Κατερίνα Γώγου: Η ασυμβίβαστη ηθοποιός και ποιήτρια που αυτοκτόνησε στα 53 της πέθανε σαν σήμερα

H ποιήτρια και ηθοποιός άφησε την τελευταία της πνοή σαν σήμερα μέσα στο ασθενοφόρο που τη μετέφερε στο «Ιπποκράτειο»

Σαν σήμερα, στις 3 Οκτωβρίου του 1993, η Κατερίνα Γώγου αυτοκτόνησε καταναλώνοντας υπερβολική δόση χαπιών και αλκοόλ. 27 χρόνια μετά τον θάνατο της, έχει αφήσει το έντονο στίγμα της και εξακολουθεί να συγκλονίζει με τους στίχους και την ασυμβίβαστη σκέψη της. Η ποιήτρια με τον οργισμένο στίχο και τους μελαγχολικούς συνειρμούς σημάδεψε μία ολόκληρη εποχή.

Η Κατερίνα Γώγου γεννήθηκε την 1η Ιουνίου 1940 στην Αθήνα και από τα έξι χρόνια της ξεκίνησε τη θεατρική της καριέρα ως παιδί - θαύμα. Τα εφηβικά της χρόνια στιγματίστηκαν από έναν αυστηρό πατέρα, που ωστόσο υποστήριξε το όνειρό της και τη βοήθησε να σπουδάσει στη δραματική σχολή του Τάκη Μουζενίδη, η οποία εθεωρείτο μια από τις καλύτερες της εποχής και χορό στη σχολή της Κούλας Πράτσικα.

Το 1952 πρωτοεμφανίστηκε στον κινηματογράφο στην ταινία του Αλέκου Σακελλάριου «Ο Άλλος», δίπλα στον Γιώργο Παππά. Τα πρώτα της επαγγελματικά βήματα στο θέατρο τα έκανε με τον θίασο του Ντίνου Ηλιόπουλου στο έργο των Ευαγγελίδη - Μαρή «Κύριος 5%».

Φήμη, όμως, απέκτησε στα κινηματογραφικά πλατό της Φίνος Φιλμ κατά τη δεκαετία του ‘60, παίζοντας δεύτερους ρόλους σε δεκάδες ταινίες, συνήθως κωμωδίες, στις οποίες ήταν η «θεότρελη» μικρή αδελφή, το «ατίθασο νιάτο» ή η σκανδαλιάρα υπηρέτρια. Χαρακτηριστικοί είναι οι ρόλοι της στις ταινίες «Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» (1959), «Νόμος 4.000» (1962), «Δεσποινίς Διευθυντής» (1964), «Γάμος αλά ελληνικά» (1964), «Η γυνή να φοβήται τον άνδρα» (1965), «Μια τρελλή τρελλή οικογένεια» (1965).

Η Κατερίνα Γώγου ξεκίνησε να γράφει το 1978 και η παραγωγή της ολοκληρώθηκε το 2002, με τη μεταθανάτια έκδοση του «Με λένε Οδύσσεια». H Ελληνίδα ηθοποιός και ποιήτρια άφησε την τελευταία της πνοή στις 3 Οκτωβρίου 1993, μέσα στο ασθενοφόρο που τη μετέφερε στο «Ιπποκράτειο». Ηταν σε κώμα λόγω υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, ενώ αντιμετώπιζε πρόβλημα και με τα ναρκωτικά. Πέρασαν, δύο ημέρες έως την αναγνώριση του πτώματός της, επειδή ένας φίλος της που τη συνόδευε στις Πρώτες Βοήθειες εξαφανίστηκε αμέσως μετά τον θάνατό της.

Η προσωπική της ζωή ήταν μια οικογενειακή τραγωδία μετά το μπλέξιμο της κόρης της με την ηρωίνη, στην οποία από ειρωνεία της τύχης τελικά ενέδωσε κι εκείνη, προσπαθώντας να σώσει τη Μυρτώ. Άρχισε να επισκέπτεται ψυχιάτρους, «κινούμενη άμμος πια η ζωή μου», έλεγε χαρακτηριστικά. Η Μυρτώ Τάσιου, ζωγράφος και ποιήτρια, αυτοκτόνησε στην Αθήνα, τον Σεπτέμβριο του 2015.

