνομά του Zarathoustra, που σημαίνει περίπου το ίδιο: φέγγος του απόμακρου χρυσού άστρου (ζάρα: φώς απόμακρο χρυσό + τίστρια: αστέρι).
Το άστρο αυτό, το φεγγοβόλο μακρινό, γνωρίζουμε ποιό ήταν: ο Σείριος, η αιχμή της νομασικής αστρικής θρησκείας. ...


Από το όνομά του, που ήταν Ζαρδούσι (αυτός που έχει χρυσές καμήλες), του πατέρα του, που τον έλεγαν Πουρουσάσπα (αυτός που τρέφει φαιά άλογα), της μητέρας του, Ντουγκνόβα (αυτή που αρμέγει ωραίες αγελάδες), και από τη φυλή του των Σπιτάμα, βρίσκουμε ότι ανήκε σε μια ημινομαδική Παρθική φυλή, επομένως ήταν Μήδος μάγος. Από τα ονόματα και τις λεπτομέρειες που αναφέρει, προκύπτει ότι οι ρίζες του κρατούσαν από μια φυλή Σακών, που είχε απομακρυνθεί από τη βάση της, τους πρόποδες των Ιμαλαΐων (Ινδ. Καύκασος). Το αν ο Ζαρατούστρα κρατούσε από το Αφγανιστάν, το Κασμίρ, το Παμίρ, ή την Ινδία, ή ακόμη πιο πιθανόν από το Θιβέτ (χώρα των Βωδ), δεν έχει τόση σημασία, όσο ότι ήταν ένας μεγάλος μύστης, αιρετικός του τότε υπάρχοντος θρησκευτικού κατεστημένου και ένας αφανής κοινωνικός μεταρρυθμιστής.
Αρχίζει να διδάσκει, μετά από ένα "όραμα" που είχε, ότι υπάρχει μόνο ένας θεός, ο Αχούρα Μάζντα (Σοφός Κύριος). Όλοι οι άλλοι, μηδέ του Μίθρα εξαιρουμένου, είναι ψευδείς, δαιμόνια.
Ο θεός ως πνεύμα, αρχίζει να κηρύττει, βρίσκεται παντού, δεν έχει ανάγκη από συναθροίσεις, προσφορές και θυσίες. Έχει δώσει στα δημιουργήματά του το προνόμιο της ελεύθερης βούλησης, αλλά μια μέρα θα κριθούν για τις πράξεις τους οι πάντες, ζωντανοί και νεκροί, σε μια θεία έλευση και δεύτερη παρουσία, όπου θα συμβεί ανάσταση νεκρών και θα επέλθει η συντέλεια του κόσμου. Οι ενάρετοι θ’ αμειφθούν στους ουράνιους κήπους του μοναδικού θεού (para deza), ενώ οι αμαρτωλοί θα καίγονται με τους δαίμονες που υπηρέτησαν στην άσβεστη φωτιά του.
Θεωρεί τον άνθρωπο αμαρτωλό εκ γενετής, που βαρύνεται απο ένα προπατορικό αμάρτημα «πριν η γη πλατύνει», όταν ο Γίμα, ένας από τους πρωτόπλαστους έφαγε τον βου (ταύρο-αγελάδα), δώρο της πιο αγνής φύσης του θεού προς το γένος των ανθρώπων. Ακολούθησε η μανία από τη σαρκοφαγία και το ποτό χαόμα, που δεν είναι δύναμη θεού αλλά η τρέλα του ανθρώπου.
Ο Ζαρατούστρα, πέραν του ότι χρησιμοποιεί για βάση στη διδασκαλία του σενάριο γνωστό από την ινδουιστική λατρεία, την αγελάδα με τον δημιουργό (όπου του παραπονείται για τη συμπεριφορά του ανθρώπου), προχωράει περισσότερο.
