45 χρόνια από την άφιξη στην Τανάγρα των πρώτων Mirage F.1CG

Στις 5 Αυγούστου του 1975 προσγειώθηκαν στην Τανάγρα τα δύο πρώτα Mirage F.1CG. Ήταν το 101 και το 102. Την επομένη ημέρα έφτασαν άλλα εφτά, τα: 103, 106, 107, 108, 109, 110 και 111. Τα είχαν φέρει έλληνες χειριστές.

Σύντομα παραλήφθηκε το σύνολο των 40 αεροσκαφών που είχαν παραγγελθεί σηματοδοτώντας έτσι μία νέα εποχή για την Πολεμική Αεροπορία, στην οποία για πρώτη φορά θα είχε στο οπλοστάσιό της μαχητικά αεροσκάφη γαλλικής κατασκευή άγνωστα στην τουρκική Αεροπορία και κατά συνέπεια ένα κρίσιμο «κρυφό χαρτί» για την ΠΑ.

To αξιοσημείωτο ήταν ότι κανένα από τα αεροσκάφη αυτά δεν ήταν διθέσιο εκπαιδευτικό, αν και είχε αναπτυχθεί τέτοια έκδοση κι υπήρχε διαθέσιμη από την κατασκευάστρια εταιρεία. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η εκπαίδευση των νέων χειριστών γινόταν με την πρώτη πτήση «κατ’ ευθείαν στα βαθιά…» χωρίς παρουσία εκπαιδευτή που θα αναλάμβανε σε περίπτωση ανάγκης.

Τα αεροσκάφη αυτά έμειναν σε υπηρεσία για 29 χρόνια με τα τελευταία να αποσύρονται το 2004. Καθώς δεν είχε δρομολογηθεί εγκαίρως πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, ήταν μάταιο να παραμείνουν σε υπηρεσία, αφού ήδη από την προηγούμενη δεκαετία είχαν δείξει ότι υστερούσαν σημαντικά σε αερομαχίες αν καλούνταν να αντιμετωπίσουν αεροσκάφη F-16.

Με αφορμή την συγκεκριμένη επέτειο, αναδημοσιεύουμε το παρακάτω ιστορικό άρθρο, το οποίο είχε δημοσιοποιηθεί πρώτη φορά στο τεύχος 127 της Π&Δ που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1995 και αναλύει αναλυτικά το παρασκήνιο της προμήθειας του συγκεκριμένου αεροσκάφους από την ΠΑ.

MIRAGE F.1CG: ΕΙΚΟΣΙ XPONIA ΣΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΥΣ TOY ΑΙΓΑΙΟΥ
VINGT ANS APRES1* ...

Το 1995 συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την απόκτηση των Mirage F.1CG από την Ελληνική Αεροπορία. Το μαχητικό αυτό συνδέθηκε πολλά χρόνια με την άμυνα του Αιγαίου και έγραψε τη δική του ιστορία πάνω από τους ουρανούς του. Το ιστορικό και το παρασκήνιο της αγοράς του πρώτου γαλλικού αεροσκάφους μετά τον Β‹ ΠΠ ακολουθεί παρακάτω.

του Ηλία Νταλούμη

H σύνδεση της γαλλικής αεροπορικής βιομηχανίας και της ελληνικής είναι μακρά. Το πρώτο ελληνικό αεροσκάφος ήταν γαλλικό και στη συνέχεια η Ελληνική Αεροπορία παρέμεινε πιστός πελάτης των γαλλικών προϊόντων. Καθόλου άδικα αφού ήταν τα καλύτερα της εποχής. Κάποιες από αυτές τις αγορές ήταν πετυχημένες κάποιες όχι. Το τελευταίο γαλλικό αεροσκάφος που προμηθεύτηκε η Ελλάδα ως την έναρξη του Β’ ΠΠ, ήταν το Bloch MB.151. Το 1939, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, παραγγέλθηκαν 24 αεροπλάνα. Το MB.151 ήταν προϊόν της εταιρίας «Αvions Marcel Βloch», του Marcel Bloch (Μαρσέλ Μπλοχ). Η παραγγελία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Μόνο 9 αεροπλάνα παραδόθηκαν στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα κρατήθηκαν από την Armee de l’ Air, που είχε άμεση ανάγκη μαχητικών. Τα MB.151 2* δεν ευδοκίμησαν στην Ελληνική Αεροπορία. Οι κινητήρες τους παρουσίαζαν προβλήματα. Τα πολυβόλα τους είχαν περισσότερες εμπλοκές από βολές. Η κατάρρευση της Γαλλίας και η δημιουργία του κράτους του Vichy, αποστέρησαν τα ανταλλακτικά. Τέλος ο μικρός αριθμός τους δεν τους επέτρεψε να έχουν εμφανή ρόλο στις επιχειρήσεις από 28/10/40 ως 27/4/41.

