Τι είναι, τέλος πάντων, αυτός ο ‘Ελληνας;

Πριν περίπου 77 χρόνια, ο Αμερικανός δικαστής Ν. Κέλλυ, έδωσε το ακόλουθο πορτραίτο του νεοέλληνα, πορτραίτο που βραβεύτηκε σε διεθνή διαγωνισμό της εποχής και δημοσιεύθηκε στην ''Εφημερίδα της Ουάσιγκτον'':
Προ του δικαστηρίου της αδεκάστου Ιστορίας ο Έλλην απεκαλύφθη ανέκαθεν κατώτερος των περιστάσεων, καίτοι από απόψεως διανοητικής κατείχε πάντοτε τα πρωτεία.
• Ο Έλλην είναι ευφυέστατος, αλλά και αισθηματίας, δραστήριος αλλά και αμέθοδος, φιλότιμος αλλά πλήρης προλήψεων, θερμόαιμος, ανυπόμονος, αλλά και πολεμιστής.
• Έκτισε τον Παρθενώνα και μερισθείς εκ της αίγλης του αφήκε βραδύτερον να γίνει στόχος οβίδων.
• Εθαύμασε τον Θεμιστοκλέα δια να τον αποπέμψει.
• Υπηρέτησε τον Αριστοτέλη δια να τον καταδιώξει.
• Έκτισε το Βυζάντιο δια να το εκτουρκεύσει.
• Έφερε το '21 δια να το διακυβεύσει.
• Εδημιούργησε το 1909 δια να το λησμονήσει.
• Ετριπλασίασε την Ελλάδα και παρ' ολίγον να την κηδεύσει.
• Κόπτεται την μίαν στιγμήν δια την αλήθειαν και την άλλην μισεί τον αρνούμενον να υπηρετήσει το ψεύδος.
• Παράδοξον πλάσμα, ατίθασσον, περίεργον, ημίκαλον, ημίκακον, ασταθές, αβέβαιων διαθέσεων, εγωπαθές και σοφόμωρον ο Έλλην.
Οικτήρετέ τον, θαυμάσατέ τον αν θέλετε, ταξινομήσατέ τον αν ημπορείτε.

Σημείωση: Το αρχικό κείμενο δημοσιεύθηκε από τη πρώτη εφημερίδα της Ουάσιγκτον που προκήρυξε διαγωνισμό με χρηματικές αμοιβές για το χαρακτηρισμό των διαφόρων λαών και της ψυχολογίας των.
Το διαγωνισμό παρακολούθησαν 1.000.000 αναγνώστες και με την ομόφωνη απόφαση 15μελούς επιτροπής επιστημόνων βραβεύθει ο Αμερικανός δικαστής Ν. Κέλλυ για το χαρακτηρισμό του Έλληνα.

Η απάντηση δημοσιεύθηκε σε Ελληνική εφημερίδα απ’τον Γιώργο Λασκαρίδη:

Εντιμότατε,
Πάνε μερικά χρόνια τώρα που κερδίσατε κάποιο βραβείο από διαγωνισμό της πρώτης εφημερίδας της Ουάσιγκτον, βρίζοντας τους Έλληνες. Όχι βέβαια καπηλικά, αφού είσθε άνθρωπος μορφωμένος, αλλά με τρόπο πολύ καθώς πρέπει, αν και κάπως παραμορφωμένο. Η μόρφωση και η παραμόρφωση φαίνεται ότι συμβαδίζουν. Άλλωστε το φταίξιμο δεν είναι ολότελα δικό σας. Σεις απλώς συμμετείχατε στο διαγωνισμό για το καταλληλότερο χαρακτηρισμό των διαφόρων λαών και της ψυχολογίας τους, με την προσδοκία φυσικά να κερδίσετε τιμές και δόξα, αυτήν που κανείς δεν μίσησε όπως και σεις μπορεί να μισήσατε τον πλούτο, ίσως και εμάς τους Έλληνες. Συνυπεύθυνη είναι και η 15μελής επιτροπή εξ επιστημόνων που σας βράβεψε και φυσικά και η πρώτη εφημερίδα της Ουάσιγκτον, η Πόστ ή η Σταρ, δεν ξέρω, δεν έχει σημασία. Κολιός και κολιός από το ίδιο βαρέλι.
Ας αφήσουμε όμως τις προεισαγωγές και ας έρθουμε στο προκείμενο ή μάλλον στο ίδιο το κείμενο του χαρακτηρισμού σας, που μας περνάει γενεές δεκατέσσερις, ή για την ακρίβεια, πολύ περισσότερες, αφού δεν περιορίζεται στον σύγχρονο Έλληνα, αλλά ξεκινά από τότε που αρχίζει και η ιστορία μας.
Για να είμαστε όμως ακριβοδίκαιοι πρέπει να ομολογήσουμε ότι ο χαρακτηρισμός σας έχει και ένα θετικό στοιχείο, αφού μας είδατε σαν γνήσιους απόγονους και των αρχαίων και των Βυζαντινών, κάτι που οι άλλοι πασχίζουν να μας το αρνηθούν, διαχωρίζοντας το ασύγκριτο παρελθόν από το σήμερα. Ψωροκώσταινα η Ελλάδα, προγονοπληξία η προσήλωση στο παρελθόν και άλλα, που αν τα απαριθμήσουμε, θα ήταν σαν να παραχωρούσαμε την θέση μας στους Γραικύλους.
Λέτε λοιπόν στο χαρακτηρισμό σας , ότι “Προ του δικαστηρίου της αδεκάστου ιστορίας, απεκαλύφθει ο Έλλην ανέκαθεν κατώτερος των περιστάσεων, καίτοι από απόψεως διανοητικής κατείχε πάντοτε τα πρωτεία”. Είναι λοιπόν “ανέκαθεν” ο Έλληνας κατώτερος των περιστάσεων αδέκαστε δικαστή. Εκτός ίσως από τις μάχες στον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες, την Σαλαμίνα, τον Γρανικό ποταμό, ή το έπος του Σαράντα που ασφαλώς θα το γνώρισες ως σύγχρονος. Δεν ξέρω πως το μετράτε το ύψος των περιστάσεων και το ανάστημα των Ελλήνων στην πατρίδα σας, ούτε πως ελέγχονται αγορανομικώς τα μέτρα και τα σταθμά σας. Εμείς εδώ έχουμε ένα καλό μάστορα. Ηρόδοτο το λεγόμενο, που τα μέτρησε, τα ζύγισε και τάβγαλε σωστά. Ή για να πούμε ανάποδα για σας και την επιτροπή σας, εμετρήθητε, εζυγίσθητε και ευρέθητε ελλιπείς. Ομολογούμε ότι ύστερα από μια τέτοια αρχή δεν μπορέσαμε να χαρούμε την ομολογία σας ότι από απόψεως διανοητικής ο Έλληνας κατείχε πάντοτε τα πρωτεία. Και συνεχίζετε στο κείμενό σας: “Ο Έλλην είναι ευφυέστατος, αλλά και οιηματίας, δραστήριος, αλλά και αμέθοδος, φιλότιμος, αλλά και πλήρης προλήψεων, θερμόαιμος, ανυπόμονος, αλλά και πολεμιστής”. Δεν ξέρω αν πάσχετε από λεξιθηρία και παρασυρθήκατε να κολλήσετε τους χαρακτηρισμούς τον έναν πλάι στον άλλον, ή αν ζυγίζετε καλά την κάθε σας λέξη για κάθε κουσούρι μας, πριν την κολλήσετε πλάι στο χάρισμα. Ευφυέστατος λοιπόν ο Έλληνας και οιηματίας, δηλαδή άνθρωπος με μεγάλη ιδέα του εαυτού του, που δεν θεωρεί κανέναν καλύτερό του. Ένα ελάττωμα που ασφαλώς θα συνέβαλλε στην δημιουργία του πολιτεύματος που εκείνος ανακάλυψε και χάρισε στον κόσμο, της Δημοκρατίας. Ένα πολίτευμα που κανείς δεν είναι καλύτερος από τον άλλον, όπως και σεις σαν Δικαστής θα πρέπει να το ξέρετε.
