Γνωρίστε τους αμερικανούς εκδικητές που πολεμούν το ISIS - Ένα ετερόκλητο πλήθος, δίχως επαρκή εκπαίδευση, στα “Λιοντάρια της Ροζάβα”

Μετάφραση-επιμέλεια Αλέξανδρος Στεργιόπουλος - Kοινωνία + Κινήματα,Πολιτική + Οικονομία - 26/10/2015

Η μάχη εναντίον του ISIS περιλαμβάνει…όλον τον κόσμο. Αμερικανούς, Ευρωπαίους, Νεοζηλανδούς… Ένα τέτοιο ετερόκλητο γκρουπ πολεμιστών γνώρισε η Τζένιφερ Πέρσι. Συγγραφέας του βιβλίου «Demon Camp: A Soldier’s Exorcism». Στο κείμενο που ακολουθεί, δημοσιευμένο στις 30 Σεπτεμβρίου, στο περιοδικό των «New York Times», οι στρατιώτες του «καλού», δίχως επαρκή εκπαίδευση και σαφή ηγεσία, πορεύονται στο άγνωστο. Οι μεσότιτλοι δικοί μας. 

*Η κεντρική φωτογραφία ειναι του Moises Saman/Magnum, for The New York Time (Clay Lawton, 26, from Rhode Island, left, and the 45-year-old Texan called Azad)

Σε μια στροφή του δρόμου…

Ο Μάιος ήταν μήνας ανθοφορίας για το γαϊδουράγκαθο της Συρίας. Τα ροζ κεφάλια μεγαλώνουν μέσα στα χαλάσματα ενός μικρού χωριού νότια της πόλης Τελ Τάμερ, στη Βόρεια Συρία. Τοπική κουρδική πολιτοφυλακή, το βράδυ, είχε ελευθερώσει το χωριό από το Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Οι βομβαρδισμοί της συμμαχίας έκαψαν το έδαφος και μαύρισαν τη γη. Τσιμεντένια κτήρια και μικρά σπίτια από λάσπη και τούβλα διαλυμένα. Διάτρητα από σφαίρες. Τα υπάρχοντα των κατοίκων σκορπισμένα στο έδαφος. Σε μια στροφή του δρόμου κείται νεκρός μαχητής του ISIS.

Βρήκα τον Κλέι Λότον, 26 χρόνων, αμερικανός πολίτης, να κάθεται μόνος του λίγο έξω από το χωριό. Ορθογώνιο σαγόνι, μεγάλα μάτια, λαμπερά δόντια… Εθελοντής μαχητής με την τοπική πολιτοφυλακή. “Είμαι από το Ρόουντ Αϊλαντ” δηλώνει και εκφράζει την έκπληξη του που η δημοσιογράφος ξέρει να το ξεχωρίζει.“Πολλοί το μπερδεύουν με το Στάτεν Αϊλαντ ή το Λονγκ Αϊλαντ”. Ενώ μιλούσαμε, η μονάδα του έφυγε. Έμεινε μόνος του , αναρωτώμενος πώς θα βρει διοικητή να επιστρέψει στη δράση. “Νομίζω ότι είμαι ελεύθερος”.

 Στρατολόγηση από το Facebook

Ο Λότον πρωτάκουσε για το ISIS στο “The Daily Show” του Τζον Στιούαρτ. Εκείνη την περίοδο χαλάρωνε στο Key West, πήγαινε σε πάρτι, φλέρταρε με κοπέλες. Τρεις μήνες μετά και αφού δεν είχε τι να κάνει, επέστρεψε σπίτι του. Ζούσε με τους γονείς του και εργαζόταν ως ελαιοχρωματιστής, ενώ σκεφτόταν να γίνει ξυλουργός. Μετά το σχολείο πήγε στον στρατό, αλλά δεν ανέπτυξε σταθερή σχέση. Πάντα ευχόταν να το είχε κάνει. Όταν φίλος του, τού έστειλε από στρατόπεδο ηλεκτρονικό μήνυμα γεμάτο συνδέσμους με βίντεο του ISIS -την εκτέλεση του Τζέιμς Φόλι, στιγμιότυπα από την εκτέλεση 250 στρατιωτών της Συρίας- ο Λότον έψαξε στο“πώς να πολεμήσετε το ISIS”.

Σελίδα στο Facebook με το όνομα “Λιοντάρια της Ροζάβα” στρατολογούσε αλλοδαπούς εθελοντές. Σχετιζόταν με τις «Μονάδες Λαϊκής Προστασίας» (γνωστές ως Y.P.G) το στρατιωτικό κομμάτι κουρδικής οργάνωσης που ήλεγχε από το 2012 περιοχή ανάμεσα σε έδαφος του ISIS στη Βόρεια Σύρια και την Τουρκία. Η Ροζάβα, όπως την αποκαλούν οι Κούρδοι, είναι μέρος που δεν υπήρχε πριν κάποια χρόνια, μέχρι τη στιγμή που ξέσπασε ο εμφύλιος στη Συρία και άνοιξε μέτωπο για τον κουρδικό εθνικισμό.

