Σχετικά : Η Συμφωνία της Βάρκιζας
Του Γ. Γ.
Μαύρη επέτειο σήμερα, αφού στις 12 Φλεβάρη του 1945 υπογράφτηκε στην Βάρκιζα από την τότε κυβέρνηση Πλαστήρα και αντιπροσώπους του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) η ομώνυμη συμφωνία.
(Εδώ έχουμε κάνει ένα αναλυτικό αφιέρωμα).
Το όργιο τρομοκρατίας και διώξεων που ακολούθησε σε κάθε δημοκρατικό πολίτη το βλέπουμε σε ένα κείμενο του Γενικού αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που υπογράφεται από τον Μάρκο Βαφειάδη και έχει τίτλο «Ετσι ξεκίνησε ο εμφύλιος», όπου ανάμεσα στα άλλα διαβάζουμε: «Το έργο της αστυνομίας στην ύπαιθρο με ενίσχυση και των εξοπλισμένων συμμοριών του μοναρχοφασισμού ήταν η εξοντωτική δίωξη, όχι μόνο του ΕΛΑΣίτη και ΕΑΜίτη, αλλά και κάθε πολίτη που τολμούσε να εξωτερικεύσει τα δημοκρατικά του φρονήματα. Το μεγαλύτερο έγκλημα που μπορούσε να διαπράξει Έλληνας πολίτης ήταν να μιλήσει για δημοκρατία και αυτό και μόνο ήταν αρκετό να τον στείλει στην φυλακή και να καταδικαστεί σαν "εκτελεστής" με ψευδομάρτυρες».
Όλα αυτά οδήγησαν αργότερα τον Μήτσο Παρτσαλίδη, ένα απ’ αυτούς που υπέγραψαν την συμφωνία εκ μέρους του ΕΑΜ να δηλώσει: «Δεν το 'κοβα καλύτερα το χέρι μου που υπέγραφα…»
Ας μου επιτραπεί μια προσωπική αναφορά. Τούτη την μέρα θυμάμαι με συγκίνηση τον πατέρα μου δικασμένο σε θάνατο από τα δικαστήρια σκοπιμότητας της μεταβαρκιζιανής εποχής, ενώ μου έρχεται στο μυαλό μια σχετική βιωματική ιστορίαπου έχω γράψει στο μπλοκ μας.
ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/articles/210/114#ixzz3zzProsLA
Του Γ. Γ.
(Εδώ έχουμε κάνει ένα αναλυτικό αφιέρωμα).
Το όργιο τρομοκρατίας και διώξεων που ακολούθησε σε κάθε δημοκρατικό πολίτη το βλέπουμε σε ένα κείμενο του Γενικού αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που υπογράφεται από τον Μάρκο Βαφειάδη και έχει τίτλο «Ετσι ξεκίνησε ο εμφύλιος», όπου ανάμεσα στα άλλα διαβάζουμε: «Το έργο της αστυνομίας στην ύπαιθρο με ενίσχυση και των εξοπλισμένων συμμοριών του μοναρχοφασισμού ήταν η εξοντωτική δίωξη, όχι μόνο του ΕΛΑΣίτη και ΕΑΜίτη, αλλά και κάθε πολίτη που τολμούσε να εξωτερικεύσει τα δημοκρατικά του φρονήματα. Το μεγαλύτερο έγκλημα που μπορούσε να διαπράξει Έλληνας πολίτης ήταν να μιλήσει για δημοκρατία και αυτό και μόνο ήταν αρκετό να τον στείλει στην φυλακή και να καταδικαστεί σαν "εκτελεστής" με ψευδομάρτυρες».
Όλα αυτά οδήγησαν αργότερα τον Μήτσο Παρτσαλίδη, ένα απ’ αυτούς που υπέγραψαν την συμφωνία εκ μέρους του ΕΑΜ να δηλώσει: «Δεν το 'κοβα καλύτερα το χέρι μου που υπέγραφα…»
Ας μου επιτραπεί μια προσωπική αναφορά. Τούτη την μέρα θυμάμαι με συγκίνηση τον πατέρα μου δικασμένο σε θάνατο από τα δικαστήρια σκοπιμότητας της μεταβαρκιζιανής εποχής, ενώ μου έρχεται στο μυαλό μια σχετική βιωματική ιστορίαπου έχω γράψει στο μπλοκ μας.
ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/articles/210/114#ixzz3zzProsLA
--------------------------------------------------------------------------------
Το τι θα ακολουθούσε για το λαό και το κίνημά του από τις διαπραγματεύσεις στη Βάρκιζα κι από εκείνον τον απαράδεκτο συμβιβασμό, το είχε προβλέψει ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, ο Άρης Βελουχιώτης.
Ο Άρης, αρνούμενος να εφαρμόσει την συμφωνία της Βάρκιζας, στην επιστολή του προς την ΚΕ του ΚΚΕ, στις 24 Μάρτη 1945, έγραφε:
«Όπως πιστεύω, θα έχετε πειστεί και εσείς τώρα πως οι Έλληνες αντιδραστικοί και οι Άγγλοι κατακτητές δεν έχουν καμιά πρόθεση να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την ετεροβαρή, επιζήμια στα συμφέροντα του λαού μας και μη δίδουσα καμιά εγγύηση (…) για το σεβασμό των ελευθεριών του λαού μας, συμφωνία της Βάρκιζας. Οι παραβάσεις είναι καθημερινές και σοβαρές».
Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ένα πρωτοφανές όργιο τρομοκρατίας σαρώνει όλη τη χώρα.
