«Gett», η ταινία που δίχασε το Ισραήλ για το διαζύγιο
Στο Ισραήλ, δεν αναγνωρίζεται ο πολιτικός γάμος, πόσω μάλλον το διαζύγιο. Μόνο οι ραβίνοι νομιμοποιούν έναν γάμο και, αν χρειαστεί, τη διάλυση του. Όμως στην τελευταία περίπτωση χρειάζεται η συναίνεση του συζύγου, ο οποίος έχει μεγαλύτερη εξουσία ακόμα και από τους δικαστές. Η Viviane Amsalem κάνει αιτήσεις διαζυγίου για τρία ολόκληρα χρόνια, όμως ο σύζυγος της Elisha δεν συμφωνεί.
Σενάριο/ Σκηνοθεσία: Ronit & Shlomi Elkabetz
της Ιωάννας Παπαγεωργίου
Η ταινία «Το Διαζύγιο: Η Δίκη της Βίβιαν Αμσαλέμ» πραγματεύεται το ζήτημα της περί διαζυγίου νομοθεσίας στο Ισραήλ.
Στο Ισραήλ τη διάλυση ενός γάμου μπορούν να ορίσουν και να επισημοποιήσουν μόνο ραβίνοι. Ακόμα κι αυτοί, όμως, δεν έχουν απόλυτη εξουσία. Αυτή ανήκει αποκλειστικά στον σύζυγο, που είναι ο μόνος που θα συμφωνήσει ή όχι εντέλει να δώσει διαζύγιο. Ο άκαμπτος Ελίσα είναι ένας από αυτούς, που όσο κι αν αγωνίζονται, χρόνια και χρόνια, η σύζυγος του Βιβιάν, ο ικανός δικηγόρος της και οι – υπεύθυνοι για την υπόθεσή τους – ραβίνοι, αρνείται πεισματικά να συμφωνήσει…
Αυτό το υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα ξενόγλωσσης ταινίας (και επίσημη, αλλά άκαρπη, τελικά, πρόταση του Ισραήλ για το αντίστοιχο Όσκαρ) «Διαζύγιο» δεν είναι μια ταινία για όλους. ...
Δεξιοτεχνικά κινηματογραφημένο και μονταρισμένο, θεατρικών καταβολών σινεμά δωματίου, αποτελεί δύο ώρες ακούραστης… πάρλας (και μάλιστα σε μια ανυπόφορη ηχητικά γλώσσα, όπως – συγγνώμη, αλλά είναι – τα εβραϊκά) και λιγοστών, καίριων σιωπών. Προκύπτει, όμως, μια ταινία άκρως ικανοποιητική, πλούσια τροφή και για το μυαλό και το συναίσθημα, για όσους την επιλέξουν συνειδητά.
Γραμμένη και σκηνοθετημένη από τα αδέλφια Ελκαμπέτς (εκ των οποίων η Ρόνιτ πρωταγωνιστεί και ως Βιβιάν), αντλεί έμπνευση από την αληθινή ιστορία της μητέρας τους, για να σε κάνει αβίαστα κοινωνό μιας εξίσου τραγικής και κωμικής, τραγελαφικής και εξουθενωτικής (όσο ακριβώς και η προσπάθεια της Βιβιάν να απελευθερωθεί) ιστορίας. Μιας ιστορίας που αν και εξελίσσεται σχεδόν ολόκληρη μέσα στο λιτό, «ξερακιανό» δωμάτιο ενός θρησκευτικού δικαστηρίου είναι συναρπαστική, μιας κι έχει μπόλικο σασπένς (καθώς οι μέρες, οι εβδομάδες, οι μήνες και τα χρόνια περνούν απρόβλεπτα, κι όσο νομίζεις ότι έφτασες σε μια κατάληξη, η επιμονή του Ελίσα κάνει πάλι, ξανά και ξανά την ανατροπή, κι αναρωτιέσαι για πόσο ακόμα θα αντέξει να αρνείται τη λογική τού αιτήματος της συζύγου του), ειλικρινή συγκίνηση (έτσι όπως η κάμερα «κολλάει» πάνω στο πρόσωπο κυρίως της Βιβιάν, αλλά και του Ελίσα, και το αφουγκράζεται σπιθαμή προς σπιθαμή, ακόμα και όταν το συλλαμβάνει εγκλωβισμένο, παγιδευμένο, πίσω από την πλάτη του δικηγόρου καθενός, ή από το άχρωμο, παγερό και αδιάφορο, λερωμένο λευκό τού τοίχου), αλλά και πολλή, γνήσια και λυτρωτική πλάκα (κυρίως όταν προσέρχονται ως μάρτυρες οι συγγενείς της Βιβιάν – ειδικά η αθυρόστομη, όλο φρου-φρου και αρώματα, αλλά ατρόμητα ικανή να λέει τα πράγματα με το όνομά τους νύφη της, Ραχήλ)!