Ο Λότον έστειλε μήνυμα στη σελίδα και σε μια μέρα τον κάλεσαν να λάβει μέρος στον αγώνα. Είχε 800 δολάρια αποταμιεύσεις. Το Φεβρουάριο πήγε στη Νορβηγία και από κει στο Ντουμπάι. Μετά στη Σουλεϊμανίγια στο Ιράκ. “Από κει ήμουν πραγματικά ανήσυχος” αναφέρει, καθώς πίνει νερό από το παγούρι του. “Πίστευα ότι όλοι ήταν ISIS. Οτι θα πέσω θύμα απαγωγής”. Ένας μαχητής τον παρέλαβε και τον πήγε σε ασφαλές σπίτι. Εκεί ήταν κι άλλος ένας Αμερικανός. Φοβισμένος. Είχε χαθεί, αλλά αδημονούσε να βρεθεί στο μέτωπο. Ο Λότον του είπε να έρθει μαζί του και έτσι πήγαν μαζί.

«Ο τύπος απλά εξερράγη»

Ο Λότον έφτασε στη Συρία, έλαβε το Μ-16 του και σε μόλις δύο εβδομάδες μετείχε σε επιθετικές ενέργειες στην πόλη Τελ Χάμις. “Τότε η πάλη ενάντια στο ISIS δεν ήταν υψηλού ενδιαφέροντος. Δεν ήταν κάτι σημαντικό” υπενθυμίζει. Το ψευδώνυμο του ήταν “Heval Sharvan”, αλλά οι συμπολεμιστές του τον προσφωνούσαν “Κάπτεν Αμέρικα”. Η έπαρση του ανίκητου τον κάνει να λέει ειρωνικά “μετά απ” αυτό, μάλλον θέλω να χαλαρώσω και να επιστρέψω στη δουλειά. Ίσως, στη Νέα Υόρκη ή το Μαϊάμι. Ε, το Μαϊάμι ίσως, να είναι πολύ χαλαρό”.

Ο 26χρονος περιγράφει την πρώτη του δολοφονία μαχητή του ISIS. Κούρδος του έδωσε τυφέκιο ελεύθερου σκοπευτή. Η επίθεση θα ήταν σε χωριό που ήλεγχε το Ισλαμικό Κράτος. Πήρε θέση σε ταράτσα κτηρίου και είδε πολεμιστή του ISIS να φέρει εκτοξευτή ρουκέτας. Τον πυροβόλησε. “Ο τύπος απλά εξερράγη”, δηλώνει. [...] “Ήταν ο πρώτος μου φόνος. Ένιωσα περίεργα, αλλά είχα εφιάλτη το βράδυ”. Η δημοσιογράφος τον ρωτά “για τον στρατιώτη;”. “Είναι δύσκολο να το εξηγήσω. Αυτοί είναι ζώα, αλλά ακόμη και γνωρίζοντας αυτό…” η φωνή του “σβήνει” για λίγο και συνεχίζει. “Ξέρεις ότι πρέπει να αφήσεις το μυαλό να αποφασίσει. Με σημάδευε με R.P.G. Θα σκότωνε εμένα και τον φίλο μου. Ήταν δύσκολο για μένα. Το να σκοτώνεις ανθρώπους είναι αυτό για το οποίο ήρθες εδώ. Αλλά όταν συμβαίνει και το βλέπεις, είναι διαφορετικά. Απλά εξερράγη”.

Kurdish Y.P.G. fighters arriving in a village outside Tel Tamer, Syria, after a retreat by the Islamic State. Credit Moises Saman/Magnum, for The New York Times

Συνεχίσαμε την πορεία μας προς το χωριό. Μπροστά μας εκτείνονταν χωράφια κριθαριού. Ο Λότον συνεχίζει, λέγοντας ότι “μετά από δυο μέρες ήμουν εντάξει. Έκτοτε δεν υπήρξε πρόβλημα. Απλά πρέπει να θυμάμαι τα βίντεο”. Εννοεί τα βίντεο με τη δολοφονία του Φόλι και την εκτέλεση των Σύριων στρατιωτών. Αλλάζει συμπεριφορά. Κοιτά κάτω και με το πόδι του “μαλακώνει” το έδαφος. Απολογούμενος λέει: “έχω μεγάλη καρδιά και ποτέ δεν είχα φανταστεί τον εαυτό μου να κάνω κάτι τέτοιο. Μου αρέσει να βλέπω το καλό στους ανθρώπους”.