Με την συμπλήρωση ενός χρόνου από την υπογραφή στη Βάρκιζα και από τον αφοπλισμό του ΕΑΜ, στις 12/2/1946, δημοσιεύεται και κατατίθεται στον ΟΗΕ ο απολογισμός της κρατικής καταστολής, της βρετανικής κατοχής και της δράσης των 206 μοναρχοφασιστικών συμμοριών που λεηλατούν τη χώρα:
Νεκροί: 1.289. Τραυματίες: 6.671. Βασανισθέντες: 31.632. Συλληφθέντες: 84.931. Βιασμένες γυναίκες: 165. Ληστείες: 6.567. Επιδρομές σε τυπογραφεία: 572. Καταδιωκόμενοι δημοκρατικοί πολίτες: Πάνω από 100.000.
Η υπογραφή κάτω από εκείνη την συμφωνία ήταν εντελώς απαράδεκτη για τον λαό και το μεγαλειώδες ΕΑΜικό κίνημα.
Αυτά συνέβησαν τότε.
Και ήταν τόσο τραγικά που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αντίστροφα από την απαισιόδοξη εκτίμηση του Χέγκελ:
«Η Ιστορία – έλεγε – διδάσκει πως ουδείς διδάσκεται απ’ αυτήν».
=============================================================
------------------------------------------------------------------------------------------------------
==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Το τι θα ακολουθούσε για το λαό και το κίνημά του από τις διαπραγματεύσεις στη Βάρκιζα κι από εκείνον τον απαράδεκτο συμβιβασμό, το είχε προβλέψει ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, ο Άρης Βελουχιώτης.
Ο Άρης, αρνούμενος να εφαρμόσει την συμφωνία της Βάρκιζας, στην επιστολή του προς την ΚΕ του ΚΚΕ, στις 24 Μάρτη 1945, έγραφε:
«Όπως πιστεύω, θα έχετε πειστεί και εσείς τώρα πως οι Έλληνες αντιδραστικοί και οι Άγγλοι κατακτητές δεν έχουν καμιά πρόθεση να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την ετεροβαρή, επιζήμια στα συμφέροντα του λαού μας και μη δίδουσα καμιά εγγύηση (…) για το σεβασμό των ελευθεριών του λαού μας, συμφωνία της Βάρκιζας. Οι παραβάσεις είναι καθημερινές και σοβαρές».
Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ένα πρωτοφανές όργιο τρομοκρατίας σαρώνει όλη τη χώρα.
Με την συμπλήρωση ενός χρόνου από την υπογραφή στη Βάρκιζα και από τον αφοπλισμό του ΕΑΜ, στις 12/2/1946, δημοσιεύεται και κατατίθεται στον ΟΗΕ ο απολογισμός της κρατικής καταστολής, της βρετανικής κατοχής και της δράσης των 206 μοναρχοφασιστικών συμμοριών που λεηλατούν τη χώρα:
Νεκροί: 1.289. Τραυματίες: 6.671. Βασανισθέντες: 31.632. Συλληφθέντες: 84.931. Βιασμένες γυναίκες: 165. Ληστείες: 6.567. Επιδρομές σε τυπογραφεία: 572. Καταδιωκόμενοι δημοκρατικοί πολίτες: Πάνω από 100.000.
Η υπογραφή κάτω από εκείνη την συμφωνία ήταν εντελώς απαράδεκτη για τον λαό και το μεγαλειώδες ΕΑΜικό κίνημα.
Αυτά συνέβησαν τότε.
Και ήταν τόσο τραγικά που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αντίστροφα από την απαισιόδοξη εκτίμηση του Χέγκελ:
«Η Ιστορία – έλεγε – διδάσκει πως ουδείς διδάσκεται απ’ αυτήν».
=============================================================
ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ
Στα 60 χρόνια από το θάνατό του
Αρης Βελουχιώτης, από το λεύκωμα του Ντιμίτρι Κεσσεα
|
Πριν από 60 χρόνια (στις 16 Ιούνη 1945), έδωσε τέλος στη ζωή του ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ Αρης Βελουχιώτης, όντας περικυκλωμένος ο ίδιος και η ομάδα του στο Φαράγγι του Φάγγου (Μεσούντα Αρτας) από το κυβερνητικό 118 Τάγμα Εθνοφυλακής. Είχε προηγηθεί η διαγραφή του από την 11η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, τον Απρίλη του 1945, λόγω της απειθαρχίας του προς τη «Συμφωνία της Βάρκιζας», η οποία, όπως είναι γνωστό, προέβλεπε τον αφοπλισμό του Εθνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ). Συμπτωματικά, η απόφαση της διαγραφής του Αρη δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» ανήμερα του θανάτου του.
Ο Αρης Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας) υπήρξε ένα από τα ιστορικά πρόσωπα, που ταυτίστηκαν με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού μας ενάντια στη γερμανοϊταλική κατοχή. Στις περισσότερες καταγραφές της πορείας του, ο Βελουχιώτης μετατράπηκε σε σύμβολο αγγίζοντας τα όρια της μυθοπλασίας και ενσωματώνοντας απόλυτα ή διαμετρικά αντίθετα μεταξύ τους χαρακτηριστικά (είτε του απόλυτου καλού είτε του απόλυτου κακού, είτε του ηρωισμού είτε της βαρβαρότητας), ανάλογα με τις πολιτικές και ηθικές επιδιώξεις του κάθε συγγραφέα.
Ενα πρόσθετο στοιχείο μιας σειράς ιστορικοπολιτικών προσεγγίσεων αποτελεί η αποθέωση της προσωπικότητας του Αρη, από αστούς και οπορτουνιστές ιστοριογράφους, αλλά σε αντιπαράθεση με το ΚΚΕ. Στόχος, η συκοφάντηση και η υποβάθμιση του ρόλου του Κόμματος σε μιαν από τις πιο σημαντικές και ένδοξες περιόδους του λαϊκού κινήματος, κατά την οποία το ΚΚΕ αναδείχτηκε στην πιο σημαίνουσα πολιτική δύναμη του τόπου, ο καθοδηγητής και ο βασικός αιμοδότης της ΕΑΜικής Αντίστασης, όταν ο αστικός πολιτικός κόσμος είτε έφευγε από την Ελλάδα, είτε απείχε του αγώνα, είτε συνεργαζόταν με τους Γερμανοϊταλούς.
