Ιστορικό και Νομικό Υπόβαθρο της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Όψεις της Συμφωνίας ως προς το όνομα και τη χρήση του.
Στην ημερίδα που διοργάνωσε σε χρόνο-ρεκόρ και με μεγάλη επιτυχία το Επιστημονικό Συμβούλιο του υπουργείου Εξωτερικών για τις νομικές πτυχές της Συμφωνίας των Πρεσπών, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά νηφάλια, πολλές και διαφορετικές απόψεις για πλευρές της Συμφωνίας, με τη συμμετοχή 20 πανεπιστημιακών δασκάλων από πέντε ΑΕΙ της χώρας. Η ημερίδα χωρίστηκε σε τέσσερις συνεδρίες: «Ιστορικό και νομικό υπόβαθρο της Συμφωνίας των Πρεσπών», «Οψεις της Συμφωνίας ως προς το όνομα και τη χρήση του», «Ζητήματα εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών» και «Η Συμφωνία για τη διευθέτηση της διαφοράς: Ιθαγένεια και Γλώσσα – Αξιολόγηση».
Από τον χαιρετισμό του Χρήστου Ροζάκη, προέδρου του Επιστημονικού Συμβουλίου του υπουργείου Εξωτερικών:
Το μακεδονικό ζήτημα έχει ταλανίσει για δεκαετίες την Ελλάδα και με δική μας ευθύνη έχει οδηγήσει στην αναγνώριση της γειτονικής μας χώρας από 140 κράτη με το όνομα Μακεδονία.
Ας σημειώσουμε ότι και στην προσωρινή ονομασία, ΠΓΔΜ, το όνομα Μακεδονία παρουσιάζεται ως η τελευταία λέξη μιας σύνθετης ονομασίας.
Η μακρά εκκρεμότητα γύρω από την ονομασία, εκτός από τις αθρόες αναγνωρίσεις, είχε ως ...
αποτέλεσμα την αδυναμία ένταξης της γείτονος σε διεθνείς οργανισμούς, ειδικότερα στο ΝΑΤΟ, κάτι που οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας από το Διεθνές Δικαστήριο για παραβίαση της ενδιάμεσης συμφωνίας, που προέβλεπε ότι η Ελλάδα δεν θα εμπόδιζε την ένταξη της ΠΓΔΜ σε διεθνείς οργανισμούς με το προσωρινό της όνομα.
Η Ελλάδα ως γνωστόν απείλησε με βέτο τους εταίρους στο Βουκουρέστι αν απηύθυναν πρόσκληση της ΠΓΔΜ για ένταξη στους κόλπους του ΝΑΤΟ και φυσικά, εκτός αυτών, η ελληνική συμπεριφορά δηλητηρίαζε την ατμόσφαιρα όλα αυτά τα χρόνια και δημιουργούσε εχθρότητες και αντιπάθειες σε πολλά φιλικά κράτη που θα επιθυμούσαν την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ αλλά και στην Ε.Ε. για να αποσοβηθούν ορισμένα σενάρια διάλυσής της ή ακόμη και εγκλωβισμού της σε διαφορετικό από το δυτικό στρατόπεδο.
Η ελληνική αντίδραση στην ονομασία των Σκοπίων είχε παράπλευρες απώλειες. Η γειτονική μας χώρα, στη διάρκεια της διακυβέρνησής της από τον εθνικιστή Γκρούεφσκι, καλλιέργησε μια ιστορικά ανακόλουθη τακτική, εμπνέοντας τον λαό με προπαγάνδα για την καταγωγή του και συνδέοντάς τους με την αρχαία Μακεδονία και τα έπη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αγάλματα και ονοματοδοσίες που είχαν να κάνουν με τον μεγάλο στρατηλάτη κυρίευσαν το καθεστώς και έδωσαν την εντύπωση πως η σλαβική αυτή πλειοψηφία αποτελούσε την ευθεία συνέχεια με το πλούσιο αρχαιο-ελληνικό παρελθόν με το οποίο ουδεμία σχέση είχαν.
Η εμμονή της Ελλάδας στην άρνηση να δεχτεί μια σύνθετη ονομασία για πολλά χρόνια είχε ως αποτέλεσμα άκαρπες διαπραγματεύσεις με πρωτοβουλία του ΟΗΕ, που καρκινοβατούσαν και περιστρέφονταν γύρω από προτάσεις που όλες περιείχαν τη λέξη Μακεδονία ως μέρος μιας σύνθετης ονομασίας. Τελικά, με την κυβερνητική αλλαγή στη γειτονική χώρα και την απομάκρυνση της αδιάλλακτης και κακόπιστης κυβέρνησης Γκρούεφσκι, η ελληνική πλευρά αποφάσισε να διαπραγματευτεί σοβαρά με το νέο καθεστώς και να προχωρήσει στην αποδοχή μιας συμφωνίας που δέχεται τη σύνθετη ονομασία έναντι όλων, erga omnes, και περιέχει διατάξεις που περιλαμβάνουν συνταγματική αναθεώρηση με σκοπό την απάλειψη αλυτρωτικών ρυθμίσεων, όσων είχαν απομείνει, μετά την πρώτη συνταγματική αναθεώρηση που έγινε με την ευκαιρία της ενδιάμεσης συμφωνίας του 1995 και ρήτρες για την απάλειψη των συμβόλων εκείνων που συνδέουν τη Βόρεια Μακεδονία με ένα ξένο ως προς αυτήν ιστορικό παρελθόν.