Η Κατερίνα Γώγου με την κόρη της Μυρτώ

«Η Κατερίνα ήταν μια ταραγμένη ψυχή. Ένιωθε σαν αγρίμι παγιδευμένο, ήταν διαρκώς σε διωγμό. Μια λέξη μπορούσε να την πληγώσει, μια κίνηση να την ταπεινώσει. Δυο μήνες πριν πεθάνει την συνάντησα τυχαία. Ήταν γερασμένη, σαν μάγισσα από παραμύθι, με άσπρα μαλλιά, ατημέλητη, με βραχνή φωνή. Η Κατερίνα πέθανε αγρίμι όπως έζησε και σαν αγρίμι» έχει δηλώσει ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος.

Ποιήματα της Κατερίνας Γώγου έχουν μελοποιήσει μεταξύ άλλων, ο Κυριάκος Σφέτσας, ο Πάνος Κατσιμίχας, ο Κωνσταντίνος Βήτα, ο Ηλίας Λιούγκος, ο Παντελής Θεοχαρίδης και ο Τάσος Ρωσόπουλος.

Η Κατερίνα Γώγου με δικά της λόγια

Στη συλλογή της "Ιδιώνυμο", η Κατερίνα Γώγου εξομολογούνταν πως ο μεγαλύτερός της φόβος είναι μη γίνει "ποιητής". Αργότερα η ίδια θα εξηγήσει σε συνεντεύξεις της τι ακριβώς εννοούσε με αυτή τη δήλωση, περιγράφοντας το λειτούργημα του ποιητή όπως το έχει στο μυαλό της και ποιο είναι, σύμφωνα με την ίδια, το ιδιαίτερο χρέος του.

"Λέω για τους ποιητές της παραγγελιάς ή της γυάλας, λέω πως δεν είναι η ίδια η ζωή, αλλά ο ρόλος. Λέω για εκείνους που οι ίδιοι δεν είχαν ποτέ δημιουργικό έργο και καταφέρανε να οδηγούν την τέχνη, τα γράμματα και την παιδεία, εκεί που η εξουσία μπορεί να τα οικειοποιείται για δικό της όφελος. Λέω γι' αυτούς τους κοριούς που η ιδεολογική τους ταυτότητα έχει το χρώμα του χιλιάρικου. Όχι. Δεν φαντάζομαι μία ζωή χωρίς το ποίημα, γιατί η ζωή ΕΙΝΑΙ το ποίημα.

Ο ποιητής φυλάει την ψυχή του, όχι γι'αυτόν, αλλά για όλους μας. Η τέχνη αγαπάει τον άνθρωπο. Αγαπάει τη ζωή. Με έρωτα βαθύ, απεγνωσμένο. Ο ποιητής είναι ο ενδιάμεσος. Παίρνει και φέρνει το "μήνυμα" με φτεράκια στα πόδια, σαν τον Ερμή. Κρυώνει τις νύχτες πολύ, είναι μακρινή διαδρομή, πάει μακριά, στις πιο απόκρημνες ράχες, είναι παιδί, είναι τόσο εύκολο να χαθεί, ξέρει όμως πως πρέπει να έρθει πάλι, κι αυτό είναι η αγάπη, που τον κάνει να αντέχει και τον κρατάει στη ζωή.. (Συνέντευξη στον Δημήτρη Νόλλα, περ. Ταχυδρόμος 1987)''.

Η ίδια θα αναθεωρήσει λίγα χρόνια αργότερα, το 1991, όταν στην τελευταία της συνέντευξη, στην Ελένη Γκίκα θα πει: "Ντρεπόμουνα να λέω ότι είμαι ποιήτρια, γιατί δεν το θεωρώ επάγγελμα, αλλά αυτόν τον καιρό θα το λέω, ότι είμαι ποιήτρια, νομίζω ότι το επιτρέπω στον εαυτό μου τώρα, έχω περάσει πάρα πολλά για να μπορώ να το πω και θα το λέω".