Αποκτά, λοιπόν, ιδιαίτερη σημασία για την αξιολόγηση των διαφόρων αναλύσεων, από ποια πλευρά προβάλλεται το θέμα της προσωπικότητας του Αρη. Διότι, όταν ένας συγγραφέας διαρρηγνύει τα ιμάτιά του παίρνοντας τον Αρη υπό την «προστασία» του, τη στιγμή που θεωρεί ότι καλώς έγινε η «Συμφωνία της Βάρκιζας», είναι αρκετό για να θέσει σε προβληματισμό τον κάθε καλοπροαίρετο παρατηρητή.
Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, ο Αρης Βελουχιώτης δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση, αλλά εντάσσεται σε μια σειρά περιπτώσεων στελεχών του ΚΚΕ που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά τον ίδιο τρόπο (όπως, για παράδειγμα, ο Νίκος Πλουμπίδης, ο Νίκος Μπελογιάννης κ.ά.) και με τον ίδιο σκοπό: Να κτυπηθεί το ΚΚΕ σήμερα, να κτυπηθεί η πολιτική του, που ενοχλεί.
Ας δούμε, όμως, συγκεκριμένα την περίπτωση του Αρη Βελουχιώτη.
Ταυτίστηκε με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα
Με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ο Θανάσης Κλάρας στρατεύτηκε σε μονάδα αντιαεροπορικού πυροβολικού, ενώ με την κατάρρευση του μετώπου επέστρεψε στην Αθήνα. Μετά την ίδρυση του ΕΑΜ και στο πλαίσιο των νέων καθηκόντων, ο Κλάρας ανέλαβε, με οδηγία της ΚΕ, τη δημιουργία αντάρτικου στρατού και το Νοέμβρη του 1941 στάλθηκε στη Λαμία για να βολιδοσκοπήσει την κατάσταση και το έδαφος ανάπτυξης του ένοπλου αγώνα. Στη Λαμία, από τις 14 του Μάη 1941, είχε ιδρυθεί ομάδα «Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας», η οποία ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο μετά την ένταξη σε αυτό κομμουνιστών που είχαν αποδράσει από τόπους εξορίας, ιδιαίτερα με τη δράση του τσαγκάρη Γιαταγάνα, κομματικού στελέχους με ευρύ κύρος στην περιοχή. Σε εκείνη την οργάνωση στηρίχτηκε ο Αρης για να ξεκινήσει το αντάρτικο στη Φθιώτιδα. Και μπόρεσε, με τα αδιαμφισβήτητα ηγετικά γνωρίσματα που διέθετε, το οργανωτικό ταλέντο στη διοίκηση στρατού διαφορετικού από τον τακτικό, με τη γνώση της ψυχολογίας των χωρικών εκείνων των περιοχών, αλλά και με την ανδρεία του, να αναγνωριστεί και να αναδειχτεί στη θέση του πρωτοκαπετάνιου.
Η προσφορά του Βελουχιώτη στη δημιουργία των πρώτων ΕΛΑΣίτικων ομάδων, αλλά και στη σύσταση αργότερα των αρχηγείων του ΕΛΑΣ υπήρξε σημαντική, με την αναμφισβήτητη συμβολή και του Στέφανου Σαράφη. Στον Αρη αποδίδεται η έμπνευση και αποκρυστάλλωση των οργανωτικών δομών του ΕΛΑΣ, καθώς και η θέσπιση μιας σειράς στρατιωτικών και ηθικών κανόνων λειτουργίας του αντάρτικου. Δημιουργήθηκε έτσι μια ηθική, πολιτική και οργανωτική σχέση αλληλεγγύης μεταξύ του νεοϊδρυθέντος λαϊκού απελευθερωτικού στρατού με τις φτωχές λαϊκές μάζες και υπεράσπισής τους από την αδικία. Το γεγονός αυτό θα αποβεί ιδιαίτερα θετικό στην τόνωση του ηθικού των δεύτερων, καθώς και στην ανάπτυξη των γραμμών και του κύρους του πρώτου.
Οι στρατιωτικές επιτυχίες του ΕΛΑΣ (όπως αυτή στο Γοργοπόταμο κ.ά.) και η σταδιακή εκκαθάριση ευρύτερων τμημάτων της επαρχιακής Ελλάδας από τους τοπικούς αντιπροσώπους της κατοχικής κυβέρνησης έδωσαν το έναυσμα και αποτέλεσαν τη βάση για την ανάδειξη της λαϊκής αυτοδιοίκησης. Οι αντικειμενικά αυξανόμενες ανάγκες συντονισμού του ραγδαία αναπτυσσόμενου ΕΛΑΣ οδήγησαν, το Μάη του 1943, στη συγκρότηση του Γενικού Στρατηγείου. Ο Βελουχιώτης επωμίστηκε την ευθύνη του καπετάνιου του ΓΣ του ΕΛΑΣ, με στρατιωτικό αρχηγό τον στρατηγό Στέφανο Σαράφη και πολιτικό αντιπρόσωπο του ΕΑΜ τον Ανδρέα Τζήμα (Σαμαρινιώτη).