Εύκολο να τους διακρίνεις

Οι ξένοι (σ.σ μαχητές) κοιμόντουσαν στα χωριά, φυλούσαν σκοπιά, έκαιγαν σκουπίδια… Δεν υπήρχε σχέδιο, πρόγραμμα. Ήταν εύκολο να τους διακρίνεις. Ο Ιρλανδός με φωτεινά κόκκινα μαλλιά και ωχρό δέρμα. Ευρωπαίοι που ταξίδευαν με σακίδιο. Οι Αμερικάνοι με παραπάνω αντιηλιακό και εξοπλισμό. Κάποιοι ήταν φρέσκοι στη μάχη και κάποιοι βρίσκονταν εκεί για μήνες.

Στο χωριό όπου γνώρισα τον Λότον, ένας Αμερικανός περπατούσε μόνος του σε βρώμικο σοκάκι. Ήταν κοντά στο 1.83μ., ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα, με μούσι. Ήταν 48 ετών. Το όνομα του Εϊβερι Χάριγκτον, αν και οι Κούρδοι τον φώναζαν Cedkar. Ήταν ιδρωμένος, αλλά σε καλή κατάσταση. Έπινε νερό θορυβωδώς. Από τη ζώνη του κρεμόταν μωβ-βελούδινη τσάντα γεμάτη άδειους γεμιστήρες. Δηλώνει ότι έχουν περάσει 54 μέρες από τη λήξη της βίζα του.

Ήταν στους πεζοναύτες στη διάρκεια του πρώτου πολέμου του Κόλπου, αλλά δεν βρέθηκε στην έρημο. Πριν έρθει εδώ, δούλευε στην υπηρεσία μεταφορών του Οχάιο ως τεχνικός αυτοκινητοδρόμων, βγάζοντας το χιόνι από τους δρόμους. Αφού συνδέθηκε με τα “Λιοντάρια της Ροζάβα”, πήγε στο Ιράκ το Μάρτιο του 2015 με δέκα χιλιάδες δολάρια, θωράκιση σώματος, δύο κονσέρβες ζαμπόν, μπέικον, 25 ζευγάρια κάλτσες και δέκα πακέτα μωρομάντιλα. Για να το κάνει μνημόνευσε άρθρο του τελωνειακού κανονισμού το οποίο επέτρεπε σε κάθε κάτοικο να μεταφέρει πλήρη εξάρτυση, συμπεριλαμβανομένων κράνους και προσωπίδας κατά ασφυξιογόνων αερίων. Πλήρωσε πάνω από 500 δολάρια για τέλη αποσκευών. Το χοιρομέρι δεν έφυγε από το Ιράκ.

Όταν έφτασε στη Συρία, τον Απρίλιο, ο αριθμός των αλλοδαπών νεοσύλλεκτων ήταν τόσο μεγάλος, που η Y.P.G έφτιαξε ειδικές μονάδες για δυτικούς, γκρουπ των 12 στρατιωτών. Πέρασαν από στρατιωτική εκπαίδευση την οποία και ονόμασαν “Ακαδημία”. Ο Χάριγκτον ήταν ένας από τους εφτά στην τάξη του. Υπήρχαν δύο Αμερικανοί ακόμη, ένας Νεοζηλανδός, ένας Ιρανός και δύο Βρετανοί, εκ των οποίων ο ένας ηθοποιός. Εκπαιδεύτηκαν για πάνω από μία εβδομάδα μαθαίνοντας πώς να καθαρίζουν και συναρμολογούν Καλάσνικοφ. Οι πιο έμπειροι, όπως ο Χάριγκτον, έλαβαν οπλοπολυβόλα. Οι ασκήσεις ξεκινούσαν στις 6:15 το πρωί και μερικές φορές  γίνονταν βράδυ με κλειστά μάτια.

Είδαν τον πόλεμο στην τηλεόραση

Γιατί βρίσκονταν εκεί οι ξένοι; Κάποιοι ήθελαν να αποδράσουν από τη ζωή που είχαν στην πατρίδα. Άλλοι ήταν παλιοί στρατιώτες και προσπαθούσαν να αναπληρώσουν το κενό. Λίγοι διακατέχονταν από ψευδαισθήσεις μεγαλείου. Ήρθαν για να νιώσουν το αίσθημα της αλληλεγγύης ή της περιπέτειας, ή για να εκπληρώσουν μια παιδική φαντασίωση. Να εκφράσουν ένα βίαιο εφηβικό συναίσθημα. Ο νεότερος μαχητής ήταν 19 ετών και ο μεγαλύτερος 66, πρώην καθηγητής αγγλικών από τον Καναδά ονόματι Πίτερ Ντάγκλας. Οι βετεράνοι ήλπιζαν να σκοτώσουν αυτούς του ISIS και να εκπαιδεύσουν τους ντόπιους. Οι πολίτες, μεταξύ των οποίων δάσκαλος σερφ και φοιτητής Φιλοσοφικής, ήθελα να μάθουν ό,τι μπορούσαν. Βασίζονταν στην αντοχή τους.