Και μην κάνεις το λάθεις να παρεξηγήσεις τούτη την ανορθόδοξη, εναλλακτική dramedy ως φεμινιστικό μανιφέστο. Μπορεί η Βιβιάν και ο αγώνας της να βγαίνουν μπροστά, αλλά στην πραγματικότητα αυτή είναι μια ταινία για κάθε, περισσότερο ή λιγότερο, καταπιεσμένο (από τη θρησκευτική και κοινωνική παράδοση) ανθρώπινο ον – γιατί δεν χρειάζεται να περιμένεις την τελευταία, απέλπιδα υπόσχεση που ζητά ο Ελίσα, για να καταλάβεις πως και αυτός είναι ένας οικτρά καταπιεσμένος άνθρωπος, όπως εξάλλου και οι ραβίνοι απέναντι του, που δεν μπορούν να δώσουν λύση, όσο πιστοί κι αν παραμένουν στους δέοντες κανόνες τού δόγματός τους). Είναι επίσης μια ταινία για το εν δυνάμει αγεφύρωτο χάος μεταξύ τού φαίνεσθαι και του είναι ενός γάμου, για το πόσο ανθυγιεινή και επικίνδυνη μπορεί να γίνει η – καλά και σώνει – άρρηκτη σχέση μεταξύ εκκλησίας και πολιτείας, και μία ακόμη απόδειξη πως χωρίς χιούμορ, (αυτο)σαρκασμό και – απόπειρα έστω για – αυτοκριτική η ζωή δεν παλεύεται και ο κόσμος δεν προχωρά. Δεν εξελίσσεται.
Παίζουν: Ronit Elkabetz, Simon Abkarian
Η Βιβιάν Αμσαλέμ βρίσκεται σε διάσταση με τον σύζυγό της, ο οποίος δεν δέχεται παρ’ όλα αυτά να της δώσει διαζύγιο. Καθώς ο θρησκευτικός νόμος απαιτεί σε αυτές της περιπτώσεις τη συναίνεση του συζύγου, το δικαστήριο των ραβίνων αδυνατεί για χρόνια να βρει λύση. Η Βίβιαν όμως επιμένει, επιστρέφοντας κάθε φορά με μια καινούργια αίτηση.
ΚΡΙΤΙΚΗ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ
Με το Διαζύγιο ολοκληρώνεται η τριλογία των αδελφών Έλκαμπετζ με θέμα την αγωνιώδη προσπάθεια μιας γυναίκας να χωρίσει από τον άνδρα της. Εδώ παρακολουθούμε μια δίκη που μοιάζει με φάρσα, αλλά δυστυχώς εκτυλίσσεται στη σημερινή εποχή και είναι κανονικό μαρτύριο, καθώς, σύμφωνα με τον ισχύοντα εβραϊκό νόμο, ο σύζυγος πρέπει να δώσει τη συγκατάθεσή του, ειδάλλως οι δικαστές είναι αναγκασμένοι να τον σεβαστούν, για να μη χαλάσει η παραδοσιακή «αρμονία της εστίας».
Οι Έλκαμπετζ σοφά εναλλάσσουν την τραγωδία με την κωμωδία, τον κατανυκτικό σεβασμό προς το δικαστήριο με την οργισμένη αυτογελοιοποίησή του σε έναν παροξυσμό αναχρονιστικής παρωδίας, την αξιοπρέπεια μιας γυναίκας που όλοι γνωρίζουν πως έχει δίκιο με τον κοινωνικό ευνουχισμό της και τη διαπόμπευση της επιθυμίας της για ένα καλύτερο αύριο.
Η αλήθεια είναι πως το ισραηλινό κράτος διαθέτει έντονα στοιχεία θεοκρατίας (που μπερδεύονται με την επίσης έντονη, κοσμική πλευρά του) και το Διαζύγιο ρίχνει φως σε ένα ουσιαστικό πρόβλημα που δεν αφορά μόνο μια ανεκδοτολογικά ενδιαφέρουσα δικανική λεπτομέρεια αλλά τον τρόπο που οι συντηρητικοί, θρησκευόμενοι πολίτες –και είναι περισσότεροι από όσους φαντάζεστε– βλέπουν και μεταχειρίζονται τις γυναίκες το 2015.