Μετά τη λήξη των μαχών του ηρωικού Δεκέμβρη 1944, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ προσανατολίστηκαν στην επίτευξη ανακωχής με τους Εγγλέζους και με τον αστικό πολιτικό κόσμο (κυβέρνηση Πλαστήρα), στη βάση συμφωνίας που θα περιείχε και τις απαραίτητες εγγυήσεις για το ΕΑΜικό κίνημα. Το κατά πόσο, βέβαια, θα μπορούσαν οι οποιεσδήποτε εγγυήσεις των Βρετανών και της εγχώριας αστικής τάξης να περιέχουν έστω και τη στοιχειώδη φερεγγυότητα αποδείχτηκε σύντομα, αν και θα έπρεπε να ήταν από πριν σαφές στην ηγεσία του ΚΚΕ.
Το Φλεβάρη - Μάρτη του 1945, ο Αρης ήρθε σε επαφή με στελέχη του ΚΚΕ, προκειμένου να οργανωθεί η συνέχιση του ένοπλου αγώνα. Το Κόμμα επιχείρησε να τον μεταπείσει. Σε συνάντηση στα Τρίκαλα με ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, προτάθηκε στον Αρη να γυρίσει στην Αθήνα, προκειμένου να αναλάβει επικεφαλής στην υπό ίδρυση «Συνομοσπονδία Εθνικών Αγωνιστών». Ο Αρης αρνήθηκε, αποφεύγοντας όμως τη «σύγκρουση». Στη συνέχεια, παρουσιάστηκε σε μία κομματική σύσκεψη στη Ρούμελη, όπου κατήγγειλε ανοιχτά την πολιτική του ΚΚΕ, προτείνοντας τη δημιουργία του «Μετώπου Εθνικής Ανεξαρτησίας» (ΜΕΑ).
Τελικά, συμφωνήθηκε να αναστείλει ο Αρης κάθε δραστηριότητα, έως ότου αποφασίσει το ΠΓ να δεχτεί προηγούμενη πρότασή του να φύγει στο εξωτερικό. Το απαραίτητο, όμως, φύλλο πορείας δεν έφτασε ποτέ. Μια βδομάδα μετά, ο Βελουχιώτης απηύθυνε επιστολή «προς όλα τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ», στην οποία επαναλάμβανε για άλλη μια φορά τις απόψεις και τις διαφωνίες του. Η 11η Ολομέλεια της ΚΕ (5-10 Απρίλη) καταδίκασε τη στάση του και αποφάσισε τη διαγραφή του.
Στις 29 Μάη επέστρεψε στην Αθήνα από το γερμανικό στρατόπεδο Νταχάου, όπου ήταν κρατούμενος επί 4 χρόνια, ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, αναπτερώνοντας το ηθικό του ΕΑΜικού κόσμου γενικότερα, αλλά και του Αρη ειδικότερα. Ο τελευταίος επιδίωξε συνάντηση μαζί του και, μέσω του αδελφού του Μπάμπη Κλάρα, απέστειλε στον Νίκο Ζαχαριάδη αναλυτική επιστολή, προκειμένου να του εκθέσει τις απόψεις του. Σύμφωνα, μάλιστα, με μαρτυρία του συμπολεμιστή του Η. Αρμάγου, την περίοδο που ο Αρης καταδιωκόταν από τον κυβερνητικό στρατό βρισκόταν καθ' οδόν για την Αθήνα, με σκοπό να τον συναντήσει και προσωπικά. Η συνάντηση, όμως, αυτή δεν πραγματοποιήθηκε. Στις 15 Ιούνη η ομάδα του Αρη βρέθηκε περικυκλωμένη και, συνειδητοποιώντας πως δεν υπήρχε διέξοδος διαφυγής, αποφάσισε να αυτοκτονήσει.
Ο Θανάσης Κλάρας διαμορφώθηκε σε Αρη Βελουχιώτη, στο πλαίσιο της ιστορικής πραγματικότητας του πρώτου μισού της δεκαετίας του 1940, στο πλαίσιο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά αποτέλεσαν τη βάση, πάνω στην οποία μπόρεσε να αναπτυχθεί το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του Βελουχιώτη στην οργάνωση και διεξαγωγή του αντάρτικου ένοπλου αγώνα.
Η διαγραφή του δεν αναιρεί την προσφορά του ως κομμουνιστή, ανεξάρτητα από το ότι η δικαιολόγηση της διαγραφής εμπεριείχε και άδικους χαρακτηρισμούς. Ανησυχούσε και ο Αρης για την πορεία του αγώνα, καθώς και για την τύχη χιλιάδων πρώην συμπολεμιστών του, οι οποίοι μετά τη «Συμφωνία της Βάρκιζας» καταδιώκονταν από το αστικό κράτος, ενώ διαφωνούσε με την εκτίμηση του συσχετισμού δυνάμεων που έκανε το ΚΚΕ και την επιλογή των μορφών πάλης στη συγκεκριμένη περίοδο. Λειτούργησε, όμως, μεμονωμένα και σπασμωδικά, όχι συλλογικά και με υπομονή. Από μαρτυρίες συντρόφων και συμπολεμιστών του, φαίνεται ότι αυτά ίσως είχε αρχίσει να τα συνειδητοποιεί προς το τέλος, όμως ήταν πλέον αργά.
Σε ποιο βαθμό μπορεί να ισχύει ο ισχυρισμός που προβάλλεται, πως η τύχη της Ελλάδας θα ήταν διαφορετική αν είχαν υιοθετηθεί οι απόψεις του Αρη στη δεδομένη χρονική στιγμή; Μια τέτοια διατύπωση είναι σαφώς υπεραπλουστευμένη και αντιεπιστημονική, κινείται στα όρια της μυθοπλασίας. Η ιστορία δε γράφεται με «αν». Αυτό που μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα είναι πως, αν ο Αρης είχε πειθαρχήσει και δεν οδηγούνταν στην τραγική κατάληξη που οδηγήθηκε, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στον ένοπλο αγώνα της περιόδου 1946-1949.