Πέραν του ότι θεωρεί πως η γη έχει διασταλεί, μιλάει για μια ανθρώπινη πάθηση που με τα σημερινά δεδομένα θα την χαρακτηρίζαμε «νόσο των τρελών αντωπο-πιθήκων», που προήλθε από την αλλαγή της προανθρώπινης διατροφικής συμπεριφοράς (το παραθέτουμε με την υποσημείωση ότι οι πίθηκοι από τους οποίους κατάγεται ο άνθρωπος, είναι φυτοφάγοι. Ο πιο «κρεατοφάγος», ο θεωρούμενος «τρελός»,ο μπαμπουίνος, περιλαμβάνει στο διαιτολόγιό του μόνο 5% περίπου ζωικές πρωτεΐνες). Κλείνουμε την παρένθεση και συνεχίζουμε…
«… Και όλα αυτά τα ανέχεται και τα συντηρεί η κάστα του ιερατείου που εντάχθηκε στους απογόνους του Γίμα, που επικράτησαν ως κάβι και νταΐβες, που για να μη χάσουν τα οφίτσιά τους αποπροσανατόλισαν το λαό εντάσσοντάς τον στις σκοτεινές δυνάμεις… Είναι αυτοί που άρχουν με σκληρότητα, που ταλαιπωρούν τα ζωντανά, που καταπιέζουν τους ανθρώπους…»
Πρέπει να ήταν νέος όταν εκδιώχθηκε από τον τόπο του για τις ανατρεπτικές θέσεις του και άρχισε να περιπλανιέται με ελάχιστους οπαδούς χωρίς αποτέλεσμα, μέχρι που βρήκε προστασία από την Άτοσα (Haoutoassa), σύζυγο του κάβι (βασιλίσκου) της Κασπίας Υστάσπη (Vistaspa), μέσω της οποίας μυήθηκε ο άντρας της κι έγιναν οπαδοί του.
Εκεί αναπτύσσει τη φωτο-προτρεπτική θεωρία του (Μπουνταχίς) που γίνεται θρησκεία.
Διδάσκει πως η έννοια του θεού είναι παρεξηγημένη. Θεός είναι η απεριόριστη πηγή των πάντων που «ανακυκλούται διαρκώς στον ατέρμονα χρόνο (ζιρβάρνε ακάρνε νταρέγκο χοντάτε)» μέσα από μια συνισταμένη ανταγωνισμού δυνάμεων φωτός και σκότους, με προορισμό τις ανώτερες βαθμίδες.
«… Τα αρχέγονα πνεύματα είναι ζεύγος που επικοινωνούν, διαφέρουν μεταξύ τους στο λόγο και την πράξη. Και τα δύο ήρθαν συγχρόνως την αυγή, το ένα δημιουργός, το άλλο καταστροφέας, κι έτσι θα παραμείνει μέχρι τέλους…» Γι’ αυτό, «… ποτέ δεν θα είναι ίδιες οι σκέψεις, οι πράξεις, η πίστη, η συνείδηση, ούτε η ψυχή μας». Γιατί «… τι θα ήταν προτιμότερο, να υπάρχουν όλα αυτά με σκοπό την εμπειρία της ζωής και κατάληξη την αθανασία, ή να παραμέναμε αθάνατοι, αγέννητοι και συμπαγείς, μέσα στη θεϊκή κοιτίδα;»
Η φύση, η ζωή, ο άνθρωπος, ανήκουν στις φωτεινές δυνάμεις. Ο ήλιος, τ’ αστέρια, η φωτιά, είναι οι πηγές, και ανέλιξη ο λόγος.
Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την εξελικτική πορεία του φωτός, παρά μονάχα να την αναστείλει μέχρις ενός σημείου. Επειδή όμως ο Θεός νοιάζεται για τα δημιουργήματά του και ειδικά για τον άνθρωπο, στέλνει κατά διαστήματα οδηγούς-Σωτήρες (Soasiant) για να τον επαναφέρουν στο δρόμο τον ορθό. Η τελική νίκη του καλού θα επέλθει αργότερα, όταν έρθει κάποιος σαν εκείνον (sosiosh - νέος Ζαρατούστρα).