Μίλτος Σαρηγιαννίδης,
επίκουρος καθηγητής της Νομικής του ΑΠΘ
Η συμφωνία ρυθμίζει το ζήτημα της υπηκοότητας και της ιθαγένειας, αλλά μέσω αυτού ρυθμίζει και το ζήτημα της εθνικότητας.
Εμφανιστήκαμε ως επισπεύδοντες με το επιχείρημα ότι 140 κράτη έχουν αναγνωρίσει τη γειτονική χώρα ως Μακεδονία, ενώ δεν είμαστε. Τα 140 κράτη που την αναγνώρισαν δεν σημαίνει ότι αναγνώρισαν τα ιστορικά χαλκεία που κατασκεύασε ο εθνικισμός της ΠΓΔΜ, ειδικά την περίοδο διακυβέρνησης Γκρούεφσκι.
Με την ενδιάμεση συμφωνία του 1995 η Ελλάδα επέβαλε τη διεθνή χρήση του ονόματος ΠΓΔΜ και με αυτό τον τρόπο εξασφάλισε ένα διαπραγματευτικό πλεονέκτημα.
Διαμόρφωσε μια ευρύτατη στήριξη και ανέτρεψε τα σχέδια της κυβέρνησης Γκρούεφσκι και εξουδετέρωσε τις έντονες αμερικανικές πιέσεις.
Πέτρος Λιάκουρας,
καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά
Οι έννομες συνέπειες της διεθνούς Συμφωνίας των Πρεσπών θα ξεκινήσουν από τη στιγμή που θα κυρωθεί η συμφωνία από την Ελλάδα. Η πρόσκληση του ΝΑΤΟ στην ΠΓΔΜ δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ένταξη στη βορειοατλαντική συμμαχία, γιατί αυτό θα γίνει μετά την κύρωση της συμφωνίας από την Ελλάδα.
Μόλις τεθεί σε ισχύ η συμφωνία, θα πρέπει η γειτονική χώρα να αρχίσει την προσαρμογή όλων των εγγράφων της, τα οποία πρέπει να αλλάξουν γρήγορα.
Το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» αφορά το σύνολο του κράτους, τα κρατικά όργανα, την τοπική αυτοδιοίκηση και όλους τους φορείς που ορίζονται διά νόμου, ακόμα και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Αυτό που αναγνωρίζει το Διεθνές Δίκαιο είναι μόνο η ιθαγένεια, δηλαδή η nationality. Δεν μπορεί ένα κράτος να πει σε ένα άλλο κράτος «σου αναγνωρίζω την εθνότητα». Η εθνότητα είναι υποκειμενικό στοιχείο που μπορεί να προσδιορίσει ο κάθε πολίτης και η ομάδα στην οποία ανήκει. Αυτό το οποίο ενδιαφέρει λοιπόν το Διεθνές Δίκαιο δεν είναι η εθνότητα αλλά μόνον η υπηκοότητα. Και γι’ αυτό, το μόνο έγγραφο ταυτότητας το οποίο έχει κάθε πολίτης όταν βγαίνει από τη χώρα του είναι το διαβατήριο, όπου δεν αναγράφεται παρά μόνο η ιθαγένεια.
Χάρης Παμπούκης,
καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η συμφωνία αυτή δεν ασχολήθηκε με θέματα εθνότητας, ούτε αναγνώριση, ούτε μη αναγνώριση. Ο,τι υπήρχε πριν υπάρχει και μετά.
Η Συμφωνία των Πρεσπών ασχολείται μόνο με το θέμα υπηκοότητα-ιθαγένεια, η οποία θα καταγράφεται ως Μακεδόνας/πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας. Η εθνότητα περιγράφεται με τον αγγλικό όρο ethnicity, ενώ ο όρος nationality, στην οποία αναφέρεται η συμφωνία, περιγράφει τον όρο ιθαγένεια-υπηκοότητα. Η αιτία της σύγχυσης που υπήρξε είναι ορολογικής φύσεως.