Η 12η Μαρτίου 1947 και η 15η Φεβρουαρίου 1952, είναι δύο πολύ σημαντικές, και μάλλον αγνοημένες, ημερομηνίες για την Ελλάδα. Η πρώτη είναι η ημέρα κατά την οποία ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Harry S.Truman προέβη σε μία διακήρυξη που έμεινε στην ιστορία ως «Δόγμα Τρούμαν». Η δεύτερη είναι η ημερομηνία εισόδου της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Για τη σημασία και των δύο έχουν γραφεί τόμοι και τόμοι. Εμείς θα αρκεστούμε να πούμε μόνο κάποια αναμφισβήτητα γεγονότα: Με το «Δόγμα Τρούμαν» η Ελλάδα κατάφερε να τελειώσει τον Εμφύλιο και να παραμείνει στην πορεία των δημοκρατικών χωρών. Με την ένταξή της στο ΝΑΤΟ διατήρησε την εδαφική της ακεραιότητα και τη στρατιωτικοπολιτική της θέση στην Ευρώπη. Τίμημα, εξίσου αναμφισβήτητο, για όλα αυτά ήταν η απώλεια εκ μέρους της Ελλάδας της δυνατότητας να έχει αυτή την τελευταία λέξη σχεδόν σε όλα τα στρατιωτικά θέματα που την αφορούσαν. Αυτό όμως συνέβαινε και για τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ πλήρωναν, οι ΗΠΑ αποφάσιζαν. Αλλά ας περιοριστούμε στην Ελλάδα. Με τη χώρα καθειμαγμένη και διαλυμένη από τον Β’ ΠΠ και τον Εμφύλιο, είναι σίγουρο ότι δεν θα αργούσε ο καιρός όπου ο ρόλος των Ενόπλων Δυνάμεων και ιδιαίτερα της Αεροπορίας που είναι και το θέμα μας, θα γινόταν περισσότερο διακοσμητικός παρά ουσιαστικός. Αυτό όμως έμεινε μια απλή πιθανότητα, ένα απλό «σενάριο εργασίας» όπως συνηθίζεται να λέγεται. Χάρη στο ΝΑΤΟ η Αεροπορία αναδιοργανώθηκε, κατασκευάστηκαν αεροδρόμια και εξοπλίστηκε με σύγχρονα αεροσκάφη. Η διαδικασία για να αποκτηθούν, για παράδειγμα, κάποια αεροσκάφη ήταν η εξής: Το ΓΕΑ υπέβαλε το σχετικό αίτημα στην JUSMAGG 3*. Αυτή το διαβίβαζε, μαζί με την άποψή της, στο Πεντάγωνο. Έτσι τον τελικό λόγο τον είχαν οι στρατηγοί της USAF. Αξίζει να πούμε εδώ ότι οι απαιτήσεις της Αεροπορίας δεν ήταν εξωπραγματικές ή παράλογες και συνήθως ικανοποιούνταν. Υπάρχουν βεβαίως και περιπτώσεις που τα πράγματα είχαν «κολλήσει» και χρειάστηκαν επεμβάσεις σε πολιτικό επίπεδο. Και να θυμόμαστε κάτι ακόμα. Οι ΗΠΑ ήταν αυτές που πλήρωναν τις κατασκευές των αεροδρομίων και παραχωρούσαν δωρεάν τα αεροσκάφη.

Η πρώτη αγορά αεροσκάφους, μεταπολεμικώς, από την Αεροπορία έγινε το 1964, όταν πια η ελληνική οικονομία είχε ορθοποδήσει. Τότε λοιπόν, λόγω έντασης του Κυπριακού, αγοράστηκε ένας αριθμός Republic F-84F Thunderstreak από τη Luftwaffe που τα αντικαθιστούσε με Lockheed F-104G Starfighter. Τα πρώτα, μη αμερικανικής προέλευσης, αεροπλάνα με τα οποία εφοδιάστηκε η Ελληνική Αεροπορία ήταν τα Nord 2501D Noratlas, που παραχωρήθηκαν από τη Γερμανία, το 1970. Ένα χρόνο αργότερα, το 1971, η Ελλάδα αναζητούσε ένα σύγχρονο αεροσκάφος αναχαίτισης. Ήταν πια πασιφανές ότι τα Convair F-102A Delta Dagger, είχαν παραληφθεί πριν δύο μόλις χρόνια, δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους. Υπήρξαν δύο υποψηφιότητες. Η μία ήταν το καλύτερο μαχητικό εκείνης της εποχής: Το F-4E Phantom II της McDonnell-Douglas. Η άλλη, το τελευταίο επίτευγμα της γαλλικής αεροπορικής βιομηχανίας: Το Mirage F.1C της Avions Marcel Dassault-Breguet Aviation. Για το πρώτο οι συζητήσεις γίνονταν όχι με την κατασκευάστρια εταιρία αλλά με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Αντίθετα για το Mirage F.1C όλες τις επαφές τις έκαναν οι άνθρωποι της ΑΜD-ΒΑ. Την εποχή εκείνη είχε αρχίσει η λεγόμενη (ευρωπαϊκή) «Αγορά του αιώνα» και μια έκδοση του Mirage F.1 ήταν ένα από τα προτεινόμενα αεροσκάφη 4*. Ακόμα δεν είχε κερδίσει καμία παραγγελία αλλά οι Γάλλοι πίστευαν ότι θα ήταν οι νικητές. Θέλοντας λοιπόν η ΑΜD-ΒΑ να αρχίσει να «μπαίνει» στην αγορά αλλά και να κερδίσει τις πρώτες εντυπώσεις, έκανε μια μάλλον ασυνήθιστη κίνηση. Πρότεινε ελληνική συμμετοχή, κατά 20%. Ήταν μια σοβαρή προσπάθεια της Γαλλίας να διεισδύσει σε μια περιοχή καθαρά «αμερικανική». Τελικά η πρόταση αυτή, συνεπώς και η αγορά των Mirage F.1C, δεν πραγματοποιήθηκε. Οι λόγοι απόρριψης δεν αφορούσαν αποκλειστικά το αεροσκάφος αλλά ήταν γενικότεροι. Στα τέλη του ’71 με αρχές του ’72, η δικτατορική Κυβέρνηση της Αθήνας βρισκόταν στον «μήνα του μέλιτος» με την Κυβέρνηση Νίξον. Οι θερμές σχέσεις είχαν εγκαινιαστεί με την επίσημη επίσκεψη του Αντιπροέδρου Spiro Agnew 5* τον Οκτώβριο του ’71. Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονταν να αποκτήσουν μία βάση ελλιμενισμού για το DESRON 12 6* και ένα αεροπλανοφόρο του 6ου Στόλου. Υπήρχε λοιπόν «ευήκωον ους» από την πλευρά τους και ήταν πρόθυμοι να ικανοποιήσουν αρκετές ελληνικές απαιτήσεις. Επιπλέον οι Αμερικανοί είχαν πολλά πλεονεκτήματα ως προς την υποστήρηξη των αεροσκαφών, των τρόπο εκπαίδευσης κ.λπ. Έτσι τον Μάρτιο του 1972 υπογράφτηκε η σύμβαση για την προμήθεια των 36 Phantom των οποίων η πληρωμή θα γινόταν μέσω FMS 7*.