Και γι” αυτούς η αρχή έγινε με τον ίδιο τρόπο: Είδαν τον πόλεμο στην τηλεόραση και μετά “έδρασε” η ανικανότητα και ο θυμός τους. Αγόρασαν αεροπορικά εισιτήρια από Φιλαδέλφεια ή Μαϊάμι ή Ουάσιγκτον, και διέσχισαν τον Ατλαντικό ακολουθώντας οδηγίες κούρδου μαχητή από το  Facebook που μετά βίας μιλούσε αγγλικά. Ήταν συναρπαστικό. Τους διέγειρε. Ήταν εκεί για να βοηθήσουν.

Πέρασαν τα σύνορα για να μετάσχουν σε μια κατάσταση που διηύθυνε σοσιαλιστική πολιτοφυλακή με ελαφρά όπλα. Εισήλθαν στο πεδίο μάχης όπου στρατιώτες πέθαιναν από τραύματα που μπορούσαν να προληφθούν και οι γιατροί ήταν ανεκπαίδευτοι. Οι βετεράνοι διέθεταν περισσότερη εμπειρία με τα όπλα, από την Y.P.G που πολεμούσε με ελαφρύ πεζικό και χωρίς Κέβλαρ. Όπως είπε ξένος μαχητής για μονάδα των Κούρδων “δεν θα έπαιζα ούτε paintball με αυτή την στολή”. Αυτοί οι δυτικοί ήταν αυθεντικά γενναίοι, όμως η θέληση να κάνουν καλό δεν αρκούσε. Η αντίληψη της Y.P.G ήταν διαφορετική από τις δικές τους πεποιθήσεις. “Είναι η Ζώνη του Λυκόφωτος”, είπε κάποιος. “Αγαπημένο παραμύθι”, ένας άλλος. Αρκετοί συνειδητοποίησαν, καθυστερημένα, πως αυτή δεν ήταν φυσιολογική παράταξη. Ειδική οργάνωση, χωρίς προχωρημένο οπλοστάσιο, χωρίς Black Hawk να τους μεταφέρει, χωρίς μεταφραστές. Είχαν εγκαταλείψει τα πάντα. Δουλειές, παιδιά, συζύγους.

Ορισμένοι έλαβαν μέρος στη μάχη, αλλά οι περισσότεροι όχι. Ακολούθησαν άσκοπες μέρες, άυπνες νύχτες κι ένα αίσθημα ταπείνωσης μεταξύ τους. Όπως ο Μάρλοου στον δρόμο για Κονγκό. Αυτοί οι άνδρες φαίνεται να βίωναν μια διαταραχή στη δυτική συνείδηση τους. Είχαν υπερεκτιμήσει την αξία τους. Τη χρησιμότητα τους. Η υπηρεσία τους σεβαστή, αλλά ασήμαντη. Αυτοί οι άνδρες έφτασαν εκεί με την ιδέα του “καλού ενάντια στο κακό”. Νόμιζαν ότι είναι ήρωες και κατέληξαν σε μια ανούσια επανάληψη. Δεν έκαναν καμία πρόοδο. Ο Χάριγκτον το συνοψίζει λέγοντας “Συνεχώς δίναμε και συνεχώς μας πηδούσαν”.

 Οι «ασφαλείς» αποστολές και οι γυναίκες που ήθελαν γάμο

Στους μήνες που ακολούθησαν την άφιξη των ξένων εθελοντών το φθινόπωρο του 2014, οι αλλοδαποί μαχητές πολέμησαν το ISIS μαζί με τη Y.P.G. Μετά όμως, άρχισαν να πεθαίνουν. Ως το καλοκαίρι, τουλάχιστονέξι είχαν σκοτωθεί εκ των οποίων ένας Αμερικανός. Οι Κούρδοι άρχισαν να χρησιμοποιούν τους ξένους για πιο “ασφαλείς” αποστολές. Να εξασφαλίζουν απομακρυσμένα κέντρα ή να καλύπτουν σκοπιές σε κοντινές περιοχές.

Ο Τζόρνταν Μάτσον, 29χρονος από το Γουϊνσκόνσιν, ήταν από τους λίγους που συνέχισε να παίρνει μέρος στις επικίνδυνες αποστολές. Είπε ότι ήταν ο δεύτερος ξένος που είχε φτάσει. Βρισκόταν στην κουρδική περιοχή της Συρίας για σχεδόν ένα χρόνο και ήταν ο αγαπημένος του κινήματος της Δυτικής πολιτοφυλακής. Ιδιαίτερα στις γυναίκες που κάποιες ήθελαν να τις παντρευτεί!