Κείμενα:
Αναστάσης ΓΚΙΚΑΣ
Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών,συνεργάτης του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
Αναστάσης ΓΚΙΚΑΣ
Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών,συνεργάτης του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Α ΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ - ΣΤΑ 60 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
Επος και διδάγματα
Αναγνώριση εδάφους. Η Διοίκηση πριν από τη μάχη
|
Ηπροσπάθεια για την κατά το δυνατό αντικειμενική αποτίμηση προσώπων που πρωτοστάτησαν σε ιστορικά γεγονότα από ηγετική θέση, υποχρεώνει στην τήρηση αρχικά δύο προϋποθέσεων: α) Της εξέτασης των προσώπων και της πορείας τους μέσα στο γενικότερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο που έδρασαν. β) Του παραμερισμού (εφόσον έχουν περιβληθεί με αυτή) της αχλής του μύθου.
Η τήρηση αυτών των δύο προϋποθέσεων δείχνει, πέραν των άλλων, και σεβασμό στα συγκεκριμένα πρόσωπα.
Η μυθοποίηση προσώπων, πέρα και ανεξάρτητα από τους λόγους που την εξηγούν, αλλά και από τη συναισθηματική και ιδεολογική επίδραση που ασκεί, πέρα και ανεξάρτητα από τους λαϊκούς πόθους που εμπεριέχει, δεν αποτελεί τον καλύτερο σύμβουλο της αντικειμενικής έρευνας.
Ο Αρης έγινε μύθος. Συνδέεται αυτό με τη συμβολή του σε σημαντικές μάχες του ΕΛΑΣίτικου αγώνα, με τη γενικότερη συμβολή του στην ΕΑΜική πάλη. Στα τραγούδια του λαού - συνέχεια εκείνων της κλεφτουριάς - υμνήθηκε το λαϊκό κίνημα (το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, η ΕΠΟΝ), υμνήθηκαν και ηγέτες του. Και κάποιες φορές η λαϊκή μούσα τους απέσπασε άδολα από το συλλογικό, για να τους μετατρέψει σε υπερμεγέθεις φορείς του.
Η8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (πρώτο 10ήμερο του Γενάρη 1942) αποφάσισε ότι «οι κομμουνιστές πρέπει να οργανώσουν, να μαζικοποιήσουν και να επεκτείνουν το αντάρτικο κίνημα στην ύπαιθρο», ότι «ο εθνικοαπελευθερωτικός μας ανταρτοπόλεμος έχει πρωτεύουσα σημασία για την απελευθέρωση της χώρας από τον ξενικό ζυγό» («ΚΚΕ - ΕΠΙΣΗΜΑ ΚΕΙΜΕΝΑ», τ. 5ος 1940 - 1945, σελ. 67 - 68, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).
Παλικάρια του Αρη στο Βελούχι
|
Στην πραγματικότητα οι ιδεολογικές βάσεις για τη δημιουργία ένοπλης αντιστασιακής οργάνωσης είχαν τεθεί από την 6η Ολομέλεια της ΚΕ (1 - 3 του Ιούλη 1941) «για την υποστήριξη κάθε συνεπούς αντιφασιστικής δύναμης με όλα τα μέσα» (ο.π. σελ. 39) και από την 7η Ολομέλεια (αρχές Σεπτέμβρη 1941, ο.π. σελ. 52). Ενώ, πριν από την 8ηΟλομέλεια, πύκνωσαν οι προετοιμασίες για τη δημιουργία του ΕΛΑΣ από τις σκόρπιες αντάρτικες ομάδες που είχαν δημιουργηθεί σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και από νέες που έπρεπε να συγκροτηθούν. Ο πρώτος καθοδηγητικός πυρήνας για την οργάνωση του ανταρτοπολέμου διαμορφώθηκε στο διάστημα Οκτώβρης - Δεκέμβρης 1941.
Παράλληλα το ΚΚΕ προσπαθούσε να αξιοποιήσει μόνιμους αξιωματικούς του στρατού, που συνδέονταν με το Κόμμα μας από τα χρόνια της Μεταξικής δικτατορίας, όπως οι αξιωματικοί του αστικού στρατού Στέφανος Παπαγιάννης, Βασίλης Βενετσανόπουλος, Γιάννης Παλάσκας, Αλέκος Παπαϊωάννου, Γ. Σαμαρίδης (Λογοθέτης) και άλλοι. Βασικό ρόλο στην ένταξη μόνιμων αξιωματικών στον ΕΛΑΣ, έπαιξε ο ταγματάρχης Θόδωρος Μακρίδης, επιτελικός στρατιωτικός με ιδιαίτερες ικανότητες.
ΟΕΛΑΣ στηριζόταν στο μεγάλο λαϊκό κίνημα της πόλης και του χωριού, ειδικά στο κίνημα των βασικών κέντρων συγκέντρωσης του πληθυσμού. Η άποψη του ΚΚΕ, ότι δίχως ένα ισχυρό μαζικό πολιτικό κίνημα δε θα μπορούσε να σταθεί και αξιόμαχος μαζικός αντάρτικος στρατός, ήταν πέρα για πέρα σωστή.
Πρόκειται για διεθνώς επιβεβαιωμένη εμπειρία, που με αρνητικό τρόπο αποδείχτηκε και στην Ελλάδα της ένοπλης λαϊκής πάλης του 1946 - 1949: Ο Δημοκρατικός Στρατός δε στηριζόταν σε ένα αντίστοιχο πολιτικό κίνημα στις κύριες αρτηρίες της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς κ.ά.), με αποτέλεσμα και ο ταξικός αντίπαλος να δρα σε αυτές ανενόχλητα και στρατιωτικές εφεδρείες να μην υπάρχουν.