Οι Έλκαμπετζ κρατούν την αγωνία και δίνουν ίσες ευκαιρίες στους χαρακτήρες να πείσουν τους θεατές, σαν να βρίσκονται ακόμη και οι δικαστές σε δίκη, με τα συναισθηματικά και τα λογικά επιχειρήματά τους, σε μια παρατεταμένη διαδικασία που δεν θα μπορούσε παρά να καταντήσει διαπραγμάτευση.
Η συν-σκηνοθέτις Ρόνιτ Έλκαμπετζ είναι αξιοθαύμαστη στον ρόλο της ενάγουσας Βιβιάν, μιας γυναίκας με εντυπωσιακά, έντονα χαρακτηριστικά, που χρησιμοποιεί το πρόσωπό της πότε σαν ναό για να προσευχηθεί και πότε σαν όπλο για να επιτεθεί. (lifo.gr)
Μια «φωνή αντίδρασης» σε ένα κοσμικό κράτος
«Gett», η ταινία που δίχασε το Ισραήλ για το διαζύγιο
«Θέλω έναν νέο νόμο για τα διαζύγια στο Ισραήλ. Αυτός είναι ο στόχος μου» δηλώνει σε συνέντευξή του στη New York Times, ο Σλόμι Ελκαμπέτς, ο ένας εκ των δυο δημιουργών της ταινίας Το διαζύγιο: Η δίκη της Βίβιαν Αμσαλέμ. H ταινία πραγματεύεται το ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα της απουσίας πολιτικού διαζυγίου από την ισραηλινή νομοθεσία. Το δικαστήριο των ραβίνων είναι αυτό που αποφασίζει για την έγκριση του διαζυγίου και αυτό μόνο εάν ο άνδρας δώσει την συγκατάθεσή του.
Η ταινία γράφτηκε και σκηνοθετήθηκε από τα δυο αδέρφια Ρόνιτ και Σλόμι Ελκαμπέτς. Ο τελευταίος μιλά για τη δυναμική που έχει η συνεργασία με την μεγαλύτερη κατά εννέα χρόνια αδελφή του (που υποδύεται την Βίβιαν Αμσαλέμ), καθώς και για την έντονη επιθυμία του για κοινωνική αλλαγή στο Ισραήλ.
Η πρώτη ταινία (To take a wife) πραγματεύεται την επιθυμία της Βίβιαν να εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία. Στη δεύτερη (The seven days) ο σύζυγος γίνεται ιδιαίτερα φορτικός, ενώ στο τρίτο μέρος, η ηρωίδα προσπαθεί να λάβει το πολυπόθητο διαζύγιο, που θα την «απελευθερώσει». Το θέμα της, η ανδροκρατούμενη ισραηλινή κοινωνία, ήταν η αφορμή να ξεκινήσει στο Ισραήλ μια «παθιασμένη» συζήτηση γύρω από την αλλαγή των περιοριστικών νόμων που αφορούν το διαζύγιο.
Το «Gett» είναι το έγγραφο που, υπό τον εβραϊκό θρησκευτικό νόμο, κατοχυρώνει ένα διαζύγιο στο Ισραήλ και που ο άνδρας πρέπει να επιθυμεί να το χορηγήσει στη σύζυγό του. Η Βίβιαν Αμσαλέμ, είναι μια κομμώτρια που αγωνίζεται επί πέντε χρόνια να πείσει τους συντηρητικούς ραβίνους να ασκήσουν επιρροή στον σύζυγό της και να την αφήσει επιτέλους «ελεύθερη». Η ηρωίδα είναι έρμαιο των διαθέσεων του άντρα της και πρέπει να τα «βάλει» με την πατριαρχική λογική των δικαστών, που μετρά χιλιάδες χρόνια ζωής.
«Αυτή είναι η κατάσταση στο Ισραήλ για τις γυναίκες σήμερα» αναγνωρίζει ο Σλόμι Ελκαμπέτς. «Για να αλλάξει αυτό και για να εφαρμοστεί ένας εναλλακτικός νόμος που θα επιτρέπει στις γυναίκες να ‘ελευθερώνονται’ όταν το επιθυμούν, πρέπει να ακολουθήσει μια τεράστια διαδικασία νοητικής αλλαγής στην κοινωνία». «Θέλω έναν νέο νόμο στο Ισραήλ. Αυτός είναι ο στόχος μου και αυτό είναι που εύχομαι». Παράλληλα, προσθέτει ότι «χρειαζόμαστε ένα νόμο αστικού δικαίου, που θα αποτραβήξει τη διαδικασία των διαζυγίων από τα θρησκευτικά δικαστήρια».