Γνώρισα τον Μάτσον ενώ έκανε διάλειμμα από τα καθήκοντα του ως ελεύθερος σκοπευτής. Ήμασταν στο υπόγειο διαμερίσματος στην Τελ Τάμερ. Πόλη-φάντασμα με κλειστές βιτρίνες. Ήταν πάνω από 1.82μ, με μεγάλο σαγόνι, γενάκι και παιδικό χαμόγελο. Φορούσε πλήρη εξάρτυση και κρατούσε Καλάσνικοφ. Τον ρώτησα αν είχε χρόνο να μιλήσει. Μου είπε “ναι” δεν είχε τίποτε να κάνει. “Εάν δεν έχω κάποιον να παίζω σκάκι, τότε κοιτάω τον τοίχο” μου λέει. “Και μετά συνεχίζω να κοιτάω τον τοίχο. Και αφού τελειώσω, θα κοιτάξω πάλι τον τοίχο”. Με ρώτησε αν ήθελα ντόνατς ή σόδα. Θα τα αγόραζε από το μοναδικό ανοιχτό μαγαζί της πόλης. “Εχω πολλά χρήματα”. Δεν έλεγε από που προέρχονταν τα χρήματα παρά από “έναν γενναιόδωρο ευεργέτη”. Ο Χάριγκτον μου είπε ότι οι ξένοι λάμβαναν 100 δολάρια το μήνα για τις υπηρεσίες τους, τα οποία χρησιμοποιούσαν για έξτρα φαγητό και χαρτί τουαλέτας.

Πριν τον πόλεμο ο Μάτσον δεν είχε βγει από τις ΗΠΑ. Δούλευε σε εργοστάσιο συσκευασίας κρεάτων στο Γουϊνσκόνσιν. Κατατάχθηκε στον στρατό, υπηρέτησε ενάμιση χρόνο, πριν τον αποβάλλουν. Του είπαν ότι πάσχει από διαταραχή μετατραυματικού στρες. Το αρνείται, “δεν έχω” δηλώνει. Τότε, μόλις είχε χωρίσει. Αργότερα κατάλαβε ότι νιώθει κενός, επειδή δεν είχε αναπτύξει στρατιωτική δράση.

Τον Ιούνιο 2014, μετά την πτώση της Μοσούλης, έμαθε για τον Αμερικανό Μπράιαν Γουίλσον. Ήταν στη Ροζιάβα πολεμώντας το ISIS. Επικοινώνησαν ηλεκτρονικά και ο Γουίλσον του έδωσε τις επαφές του και του πρότεινε αεροπορική διαδρομή. Τον ίδιο μήνα πέταξε για Πόρτλαντ, μετά Τουρκία και μετά, οδηγώντας, πήγε σε πόλη στα τουρκικά σύνορα. Εκεί, μαχητής της Y.P.G τον παράλαβε με αυτοκίνητο και μετέβησαν στο Ιράκ. Διέμειναν στην Ερμπίλ και εγκαταστάθηκαν γύρω από “ασφαλή” σπίτια. Ο Ματσόν παρίστανε το γιατρό. Ταξίδεψαν βαθιά στα βουνά μέχρι να μπορέσουν να διασχίσουν τον Τίγρη ποταμό και να περάσουν στη Συρία.

«Μήπως σε έστειλε η CIA;»

Τα πράγματα συνέβησαν πολύ γρήγορα γι” αυτόν. Δεν υπήρξε εκπαίδευση και στρατολόγηση. Έλαβε μέρος σε μονάδα ελεύθερων σκοπευτών. Αποστολή τους ήταν να χτυπήσουν στρατιώτες του ISIS οι οποίοι έριχναν όλμους σε χριστιανικό αστυνομικό τμήμα. Η ανταλλαγή πυρών κράτησε έξι ώρες. Ο Ματσόν χτυπήθηκε από χειροβομβίδα και τραυματίστηκε στο πόδι. Ασθενοφόρο τον μετέφερε στο νοσοκομείο της Σερεκανίγε (συριακή, κουρδική πόλη). Εκεί, στη διάρκεια της αποθεραπείας του, δούλεψε σε ιστοσελίδα για τη στρατολόγηση ξένων μαχητών. [...] Δηλώνει ότι έχει γνωρίσει περίπου εκατό, αν και κανείς δεν κρατά αρχείο.

Avery Harrington, a 48-year-old former Marine from Ohio, arrived in Iraq in March 2015. Credit Moises Saman/Magnum, for The New York Times

Η επικοινωνία των αλλοδαπών με τους Κούρδους ήταν δύσκολη, λόγω γλώσσας. Διαπληκτισμοί μεταξύ δύσκολων προσωπικοτήτων ήταν εύκολο να φουντώσουν. Υπήρχαν ιστορίες για περιπλανώμενους και τρελούς. Βρετανός που χάιδευε τα πτώματα των νεκρών μαχητών του ISIS! Άλλος, ως μέντιουμ άκουγε τους πολεμιστές του ISIS να μιλάνε! Έτερος, ζήτησε να γυρίσει σπίτι του, λόγω βαριάς διαταραχής ελλειμματικής προσοχής. Άλλος δήλωνε ότι είχε καταλάβει τι ήθελε το ISIS και έδειχνε συμπάθεια στον σκοπό τους! Υπήρχε κι ένας που όποιον έβλεπε του έλεγε “μήπως σε έστειλε η CIA;”.