Οσο κι αν ήρθαν στιγμές στην ταξική πάλη όπου το «βουνό» αποκτούσε τεράστια σημασία, το καθοριστικό δεν ήταν ποτέ αυτό. Ηταν το εργοστάσιο, η επιχείρηση, η πολιτική δράση των μαζών στην καρδιά της αστικής τάξης που μπορούσε να την παραλύσει, αλλά και να τροφοδοτήσει το «βουνό».
Στη βάση των παραπάνω στηρίζεται και ο προβληματισμός, ότι στην κοινωνική σύνθεση του ΕΛΑΣ (αλλά και του ΔΣΕ) το προλεταριακό στοιχείο ήταν μια μικρή μειοψηφία. Δεν μπορούσε να συμβεί το ακριβώς αντίθετο. Και γιατί η εργατική τάξη αποτελούσε τότε μειοψηφία του πληθυσμού, αλλά και γιατί η πρώτη φυσική πηγή άντλησης δυνάμεων ήταν το χωριό. Μπορούσε, όμως, τα πράγματα να ήταν διαφορετικά, γεγονός μεγάλης σημασίας και για τον ΕΛΑΣ και για το ΔΣΕ.
Oπως για κάθε ηγετικό πρόσωπο (πολιτικό, στρατιωτικό ή άλλο), έτσι και για τον Αρη, ως πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ, ισχύει η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο ρόλο που διαδραματίζει εκείνο στο ιστορικό γίγνεσθαι και στον αντίστοιχο των λαϊκών μαζών, όπου ο καθοριστικός είναι ο ρόλος των δεύτερων και όχι του πρώτου. Εγραψε σε σχέση με αυτό ο Φρίντριχ Ενγκελς: «Και φτάνουμε στην εξέταση του ζητήματος των μεγάλων ανδρών. Οτι κάποιος, κι ακριβώς αυτός ο μεγάλος άνδρας εμφανίζεται σε τούτη την ορισμένη εποχή, σ' αυτή τη δοσμένη χώρα, είναι φυσικά καθαρή σύμπτωση. Αν όμως τον σβήσουμε, τότε ζητείται αντικαταστάτης του, κι αυτός ο αντικαταστάτης βρίσκεται tant, bien que mal (καλά ή κακά), μα βρίσκεται με τον καιρό. Οτι ο Ναπολέοντας, ακριβώς αυτός ο Κορσικανός, ήταν ο στρατιωτικός δικτάτορας που τον έκανε απαραίτητο η εξαντλημένη από το δικό της πόλεμο γαλλική δημοκρατία, αυτό ήταν σύμπτωση. Οτι όμως, αν έλειπε ένας Ναπολέοντας, ένας άλλος θα είχε πάρει τη θέση του, αυτό αποδείχνεται από το γεγονός ότι βρισκόταν πάντα ο άνθρωπος μόλις χρειαζόταν» (Μαρξ - Ενγκελς, «ΔΙΑΛΕΧΤΑ ΕΡΓΑ», τόμος Β', σελ. 593).
Σήκωσε μπόι ο λαός κι ανυψώθηκε κι ο Αρης. Ο ίδιος, από την πλευρά του, ασφαλώς και επέδρασε στη λαϊκή ανύψωση. Με την ικανότητά του να συσπειρώνει τους αγωνιστές, να αναπτερώνει το ηθικό τους, να ενισχύει την αφοσίωσή τους στον αγώνα. Με τη δράση και με το λόγο. Δεν πρέπει, ωστόσο, να υπάρχει αμφιβολία, ότι κι αν δεν υπήρχε ο Αρης, κάποιος άλλος θα έπαιρνε τη θέση του. Και ότι το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν πάνω κάτω το ίδιο.
Αυτό δεν ισχύει μόνο για τον Αρη. Ισχύει και για τον Σαράφη και για τον Ζαχαριάδη και για οποιαδήποτε προσωπικότητα του εργατικού - λαϊκού κινήματος, του Κομμουνιστικού Κινήματος.
Υπήρξε έντονη και συνεχίζεται η προσπάθεια - επίθεση να παρουσιάσουν το ΕΑΜ και τις οργανώσεις του (και πάνω απ' όλα το ΚΚΕ) ως φορείς της αιματηρής βίας εναντίον αθώων! Αυτή η αντικομμουνιστική ιδεολογική επίθεση «ανανεώθηκε» τα τελευταία 10 - 15 χρόνια και αποτελεί στοιχείο της «αναθεώρησης» της ιστορίας. Τη χοντροκομμένη προπαγάνδα του «κονσερβοκουτιού», με το οποίο ο ΕΛΑΣ, η ΟΠΛΑ κ.ά. κατέσφαζαν (!) τους αντιπάλους τους για ιδεολογικούς λόγους, την έχει αντικαταστήσει «η άσκηση της βίας για τη μαζικοποίηση του ΕΑΜ»!! Στο όνομά της δικαιολογείται ως ανταποδοτική - αμυντική (!) η βία των «Ταγμάτων Ασφαλείας», στα οποία προσχώρησαν για αυτοπροστασία (!) τους από την «κόκκινη τρομοκρατία» και χιλιάδες κάτοικοι της υπαίθρου!...
Από την επίθεση, βεβαίως, δεν μπορούσε να εξαιρεθεί ο Αρης Βελουχιώτης. Αντίθετα, κατηγορήθηκε ως ο πρώτος υπεύθυνος σφαγών αθώων πολιτών...
