Ένα βακτήριο «ξεραίνει» τις ελιές της Ιταλίας: Ανησυχίες και στην Ελλάδα από την εμφάνιση του βακτηρίου καραντίνας Xylella fastidiosa στη Νότια Ιταλία

Συναγερμός έχει σημάνει στην Ιταλία λόγω της ταχείας εξάπλωσης του βακτηρίου Xylella fastidiosa που ξεραίνει τα ελαιόδεντρα.

Το βακτήριο μέχρι στιγμής έχει προσβάλει ελαιώνες έκτασης 80.000 στρεμμάτων στην περιφέρεια της Απουλίας, η οποία, σημειωτέον, είναι το πλησιέστερο σημείο της ιταλικής χερσονήσου προς τη χώρα μας.

Τα συμπτώματα της ασθένειας είναι: εκτεταμένο κιτρίνισμα των κορυφών, εσωτερικό μαύρισμα του ξύλου και φύλλα που αποκτούν κυλινδρικό σχήμα.

«Δεν έχουμε δει ποτέ κάτι παρόμοιο στην ιστορία της ιταλικής Γεωργίας», αναφέρει ο Αντόνιο Γκουάριο, διευθυντής του Παρατηρητηρίου Φυτοπροστασίας της Απουλίας. Ήδη έχουν αποφασιστεί αυστηρότατα μέτρα για να περιοριστεί η επιδημία που θεωρείται επικίνδυνη για την ελαιοκαλλιέργεια στην Ιταλία και όλη τη Μεσόγειο, ενώ θα γίνουν εκριζώσεις στην περιοχή εξάπλωσης, εντός της οποίας υπάρχουν 600.000 ελαιόδεντρα.

Βακτήριο πίσω από τους μύκητες:


Η πρώτη αναφορά στον Ευρωπαϊκό και Μεσογειακό Οργανισμό Φυτοπροστασίας (ΕΡΡΟ) στα μέσα Οκτωβρίου. Έρευνες από το Πανεπιστήμιο του Μπάρι σε προσβεβλημένα δέντρα έδειξαν την ύπαρξη μυκήτων του γένους Phaeoacremonium, με πιο συχνά τα είδη P. Parasiticum, P. rubrigenum, P. aleophilum και P. alvesii. Σύμφωνα με το ιταλικό γραφείο του ΕΡΡΟ, πρόκειται για την πρώτη φορά που οι μύκητες P. parasiticum και P. alvesii εντοπίζονται σε ελαιόδεντρα στην Ιταλία.

Ωστόσο, μοριακή ανάλυση έδειξε ότι τα εν λόγω δέντρα ήταν προσβεβλημένα κι από το βακτήριο Xylella fastidiosa, που έχει επίσης προσβάλει αμυγδαλιές (Prunus dulcis) και πικροδάφνες(Nerium oleander) που φύτρωναν στους ελαιώνες της περιοχής. Αυτές τις μέρες γίνεται επιπλέον έρευνα για να ταυτοποιηθεί το ακριβές βακτηριακό στέλεχος, να αξιολογηθεί η παθογενετικότητά του και να εντοπιστούν οι ξενιστές που το μεταφέρουν.

Η Xylella fastidiosa μπορεί να προσβάλει πάνω από 100 είδη δέντρων, συμπεριλαμβανομένης της ελιάς και στο παρελθόν, ο γενότυπος Α (ο οποίος προσβάλλει την αμυγδαλιά αλλά όχι το αμπέλι) είχε εντοπιστεί στην Καλιφόρνια.

Ο Ιταλός ευρωβουλευτής Ραφαέλε Μπαλντασάρε, με ερώτησή του ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επείγουσα βοήθεια για να αντιμετωπιστεί ένας «ιδιαίτερα επικίνδυνος παράγοντας που δεν είχε ποτέ εντοπιστεί στην Ευρώπη, αλλά ο οποίος, στην Αμερική και την Ασία, έχει προσβάλει διάφορα είδη φυτών, όπως αμπέλια και εσπεριδοειδή, με συνέπεια σημαντικές απώλειες για τον γεωργικό τομέα και την οικονομία».