Αντιθέτως η πληρωμή των Mirage F.1C θα γινόταν τοις μετρητοίς και βέβαια σε συνάλλαγμα. Αλλά και τα δύο αεροσκάφη δεν είχαν ίδιες δυνατότητες. Το Phantom ήταν ένα αεροπλάνο που είχε κερδίσει την εκτίμηση των χειριστών του πολεμώντας στο Βιετνάμ. Το Mirage F.1C, δεν είχε παραγγελθεί ακόμα ούτε από την αεροπορία της χώρας του. Το Phantom εκτελούσε μια σειρά από αποστολές που άρχιζαν από την αναχαίτιση και έφταναν στην προσβολή επιγείων στόχων. Το Mirage F.1C ήταν ένα αεροπλάνο για αναχαίτιση με περιορισμένες δυνατότητες προσβολής στόχων εδάφους. Αλλά και στην αναχαίτιση το Phantom υπερτερούσε ως προς τον οπλισμό. Είχε τη δυνατότητα να φέρει, εκτός από το εξάκαννο πυροβόλο M61A1 Vulcan των 20 mm, τέσσερις AIM-7 Sparrow και τέσσερις AIM-9 Sidewinder. Το Mirage F.1C έπρεπε να αρκεστεί στα δύο πυροβόλα DEFA 553 των 30 mm και τους δύο Matra R550 Magic ή AIM-9 Sidewinder στα ακροπτερύγια (θεωρητικά βέβαια υπήρχε και η δυνατότητα τοποθέτησης των Matra 530). Το Mirage F.1C λοιπόν ήταν ο χαμένος. Για το πρώτο ημίχρονο όμως, όχι για ολόκληρο τον αγώνα. Αγώνας που έμελλε να συνεχιστεί δύο περίπου χρόνια αργότερα. Την άνοιξη του 1974. Τώρα οι συνθήκες ήταν πολύ διαφορετικές. Η Ελλάδα είχε αλλάξει πολίτευμα. Είχε γίνει Δημοκρατία ή σωστότερα «Δημοκρατία». Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος είχε χάσει όλες του τις εξουσίες και πρακτικά ήταν σε «κατ’ οίκον» περιορισμό. «Πρόεδρος της Δημοκρατίας» ήταν ένας λιγομίλητος, ψηλός Στρατηγός με γυαλιά, που λεγόταν Φαίδων Γκιζίκης. Υπήρχε μια Κυβέρνηση ανδρεικέλων, με επικεφαλής ένα φαιδρό πρόσωπο που άκουγε στο όνομα Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος. Ο ίδιος είχε κρατήσει για τον εαυτό του τα υπουργεία Συντονισμού 8* και Οικονομικών!!! (προφανώς ένα πολύ «προχωρημένο άτομο»…), υπουργός Εθνικής Αμυνας ήταν ένας κάποιος Ευστάθιος Λατσούδης. Όλων τα νήματα κινούσε από το παρασκήνιο ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης9*. Μετά την επικράτησή του, τα ξημερώματα της 25ης Νοεμβρίου 1973, κύριος στόχος του ήταν ο Πρόεδρος της Κύπρου Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Αρχισε λοιπόν να συνωμοτεί προκειμένου να τον ανατρέψει. Δεν συνάντησε άλλωστε και πολλές δυσκολίες. Το μίσος μεταξύ των Ελληνο-Κυπρίων βρισκόταν σε επίπεδα αξιοθαύμαστα. Τι γινόταν όμως με τον άλλο άμεσα ενδιαφερόμενο για την Κύπρο;