«Η Βίβιαν έχει εξαντληθεί από το σύστημα», τονίζει ο δημιουργός, ενώ επισημαίνει ότι υπάρχουν πολλές ανάλογες υποθέσεις στο Ισραήλ, κάποιες από τις οποίες «τραβούν» 16 ή 20 χρόνια. «Το τρίτο μέρος της τριλογίας είναι εμπνευσμένο από τη μητέρα μας. Χρησιμοποίησα και ανέδειξα πτυχές της ζωής της, χωρίς όμως να είναι οι ταινίες αυτοβιογραφικές».
«Οι γονείς μου γεννήθηκαν στο Μαρόκο, εκεί παντρεύτηκαν και ήρθαν στο Ισραήλ στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Έπρεπε, λοιπόν, να βάλουμε την υπάρχουσα κουλτούρα μας στην άκρη. Έπρεπε να σπρώξουμε μακριά τη γλώσσα μας, τις συνήθειες, το φαγητό, ο,τιδήποτε. Στο χτίσιμο της ύπαρξής μας σε αυτόν τον τόπο, ένα βασικό εργαλείο ήταν να σβήσουμε από τη μνήμη μας ο,τιδήποτε υπήρχε πριν».
Αναπόφευκτα η ταινία φαίνεται να είναι μια «φωνή αντίδρασης» σε ένα κοσμικό κράτος. «Είναι κατανοητό ότι η Βίβιαν δεν έχει καμιά ελπίδα απέναντι σε αυτή τη ‘μηχανή του συστήματος’. Πολεμά την ιστορία, ολόκληρη την ιστορία».
Ποια ήταν, όμως, η αντίδραση του Ισραήλ για το Gett; «Έχει πολύ ενδιαφέρον για μένα, ως δημιουργός ταινιών, το γεγονός ότι πολλές φορές που κάνεις μια ταινία που κατακρίνει την κοινωνία, ο κόσμος συνηθίζει να σε ‘σπρώχνει μακριά’. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, αισθάνομαι ότι όλοι έχουν "αγκαλιάσει" την ταινία. Το κοινό σπεύδει να την δει, είναι απίστευτο αυτό! Ακόμη και οι ραβίνοι την βλέπουν».
Η συνεργασία «αδελφικών» ντουέτων στο σινεμά είναι κάτι σύνηθες (αδελφοί Κοέν, αδελφοί Ταβιάνις), αλλά αδελφού και αδελφής, είναι κάτι που δεν συναντούμε συχνά. «Είμαστε πολύ κοντά με την αδελφή μου και ζούσαμε μαζί όταν γράφαμε το σενάριο. Νοικιάζαμε ένα διαμέρισμα. Εγώ εργαζόμουν στην κουζίνα, εκείνη στο σαλόνι και φωνάζαμε μεταξύ μας ‘έχω κάτι!’ όταν είχαμε μια ιδέα ή γράφαμε κάτι ενδιαφέρον», ενώ προσθέτει ότι «κάναμε τα πάντα μαζί για την ταινία, από την αρχή έως την ολοκλήρωση».
Ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης βρίσκεται πίσω από τις κάμερες, ενώ η αδελφή του είναι ηθοποιός. «Βασίζεται πάνω μου στο 100%», τονίζει ο ίδιος. «Κάνουμε μια σκηνή και με ρωτάει ‘το έκανα σωστά αυτό;’ ή ‘τι πιστεύεις για αυτό’; Συχνά, επικοινωνούμε και χωρίς λέξεις».
Είναι όμως αυτό το τρίτο αυτό μέρος, το τέλος της ιστορίας; «Δε νομίζω ότι αυτό είναι το τέλος. Θέλω να δω τη Βίβιαν σε 10, σε 20 χρόνια. Θέλω να την δω όταν είναι 65 ετών. Θέλω να τη δω ερωτευμένη», ενώ παραδέχεται ότι «είμαι γοητευμένος από αυτόν τον χαρακτήρα. Τροφοδοτεί την φαντασία μου ξανά και ξανά»..
Επιμέλεια: Μαρία Πετροπούλου - in.gr
==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.