Ετσι γράφει την ιστορία η αστική τάξη και οι συγγραφείς της: α) «Ξεχνώντας» τη βία που ασκεί η ίδια, το κράτος της και οι μηχανισμοί του, άλλοτε συγκαλυμμένα και άλλοτε με ωμό και ακραίο τρόπο. Ιδιαίτερα τη βία των χρόνων της Κατοχής, την οποία δεν ασκούσαν μόνο οι κατακτητές, αλλά και οι «σύμμαχοι» Εγγλέζοι και όλα τα αστικά κόμματα και το εγχώριο αστικό κράτος με τις κυβερνήσεις του, την αστυνομία, τις ένοπλες οργανώσεις κ.ά. Για παράδειγμα, δε θεωρούν βία (κι ας είναι της χειρίστης μορφής) το θάνατο από πείνα χιλιάδων και χιλιάδων ανθρώπων, την ίδια ώρα που οι Ελληνες μαυραγορίτες και αστοί πλούτιζαν! β) Καταδικάζοντας τη βία των καταπιεζομένων ως εγκληματική! Η βία της αστικής τάξης είναι και νόμιμη και δίκαιη! Των λαϊκών δυνάμεων είναι και παράνομη και άδικη!...
Και βεβαίως «ξεχνώντας» η αστική τάξη και μια σειρά συγγραφείς, ότι εκείνη εξόντωσε τον Αρη, μαζί με τους Εγγλέζους.
Η ταξική πάλη είναι πολύ σκληρή, ιδιαίτερα όταν πάρει μεγάλες διαστάσεις και φθάσει μέχρι την ένοπλη αναμέτρηση. Αρκεί μια μόνο ματιά στην αστική Γαλλική Επανάσταση (1789). Κι άλλη μια στην Παρισινή Κομμούνα (1871).
Αν αναφερθούμε ειδικότερα στην Πελοπόννησο, στους μήνες του 1944, θα πρέπει να θυμηθούμε τις σφαγές, τους εμπρησμούς και τους βιασμούς γυναικών από Ταγματασφαλίτες. Την ανελέητη πάλη που τα «Τάγματα Ασφαλείας» διεξήγαγαν κατά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, άρα και την «απάντηση» που τους δόθηκε από τον ΕΛΑΣ και στην περίοδο που βρισκόταν στην Πελοπόννησο ο Αρης Βελουχιώτης.
Στις «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 60χρονα από την Αντιφασιστική Νίκη των λαών» σημειώνεται: «Το ΚΚΕ έδωσε στον αγώνα χιλιάδες από τα καλύτερα παιδιά του. Δημιούργησε πρότυπα στάσης ζωής μέσα από ένα μαζικό ηρωισμό, που κλόνισε το αστικό πολιτικό σύστημα και οδήγησε τα αστικά κόμματα σε απομαζικοποίηση και ανυποληψία. Δεν μπόρεσε, ωστόσο, να διαμορφώσει τη στρατηγική που θα οδηγούσε προς την επαναστατική επίλυση του προβλήματος της εξουσίας».
Το ΚΚΕ διαμόρφωσε τη στρατηγική του υιοθετώντας την ύπαρξη ενός μεταβατικού σταδίου εθνικής ανεξαρτησίας και αστικοδημοκρατικής εξέλιξης, πριν από την επαναστατική ανατροπή της αστικής τάξης και το πέρασμα στην εργατική εξουσία. Κι αυτό, ανεξάρτητα από την ποικιλία των χαρακτηρισμών που χρησιμοποίησε (αστικοδημοκρατική επανάσταση, ομαλή δημοκρατική εξέλιξη της πολιτικής ζωής κ.ά.). Σε αυτή τη γραμμή ήταν δρομολογημένη και η πολιτική σκέψη του Αρη και όταν επέλεγε την ένοπλη πάλη, εκφράζοντας διαφοροποιήσεις, όχι ασήμαντες, στην τακτική. Στόχος και του Αρη ήταν η λεγόμενη δημοκρατική πορεία, μέσα από ελεύθερες εκλογές που θα τις διεξήγαγε αντιπροσωπευτική κυβέρνηση.
Το ζήτημα στο οποίο ο Αρης είχε δίκιο, ήταν η αντίθεσή του στη «Συμφωνία της Βάρκιζας» (12 Φλεβάρη 1945), δηλαδή στον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, καθώς και στην εκτίμηση του ρόλου των Εγγλέζων, γεγονός ασφαλώς σημαντικό. Ομως αυτή η αντίθεση δεν οδηγούσε από μόνη της και σε άλλη στρατηγική. Η ένοπλη πάλη δεν είναι κατ' ανάγκη και από μόνη της επαναστατική. Η ένοπλη πάλη είναι μέσο για την επίτευξη του στόχου. Επανάσταση - και τώρα και πάντα στο παρελθόν - σημαίνει την ανατροπή της εξουσίας που αντιστοιχεί στις κυρίαρχες σχέσεις παραγωγής ή της εξουσίας που αντιστοιχούσε σε παρωχημένες σχέσεις παραγωγής. Στον καπιταλισμό, με άλλα λόγια, σημαίνει την εργατική εξουσία που ανατρέπει την αστική και κοινωνικοποιεί τα μέσα παραγωγής, εξαλείφοντας έτσι την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Στην 11η Ολομέλεια της ΚΕ ο Αρης απέστειλε επιστολή με την οποία την καλούσε να καταγγείλει τη «Συμφωνία της Βάρκιζας». Ανέλυε την κατάσταση, όπως ο ίδιος την εκτιμούσε, και κατέληγε με την υπογράμμιση των δυνατοτήτων που υπήρχαν, καθώς και των λαϊκών διαθέσεων, που σημείωνε ότι βρίσκονταν, κατά τη γνώμη του, σε υψηλό επίπεδο. Ταυτόχρονα ασκούσε στην ΚΕ, για τις αποφάσεις και τους χειρισμούς της, βάσιμη κριτική, παρά τις υπερβολές και το υπεροπτικό ύφος με το οποίο τη διατύπωσε.