Η επιτυχία της συμφωνίας δεν μπορεί να κριθεί μονοσήμαντα νομικά, αλλά έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο το τι λέει αλλά και πώς θα τη μεταχειριστούμε. Η συμφωνία θα κριθεί και θα αναπνεύσει ιστορικά και δυναμικά.
Αντώνης Μπρεδήμας,
ομότιμος καθηγητής στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Είναι μια συμφωνία που κάνει πολλές παραχωρήσεις προς την Ελλάδα.
Αυτό που υπερέχει είναι η βούληση των ανθρώπων για το πού ανήκουν και ότι κανείς δεν μπορεί να τους επιβάλει την εθνότητά τους. Είναι δικό τους θέμα ο αυτοπροσδιορισμός.
Μέχρι το 1945 οι κάτοικοι της περιοχής ήταν βουλγαρίζοντες, όμως το 1945 έγινε μια τεχνητή κατασκευή και έθνους και εθνότητας, και από τη στιγμή που οι ίδιοι αποδέχονται αυτήν την εθνότητα, μπορούν να την έχουν. Οσο και αν αυτό δεν συμφέρει εμάς, είναι μια πραγματικότητα.
Η συμφωνία δεν επιτρέπει τη δυνατότητα αναγνώρισης μακεδονικής μειονότητας στο ελληνικό κράτος.
Νίκος Ζάικος,
αναπληρωτής καθηγητής Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Η συμφωνία δεν αναγνωρίζει «έθνος». Η ύπαρξη ή η ανυπαρξία κάποιου έθνους είναι ανεξάρτητη από την αναγνώριση των επιμέρους κρατών. Η γλώσσα αναγνωρίζεται από τη νομοθεσία κάθε κράτους.
Η ανυπαρξία κάποιας γλωσσικής σχέσης μεταξύ της αρχαίας Μακεδονίας και της βόρειας γείτονος είναι φανερή και στο εξωτερικό αντιλαμβάνονται πλέον ότι η Μακεδονία και η ΠΓΔΜ είναι δυο τελείως διαφορετικά πράγματα. Οι προηγηθείσες μονομερείς αναγνωρίσεις του συνταγματικού ονόματος θα ανήκουν στην ιστορία.
Χρήστος Χρυσάνθης,
επίκουρος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι ελληνικά προϊόντα που κυκλοφορούν ήδη στις διεθνείς αγορές ως «μακεδονικά» δεν θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα και να προβλεφθεί τι είδους χρήση των όρων «Μακεδονία» και «μακεδονικό» θα κάνει ο βόρειος γείτονας.
Θα πρέπει να υπάρξει σχολαστική καταγραφή του επιχειρηματικού εμπορικού χάρτη σε κάθε χώρα και να μελετηθεί ποιες ονομασίες προέλευσης θα μπορούσαν να κατοχυρωθούν στο μέλλον. Ακόμη, να συσταθεί, εάν δεν υπάρχει ήδη, εθνικός φορέας που να παρακολουθεί ποια σήματα κατοχυρώνονται σε επίπεδο Ε.Ε. και διεθνώς.
Σπύρος Σφέτας,
καθηγητής στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας στο ΑΠΘ
Η παρουσία μας εδώ δεν έχει κομματικό χαρακτήρα. Στα εθνικά θέματα είμαστε υπεράνω.
Επί 27 χρόνια είχαμε έναν ανήφορο με πολλές μεταπτώσεις, παλινωδίες, αλλαγές και τελικά καταλήξαμε σε μια συμφωνία που είναι ό,τι καλύτερο μπορούσε να επιτευχθεί. Τα αρνητικά δεν είναι τόσο επώδυνα που να εγκυμονούν εθνικούς κινδύνους γιατί καλύφθηκαν οι κόκκινες γραμμές που είχαμε.
Ο πληθυσμός χρησιμοποιεί την τοπική ταυτότητα «Μακεδών» για να απαλλαγεί από τον σερβοβουλγαρικό ανταγωνισμό, αλλά μετά το 1944 υπάρχει μια νέα γενιά που δεν έχει βιώσει αυτόν τον ανταγωνισμό. Η συμφωνία είναι ισορροπημένη. Οριοθετούνται τα ζητήματα ταυτότητας και δεν υπάρχουν εθνικοί κίνδυνοι.
Ιάκωβος Μιχαηλίδης,
καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Η Συμφωνία των Πρεσπών απαντά κατά βάση θετικά στο ερώτημα «αν θέλουμε να υπάρχει το κράτος της ΠΓΔΜ».
Το Μακεδονικό ξεκίνησε ως γεωπολιτικό ζήτημα αλλά μετά το 1991, οπότε και διαλύθηκε η ενιαία Γιουγκοσλαβία, εξελίχθηκε σε σύγκρουση ταυτοτήτων. Οχι ανάμεσα σε Σλαβομακεδόνες και Βουλγάρους, όπως υπήρχε έως τότε, αλλά ανάμεσα στην ΠΓΔΜ και την Ελλάδα.