Αμέθοδος λοιπόν ο Έλληνας; Εμείς τον ξέρουμε και καλό νοικοκύρη και καλό οικογενειάρχη. Και δουλειές να στήση και να τις μεγαλώση. Και δική του αρχιτεκτονική έχει και πολεοδομία. Για πηγαίνετε στα νησιά μας… :Αν τώρα οι συμφορές έριξαν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες μαζωμένους στο ίδιο μέρος σε μια νύχτα, τι να πούμε για τη Νέα Υόρκη; Αν βέβαια κριτήριά σας είναι η μεθοδική λεηλασία του πλανήτου, τότε πάμε σε άλλη κατηγορία. Γιατί θα πρέπει να κρίνομε την μεθοδική τεχνολογία που μας γέμισε απόβλητα, κατάλοιπα και καυσαέρια και απειλεί να τινάξη τον πλανήτη μας στον αέρα. “Φιλότιμος, αλλά και πλήρης προλήψεων”. Δίκιο έχετε, αν στις προλήψεις μας περιλαμβάνεται η προσήλωση στην παράδοση, η λατρεία μας προς το παρελθόν, αυτή που μας ανέστησε. Πάντως όπχι περισσότερο προληπτικοί από τον μέσο παγκόσμιο όρο, καθόλου δεισιδαίμονας, ούτε μισαλλόδοξος, ούτε σατανιστής. Θερμόαιμος, ίσως, σαν καλός πολεμιστής που τον παραδέχεσθε ότι είναι και εν πάση περιπτώσει όχι εγκληματίας εν ψυχρώ. Ίσως και ανυπόμονος να χαρεί όσα του στέρησαν αιώνες δουλείας, ίσως ανυπόμονος να αποτινάξη τον ζυγό. Μια ανυπομονησία που είναι η αντίθετη της υπομονής του σκλάβου.
Και περνάμε στο ιστορικό μέρος του χαρακτηρισμού. Για τον Παρθενώνα, τον Σωκράτη, το Βυζάντιο, τον Βενιζέλο, αυτή η αδιάσπαστη ενότητα της ιστορίας μας που αναγνωρίζετε. Δεν έκτισε μόνο τον Παρθενώνα. Έκτισε άπειρα άλλα αριστουργήματα, που τα χάρηκε όσο μπόρεσε και ‘υστερα άλλοι του τα έκλεψαν. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν ο Παρθενώνας έγινε στόχος ερίδων –όπως λέτε- έχει όμως σημασία ότι έγινε στόχος του Μοροζίνη που τον τίναξε στον αέρα.
Δεν ανέδειξε τον Σωκράτη –όπως λέτε- για να παίξουμε και εμείς λίγο με τις λέξεις. Αναδείχθηκε μόνος του. Κι αν η θανάτωσή του βαρύνει μια μειοψηφία κακών συναδέλφων κριτών, κάτι που υπάρχει σε όλο το κόσμο, εσείς σα δικαστής θα πρέπει να ξέρετε ότι δεχόμενος να πιή το κώνειο ο Σωκράτης έγινε παγκόσμιο σύμβολο υπακοής εις τους νόμους της πατρίδος.
Δεν εθαύμασε τυφλά τον Θεμιστοκλή, τον αντέκρουσε πρώτα την παραμονή της Σαλαμίνας, με το δικαίωμα κρίσεως που του έδινε το ελεύθερο πνεύμα του. Άλλωστε ο Θεμιστοκλής δεν ήταν άρχοντας, ο Ξέρξης που τον υπάκουαν τυφλά οι ορδές του. Δεν καταλαβαίνετε ότι εκεί είναι το μυστικό της επιτυχίας;
Υπηρέτησε τον Αριστοτέλη, κι αν πάλι ένα μικρό ποσοστό τον κατεδίωξε, πάλι όμως Έλληνες ήταν εκείνοι που διατήρησαν το έργο του στους αιώνες και το παραδώσανε στους απογόνους τους και σε σας τον ίδιο, μαθαίνοντάς σας τι είναι η ανθρώπινη λογική.