Στον αγώνα του καλού και του κακού ο άνθρωπος έχει χρέος να συμπράξει και να ενταχθεί στις δυνάμεις του φωτός. Κριτήριο πάντων, ο αγαθός νους (Vohu Mano), η ορθότητα (άσα), η πληρότητα (χαουρβατάτ), η ευσέβεια (αρμαΐτη), η υπέρβαση της δύναμης (χσάθα βαϊρία) και η αθανασία (αμερατάτ).
Πιστεύει πως η ψυχή μετά θάνατον περνάει ένα τριήμερο κοντά στη γη, ανάλογα με τα βιώματά της, ψάλλοντας ή μοιρολογώντας, κατόπιν κρίνεται, και περνώντας τη γέφυρα της ανταποδοτικότητας αναχωρεί για τον προορισμό της την αυγή της τέταρτης ημέρας. Η αγνή ψυχή παίρνει νοτιοδυτική κατεύθυνση και περνώντας μέσα από τόπους ευωδιαστούς συναντά μια όμορφη παιδούλα (Νταεάνα), τον ανώτερο εαυτό της, που θα είναι οδηγός της στο ουράνιο φως της αρμονίας, ζώντας μαζί της σε κήπους σαν σε γιορτή, γευόμενη τη γλυκιά τροφή της εμπειρίας.
Αντίθετα, η βέβηλη ψυχή παίρνει βορειοδυτική κατεύθυνση και περνώντας μέσα από τόπους βρομερούς συναντά μια αποκρουστική γριά (Νάσου ντρουζ), τον κατώτερο εαυτό της, που θα είναι τιμωρός της στο θλιβερό σκότος των βασάνων, γευόμενη τον αχνό του δηλητηρίου της εμπειρίας.
Στο σημείο αυτό –αφήνοντας απέξω την ασάφεια του μονισμού ή του δυϊσμού του, αν ο θεός είναι άσπρο ή μαύρο, καλός ή κακός, σοφός ή όχι– ή τα ενδιάμεσα, εντοπίζεται άλλη μια, - μετά την υπό προϋποθέσεις «ελεύθερη» βούληση - αχίλλειος πτέρνα του. Αφού υπάρχει μετά το θάνατο κρίση και ανταποδοτικότητα, προς τι η επαναφορά της ψυχής σε δεύτερη παρουσία και εκ νέου κρίση την ημέρα της πλήρους σάρωσης, δηλαδή της συντέλειας του κόσμου;
Ο Ζαρατούστρα θεωρεί απαραίτητη την προσευχή πολλές φορές την ημέρα, αποχή από ορισμένα είδη διατροφής και συνηθειών, προϋπόθεση την αλήθεια στη συμπεριφορά και έλεγχο των ορμέμφυτων.
Η διδασκαλία του, που δεν είναι απορριπτική της ύλης, αλλά ηθικοπλαστική, και γίνεται παραβολικά, ακούγεται μ’ ενδιαφέρον.
Ο προφήτης αποκτά κύρος, σημαίνοντες οπαδούς, νυμφεύεται κόρη ευγενούς, κάνει πολλά παιδιά και ζει ευτυχισμένος στη γεμάτη τουλίπες βασιλική Αυλή, υμνολογώντας (Γκάθες) τον Κύριο, ζητώντας στις προσευχές του (Γιασπ) και σε αυτή τη ζωή, τόσο γι’ αυτόν όσο και τους προστάτες του, την ανταποδοτικότητά του.
Η ιστορία αυτή που θα μπορούσε να γινόταν παραμύθι δεν τελειώνει όμως εδώ, εδώ θα λέγαμε αρχίζει, γιατί σύντομα περνά ο Κύρος και διορίζει τον συγγενή του Υστάσπη, σατράπη ολόκληρης της Υρκανίας και Παρθίας, αναβαθμίζοντας σημαντικά τη θέση του.
Εκεί ο Κύρος πρέπει να γνώρισε τον εξάχρονο ανιψιό του, τον γιο του Υστάσπη, που ο πατέρας του τον είχε ονομάσει, προς τιμήν του προφήτη, Νταράγια Βόχου Μάνο (Υποστηρικτή του Αγνού Νου). Με μια λέξη τον φώναζαν, Νταραγιαβαούς (Darayavahuς).