Ο Μάικλ Ενράιτ, βρετανός ηθοποιός (γνωστός για τη συμμετοχή του στους ¨Πειρατές της Καραϊβικής» και στο «Νόμος και Τάξη») που εκπαιδεύτηκε με τον Χάριγκτον και εντάχθηκε στους ξένους μαχητές, έγινε πηγή αντιπαράθεσης. Ήθελε να πολεμήσει από την 11η Σεπτεμβρίου, αλλά οι φίλοι του τον αποθάρρυναν. Η άνοδος του ISIS του έδωσε δεύτερη ευκαιρία. Ο Ματσόν δεν τον ήθελε στο πεδίο μάχης. Τον περιέγραφε ως “πνευματικά ασταθή”. “Ο Ενράιτ είναι μεγάλος μπελάς. Δεν είναι επικίνδυνος μόνο για τον εαυτό του, είναι επικίνδυνος για όλους”. Θεωρείτο απρόσεκτος με τα όπλα. Αποσυναρμολογούσε το Καλάσνικοφ χωρίς να ελέγχει τον γεμιστήρα. Ο Χάριγκτον σε συνάντηση που έγινε, ρώτησε ποιοι θέλουν να φύγει ο Ενράιτ. Άπαντες σήκωσαν το χέρι. Μετά την εκπαίδευση, σύμφωνα με τον Χάριγκτον, ο διοικητής αποφάσισε να τον κρατήσει, αλλά χωρίς να εμπλέκεται άμεσα στη μάχη. Δεν ήταν ευπρόσδεκτος σε καμία μονάδα. (Όταν ρώτησα τον Ενράιτ να σχολιάσει, είπε ότι πολέμησε αλλά δεν ήθελε να εμπλακεί σε κουτσομπολιό).  Στη διάρκεια της απομόνωσης του Ενράιτ στην εκπαίδευση, ο Χάριγκτον ισχυρίζεται ότι του είπε “Ελπίζω να μη δεχτείς σφαίρα στο κεφάλι αδελφέ. Σκέφτηκα, αν σε δούμε φίλε στην πρώτη γραμμή θα φυτέψουμε σφαίρα στο δικό σου κεφάλι”.

Kurdish Y.P.G. fighters near the body of an Islamic State fighter killed during overnight airstrikes near Tel Tamer. Credit Moises Saman/Magnum, for The New York Times

Ο νεκρός άντρας

Ο νεκρός άντρας στο χωριό ήταν ξαπλωμένος με την πλάτη, τα χέρια σε στάση εσταυρωμένου, με τη λεκάη του αναποδογυρισμένη. Φαινόταν σαν κάποιος να είχε χώσει δαμάσκηνο στην οφθαλμική κόγχη και το είχε αφήσει να σαπίσει. Η βόμβα άνοιξε τρύπα στο παντελόνι, αλλά διατήρησε ανέπαφα τα εσώρουχα του. Το κεφάλι του είχε μικρή κλίση προς τα πίσω και το άνω χείλος τραβηχτεί προς τη μύτη του, αφήνοντας τον με μόνιμο γρύλισμα.

“Έχω δει περισσότερα πτώματα δουλεύοντας για την υπηρεσία μεταφορών στο Οχάιο” λέει ο Χάριγκτον. “Είναι το πρώτο μου”, απαντάω. Ο Χάριγκτον παραδέχτηκε ότι ήταν το πρώτο του στη Συρία. [...] Μείναμε για λίγη ώρα κοντά στο πτώμα. Ο Χάριγκτον αποφάσισε να επιστρέψει στο χωριό για νερό. Φορτηγό πέρασε με το φαγητό των στρατιωτών. Ψωμί και τομάτα. Οι στρατιώτες μαζεύτηκαν και άρχισα να τρώνε τις τομάτες σαν μήλα. Ο Χάριγκτον το μισούσε αυτό και μόλις επέστρεφε στις ΗΠΑ θα έτρωγε μπριζόλα. Είχε αδυνατίσει αρκετά από τη στιγμή που έφτασε εδώ.  “Ξέρεις τι θέλω;” μου είπε. “Θέλω αυτό να είναι εποχιακή δουλειά. Να καθαρίζω το χιόνι τον χειμώνα και να πολεμώ το ISIS το καλοκαίρι”.