Μελοποιημένο ποίημα της Κατερίνας Γώγου - Μελοποίηση: Νίκος Μαϊντάς, ερμηνεία: Magic De Spell, Σωκράτης Μάλαμας, Νίκος Μαϊντάς:

Η βαθιά πολιτική της στάση, η αναρχική της διάθεση, η περιθωριακή συνείδησή της και οι κοινωνικές ανησυχίες της διαπερνούν ολόκληρη την ποιητική παραγωγή της Κατερίνας Γώγου. Δηλώνει ανοιχτά πως υπερασπίζεται την αναρχία, κάτι που δεν έκρυψε ποτέ παρά το γεγονός ότι δήλωνε κατά των ταμπέλων. Είχε ταχθεί δημόσια στο πλευρό πολλών αναρχικών και συμμετείχε σε επιτροπές που μάχονταν για την αποφυλάκισή τους. 

Σε συζήτηση με τον Γ. Νοταρά για το περιοδικό Ποπ & Ροκ (1981) η ποιήτρια είχε πει χαρακτηριστικά: "Το κράτος παίρνει τη μορφή του αστυνόμου, του καθοδηγητή, του κομματάρχη και αντιπαρατίθεται απέναντί σου. Μια ζωή, σε αυτές τις αναμετρήσεις μονίμως τρέχαμε και από πίσω μας κυνηγούσαν. Εγώ όταν λέω "κράτος" εννοώ όλα τα κόμματα. Γιατί είτε έτσι λεγεται το κράτος, είτε αλλιώς, πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θα κυνηγάνε κάποιους άλλους. Και θα υπάρχουν καμιά χιλιάδα άτομα, όσο πάμε και λιγοστεύουμε, που πάντα θα λένε όχι σε αυτά τα πράγματα".

Πολύ τρυφερή και ευαίσθητη η Κατερίνα Γώγου χαρακτηριζόταν από μία ψυχολογία πολύ εύθραστη. Χαρακτηριστικό πράδειγμα η απάντησή της στην ερώτηση του δημοσιογράφου Άρη Σκιαδόπουλου τι μπορεί να την ρίξει. "Ένα φυλλαράκι που μπορεί να φύγει από το δέντρο".

Η ίδια είχε μιλήσει για την έννοια του έρωτα σε συνέντευξη στην εφημερίδα "Έθνος" το 1982: "Τέχνη σημαίνει έρωτας. Κι ο έρωτας είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων. Έρωτας σημαίνει ν' αγαπήσεις παράφορα τον στραπατσαρισμένο εαυτό σου, γιατί μονάχα έτσι θ' αγαπήσεις και τον δίπλα σου. Και έρωτας είναι η επιθυμία. Επιθυμία για ζωή, για τραγούδια, για σένα και για όλους".

Άρθρα και ειδήσεις για την Κατερίνα Γώγου

Η Κατερίνα Γώγου (Αθήνα 1 Ιουνίου 1940 – 3 Οκτωβρίου 1993) ήταν Ελληνίδα ποιήτρια και ηθοποιός. Ξεκίνησε από μικρή την καριέρα στην ηθοποιία αλλά αργότερα στράφηκε στην ποίηση.

Ως ποιήτρια είναι γνωστή για τον αντισυμβατικό και συνειρμικό τρόπο γραφής της, καθώς και τις αναρχικές της ιδέες. Οι στίχοι της ήταν γεμάτοι οργή και επαναστατικότητα.

Το σκοτάδι της, ο ασυμβίβαστος χαρακτήρας της και η κλονισμένη ψυχολογία της την οδήγησαν, σε ηλικία μόλις 53 ετών, στην αυτοκτονία.

ΒΙΒΛΙΟ / ΑΡΘΡΑ

Κατερίνα Γώγου: Η ασυμβίβαστη της ποίησης

ΒΙΒΛΙΟ / ΝΕΑ

Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε – Κατερίνα Γώγου

ΜΟΥΣΙΚΗ / ΜΟΥΣΙΚΑ ΝΕΑ

Αφιέρωμα στην Κατερίνα Γώγου, με την Μυρτώ Αλικάκη στο Σταυρό του Νότου

ΣΙΝΕΜΑ / ΝΕΑ

Κατερίνα Γώγου – Για την Αποκατάσταση του Μαύρου στον Δαναό

ΒΙΒΛΙΟ / ΝΕΑ

Κατερίνα Γώγου – Πάνω κάτω η Πατησίων: Παρουσίαση βιβλίου-CD

ΒΙΒΛΙΟ / ΝΕΑ

Παρουσίαση έκδοσης για την Κατερίνα Γώγου, στο Passport

-------------------------------------------------------------------------

Κατερίνα Γώγου: Κατηγορήθηκε για συμμέτοχη στη 17 Νοέμβρη & είχε το ίδιο τραγικό τέλος με τη κόρη της