Ελπίζω ότι με τη συμφωνία θα κλείσει το κεφάλαιο της διαφιλονικίας γύρω από το όνομα και τα παραγόμενα από αυτό. Το πιο πιθανό όμως είναι ότι δεν θα βάλει οριστικά τελεία σε ένα ζήτημα που διαμορφώνει τις ισορροπίες στη νότια Βαλκανική για σχεδόν 150 χρόνια.
Ο λαϊκισμός απειλεί να σαρώσει τις κατακτήσεις της ευνομούμενης κοινωνίας των πολιτών. Σε τέτοιες περιπτώσεις αυτοί που πρώτοι πληρώνουν το τίμημα είναι τα αδύναμα κράτη. Ελπίζουμε να μη συμβεί στη δική μας περίπτωση, αφού σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το κόστος θα είναι βαρύ για όλους.
Θα πρέπει όλοι να συμβάλουμε να αποφευχθεί ένας νέος εθνικός διχασμός με άξονα ένα εθνικό ζήτημα.
Αγγελος Συρίγος,
αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Είναι τεράστιο βήμα ότι η Ελλάδα επέτυχε την αλλαγή του ονόματος, κάτι που έχει συμβεί μόνο άλλες δύο φορές στην παγκόσμια ιστορία. Ομως, αφήσαμε στους γείτονες το ιδεολόγημα του έθνους των Μακεδόνων ζωντανό, και αυτό είναι το βασικό πρόβλημα της συμφωνίας.
Ο όρος nationality μεταφράζεται και ως εθνικότητα, άρα τους δώσαμε το δικαίωμα να ονομάζονται Μακεδόνες. Θα έπρεπε να επιμείνουμε στον όρο citizenship και όχι nationality.
Στο ζήτημα της γλώσσας, θα έπρεπε να επιμείνουμε στον όρο Σλαβομακεδονική ή στον όρο Makedonski.
Εχουμε κάνει σημαντική υποχώρηση στο θέμα της ένταξης στο ΝΑΤΟ, γιατί η συμφωνία δεν προβλέπει ότι το Πρωτόκολλο της ένταξης θα αρχίσει να υλοποιείται μόλις ολοκληρωθεί η κύρωση της συμφωνίας από την Ελλάδα. Αντίθετα, δίνει τη δυνατότητα υλοποίησης του Πρωτοκόλλου μόλις η ΠΓΔΜ ολοκληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη συμφωνία, ακόμα και αν η Ελλάδα δεν κυρώσει τελικά τη συμφωνία.
Μαριλένα Κοππά,
αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Το τέλος αυτής της αντιπαράθεσης σημαίνει πολύ περισσότερα από την επίλυση μιας απλής διαφοράς για το όνομα της χώρας. Η επίλυση του ονοματολογικού παρέχει τη δυνατότητα η εξωτερική πολιτική της χώρας στα Βαλκάνια να πάψει να είναι το άθροισμα των διμερών σχέσεων, άριστων, μέτριων ή δύσκολων με τα κράτη της περιοχής, και να αποκτήσει μια περιφερειακή διάσταση.
Για να γίνει αυτό, έπρεπε από μέρος του βαλκανικού προβλήματος να μεταβληθούμε σε διεκπεραιωτή των ευρωπαϊκών εξελίξεων και προοπτικά σε γέφυρα προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Μια περιφερειακή πολιτική με μικρούς αλλά εφικτούς στόχους, σε επίπεδο συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων, ανάπτυξης πολιτικών, διαχείρισης κοινών περιβαλλοντικών και οικονομικών προκλήσεων, ανάπτυξης συνεργιών σε συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους. Αυτή η διπλωματική ατζέντα δεν απαιτεί ένα ηγεμονικό εφαλτήριο.
Απαιτεί προσήλωση στους στόχους, επένδυση σε ανθρώπινους πόρους, συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, καταγραφή και αξιοποίηση της υφιστάμενης εμπειρίας. Μια νέα βαλκανική πολιτική δεν απαιτεί επανασχεδιασμό. Απαιτεί προσαρμογή στα νέα δεδομένα, τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα και μια Ελλάδα που δεν κυνηγά εφήμερο πλούτο και ανανέωση παραισθήσεων, αλλά βαθιές και στέρεες σχέσεις. Η επίλυση της διαφοράς με την ΠΓΔΜ είναι το πρώτο, καθοριστικό και αναγκαίο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
«Αυτοί που παριστάνουν τους υπερπατριώτες στην πραγματικότητα είναι προσκυνημένοι»
Δεκάδες πανεπιστημιακοί στηρίζουν τη συμφωνία των Πρεσπών
=====================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Όψεις της Συμφωνίας ως προς το όνομα και τη χρήση του.