Στην Τουρκία στις 25 Ιανουαρίου 1974 είχε σχηματισθεί Κυβέρνηση συνασπισμού. Την αποτελούσαν το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Μπουλέντ Ετζεβίτ, είχε πάρει 33.3%, και το Κόμμα Εθνικής Σωτηρίας του Νετζμεντήν Ερμπακάν, που είχε πάρει 11.8%. Ήταν μια πολύ παράξενη κυβέρνηση αφού τα δύο κόμματα που την αποτελούσαν ήταν εντελώς αντίθετα, Το ΡΛΚ δήλωνε σοσιαλοδημοκρατικό, ήταν μέλος της «Σοσιαλιστικής Διεθνούς», ενώ το ΚΕΣ ήταν ένα υπερσυντηρητικό, ισλαμικό κόμμα 10*. Ήταν με άλλα λόγια μια κυβέρνηση άκρως ασταθής που θα έκανε τα πάντα για να μείνει στην εξουσία. Και επειδή περιθώρια δράσης στο εσωτερικό δεν υπήρχαν, ήταν επόμενο να στραφεί προς το εξωτερικό. Οι συγκυρίες ήσαν ευνοϊκές. Η πρώτη Πετρελαϊκή Κρίση βρισκόταν σε εξέλιξη. Είχαν αρχίσει να εξετάζονται σοβαρά οι πιθανότητες ύπαρξης πετρελαίου στο Αιγαίο. Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ είχε μόλις τελειώσει και η ένταση στη Μέση Ανατολή εξακολουθούσε να είναι μεγάλη. Στις ΗΠΑ ο Πρόεδρος Νίξον έβλεπε το χέρι της Δικαιοσύνης να τον πλησιάζει λόγω Watergate. Τότε λοιπόν η Τουρκία άρχισε να εγείρει αξιώσεις στο Αιγαίο. Την εποχή εκείνη το ΓΕΑ 11*, Αρχηγός ήταν ο Αντιπτέραρχος Αλέξανδρος Παπανικολάου, έκανε τις μεγαλύτερες αγορές αεροσκαφών που είχαν γίνει ποτέ. Παραγγέλθηκαν: 60 βομβαρδιστικά Α-7Η Corsair II, 40 εκπαιδευτικά, με δυνατότητες προσβολής επιγείων στόχων, Τ-2Ε Buckeye, 18 μεταγωγικά C-130H Hercules και, εδώ ήταν η έκπληξη, 40 μαχητικά αναχαίτισης Mirage F.1C! Για τα αμερικανικής κατασκευής η εξόφληση θα γινόταν μέσω FMS. Τα Mirage F.1C θα πληρώνονταν κανονικά. Τι είχε κάνει αλήθεια την Ελλάδα να διαλέξει αυτό το αεροπλάνο που μόλις πριν δύο χρόνια είχε απορρίψει;

Όπως είπαμε λίγο πιο πάνω πολλά είχαν αλλάξει. Πρώτα-πρώτα το ίδιο το αεροπλάνο είχε πάψει να είναι ένα αδοκίμαστο πρωτότυπο που έψαχνε πελάτες. Είχε ήδη μπει σε υπηρεσία στην Armee de l’ Air ως αντικαταστάτης του Mirage ΙΙΙC. Στην «Αγορά του αιώνα» είχε πια μοναδικό αντίπαλο το F-16. Το είχαν ήδη παραγγείλει η Ισπανία, η Ν. Αφρική και το Κουβέιτ. Η ΑΜD-ΒΑ δεν πρόσφερε τώρα κατασκευαστική συμμετοχή, εξακολουθούσε όμως να προσφέρει μια καλή τιμή. Αλλά και για την Ελλάδα ήταν η μοναδική επιλογή. Η αίτηση για προμήθεια και άλλων F-4E Phantom II είχε απορριφθεί από τις ΗΠΑ. Έτσι λοιπόν η Αεροπορία έσπευσε να προμηθευτεί το νεότερο και καλύτερο μαχητικό που υπήρχε έτοιμο στην αγορά και μπορούσε να το αγοράσει. Η σύμβαση ανάμεσα στο Ελληνικό Δημόσιο και την ΑΜD-ΒΑ, υπογράφτηκε στις 16 Ιουνίου 1974. Η τιμή κάθε Mirage F.1CG, το G από το Greece=Ελλάδα, ήταν FF 17,635,000.

Mirage F.1C

Ήταν μια πολύ παράξενη σύμπτωση. Η Ελλάδα προμηθευόταν για πρώτη φορά μετά από 35 γαλλικό αεροσκάφος, μαχητικό μάλιστα, που είχε τον ίδιο κατασκευαστή με το τελευταίο, το MB.151! H Avions Marcel Dassault-Breguet Aviation δεν ήταν άλλη από την «Αvions Marcel Βloch». Είχε αλλάξει επωνυμία επειδή ο κ. Marcel Bloch αμέσως μετά τον Β’ ΠΠ βαφτίστηκε χριστιανός, ήταν εβραίος και πήρε ως επώνυμο το Dassault, το ψευδώνυμό του στην Αντίσταση. Σε ξένα, κυρίως, έντυπα έχει αναφερθεί ότι η Ελλάδα έσπευσε να προμηθευτεί Mirage F.1CG επειδή φοβόταν αμερικανικό εμπάργκο λόγω Κυπριακού. Πρόκειται για άποψη που δεν αντέχει στην παραμικρή λογική εξέταση. Να θυμίσουμε ότι τα γεγονότα στην Κύπρο άρχισαν ένα μήνα, παρά μία ημέρα για την ακρίβεια, μετά την υπογραφή της σύμβασης για την αγορά των Mirage F.1CG. Η παράδοσή τους προβλεπόταν να αρχίσει δύο χρόνια μετά που σημαίνει ότι τα μισά από αυτά θα ήταν ετοιμοπόλεμα ένα χρόνο μετά δηλαδή το 1977. ‹Ομως ούτε ο πιο ηλίθιος δεν ξεκινά ένα πρόβλημα το 1974, διακινδυνεύοντας άμεση σύγκρουση, προκειμένου να το λύσει το 1977 όταν θα έχει υπεροπλία. Μπορεί η χούντα Ιωαννίδη να μην φημίζονταν για την τετράγωνη λογική της, δεν ήταν όμως και εντελώς ηλίθια. ‹Οσο για την άποψη της απεξάρτησης από το αμερικανικό οπλοστάσιο-επιρροή, δυστυχώς και αυτή στερείται βάσης. Δεν είναι δυνατόν να θεωρούμε από τη μία τον Ιωαννίδη πιστό πράκτορα των Αμερικανών και από την άλλη να του αποδίδουμε τάσεις αυτονόμησης. Αλλωστε τι είδους απεξάρτηση ήταν όταν την ίδια περίοδο έδινε παραγγελία για 118 αεροπλάνα αμερικανικής κατασκευής; Για αυτά δεν φοβόταν το εμπάργκο; Τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Όπως κάθε απολυταρχικό καθεστώς έτσι και η χούντα Ιωαννίδη έκανε μαζικές αγορές όπλων12* χωρίς να υπολογίζει το κόστος.