Οι Έλληνες τον είπανε, Δαρείο.

Θάνατος του Ζαρατούστρα
Από την εποχή του Κύρου είχε αρχίσει ένας εμφύλιος πόλεμος στην αχανή αυτοκρατορία του, για τις ιερατικές δομές της εξουσίας. Οι οπαδοί του Ζαρατούστρα φαίνεται ότι είχαν διεισδύσει στο περιβάλλον του διάδοχου Καμβύση, του οποίου ακόλουθος ήταν ο Δαρείος, ενώ η παλαιότερη ιερατική ηγεσία των Μήδων Μάγων είχε προσεταιριστεί τον μικρότερο αδελφό του, τον Σμέρδη.
Πάντως, στον ακήρυκτο αυτό πόλεμο, ο νεαρός Δαρείος πρέπει να ανήκε στον ηγετικό πυρήνα των μάχιμων οπαδών του Ζαρατούστρα. Ενός ανθρώπου που είχε ευλογήσει με τα ωραιότερα λόγια το γάμο της κόρης του, είχε προσευχηθεί για τους πολεμιστές της πίστης του αληθινού φωτός, και έβλεπε το τέλος του να πλησιάζει, όπως φαίνεται στις τελευταίες προσευχές του, όπου αποτυπώνεται έκδηλα η αγωνία.
Ένα τέλος που πράγματι σε λίγο φτάνει, όταν η ηγεσία των Μήδων Μάγων, η αδελφότητα της όασης Μαγκούς (σημερινή Μερβ), των Ουσίζ και Καραπάν, με αρχηγούς τους Φράντα και Γκρέμα, μετά από ένα πλήγμα που δέχονται από τον Δαρείο μετά το θάνατο του Καμβύση, αντεπιτίθενται, εισβάλλουν στο παλάτι του Υστάσπη και σφάζουν τον Ζαρατούστρα επάνω στο βωμό του.
Η τελευταία του προσευχή, που ζητάει από τον Θεό φώτιση και να μην τον εγκαταλείψει, τελειώνει με αυτά τα λόγια:
«… και δίδαξέ με, Μάζντα Αχούρα, με τη φωνή του πνεύματός σου, πως θα είναι η επόμενη ζωή, η πρώτη…»
Ο Ζαρατούστρα, καθώς λέγανε, ήταν επτά φορές ενσαρκωμένος.

Μαζδαϊσμός
Με την επικράτηση του Δαρείου καθιερώθηκαν λεπτομερείς κανόνες συμπεριφοράς και υγιεινής στην ελίτ της αυτοκρατορίας του, σύμφωνα με τις εντολές του προφήτη, ακόμα και το πώς θα κόβονται τα νύχια.
Τόπος λατρείας ορίστηκε ένας απλός βωμός φωτιάς, ή ένας άδειος λιτός χώρος στο κέντρο του οποίου καίει μια φωτιά, που φρόντιζε να διατηρείται αναμμένη ένας ιερέας. Οποιαδήποτε απεικόνιση του θείου, θυσίες, τελετές, εξορκισμοί, θυμιάματα, ήταν απαγορευμένα.
Προσηλυτισμός δεν παρατηρήθηκε, ο Ζωροαστρισμός ήταν και παρέμεινε μια θρησκεία της άρχουσας τάξης, άλλαζαν όμως κατά καιρούς οι αντιλήψεις περί θεού και η κοινωνική δομή.
Θα έλεγε κανείς ότι ξαναμαζεύτηκε η σκόρπια τράπουλα και μπήκαν νέοι κανόνες στο παιχνίδι, που όμως είχαν θεσπιστεί από παλιά, όπως προκύπτει από τη δομή «Ζεντ», της ιερής βίβλου τους, της «Αβέστα», έστω και αν γράφτηκε κατόπιν.