Κατερίνα Γώγου: Κατηγορήθηκε για συμμέτοχη στη 17 Νοέμβρη & είχε το ίδιο τραγικό τέλος με τη κόρη της. Μάνα και κόρη αυτοκτόνησαν

Κατερίνα Γώγου: Η αναρχική ποιήτρια των Εξαρχείων που που κατηγορήθηκε για συμμετοχή στη 17Ν

Η ασυμβίβαστη της ποίησης Κατερίνα Γώγου γεννημένη το 1940. Αναλλοίωτη από τα προτάγματα της καλλιτεχνικής ελίτ, παρέμεινε η ατίθαση επαναστάτρια, ελεύθερο πνεύμα ,γεμάτη έως το τέλος με οργή ενάντια σε κάθε λογής κατεστημένο.

Γεμάτη από αναρχικές ιδέες συνήθιζε να κάνει παρέα με τους περιθωριακούς εκείνης της εποχής που σύχναζαν στην πλατεία Εξαρχείων.Η ποίηση της αιχμηρή και στοχευμένη ενάντια στους κανίβαλους αυτού του κόσμου, ενώ αντίθετα ήταν ανοιχτή αγκαλιά για εκείνους   που η κοινωνία θεωρούσε περίεργους.

Η ασυμβίβαστη της ποίησης

Όμως η Κατερίνα Γώγου ήταν ένας πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος. Δεν της έκαναν ιδιαίτερη αίσθηση όλα αυτά, δεν την ενδιέφερε να είναι διάσημη και πλούσια. Οι ευαισθησίες της για τον κόσμο στον οποίο ζούσε ήταν τόσο έντονες που αναπόφευκτα την απομάκρυναν από τα λαμπερά φώτα της δημοσιότητας. Όταν πέθανε, το 1993, μόλις στα 53 της από αυτοκτονία, το προφίλ που άφησε πίσω της ήταν εντελώς διαφορετικό από αυτό με το οποίο αρχικά ξεκίνησε.

Διανύοντας μια πολιτικοποιημένη πορεία που ξεκίνησε από την αντίσταση στη Χούντα και φτάνοντας μέχρι και το να μιλά αμιγώς πολιτικά μέσα από τα αντισυμβατικά ποιήματά της που καθόρισαν την υποκουλτούρα των 80s. Η Γώγου κατοχυρώθηκε με τα χρόνια ως μια από τις πιο εμβληματικές και χαρακτηριστικές φιγούρες του ελληνικού underground: μαζί με τον Παύλο Σιδηρόπουλο και τον Νικόλα Άσιμο συγκροτεί μάλλον την «Αγία Τριάδα» αυτής της κατηγορίας.

Η ποιήτρια των Εξαρχείων

Αναρχική, οργισμένη, μποέμ, με μια βαθιά «αθηναϊκή» μελαγχολία να καθορίζει τις ποιητικές της συλλογές, αντί για «μπέμπα» -όπως την αποκαλούσε ο καλλιτεχνικός της περίγυρος στα πρώιμα, «φωτεινά» χρόνια της-κατέληξε να χαρακτηρίζεται ως «Μαγιακόφσκι των Εξαρχείων». Μάλιστα, κάποια στιγμή η Γώγου συνδέθηκε από την αστυνομία ακόμα και με την 17 Νοέμβρη, χωρίς ποτέ ωστόσο να αποδειχθεί πως όντως υπήρχε κάποια σχέση ανάμεσα στην ίδια και την εν λόγω οργάνωση.

Η ιστορία αυτή, που σε γενικές γραμμές έχει ξεχαστεί, αφορά μια μίνι περιπέτειά της με την Δικαιοσύνη στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, την περίοδο δηλαδή που η 17 Νοέμβρη έκανε τα πρώτα και πιο χαρακτηριστικά της χτυπήματα. Η Γώγου μόλις είχε αρχίσει να κατοχυρώνεται ως μια καλλιτέχνις που έκανε στρατευμένη πολιτικά τέχνη. Το «Βαρύ Πεπόνι» του 1977 και η «Παραγγελιά» του 1980 (μια ταινία για την ιστορία του Νίκου Κοεμτζή), οι δυο τελευταίες ταινίες της ήταν κάτι παραπάνω από δυο απλές κινηματογραφικές συμμετοχές: υπήρξαν ξεκάθαρη πολιτική θέση. Τότε ήταν, το 1980, που η Γώγου κατηγορήθηκε ως μέλος της 17 Νοέμβρη.