Ας συνεχίσουμε τώρα την αφήγησή μας. Το πραξικόπημα στην Κύπρο προκάλεσε την Τουρκική εισβολή αλλά και την κατάρρευση της χούντας στην Ελλάδα. Στις 24 Ιουλίου 1974 ορκίστηκε Πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η Ελλάδα έβρισκε και πάλι το δρόμο προς τη δημοκρατία αλλά είχε άμεση ανάγκη να βρει τα μέσα για να υπερασπίσει την ακεραιότητά της. Η προσωπική φιλία ανάμεσα στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Πρόεδρο της Γαλλίας Valery Giscard d’ Estaing, έδρασε καταλυτικά. Με παρέμβαση του δεύτερου ανατράπηκε το πρόγραμμα των παραδόσεων των Mirage F.1C στην Armee de l’ Air, προκειμένου να εφοδιασθεί η Ελληνική Αεροπορία πολύ συντομότερα. Με βάση το νέο σχέδιο παράδοσης έφυγαν, τον Ιανουάριο του 1975, οι χειριστές και το προσωπικό εδάφους προκειμένου να εκπαιδευτούν στα νέα αεροσκάφη. Πήγαν στη Reims της Γαλλίας όπου ήταν η βάση της 30e Escadre de Chasse. Στην πτέρυγα αυτήν υπαγόταν μια ιστορική μοίρα της Armee de l’ Air: Η Escadron de Chasse 2/30 «Νormandie-Νiemen», η πρώτη που είχε παραλάβει Mirage F.1C. Το πρώτο αεροπλάνο με ελληνικά εθνόσημα παραδόθηκε στο προσωπικό της Πολεμικής Αεροπορίας στις 29 Ιανουαρίου. Σε αυτούς είχε λάχει το βαρύ έργο να μάθουν μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το Mirage F.1CG. Τελικά τα κατάφεραν. Απέδειξαν, σε μια πολύ δύσκολη στιγμή για την Ελλάδα, ότι η Ελληνική Αεροπορία είχε στη διάθεσή της ένα ακαταμάχητο όπλο: τους σωστούς ανθρώπους!

Στις 5 Αυγούστου του 1975 προσγειώθηκαν στην Τανάγρα τα δύο πρώτα Mirage F.1CG. Ήταν το 101 και το 102. Την επομένη ημέρα έφτασαν άλλα εφτά, τα: 103, 106, 107, 108, 109, 110 και 111. Τα είχαν φέρει έλληνες χειριστές. Εντάχθηκαν στην 342 Μοίρα Παντός Καιρού που πετούσε με Convair F-102A και TF-102A Delta Dagger. H Μοίρα αυτή απόκτησε τότε διπλή υπόσταση. Το ένα της τμήμα εξακολούθησε να πετά με τα F-102A και τα TF-102A, ενώ το άλλο με τα Mirage F.1CG. Τα μεν πρώτα πετούσαν κανονικά στις αποστολές αναχαίτισης. Τα Mirage όμως έπρεπε να κάνουν διπλή δουλειά. Κατά πρώτον να εκπαιδευτούν οι υπόλοιποι χειριστές που προορίζονταν γι’ αυτά και κατά δεύτερον να αρχίσουν να αναλαμβάνουν αποστολές αναχαίτισης. Και στην περίπτωση αυτή η επιτυχία υπήρξε απόλυτη. Τελειώνοντας το 1975 τα Mirage F.1CG άρχισαν να πετούν και σε επιχειρησιακές αποστολές. Οι παραλαβές ολοκληρώθηκαν στις 3 Απριλίου 1978, την ημέρα που έφτασε στην Τανάγρα και το τελευταίο Mirage F.1CG. Ήταν αυτό με τον αριθμό 140. Εν τω μεταξύ τον Μάιο του 1977 είχε ιδρυθεί και η δεύτερη Μονάδα της Αεροπορίας που χρησιμοποιούσε Mirage F.1CG. Ήταν η 334 Μοίρα Παντός Καιρού. Με τη δημιουργία της έσπασε μια παράδοση 36 χρόνων. Ως τότε σε καμία Μοίρα της Αεροπορίας δεν είχε δοθεί αριθμός μικρότερος του 335. Αποτελούσε ένα είδος αναγνώρισης προς αυτήν και την 336 που είχαν πολεμήσει στον Β’ ΠΠ. Το παράξενο στην υπόθεση είναι πώς δεν είχε αντιδράσει ο τότε υπουργός Αμυνας Ευαγ. Αβέρωφ-Τοσίτσας, άτομο που σεβόταν τις παραδόσεις. Η 334 ΜΠΚ λοιπόν πήρε και την ονομασία «Τάλως»13* πράγμα που προοιώνιζε ότι και τη βάση της. Η μετακίνηση αυτή δεν έγινε παρά μετά δώδεκα χρόνια από την ίδρυσή της, τον Ιούλιο του 1989. Τότε η 342 ΜΠΚ θα φύγει από την 114 ΠΜ και την Τανάγρα και θα εγκατασταθεί στο Ηράκλειο, στην 126 Σμηναρχία Μάχης. Αλλά ας σταθούμε λίγο στην 334 ΜΠΚ. Ξένα έντυπα την αναφέρουν ως «Τhalos». Φυσικά πρόκειται για λάθος γραφής που όμως αναπαράγουν και ελληνικά έντυπα αναφέροντας την 334 ΜΠΚ ότι ονομάζεται «Θάλος»! Είναι τα ίδια που θέλουν να αποκαλούν την 342 ΜΠΚ «Σπάρτα». Και το να αγνοείς ότι οι αγγλόφωνοι αποκαλούν τη Σπάρτη έτσι, είναι κατανοητό. Το να μην συνδιάζεις τη Σπάρτη με το «Ή ταν ή επί τας» που υπάρχει στον θυρεό της Μοίρας, είναι τουλάχιστον εξοργιστικό.