Συντάκτης: Νικόλας Ζηργάνος
Αποσπάσματα ομιλιών στην ημερίδα για τις νομικές πτυχές της Συμφωνίας των ΠρεσπώνΣτην ημερίδα που διοργάνωσε σε χρόνο-ρεκόρ και με μεγάλη επιτυχία το Επιστημονικό Συμβούλιο του υπουργείου Εξωτερικών για τις νομικές πτυχές της Συμφωνίας των Πρεσπών, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά νηφάλια, πολλές και διαφορετικές απόψεις για πλευρές της Συμφωνίας, με τη συμμετοχή 20 πανεπιστημιακών δασκάλων από πέντε ΑΕΙ της χώρας. Η ημερίδα χωρίστηκε σε τέσσερις συνεδρίες: «Ιστορικό και νομικό υπόβαθρο της Συμφωνίας των Πρεσπών», «Οψεις της Συμφωνίας ως προς το όνομα και τη χρήση του», «Ζητήματα εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών» και «Η Συμφωνία για τη διευθέτηση της διαφοράς: Ιθαγένεια και Γλώσσα – Αξιολόγηση».
Από τον χαιρετισμό του Χρήστου Ροζάκη, προέδρου του Επιστημονικού Συμβουλίου του υπουργείου Εξωτερικών:
Το μακεδονικό ζήτημα έχει ταλανίσει για δεκαετίες την Ελλάδα και με δική μας ευθύνη έχει οδηγήσει στην αναγνώριση της γειτονικής μας χώρας από 140 κράτη με το όνομα Μακεδονία.
Ας σημειώσουμε ότι και στην προσωρινή ονομασία, ΠΓΔΜ, το όνομα Μακεδονία παρουσιάζεται ως η τελευταία λέξη μιας σύνθετης ονομασίας.
Η μακρά εκκρεμότητα γύρω από την ονομασία, εκτός από τις αθρόες αναγνωρίσεις, είχε ως ...
αποτέλεσμα την αδυναμία ένταξης της γείτονος σε διεθνείς οργανισμούς, ειδικότερα στο ΝΑΤΟ, κάτι που οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας από το Διεθνές Δικαστήριο για παραβίαση της ενδιάμεσης συμφωνίας, που προέβλεπε ότι η Ελλάδα δεν θα εμπόδιζε την ένταξη της ΠΓΔΜ σε διεθνείς οργανισμούς με το προσωρινό της όνομα.
Η Ελλάδα ως γνωστόν απείλησε με βέτο τους εταίρους στο Βουκουρέστι αν απηύθυναν πρόσκληση της ΠΓΔΜ για ένταξη στους κόλπους του ΝΑΤΟ και φυσικά, εκτός αυτών, η ελληνική συμπεριφορά δηλητηρίαζε την ατμόσφαιρα όλα αυτά τα χρόνια και δημιουργούσε εχθρότητες και αντιπάθειες σε πολλά φιλικά κράτη που θα επιθυμούσαν την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ αλλά και στην Ε.Ε. για να αποσοβηθούν ορισμένα σενάρια διάλυσής της ή ακόμη και εγκλωβισμού της σε διαφορετικό από το δυτικό στρατόπεδο.
Η ελληνική αντίδραση στην ονομασία των Σκοπίων είχε παράπλευρες απώλειες. Η γειτονική μας χώρα, στη διάρκεια της διακυβέρνησής της από τον εθνικιστή Γκρούεφσκι, καλλιέργησε μια ιστορικά ανακόλουθη τακτική, εμπνέοντας τον λαό με προπαγάνδα για την καταγωγή του και συνδέοντάς τους με την αρχαία Μακεδονία και τα έπη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αγάλματα και ονοματοδοσίες που είχαν να κάνουν με τον μεγάλο στρατηλάτη κυρίευσαν το καθεστώς και έδωσαν την εντύπωση πως η σλαβική αυτή πλειοψηφία αποτελούσε την ευθεία συνέχεια με το πλούσιο αρχαιο-ελληνικό παρελθόν με το οποίο ουδεμία σχέση είχαν.