 «Ήρθα ως εδώ για το τίποτα»

Τελειώσαμε τις τομάτες και ο Χάριγκτον άρχισε να μου μιλάει για τη συνήθεια των Κούρδων να πετάνε πέτρες στα αδέσποτα σκυλιά. Μάλιστα, άλλος μαχητής παραλίγο να πυροβολήσει κάποιο. “Ποιος είναι;”ρώτησα. “Είναι αυτός με τη Μοϊκάνα. Είναι από το Σαν Αντόνιο. Αυτός ο Τεξανός είναι εδώ πολύ καιρό. Αξιοπρεπής, αλλά παίρνει πολύ σοβαρά τα πράγματά. Εδώ είναι η χώρα τους, παίξε με τους κανόνες τους. Μην εξάπτεσαι. Φωνάζεις, θυμώνεις και το μόνο που κάνεις είναι να ανεβάζεις την πίεση σου”.

Ο Τεξανός μου ζήτησε να αναφέρομαι σε αυτόν με το όνομα πολεμιστή που τον συνοδεύει, Άζαντ. Φορούσε γυαλιά ηλίου Oakley και ρολόι-κομπιουτεράκι. Για να φτάσει ως εδώ πούλησε τη συλλογή όπλων που κατείχε. Έμοιαζε απογοητευμένος. “Οδηγούσα φορτηγό για τις πετρελαιοπηγές όταν αποφάσισα να έρθω εδώ. Δούλεψα ως κτίστης για να βρω τη φόρμα μου.  Είναι όμως, αποκαρδιωτικό” μου τονίζει. “Η αλαζονεία των Κούρδων…Δεν γνωρίζουν μικρά πράγματα που θα μπορούσαν να σώσουν τις ζωές τους”. Μιλά με θλιμμένο τόνο. Περίμενε να είναι εκπαιδευτής, αλλά η Y.P.G δεν ενδιαφέρθηκε. Δεν χρειάζονταν έναν Τεξανό να τους εξηγήσει πώς να πολεμούν. Αντιθέτως, τον έβαλαν κάνει σκοπιά. Μια φορά του ζήτησαν να οδηγήσει ασθενοφόρο.

“Ήρθα ως εδώ για το τίποτα”, λέει και συνεχίζει “σαν να σπατάλησα τη ζωή μου. Δεν θα πάρω ποτέ άδεια ασφαλείας να δουλέψω ξανά στις πετρελαιοπηγές. Θα κάνουν έλεγχο και στην Εσωτερική Ασφάλεια δεν θα αρέσει η συμμετοχή μου σε ξένη πολιτοφυλακή. Δουλεύεις μια ζωή, φτάνεις στο σημείο να βγάζεις καλά λεφτά, τα κάνεις πέρα για να πράξεις το σωστό και όταν φτάνεις εδώ, τα χέρια σου είναι δεμένα. Είναι κατάσταση που δεν κερδίζεις. Εάν επιστρέψεις στην πατρίδα θα μισείς τον εαυτό σου, διότι θα μπορούσες να κάνεις κάτι διαφορετικά”.

 Η «συνομιλία» με το πτώμα

Για να ξεφύγουμε από την ένταση, περπατήσαμε μέσα από αγριόχορτα στη σκιά ενός κατεστραμμένου σπιτιού. “Δεν θα πήγαινα εκεί μέσα πολύ μακριά” μου δηλώνει. Ήταν υπό κατάρρευση. Γεμάτο με τρίμματα ζωής κάποιου άλλου. Διάσπαρτα ξύλα και βρώμικα ρούχα, η περιστασιακή λάμψη μιας φωτογραφίας γάμου. Με πληροφορεί ότι οι άνθρωποι που ζούσαν εδώ έφυγαν μόνο με τα ρούχα τους. “Κάποιοι δεν τα κατάφεραν. Με κατέλαβε αίσθημα ασφυξίας. Μετά μαθαίνεις ότι οι Κούρδοι λεηλατούν και κλέβουν. Μη με παρεξηγείς. Έχω πάρει και γω πράγματα από σπίτια. Τρόφιμα, σχοινιά, κινητά. Είμαι εδώ για να σκοτώσω τους daesh”(υποτιμητικός όρος για τους μαχητές του ISIS).

“I thought everyone was ISIS. I thought I was going to get kidnapped.” Credit Moises Saman/Magnum, for The New York Times