Όταν πρωτοήλθαν τα Mirage F.1CG, οι πάνω και πλαϊνές επιφάνειές τους ήταν βαμμένες με ένα, πρωτόγνωρο και παράξενο εκείνη την εποχή, μπλε-γκρι χρώμα. Οσο για τις κάτω αυτές ήσαν βαμμένες στο χρώμα του αλουμινίου. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ήταν βαμμένα και τα Mirage F.1C της Armee de l’ Air. Για πολλά χρόνια το χρώμα αυτό αναφερόταν, διεθνώς ως «Μirage bleu». Το χρώμα αυτό στον επίσημο χρωματικό οδηγό τον ΗΠΑ έχει τον αριθμό FS 35164. Έφεραν κυκλικά εθνόσημα στις εισαγωγές και στα φτερά πάνω-κάτω. Στο κάθετο σταθερό υπήρχε το τετράγωνο εθνόσημο. Ο αριθμός του αεροπλάνου βρισκόταν στο πίσω μέρος της ατράκτου, ανάμεσα στα φτερά και τα πηδάλια ύψους-βάθους. Ήταν σχετικά μικρός και ωοειδής. Στις πάνω επιφάνειες των φτερών υπήρχαν προειδοποιητικές διαγραμμίσεις με κίτρινο και κόκκινο. Τέλος κάτω από το cockpit υπήρχε το λογότυπο «Μirage F.1CG». Αλλαγές στην εμφάνιση άρχισαν το 1979. Την εποχή που πήγαιναν στην ΕΑΒ για συντήρηση. Ήταν μάλλον μικρές σε έκταση αλλά οπωσδήποτε εμφανείς. Τα εθνόσημα ήσαν σε πολύ πιο σκούρο μπλε. Ο αριθμός του αεροσκάφους είχε προστεθεί στο κάθετο σταθερό και στο μπροστινό κάλυμμα του ριναίου σκέλους. Είχαν αυξηθεί οι διαστάσεις του και είχε αλλάξει το σχέδιό του. Εκεί κατά το 1983 εμφανίστηκαν τα πρώτα Mirage F.1CG με όνομα. Ήταν ονόματα νησιών του Αιγαίου και ανήκαν στην 342 ΜΠΚ. Γραμμένα λατινικά με εντελώς πρωτότυπους χαρακτήρες. Μερικά από τα τότε ονόματα είναι: Το 103 ΚΕΑ, το 104 SERIFOS, το 108 LIMNOS, το 112 DILOS και το 116 MILOS. Τα Mirage F.1CG αρχικά είχαν κατανεμηθεί στις δύο Μοίρες ανά δύο κατά τον εξής τρόπο: Τα 101, 102 στην 334. Τα 103, 104 στην 342. Τα 105, 106 στην 334. Τα 107, 108 στην 342 και ούτω καθεξής ως το 140. Η κατανομή αυτή διατηρήθηκε κάποια χρόνια, στη συνέχεια λόγω και των απωλειών των αεροσκαφών σταμάτησε. Σήμερα είναι κατανεμημένα ισομερώς χωρίς να υπάρχει κάποια αριθμητική συνέχεια. Την ίδια περίπου εποχή δηλαδή κατά το 1983, άρχισε να μπαίνει στα Mirage F.1CG το σύστημα προειδοποίησης Thomson-CSF BF. Έχει τέσσερις κεραίες ώστε να καλύπτεται όλο το αεροπλάνο. Βρίσκονται στο κάθετο σταθερό και οι δύο γίνονται αμέσως αντιληπτές. Πρόκειται για τις κυλινδροκωνικές προεξοχές που υπάρχουν σ’ αυτό, η μία μπροστά, ελάχιστα πάνω από το τετράγωνο εθνόσημο. Η πίσω βρίσκεται πιο ψηλά, εκεί που αρχίζει το πηδάλιο διεύθυνσης. Τις δύο πλευρικές κεραίες συνήθως δεν τις προσέχουμε. Είναι οι μικρές κυκλικές μαύρες επιφάνειες που υπάρχουν πάνω και πίσω από τα ορθογώνια εθνόσημα. Το 1986 σημειώνεται μια ακόμα αλλαγή στην εμφάνιση των ελληνικών Mirage F.1CG. Τα ονόματα των νησιών, στα αεροπλάνα της 342 ΜΠΚ πάντα, αναγράφονται με ελληνικούς αρχαιοπρεπείς χαρακτήρες.