Εχει σημασία, όσον αφορά σε αυτή την επιστολή, να παραθέσουμε απόσπασμά της, προκειμένου να καταδειχτεί η σκοπιά από την οποία ο Αρης έβλεπε την πολιτική της Σοβιετικής Ενωσης. Εγραψε: «Η Σοβιετική Ενωση, όπως πρέπει να σας είναι γνωστό, δεν μπορεί να κάνει "ελληνική" πολιτική, ούτε Σέρβικη, ούτε Βουλγάρικη, ούτε Ρούσικη ακόμα πολιτική. Κάνει πολιτική παγκόσμιας επανάστασης, και δεν είναι διατεθειμένη ούτε και κατ' ελάχιστο να τη διακινδυνεύσει για το μικρό αυτό ποσοστό της ανθρωπότητας που λέγονται Ελληνες, που οι ίδιοι - διά των ηγετών τους - οδηγήθηκαν στη νέα σκλαβιά, και που στο κάτω - κάτω αργά ή γρήγορα μετά την πλήρη νίκη της πολιτικής της παγκόσμιας επανάστασης η ΣΕ δεν μπορεί παρά να 'ναι στο πλευρό του σοσιαλισμού». (Αρχείο ΚΚΕ).
Είναι αυτή μια απάντηση δοσμένη από τον ίδιο, σε όσους, ακόμη και σήμερα, ισχυρίζονται ότι ο Αρης πήγε ενάντια στη διεθνιστική αντίληψη και ήταν, λίγο πολύ, «εθνοκεντρικός»!...
Είναι φανερό ότι η «Συμφωνία της Βάρκιζας» βάραινε αποφασιστικά πάνω στο ΚΚΕ και στο ΕΑΜ. Αυτό καθόρισε και τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στον Αρη, ο οποίος παραβίασε εμπράκτως μια κορυφαίας σημασίας «Συμφωνία», την οποία είχε υπογράψει το ίδιο του το Κόμμα.
Οπως έδειξαν τα γεγονότα που ακολούθησαν, η «Συμφωνία της Βάρκιζας» δε νομιμοποιήθηκε στη συνείδηση του μεγάλου τμήματος του ΕΑΜικού κινήματος και του ΚΚΕ. Επαιξε ασφαλώς βασικό ρόλο σε αυτό το μεταβαρκιζιανό όργιο τρομοκρατίας που μεθόδευσαν το αστικό κράτος και ο ξένος παράγοντας κατά των ΚΚΕ - ΕΑΜ. Με εξαίρεση την αρχική τοποθέτηση του Ν. Ζαχαριάδη, ότι η Βάρκιζα αποτελούσε σωστή πολιτική πράξη (κάτι που μόνο ως τακτικισμός μπορεί να ερμηνευτεί), καθώς και του Γ. Σιάντου, τα μετέπειτα καθοδηγητικά όργανα του ΚΚΕ καταδίκασαν τη «Συμφωνία». Είναι μάλιστα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό το εξής: Η 2η Ολομέλεια της ΚΕ, που αποφάσισε την έναρξη του ένοπλου αγώνα (1946-1949), συγκλήθηκε στις 12 του Φλεβάρη 1946, δηλαδή την ίδια ημερομηνία που, ένα χρόνο πριν, είχε υπογραφτεί η «Συμφωνία της Βάρκιζας»...
Παράλληλα με τις ορθές επανατοποθετήσεις απέναντι στη «Συμφωνία», συνεχίστηκε επί μερικά χρόνια μια επιθετική κριτική στον Αρη για την περίοδο του ΕΛΑΣ και μετά τη Βάρκιζα, καθώς και μια πολεμική που συνοδευόταν και από ανοίκειους προσωπικούς χαρακτηρισμούς, όπως έγινε στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (Οκτώβρης 1950).
Φαίνεται ότι στο ΚΚΕ κυριάρχησαν δύο πράγματα. Η ιδεολογική διαπάλη που διεξαγόταν για τη στρατηγική του Κόμματος και που πήρε οξύτατη μορφή, όπως και η αντίδραση του Αρη, η οποία δε συνιστούσε απλή έκφραση διαφορετικής γνώμης που ο καθένας δικαιούται να έχει και να διεκδικεί την υιοθέτησή της από τα όργανα του ΚΚΕ. Η έμπρακτη αντίθεση του Αρη αποτελούσε παραβίαση των θεμελιωδών αρχών συγκρότησης και λειτουργίας του ΚΚΕ, του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού συγκεκριμένα, δίχως τον οποίο δεν μπορεί να υπάρξει Κομμουνιστικό Κόμμα. Και βέβαια, το ΚΚΕ δε βρισκόταν το 1945 σε κατάσταση κρίσης και αποσύνθεσης, όπως βρέθηκε το 1989 - 1991, παρότι στις γραμμές του η διαπάλη για τη Βάρκιζα ήταν και τότε έντονη, έστω κι αν δεν είχε εκφραστεί στο καθοδηγητικό όργανο του ΚΚΕ. Μπορούσε, λοιπόν, να είχε πάρει και η αντιπαράθεση άλλο χαρακτήρα.
Σε κάθε περίπτωση η λαϊκή ανάταση εκείνων των χρόνων προσφέρεται και για δικαιολογημένη περηφάνια και για την εξαγωγή διδαγμάτων αναγκαίων, άρα χρήσιμων, για την ταξική πάλη σήμερα.
Του
Μάκη ΜΑΪΛΗ
Μάκη ΜΑΪΛΗ
==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.