Μιθραϊσμός
Σταδιακά, οι παλιές θεωρήσεις περί θεού και οι νέες πρακτικές αναμίχθηκαν σε μια κοινή συνισταμένη, μια αέναη μάχη ανάμεσα στο καλό και στο κακό όπου ο άνθρωπος έχει χρέος να συμπράξει.
Από τη μεριά του καλού, ηγήθηκε ο Μίθρας, που έγινε αρχάγγελος πολεμιστής, ενώ από τη μεριά του κακού, ο σκοτεινός Αριμάν, ο οποίος συνδέθηκε με τις «έξω από ’δώ» δυνάμεις, και ο Αχούρα Μάζδα, που αρχικά εμφανιζόταν ως ουδέτερος παρατηρητής, μη θέλοντας να υπεισέλθει στα αντιμαχόμενα δίδυμα παιδιά του, άρχισε να συντάσσεται με τους καλούς που βάφτιζαν κακούς τους άλλους.
Οι μάγοι που επέζησαν από τις σφαγές και η ανάμνησή τους έγινε γιορτή, τα «μαγοφώνια», άλλαξαν ρούχα κι έγιναν ασπροχίτωνες ιερείς, βγάζοντας την κόκκινη κορδέλα από τα μαλλιά, καλλωπίζοντας τα γένια τους, κάνοντας κότσο τα μαλλιά τους - ένα ακόμα παράδειγμα πως όταν αλλάζουν οι θεοί αλλάζουν και οι άνθρωποι, που ισχύει και αντιθέτως.
Η βάση όμως των παλιών συνηθειών, παρέμεινε ζώσα, ενεργή. Και καθώς οι νέες θρησκείες προέρχονται από αναπαλαιώσεις, οι αγαπητές γιορτές, του γεννημένου στις 25 Δεκεμβρίου ταυροκτόνου Μίθρα, και οι συνήθειες του κρεοφάγου λαού, επανήλθαν, όπως και τα θυμιάματα και το ποτό χαόμα, άσχετα αν έχασε τη σπιρτάδα του και κατέληξε σε σαμοβάρι, τσάι.
Κι επειδή το αποτέλεσμα είναι εκ των προτέρων γνωστό, ότι στο τέλος το καλό θα θριαμβεύσει με την εμφάνιση ενός νέου Ζαρατούστρα, οι οπαδοί του άρχισαν να ετοιμάζονται σε θέσεις «κλειδιά», για να τον προϋπαντήσουν.
Τα ’πε δεν τα ’πε έτσι ο Ζωροάστρης, είχε δεν είχε ξαναϋπάρξει, η ζωή του εξαχνώθηκε σε μύθο που έλεγε ότι είχε γεννηθεί με την κλασική άσπιλο σύλληψη των επί γης θεών, η γέννησή του είχε σηματοδοτηθεί απο ένα αστέρι, και μετά θάνατο ανήλθε στους ουρανούς παίρνοντας θέση δίπλα στον επουράνιο πατέρα.
Η διδασκαλία του, που εξαπλώθηκε με τη δύναμη της ελίτ των Περσών, στην ουσία παρήγαγε τη δύναμη της ελίτ των Περσών, μια δύναμη που δημιούργησε αυτοκρατορία, εκπέρσισε τον Αλέξανδρο, μέθυσε τις ρωμαϊκές λεγεώνες, έκανε τον Ιουλιανό παραβάτη, και άσκησε μια ιδιαίτερη επίδραση στη νέα τάξη πραγμάτων.
Εξετάζοντας τον Χριστιανισμό, που είναι μια κόπια, ο Μεσσίας, το άστρο της Βηθλεέμ, η προσκύνηση των «εκ Περσίας μάγων» και η εναπόθεση των τυπικών για την εποχή μαζδαϊκών συμβόλων - σμύρνα, χρυσός και λίβανος – στα πόδια του θείου βρέφους, έχουν μεγάλη σημασία.
Ειδικά ο χρυσός.

Ο μεγαλύτερος κωμικός της Αμερικής περιγράφει-σατιρίζει με τον μοναδικό του τρόπο το παραμύθι της θρησκείας:


==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"