Την ίδια περίπου εποχή κυκλοφόρησε και εκείνη η ανεκδιήγητη διαταγή του ΓΕΑ, που όριζε να αναγράφονται τα γράμματα ΠΑ και στις δύο πλευρές του ρύγχους κάθε αεροσκάφους της Αεροπορίας. Ποτέ δεν μάθαμε το λόγο. Στα Mirage F.1CG γράφτηκε πάνω από το λογότυπο τους και λίγο πίσω από την αρχή του αλεξηνεμίου. Από το 1990 τα Mirage F.1CG αποκτούν την ικανότητα να φέρουν άλλο ένα ζευγάρι AIM-9 Sidewinder, εκτός από αυτούς στα ακροπτερύγια. Στην προκειμένη περίπτωση οι Sidewinder δεν φέρονται στους αναρτήρες ALKAN 915 ή 916 που μπαίνουν στο μέσο των φτερών και αναρτώνται οι απορριπτόμενες δεξαμενές, αλλά σε άλλους που τοποθετούνται προς τη μεριά του ακροπτερύγιου, 1.33 m από αυτό. Στα ίδια σημεία τα γαλλικά Mirage F.1 φέρουν στη δεξιά πλευρά αναρτήρα με ατρακτίδιο MATRA-Phillips Phimat (με αερόφυλλα και φωτοβολίδες), ενώ στην αριστερή ατρακτίδιο Thomson-CFS Barax (ηλεκτρονικών αντιμέτρων). Τα ελληνικά Mirage F.1CG στην αρχή έφεραν δύο AIM-9J Sidewinder στα ακροπτερύγια. Αργότερα αυτοί αντικαταστάθηκαν με τους ΑΙΜ-9Ρ-2 και τελικά, από το 1990, με την έκδοση ΑΙΜ-9Ρ-4. Οπτικώς τα τρία βλήματα δεν διαφέρουν. Το Ρ-4 όμως είναι βλήμα «all aspect» δηλαδή έχει την ικανότητα να βρίσκει τον στόχο του από όποια γωνία κι αν εκτοξευθεί. Αν όμως βρίσκετε ότι πολύ ασχοληθήκαμε με τα εξωτερικά στοιχεία του Mirage F.1CG, να σας πούμε και λίγα για το εσωτερικό του. Το cockpit είναι μικρό αλλά άνετο. Επικρατεί το μαύρο χρώμα και τα όργανα είναι κυρίως αναλογικά. Το HUD (Head Up Display) και η οθόνη του ραντάρ είναι αυτά που τραβούν αμέσως το μάτι του παρατηρητή. Το κάθισμα είναι των Mirage F.1CG είναι Martin-Baker Mk6. Πρόκειται για κάθισμα «zero-zero» δηλαδή μπορεί να εκτιναχθεί ασφαλώς ενώ το αεροπλάνο βρίσκεται ακίνητο στο έδαφος. Μετά από είκοσι χρόνια προσφοράς τα Mirage F.1CG δεν αποτελούν πια την αιχμή του δόρατος της Αεροπορίας. Από τα τέλη του 1975 ως τις αρχές του 1989 ήταν τα αεροπλάνα που, επάξια, ταυτίστηκαν με την έννοια «αναχαίτιση». Μπορεί να μην έχουν κάποια στοιχεία των μαχητικών της τρίτης γενιάς όμως, στα χέρια των χειριστών τους, παραμένουν ένας μεγάλος και υπολογίσιμος κίνδυνος για οποιονδήποτε αντίπαλο. Ο Πόλεμος του Κόλπου έδειξε ότι το Mirage F.1 είναι ένα αεροπλάνο που έχει πολλά να δώσει ακόμα. Για τα Mirage F.1CG κυκλοφορούν διάφορα σενάρια. Κάποια μιλούν για αγορά μεταχειρισμένων από την Armee de l’ Air. Κάποια άλλα τα θέλουν να πωλούνται στις Φιλιππίνες και να αγοράζονται Mirage 2000 από την Αίγυπτο. Τίποτα δεν είναι βέβαιο. Πρόκειται για φήμες που φυσικά δεν πρόκειται να επαληθευτούν ή να διαψευστούν παρά μόνο με την υλοποίησή τους. Όποια κι αν είναι η τύχη τους ένα είναι σίγουρο: Το Mirage F.1CG στάθηκε, σε δύσκολες στιγμές για την Ελλάδα, ένας σοβαρός αμυντικός παράγοντας.

Τελειώνοντας θέλουμε να αφιερώσουμε το άρθρο αυτό σε όσους έχασαν τη ζωή τους πετώντας με Mirage F.1CG. Είναι οι:
Ανθυποσμηναγός Χρήστος Πάντος της 342ΜΠΚ +5.7.77
Υποσμηναγός Δημήτριος Δερμούσης της 334ΜΠΚ +29.9.78
Υποσμηναγός Μιλτιάδης Μπισμπιγιάννης της 342ΜΠΚ +6.6.80
Σμηναγός Ιωάννης Αντωνόπουλος της 342ΜΠΚ +18.11.81
Σμηναγός Γρηγόριος Παπαδημητρίου της 342ΜΠΚ +26.4.83
Ανθυποσμηναγός Κωνσταντίνος Κοντογιώργος της 342ΜΠΚ +11.2.88
Υποσμηναγός Νικόλαος Σιαλμάς της 342ΜΠΚ +18.6.92
Υποσμηναγός Στυλιανός Παναγυφτόπουλος της 342ΜΠΚ +7.11.94

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1* Μυθιστόρημα του Alexandre Dumas, Αλέξανδρος Δουμάς επί τω ελληνικότερον, γνωστό με τον τίτλο «Μετά Είκοσι Έτη». Πρόκειται για τη συνέχεια του πασίγνωστου «Οι Τρεις Σωματοφύλακες» (Les Trois Musketeers) του ίδιου συγγραφέα. Ο Δουμάς διαστρεβλώνοντας μια ακόμη φορά την ιστορία, βάζει τους Τρεις Σωματοφύλακες -που ήταν τέσσερις- να «σώσουν» τη Γαλλία από τον Πρωθυπουργό της!

2* Στην Αεροπορία τα αποκαλούσαν «Μπλοκ».