Φύγαμε από το σπίτι και βγήκαμε στον δρόμο. Ήταν 4 το απόγευμα. Μπροστά στον δρόμο, στα δεξιά μας, ομάδα Κούρδων δίπλα σε φορτηγό ανεφοδιασμού φώναζε στον Χάριγκτον και έναν άλλο ξένο. “Ω, αυτός ο τύπος” λέει ο Άζαντ. Ήταν ο Μάικλ Ένραϊτ. Ήταν στο φορτηγό και είχε πάει να μιλήσει στον Χάριγκτον, επειδή τον κακολόγησε στο Facebook. Ο Χάριγκτον, μεγαλόσωμος άνδρας, πέρασε το χέρι του γύρω από τον Ένραϊτ που ήταν πιο μικρός. Φώναζαν ο ένας στον άλλο, αλλά δεν μπορούσα να ακούσω τις λέξεις. Ο Ενράιτ έχωσε το κεφάλι του στο πρόσωπο του Χάριγκτον. Αυτός κούνησε το χέρι του για να τον χτυπήσει, αλλά αστόχησε. Οι Κούρδοι έβαλαν μπροστά τη μηχανή. Ο Ενράιτ έτρεξε και πήδηξε στο στρώμα του φορτηγού. Έφυγαν και ο Ενράιτ μας κοίταγε σαν σκυλί. Ο Χάριγκτον κατέβηκε τρέχοντας τον λόφο. Φώναζε και καταριόταν. “Είναι ο κωλοβρετανός. Με κουτούλησε”. Ένα δόντι κρεμόταν από τα χείλη του. Κόκκινη κλωστή σιέλου κρεμόταν από το στόμα του. “Δεν έπρεπε να γίνει μαχητής. Καθίκι, επικίνδυνο για όλους”.

Η φιλονικία φάνηκε να ενοχλεί τον Άζαντ. Η απειλή του ISIS δέσποζε, αλλά το προσωπικό δράμα κυριαρχούσε. “Αφήνεις τα πάντα για να έρθεις εδώ και έχεις αυτούς τους τύπους”, λέει εκνευρισμένος ο Άζαντ και συνεχίζει “βρίσκονται εδώ για προσωπικούς λόγους. Προσπαθούν να φανούν καλοί πίσω στην πατρίδα. Παίζουν παιχνίδια και διακινδυνεύουν ζωές”. Περιπλανήθηκε για λίγο και μετά κάθισε απέναντι από το πτώμα. Το έδειξε και κούνησε τα χέρια του. Άρχισε να μιλά στο άψυχο κορμί. Οργή και ειρωνεία έβγαιναν.«Γιατί να βιάσεις και να σκοτώσεις γυναίκες και παιδιά; Μόλις εκτέλεσες ένα τρίχρονο;». Οι Κούρδοι γελούσαν. Με ρώτησε αν ήθελα να του πάρω συνέντευξη. Επέμενε. Έτσι τον ρώτησα αν έχει να πει κάτι. Ο Άζαντ χαμογέλασε και μίλησε εκ μέρους του. «Δεν είναι και τόσο άσχημα. Το να είσαι νεκρός».

«Στις ΗΠΑ ή σε πεδίο μάχης»

Περπάτησα με τον Χάριγκτον σε γειτονικό χωριό όπου θα συναντούσα οδηγό για να με βγάλει από τη Συρία. Ο Κλέι Λότον ήταν εκεί μαζί με έναν Εσθονό, έναν Ολλανδό, και έναν Ισπανό. Τους χαιρέτισα και έφυγα. Στη διαδρομή έσκασε το λάστιχο και μείναμε για λίγο στην όχθη ποταμού. Ο Λότον μας πρόλαβε και ρώτησε αν μπορεί να έρθει μαζί μας. […]

Μετά από λίγο μου υπέδειξε το χωριό όπου σκότωσε τον μαχητή του ISIS. Μάλιστα, μας προειδοποίησε ότι πρέπει να μετακινηθούμε από το σημείο που ήμασταν, καθώς βρισκόμασταν σε ζώνη ελεύθερων σκοπευτών. Ότι μπορεί να υπάρχουν ακόμη κάποιοι του Ισλαμικού Κράτους. Είδαμε λευκό σύννεφο να αναδύεται. Ο Λότον επιβεβαίωσε τους φόβους του. «Ω ναι, αυτό είναι αεροπορικός βομβαρδισμός. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμη ορισμένοι απ’ αυτούς». […] Άλλος οδηγός μας περίμενε στο τέλος του δρόμου. Ο Λότον μπήκε στο βαν. Τον ρώτησα που ακριβώς θέλει να πάει. «Δεν έχει σημασία» μου λέει. «Στις ΗΠΑ ή σε πεδίο μάχης».

Το σχέδιο του ήταν να βάλει πολιτικά ρούχα, να περάσει τα σύνορα και να πάει στο Ιράκ. Όταν όμως, κοίταξε τον σάκο του, είδε ότι είχε μόνο στολές. Σταματήσαμε στο σημείο όπου τον εγκατέλειψε η μονάδα του. Αφού κουβεντιάσαμε, αποφασίσαμε πως η πολιτική κατάσταση ήταν πολύ τεταμένη για να τον περάσουμε από τα σύνορα. Ο Λότον άρχισε να αδειάζει τον σάκο από τα στρατιωτικά είδη. Θα έβρισκε μόνος του τρόπο να πραγματοποιήσει το σχέδιο του και ήθελε να μειώσει το βάρος. Πήγα στο φορτηγό και κοίταξα τον Λότον. Πάλι μόνος στον λόφο. Τα ρούχα του σχημάτιζαν μικρό μονοπάτι στο χώμα.

Πηγή: nytimes.com

==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"