Η εμμονή της Ελλάδας στην άρνηση να δεχτεί μια σύνθετη ονομασία για πολλά χρόνια είχε ως αποτέλεσμα άκαρπες διαπραγματεύσεις με πρωτοβουλία του ΟΗΕ, που καρκινοβατούσαν και περιστρέφονταν γύρω από προτάσεις που όλες περιείχαν τη λέξη Μακεδονία ως μέρος μιας σύνθετης ονομασίας. Τελικά, με την κυβερνητική αλλαγή στη γειτονική χώρα και την απομάκρυνση της αδιάλλακτης και κακόπιστης κυβέρνησης Γκρούεφσκι, η ελληνική πλευρά αποφάσισε να διαπραγματευτεί σοβαρά με το νέο καθεστώς και να προχωρήσει στην αποδοχή μιας συμφωνίας που δέχεται τη σύνθετη ονομασία έναντι όλων, erga omnes, και περιέχει διατάξεις που περιλαμβάνουν συνταγματική αναθεώρηση με σκοπό την απάλειψη αλυτρωτικών ρυθμίσεων, όσων είχαν απομείνει, μετά την πρώτη συνταγματική αναθεώρηση που έγινε με την ευκαιρία της ενδιάμεσης συμφωνίας του 1995 και ρήτρες για την απάλειψη των συμβόλων εκείνων που συνδέουν τη Βόρεια Μακεδονία με ένα ξένο ως προς αυτήν ιστορικό παρελθόν.
Μίλτος Σαρηγιαννίδης,
επίκουρος καθηγητής της Νομικής του ΑΠΘ
Η συμφωνία ρυθμίζει το ζήτημα της υπηκοότητας και της ιθαγένειας, αλλά μέσω αυτού ρυθμίζει και το ζήτημα της εθνικότητας.
Εμφανιστήκαμε ως επισπεύδοντες με το επιχείρημα ότι 140 κράτη έχουν αναγνωρίσει τη γειτονική χώρα ως Μακεδονία, ενώ δεν είμαστε. Τα 140 κράτη που την αναγνώρισαν δεν σημαίνει ότι αναγνώρισαν τα ιστορικά χαλκεία που κατασκεύασε ο εθνικισμός της ΠΓΔΜ, ειδικά την περίοδο διακυβέρνησης Γκρούεφσκι.
Με την ενδιάμεση συμφωνία του 1995 η Ελλάδα επέβαλε τη διεθνή χρήση του ονόματος ΠΓΔΜ και με αυτό τον τρόπο εξασφάλισε ένα διαπραγματευτικό πλεονέκτημα.
Διαμόρφωσε μια ευρύτατη στήριξη και ανέτρεψε τα σχέδια της κυβέρνησης Γκρούεφσκι και εξουδετέρωσε τις έντονες αμερικανικές πιέσεις.
Πέτρος Λιάκουρας,
καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά
Οι έννομες συνέπειες της διεθνούς Συμφωνίας των Πρεσπών θα ξεκινήσουν από τη στιγμή που θα κυρωθεί η συμφωνία από την Ελλάδα. Η πρόσκληση του ΝΑΤΟ στην ΠΓΔΜ δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ένταξη στη βορειοατλαντική συμμαχία, γιατί αυτό θα γίνει μετά την κύρωση της συμφωνίας από την Ελλάδα.
Μόλις τεθεί σε ισχύ η συμφωνία, θα πρέπει η γειτονική χώρα να αρχίσει την προσαρμογή όλων των εγγράφων της, τα οποία πρέπει να αλλάξουν γρήγορα.
Το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» αφορά το σύνολο του κράτους, τα κρατικά όργανα, την τοπική αυτοδιοίκηση και όλους τους φορείς που ορίζονται διά νόμου, ακόμα και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Αυτό που αναγνωρίζει το Διεθνές Δίκαιο είναι μόνο η ιθαγένεια, δηλαδή η nationality. Δεν μπορεί ένα κράτος να πει σε ένα άλλο κράτος «σου αναγνωρίζω την εθνότητα». Η εθνότητα είναι υποκειμενικό στοιχείο που μπορεί να προσδιορίσει ο κάθε πολίτης και η ομάδα στην οποία ανήκει. Αυτό το οποίο ενδιαφέρει λοιπόν το Διεθνές Δίκαιο δεν είναι η εθνότητα αλλά μόνον η υπηκοότητα. Και γι’ αυτό, το μόνο έγγραφο ταυτότητας το οποίο έχει κάθε πολίτης όταν βγαίνει από τη χώρα του είναι το διαβατήριο, όπου δεν αναγράφεται παρά μόνο η ιθαγένεια.
Χάρης Παμπούκης,
καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η συμφωνία αυτή δεν ασχολήθηκε με θέματα εθνότητας, ούτε αναγνώριση, ούτε μη αναγνώριση. Ο,τι υπήρχε πριν υπάρχει και μετά.
Η Συμφωνία των Πρεσπών ασχολείται μόνο με το θέμα υπηκοότητα-ιθαγένεια, η οποία θα καταγράφεται ως Μακεδόνας/πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας. Η εθνότητα περιγράφεται με τον αγγλικό όρο ethnicity, ενώ ο όρος nationality, στην οποία αναφέρεται η συμφωνία, περιγράφει τον όρο ιθαγένεια-υπηκοότητα. Η αιτία της σύγχυσης που υπήρξε είναι ορολογικής φύσεως.