3* JUSMAGG = Joint US Military Advisory Group in Greece ήτοι Μεικτή Αμερικανική Στρατιωτική Συμβουλευτική Ομάδα στην Ελλάδα. Πολλές φορές αναφέρεται και ως ΜΟΣΒΗΠΕ = Μεικτή Ομάδα Στρατιωτικής Βοήθειας των ΗΠΑ στην Ελλάδα

4* Τα άλλα ήταν: Το Northrop YF-17 Cobra που εξελίχθηκε στο σημερινό McDonnell-Douglas F/A-18 Hornet. Το General Dynamics F-16, που υπήρξε και ο νικητής. Το Lockheed CL-1200 Lancer, που έμεινε στα χαρτιά και το Saab 37 Viggen.

5* Spiro-Theodor Agnew (Baltimore 1918- ) 39ος Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ. Γιος έλληνα μετανάστη από τους Γαργαλιάνους που «αμερικανοποίησε» το επώνυμό του από Αναγνωστόπουλος σε Αγκνιου. Σπούδασε νομικά και κατά τον Β’ ΠΠ υπηρέτησε ως αξιωματικός στον αμερικανικό στρατό στην Ευρώπη. Ασχολήθηκε με την πολιτική, αρχικά στο Δημοκρατικό κόμμα και κατόπιν στο Ρεπουμπλικανικό. Εξελέγη αντιπρόεδρος των ΗΠΑ το 1968 και το 1972. Αναγκάστηκε να παραιτηθεί στις 10/10/73 όταν κατηγορήθηκε για φορολογικές ατασθαλίες για τις οποίες καταδικάστηκε σε πρόστιμο $10.000 και φυλάκιση με αναστολή.

6* DESRON 12 = Destroyer Squadron 12. Στα ελληνικά θα το λέγαμε «12ος Στολίσκος Αντιτορπιλικών».

7* FMS = Foreing Military Sales. Στρατιωτικές Πωλήσεις στο Εξωτερικό. Σύστημα παροχής στρατιωτικού υλικού από τις ΗΠΑ προς συμμαχικές κυβερνήσεις. Μέσω αυτού οι σύμμαχοι αγοράζουν αμερικανικά όπλα με χαμηλότοκα αμερικανικά δάνεια. Σε αρκετές περιπτώσεις τα δάνεια χαρίζονται στον οφειλέτη μετά από κάποια χρόνια. Ουσιαστικά πρόκειται για μία έμμεση χρηματοδότηση της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας.

8* Το σημερινό Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας.

9* «Μίμης» για τους συμμαθητές του και τους ανωτέρους του, «ο κύριος Διευθυντής» για τους κατωτέρους του, είναι μία από τις σκοτεινότερες, και αποδεδειγμενα εγκληματικότερες, μορφές της ελληνικής ιστορίας στον 20ο αιώνα. Πρόκειται για τον άνθρωπο που οι πράξεις του έβλαψαν τον Ελληνισμό όσο κανενός άλλου. Ύπουλος, μοχθηρός, αδίστακτος και στενόμυαλος, κινήθηκε πάντα στο παρασκήνιο. Φύση συνωμοτική δεν είχε κανένα ενδοιασμό να προδώσει ακόμα και τους πιο «κολλητούς» του όταν έκρινε ότι δεν ικανοποιούσαν τα σχέδιά του. Η ανατροπή του Γ. Παπαδόπουλου, στις 25/11/73, είναι ενδεικτική. Πολλοί πιστεύουν ότι ήταν πράκτορας της CIA και εκτελούσε διαταγές της. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν θα μπορέσει να αποδειχτεί ποτέ. Θα πρέπει να θεωρείται σίγουρο ότι είχε επαφές με κατώτερα στελέχη της που τον «ψάρευαν». Το αβυσσαλέο μίσος που έτρεφε κατά του Μακαρίου τον οδήγησε στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974. Πράξη που άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της Κύπρου στον «Αττίλα». Ο Ιωαννίδης πρέπει να γίνει αντικείμενο βαθείας και επισταμένης μελέτης. Η Ψυχιατρική και η Ιστορία θα είναι οι πρώτες κερδισμένες.

10* Οι όροι «ισλαμικός», «ισλαμισμός» και τα συναφή δεν είχαν τότε καθιερωθεί. Αυτό έγινε αργότερα και κυρίως με την επικράτηση του Χομεϊνί και των ιμάμηδων στο Ιράν.

11. Τότε λεγόταν ΑΑ δηλαδή Αρχηγείο Αεροπορίας.

12* Την εποχή που υπογράφτηκε η σύμβαση για τα A-7, τα T-2, τα C-130 και τα Mirage F.1CG, υπογράφτηκαν και άλλες συμβάσεις για την προμήθεια 130 αρμάτων AMX-30 και 4 πυραυλακάτων La Combattante III.

13* Τάλως. Μυθικό, χάλκινο, ανθρωπόμορφο, γιγαντιαίο, κατασκεύασμα του Ηφαίστου για λογαριασμό του Δία, που το πρόσφερε ως δώρο στην Ευρώπη. Ο Τάλως, σε μια από τις εκδοχές του μύθου του, αναφέρεται ως οπλισμένος φρουρός της Κρήτης, την οποία περιέτρεχε τρεις φορές την ημέρα. Όταν πλησίαζαν ξένα πλοία στις ακτές της ο Τάλως τα ανάγκαζε να απομακρυνθούν πετώντας τους βράχους. Ο Τάλως πρέπει να θεωρείται το πρώτο ρομπότ.

(Όλες οι φωτογραφίες © ΠΑ)

Πρώτη online δημοσίευση 4/8/2018

=====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"