«Η επιδημία, η οποία ξεραίνει τα δέντρα, έχει εξαπλωθεί σε μια έκταση περίπου 80.000 στρεμμάτων, προσβάλλοντας δεκάδες χιλιάδες ελαιόδεντρα. Μετά από έρευνες και δοκιμές που πραγματοποιούνται από όλες τις υπηρεσίες και τα αρμόδια όργανα, προέκυψε με αδιάσειστα στοιχεία ότι η μόλυνση προέρχεται από ένα βακτήριο που ονομάζεται Xylella fastidiosa» είπε ο Ιταλός ευρωβουλευτής και συνέχισε: «Η τεράστια έκταση των πιο πάνω περιοχών και ο αριθμός των επηρεαζόμενων δέντρων, για να μην αναφέρουμε την εξαιρετικά ταχεία εξάπλωση του βακτηρίου, προκαλεί έντονη ανησυχία όχι μόνο για τη ζημιά που έχει ήδη γίνει, αλλά γιʼ αυτό που θα μπορούσε να προκληθεί από την περαιτέρω εξάπλωση της κρίσης, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει το υπόλοιπο της ελαιοκαλλιέργειας, καθώς και άλλων καλλιεργειών στην Απουλία, την Ιταλία και την Ευρώπη». (agronews.gr)


Ανησυχίες και στην Ελλάδα από την εμφάνιση του βακτηρίου καραντίνας Xylella fastidiosa στη Νότια Ιταλία
Το βακτήριο Xylella fastidiosa είναι γνωστό για τις σοβαρές ζημιές που προκαλεί στην Αμερικανική ήπειρο, ιδιαίτερα σε αμπέλια (ασθένεια Pierce), εσπεριδοειδή (ποικιλοχρωματική χλώρωση, citrus variegated chlorosis) και πυρηνόκαρπα (προκαλεί μια αδροβακτηρίωση), ενώ προσβάλλει πολλά άλλα καλλιεργούμενα φυτά, διάφορα καλλωπιστικά (ιδιαίτερα την πικροδάφνη) αλλά και δασικά ή και ζιζάνια. Και ενώ στην Ευρώπη μέχρι τώρα ήταν άγνωστο και έχει χαρακτηρισθεί ως παθογόνο καραντίνας, πρόσφατα βρέθηκε στην περιοχή της Απουλίας στη Νότια Ιταλία να προσβάλλει ελαιόδενδρα και να προκαλεί σ’ αυτά μια ασθένεια που εξαπλούται ταχύτατα. Η ελιά φαίνεται ότι είναι ένας νέος ξενιστής του βακτηρίου που δεν έχει αναφερθεί σε άλλο μέρος του κόσμου και το γεγονός αυτό, όσο και η εμφάνισή του στη γειτονική μας Ιταλία, εύλογα προκαλεί έντονη ανησυχία και στη χώρα μας.

Δυο λόγια για το βακτήριο

Είναι ένα αρνητικό κατά Gram βακτήριο που εγκαθίσταται και πολλαπλασιάζεται στα αγγεία του ενεργού ξύλου, τα οποία αποφράσσει περιορίζοντας την τροφοδοσία του προσβεβλημένου φυτού με νερό και θρεπτικά στοιχεία. Τα συμπτώματα της προσβολής, πέρα από μια σταδιακή καχεξία, γίνονται πιο αισθητά κατά τη θερινή περίοδο και στις αρχές φθινοπώρου, όταν η έλλειψη νερού και θρεπτικών στοιχείων είναι πιο έντονη, αρχικά με χλωρώσεις και ξηράνσεις φύλλων, και μετά με ξηράνσεις βλαστών.
Ο πολλαπλασιασμός του περιορίζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, γι’ αυτό οι ασθένειες που προκαλεί εμφανίζονται πιο έντονα σε περιοχές με ήπιους χειμώνες.
Η μετάδοσή του από περιοχή σε περιοχή γίνεται κυρίως με το πολλαπλασιαστικό υλικό ενώ η μετάδοση από τα ασθενή στα υγιή φυτά γίνεται με πολλά μυζητικά έντομα, κυρίως από διάφορα τζιτζικάκια (Cicadellidae, Cercopidae).
Έχει ευρύτατο κύκλο ξενιστών, με πάνω από 100 είδη από 28 οικογένειες. Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται και πολλά συνήθη ζιζάνια τα οποία δεν εμφανίζουν τυπικά συμπτώματα προσβολής είναι όμως εστίες διαχείμασης του βακτηρίου από τις οποίες τα έντομα μολύνουν τα καλλιεργούμενα φυτά.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτού του βακτηρίου είναι ότι έχει πολλά στελέχη με εξειδίκευση στους ξενιστές που αυτά μπορούν να προσβάλουν. Το στέλεχος που βρέθηκε στην Ιταλία να προσβάλει τα ελαιόδεντρα δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί.

Τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης

Για την ταχύτατη εξάπλωση του βακτηρίου Xylella fastidiosa κάνουν λόγο τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης. Το καταστρεπτικό βακτήριο έχει μολύνει μέχρι στιγμής δεκάδες χιλιάδες φυτά, σε μια έκταση 80.000 στρεμμάτων, στην περιοχή του Salento, της περιφέρειας Puglia, που βρίσκεται στην πλευρά του Ιονίου. Πολλοί παραγωγοί είναι αναγκασμένοι να ξεριζώσουν τα ελαιόδεντρά τους για να αποφευχθεί η διάδοση του βακτηρίου και σε άλλες περιοχές.
Η Ιταλική Συνομοσπονδία Αγροτών εκφράζει τη βαθιά της ανησυχία για την κατάσταση που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις. «Οι Βρυξέλλες πρέπει να δράσουν γρήγορα, ώστε να περιοριστεί η διάδοση της νόσου και να στηρίξει άμεσα τους παραγωγούς, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τις σοβαρές συνέπειες της επιδημίας, αδυνατώντας να εξασφαλίσουν το εισόδημά τους», δήλωσε ο εκπρόσωπος της οργάνωσης Giuseppe Politi.
Οι Ιταλοί φυτοπαθολόγοι συμφωνούν ότι η είσοδος του βακτηρίου, από την Αμερική όπου και εμφανίζεται από το 1880, στην Ιταλία δεν είναι πρόσφατη, αλλά οι καιρικές συνθήκες που επικράτησαν τους τελευταίους μήνες, η πλημμελής φυτοπροστασία και η εγκατάλειψη πολλών ελαιώνων στην περιοχή του Salento, ευνόησαν την εξάπλωση του εντόμου Homalodisca vitripennis, που θεωρείται φορέας του βακτηρίου.
Το Κέντρο Φυτοπροστασίας της Puglia σε ανακοίνωσή του αναφέρει ότι η διάρκεια ζωής των μολυσμένων δέντρων δε ξεπερνά τα πέντε χρόνια από τη στιγμή που θα εγκατασταθεί το βακτήριο στα ελαιόδεντρα. Συνιστά το αυστηρό κλάδεμα στα δέντρα και την υποχρεωτική καύση των προσβεβλημένων κλάδων.
Τα συμπτώματα, λένε τα ιταλικά κέντρα φυτοπροστασίας, είναι παρόμοια με εκείνα του Verticillium, αλλά, στην περίπτωση της Xylella, υπάρχει η πιθανότητα η μόλυνση να ξεκινά από τα χαμηλότερα μέρη του δέντρου. Το βακτήριο προσβάλει τα φυτά, φράσσοντας τα αγγεία του ξύλου, εμποδίζοντας έτσι την απορρόφηση νερού από τις ρίζες. Αρχικά τα φύλλα κιτρινίζουν και προοδευτικά ολόκληρο το δέντρο ξεραίνεται.

Ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Ιταλού Ευρωβουλευτή Raffaele Baldassarre

Αρχικά έκανε την εμφάνισή της μόνο σποραδικά, ωστόσο κατά τους τελευταίους μήνες μια πολύ σοβαρή, εκτεταμένη και θανατηφόρα ασθένεια έχει εξαπλωθεί στα ελαιόδεντρα της Απουλίας στην Ιταλία και ιδίως στην επαρχία του Lecce.
Η επιδημία, η οποία προκαλεί «στέγνωμα» των δέντρων, έχει εξαπλωθεί σε μια έκταση περίπου 8.000 στρεμμάτων, όπου καλλιεργούνται δεκάδες χιλιάδες ελαιόδεντρα. Μετά από έρευνες και δοκιμές που πραγματοποιούνται από όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες, έχουν προκύψει αδιάσειστα στοιχεία ότι η μόλυνση προέρχεται από ένα βακτήριο που ονομάζεται «Xylella fastidiosa». Ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο παθογόνο που δεν έχει εντοπιστεί ποτέ πριν στην Ευρώπη. Πρόκειται όμως για ένα βακτήριο το οποίο στην Αμερική και στην Ασία, προκάλεσε ασθένειες σε διάφορα είδη φυτών, συμπεριλαμβανομένων αμπελιών και εσπεριδοειδών, με αποτέλεσμα σημαντικές απώλειες στο γεωργικό τομέα και στην οικονομία.
Η μεγάλη έκταση της περιοχής και του αριθμού των προσβεβλημένων δέντρων – για να μην αναφέρουμε την εξαιρετικά ταχεία εξάπλωση του βακτηρίου – προκαλεί έντονη ανησυχία όχι μόνο για τη ζημία που έχει ήδη προκληθεί, αλλά γι’ αυτό που θα μπορούσε να προκληθεί από την περαιτέρω εξάπλωση της ασθένειας, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει τα υπόλοιπα ελαιόδεντρα, καθώς και άλλες, καλλιέργειες στην Απουλία,στην υπόλοιπη Ιταλία και στην Ευρώπη.
Υπό τον κίνδυνο αυτής της επικίνδυνης και επιστημονικά αποδεδειγμένης επιδημίας, η μόνη προοπτική δράσης που συνιστάται είναι η εκρίζωση και η καταστροφή των προσβεβλημένων δέντρων.
Ερωτάται λοιπόν η Επιτροπή:

1. Ποια μέτρα προτίθεται να λάβει, για την εξακρίβωση των στοιχείων σχετικά με την επιδημία στα ελαιόδεντρα. Επίσης, ποια επιστημονική και τεχνική βοήθεια μπορεί να παράσχει για τη στήριξη των τοπικών αρχών;
2. Τι οικονομικά μέτρα μπορούν να ληφθούν με στόχο τη δημιουργία μιας «ζώνης» με υγιή δέντρα γύρω από την πληγείσα περιοχή καθώς και για το ξερίζωμα των μολυσμένων δέντρων, προκειμένου να αποφευχθεί η εξάπλωση του βακτηρίου;
3. Τι ύψους οικονομική βοήθεια μπορεί να δοθεί σε παραγωγούς που έχουν πληγεί από αυτή την εξαιρετικά σοβαρή μόλυνση και την τόσο μεγάλη οικονομική ζημία;

Αναλυτικότερο άρθρο για το θέμα αυτό θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος του περιοδικού Γεωργία-Κτηνοτροφία

Το παραπάνω video είναι από 31 Ιαν 2008 - (εκτός από την οικονομική κρίση εξάγουν και βακτήρια οι ΗΠΑ)

California's multi-billion dollar agriculture industry is threatened by a new insect pest. The glassy-winged sharpshooter feeds on a wide variety of ornamental and crop plants, but it is of particular concern to the grape industry. The insect spreads Xylella fastidiosa, the bacterium that spreads Pierce's disease. Pierce's disease kills grapevines and there are no effective treatments for it. UC researchers describe what is at stake and the steps that are being taken to combat the problem. Series: "University of California Division of Agriculture and Natural Resources" [11/2002] [Science] [Agriculture] [Show ID: 6899] http://www.youtube.com/watch?v=IJF9BaxwXBI

==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"