Η επιτυχία της συμφωνίας δεν μπορεί να κριθεί μονοσήμαντα νομικά, αλλά έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο το τι λέει αλλά και πώς θα τη μεταχειριστούμε. Η συμφωνία θα κριθεί και θα αναπνεύσει ιστορικά και δυναμικά.
Αντώνης Μπρεδήμας,
ομότιμος καθηγητής στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Είναι μια συμφωνία που κάνει πολλές παραχωρήσεις προς την Ελλάδα.
Αυτό που υπερέχει είναι η βούληση των ανθρώπων για το πού ανήκουν και ότι κανείς δεν μπορεί να τους επιβάλει την εθνότητά τους. Είναι δικό τους θέμα ο αυτοπροσδιορισμός.
Μέχρι το 1945 οι κάτοικοι της περιοχής ήταν βουλγαρίζοντες, όμως το 1945 έγινε μια τεχνητή κατασκευή και έθνους και εθνότητας, και από τη στιγμή που οι ίδιοι αποδέχονται αυτήν την εθνότητα, μπορούν να την έχουν. Οσο και αν αυτό δεν συμφέρει εμάς, είναι μια πραγματικότητα.
Η συμφωνία δεν επιτρέπει τη δυνατότητα αναγνώρισης μακεδονικής μειονότητας στο ελληνικό κράτος.
Νίκος Ζάικος,
αναπληρωτής καθηγητής Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Η συμφωνία δεν αναγνωρίζει «έθνος». Η ύπαρξη ή η ανυπαρξία κάποιου έθνους είναι ανεξάρτητη από την αναγνώριση των επιμέρους κρατών. Η γλώσσα αναγνωρίζεται από τη νομοθεσία κάθε κράτους.
Η ανυπαρξία κάποιας γλωσσικής σχέσης μεταξύ της αρχαίας Μακεδονίας και της βόρειας γείτονος είναι φανερή και στο εξωτερικό αντιλαμβάνονται πλέον ότι η Μακεδονία και η ΠΓΔΜ είναι δυο τελείως διαφορετικά πράγματα. Οι προηγηθείσες μονομερείς αναγνωρίσεις του συνταγματικού ονόματος θα ανήκουν στην ιστορία.
Χρήστος Χρυσάνθης,
επίκουρος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι ελληνικά προϊόντα που κυκλοφορούν ήδη στις διεθνείς αγορές ως «μακεδονικά» δεν θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα και να προβλεφθεί τι είδους χρήση των όρων «Μακεδονία» και «μακεδονικό» θα κάνει ο βόρειος γείτονας.
Θα πρέπει να υπάρξει σχολαστική καταγραφή του επιχειρηματικού εμπορικού χάρτη σε κάθε χώρα και να μελετηθεί ποιες ονομασίες προέλευσης θα μπορούσαν να κατοχυρωθούν στο μέλλον. Ακόμη, να συσταθεί, εάν δεν υπάρχει ήδη, εθνικός φορέας που να παρακολουθεί ποια σήματα κατοχυρώνονται σε επίπεδο Ε.Ε. και διεθνώς.
Σπύρος Σφέτας,
καθηγητής στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας στο ΑΠΘ
Η παρουσία μας εδώ δεν έχει κομματικό χαρακτήρα. Στα εθνικά θέματα είμαστε υπεράνω.
Επί 27 χρόνια είχαμε έναν ανήφορο με πολλές μεταπτώσεις, παλινωδίες, αλλαγές και τελικά καταλήξαμε σε μια συμφωνία που είναι ό,τι καλύτερο μπορούσε να επιτευχθεί. Τα αρνητικά δεν είναι τόσο επώδυνα που να εγκυμονούν εθνικούς κινδύνους γιατί καλύφθηκαν οι κόκκινες γραμμές που είχαμε.
Ο πληθυσμός χρησιμοποιεί την τοπική ταυτότητα «Μακεδών» για να απαλλαγεί από τον σερβοβουλγαρικό ανταγωνισμό, αλλά μετά το 1944 υπάρχει μια νέα γενιά που δεν έχει βιώσει αυτόν τον ανταγωνισμό. Η συμφωνία είναι ισορροπημένη. Οριοθετούνται τα ζητήματα ταυτότητας και δεν υπάρχουν εθνικοί κίνδυνοι.
Ιάκωβος Μιχαηλίδης,
καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Η Συμφωνία των Πρεσπών απαντά κατά βάση θετικά στο ερώτημα «αν θέλουμε να υπάρχει το κράτος της ΠΓΔΜ».
Το Μακεδονικό ξεκίνησε ως γεωπολιτικό ζήτημα αλλά μετά το 1991, οπότε και διαλύθηκε η ενιαία Γιουγκοσλαβία, εξελίχθηκε σε σύγκρουση ταυτοτήτων. Οχι ανάμεσα σε Σλαβομακεδόνες και Βουλγάρους, όπως υπήρχε έως τότε, αλλά ανάμεσα στην ΠΓΔΜ και την Ελλάδα.