Γέννησε τον Βενιζέλο και τον καταψήφισε αργότερα σαν δημοκρατικός λαός που είναι. Η άλλη λύση θα ήταν να τον ψήφιζε με ποσοστό 99,9% σε κάθε εκλογή. Αυτό που και σεις θα πρέπει να το βρίσκετε γελοίο.
Έκτισε το Βυζάντιο για να το εκτουρκίση. Όχι κι έτσι. Το Βυζάντιο αλώθηκε για πρώτη φορά από τους Φράγκους κι αν έπεσε στα χέρια των Τούρκων, ύστερα από 1100 χρόνια ιστορία δεν ήταν παρά η φυσιολογική παρακμή μιας αυτοκρατορίας. Πόσα χρόνια κράτησε η ρωμαϊκή, πόσα η βρεταννική, πόσα η γαλλική, πόσα οι άλλες; Πόσο θα κρατήση η αμερικανική;
Το εικοσιένα, ο πλέον άνισος αγώνας στην σύγχρονη Ιστορία, διακυβεύτηκε πολλές φορές, είναι αλήθεια. Λόγου χάρι στο Μεσολόγγι. Ή ακόμη όταν με την πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία συνέπραξε και ο Μπραΐμης. Σε μια εποχή που η γενοκτονία ήταν αναγνωρισμένη σαν μέσο καταστολής των εξεγέρσεων και η χώρα είχε περάσει δια πυρός κι σιδήρου. Γι αυτό δεν είπατε λέξη. Όσο για το 1909, το δημιούργησε, αλλά δε το λησμόνησε –όπως λέτε. Χρονολογικά ακολουθούν οι πόλεμοι του 12 -13 που τριπλασίασαν την Ελλάδα –όπως λέτε. Κι αν παρά λίγο να την κηδεύσει ας είναι καλά το “εμπάργκο” του καιρού εκείνου.
Το υπόλοιπο μέρος του χαρακτηρισμού είναι σκέτο υβρεολόγιο. Μας αποκαλείτε, μεταξύ ‘άλλων, ψεύτες, ημίκαλους και ημίκακους. Χωρίς καν την τόσο προσφιλή σας μέθοδο των ποσοστών και στατιστικών. Αλλά και χωρίς συνέπεια. Γιατί ξεχάσατε ότι στην αρχή μας λέγατε ότι από απόψεως διανοητικής ο Έλλην κατείχε πάντοτε τα πρωτεία και ότι είναι ευφυέστατος και καταλήγετε με τον χαρακτηρισμό του “σοφόμωρου”. Όταν αυτός που έχει τα διανοητικά πρωτεία είναι “σοφόμωρος” σκέψου τι είναι οι άλλοι και μεταξύ αυτών και ο κρίνων που από απόψεως διανοητικής –κατά την ομολογία του- έρχεται μια σκάλα πιο κάτω.
Ίσως μόνο η τελευταία φράση σας να είναι σωστή. Ταξινομήστε τον αν μπορείτε τον Έλληνα. Ναι, είναι αλήθεια, δεν μπορείτε να τον ταξινομήσετε. Δεν μοιάζει με κανένα άλλο λαό στον κόσμο.
Μοναδικός, χωρίς φυλετικούς, γλωσσικούς, ακόμη και θρησκευτικούς δεσμούς με άλλους λαούς, υπήρξε αριθμητικά κατώτερος –ένα στοιχείο που θα εξαφάνιζε οποιονδήποτε άλλο λαό στην Ιστορία. Αν συνεχίσουμε θα πάμε πολύ μακριά. Και δεν έχουμε την πρόθεση, ούτε τα μέσα. Άλλωστε ούτε καν θα καταδεχόμασταν να σας απαντούσαμε, αν δεν τον βλέπαμε τον χαρακτηρισμό σας δακτυλογραφημένο, φωτοτυπημένο, να κυκλοφορή και σήμερα ακόμη στην Αθήνα, καλλιεργώντας την ηττοπάθεια, τον Γραικυλισμό, το πλέγμα της μειονεξίας.

Θυμόμαστε μόνο κάτι στίχους του Καρυωτάκη από την “μικρή ασυμφωνία εις α μείζον”, που λένε:
Ά κύριε, κύριε Μαλακάση,
ποιος θα βρεθεί να μας δικάση,
μικρόν εμέ κι εσάς μεγάλο,
ίδια τον ένα με τον άλλο;

Ο Μαλακάσης δεν είναι ο γνωστός μας ποιητής, αλλά ένας “κοσμικός κύριος”, ίσως κάποιο φανταστικό πρόσωπο, ένας άνθρωπος για όλες τις χώρες και για όλες τις εποχές.

Savraki 6-3-2010

=====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"