Ελπίζω ότι με τη συμφωνία θα κλείσει το κεφάλαιο της διαφιλονικίας γύρω από το όνομα και τα παραγόμενα από αυτό. Το πιο πιθανό όμως είναι ότι δεν θα βάλει οριστικά τελεία σε ένα ζήτημα που διαμορφώνει τις ισορροπίες στη νότια Βαλκανική για σχεδόν 150 χρόνια.
Ο λαϊκισμός απειλεί να σαρώσει τις κατακτήσεις της ευνομούμενης κοινωνίας των πολιτών. Σε τέτοιες περιπτώσεις αυτοί που πρώτοι πληρώνουν το τίμημα είναι τα αδύναμα κράτη. Ελπίζουμε να μη συμβεί στη δική μας περίπτωση, αφού σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το κόστος θα είναι βαρύ για όλους.
Θα πρέπει όλοι να συμβάλουμε να αποφευχθεί ένας νέος εθνικός διχασμός με άξονα ένα εθνικό ζήτημα.
Αγγελος Συρίγος,
αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Είναι τεράστιο βήμα ότι η Ελλάδα επέτυχε την αλλαγή του ονόματος, κάτι που έχει συμβεί μόνο άλλες δύο φορές στην παγκόσμια ιστορία. Ομως, αφήσαμε στους γείτονες το ιδεολόγημα του έθνους των Μακεδόνων ζωντανό, και αυτό είναι το βασικό πρόβλημα της συμφωνίας.
Ο όρος nationality μεταφράζεται και ως εθνικότητα, άρα τους δώσαμε το δικαίωμα να ονομάζονται Μακεδόνες. Θα έπρεπε να επιμείνουμε στον όρο citizenship και όχι nationality.
Στο ζήτημα της γλώσσας, θα έπρεπε να επιμείνουμε στον όρο Σλαβομακεδονική ή στον όρο Makedonski.
Εχουμε κάνει σημαντική υποχώρηση στο θέμα της ένταξης στο ΝΑΤΟ, γιατί η συμφωνία δεν προβλέπει ότι το Πρωτόκολλο της ένταξης θα αρχίσει να υλοποιείται μόλις ολοκληρωθεί η κύρωση της συμφωνίας από την Ελλάδα. Αντίθετα, δίνει τη δυνατότητα υλοποίησης του Πρωτοκόλλου μόλις η ΠΓΔΜ ολοκληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη συμφωνία, ακόμα και αν η Ελλάδα δεν κυρώσει τελικά τη συμφωνία.
Μαριλένα Κοππά,
αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Το τέλος αυτής της αντιπαράθεσης σημαίνει πολύ περισσότερα από την επίλυση μιας απλής διαφοράς για το όνομα της χώρας. Η επίλυση του ονοματολογικού παρέχει τη δυνατότητα η εξωτερική πολιτική της χώρας στα Βαλκάνια να πάψει να είναι το άθροισμα των διμερών σχέσεων, άριστων, μέτριων ή δύσκολων με τα κράτη της περιοχής, και να αποκτήσει μια περιφερειακή διάσταση.
Για να γίνει αυτό, έπρεπε από μέρος του βαλκανικού προβλήματος να μεταβληθούμε σε διεκπεραιωτή των ευρωπαϊκών εξελίξεων και προοπτικά σε γέφυρα προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Μια περιφερειακή πολιτική με μικρούς αλλά εφικτούς στόχους, σε επίπεδο συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων, ανάπτυξης πολιτικών, διαχείρισης κοινών περιβαλλοντικών και οικονομικών προκλήσεων, ανάπτυξης συνεργιών σε συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους. Αυτή η διπλωματική ατζέντα δεν απαιτεί ένα ηγεμονικό εφαλτήριο.
Απαιτεί προσήλωση στους στόχους, επένδυση σε ανθρώπινους πόρους, συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, καταγραφή και αξιοποίηση της υφιστάμενης εμπειρίας. Μια νέα βαλκανική πολιτική δεν απαιτεί επανασχεδιασμό. Απαιτεί προσαρμογή στα νέα δεδομένα, τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα και μια Ελλάδα που δεν κυνηγά εφήμερο πλούτο και ανανέωση παραισθήσεων, αλλά βαθιές και στέρεες σχέσεις. Η επίλυση της διαφοράς με την ΠΓΔΜ είναι το πρώτο, καθοριστικό και αναγκαίο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
«Αυτοί που παριστάνουν τους υπερπατριώτες στην πραγματικότητα είναι προσκυνημένοι»
Δεκάδες πανεπιστημιακοί στηρίζουν τη συμφωνία των Πρεσπών
=====================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.