Υπερασπίζομαι την Αναρχία/Κατερίνα Γώγου

Ένα βράδυ του 1980, η 17 Νοέμβρη πραγματοποίησε το τρίτο της ένοπλο χτύπημα. Επρόκειτο για την εκτέλεση του υποδιοικητή των ΜΑΤ, Παντελή Πέτρου και του οδηγού του, Σωτήρη Σταμούλη. Και οι δυο εκτελέστηκαν μέσα στο αμάξι όπου και «γαζώθηκαν» στις σφαίρες από τα μέλη της 17 Νοέμβρη.

Όταν η αστυνομία έφτασε στον τόπο του εγκλήματος, εκτός από τα δυο πτώματα, αντίκρισαν και τις προκηρύξεις της 17 Νοέμβρη μέσω των οποίων η τελευταία αναλάμβανε την ευθύνη για το χτύπημα.

Παρόντες ήταν και ορισμένοι αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων. Στις καταθέσεις τους στην αστυνομία, κάποιοι εξ΄αυτών δήλωσαν πως είδαν μια γυναίκα να φεύγει τρέχοντας από το σημείο μετά τους πυροβολισμούς. Η περιγραφή προσομοίαζε εντυπωσιακά στην Κατερίνα Γώγου. Ορισμένοι μάλιστα την κατονόμασαν: μίλησαν συγκεκριμένα για την Γώγου! Ήταν άλλωστε γνωστή από τις κινηματογραφικές της εμφανίσεις.

Μέσα στις επόμενες ώρες, η αστυνομία είχε μπουκάρει στο σπίτι και δίχως τη συγκατάθεσή της την είχε μεταφέρει στα κεντρικά της για ανάκριση – αυτές οι μέθοδοι υπήρχαν ακόμα, το χουντικό καθεστώς, και ειδικά μέσα σε μηχανισμούς όπως η αστυνομία, είχε αφήσει ισχυρή την παρακαταθήκη του.

Η Γώγου στάθηκε έμπρακτα στο πλευρό των αντιεξουσιαστών

Η Γώγου ανακρίθηκε για ώρες από την αστυνομία αλλά όσο επίπονη για την ίδια και αν ήταν η ανάκριση, δεν κατέστη δυνατό να στοιχειοθετηθεί κάποια κατηγορία. Τις πρώτες πρωινές ώρες αφέθηκε ελεύθερη και οι μαρτυρίες περί παρουσίας της στον τόπο της δολοφονίας μπήκαν στο συρτάρι.

Για πολλούς, η Γώγου έπεσε θύμα μιας μεγάλης ομοιότητας. Για άλλους ήταν μια κατασκευασμένη κατάσταση και οι μαρτυρίες ήταν «στημένες» για να μπορέσει η αστυνομία να χτίσει μια συνθήκη εκδίκησης απέναντι στην Γώγου με την οποία είχε ανοιχτούς λογαριασμούς από τα χρόνια της Χούντας.

Και φυσικά, υπάρχει και η τρίτη εκδοχή: η Γώγου ήταν όντως μέλος της 17 Νοέμβρη, γλύτωσε παρά τρίχα εκείνο το βράδυ και στη συνέχεια αποσύρθηκε για λόγους ασφάλειας, δεν αναμείχθηκε ποτέ ξανά με τέτοιες ενέργειες αφού ήταν πλέον στο στόχαστρο των Αρχών και το επόμενο λάθος θα ήταν καθοριστικό.

Κάθε πιθανή εκδοχή βέβαια είναι τμήμα μιας μεγάλης σεναριολογίας. Η αλήθεια δεν θα μαθευτεί μάλλον ποτέ. Και απλά ένας ακόμα αστικός μύθος θα μείνει να συνοδεύει την ταραχώδη και σύντομη ζωή της «μπέμπας» που έζησε μια μποέμικη ζωή στις αναρχικές καταλήψεις…

 Ποίημα: Υπερασπίζομαι την Αναρχία/Κατερίνα Γώγου

«Μη με σταματάς. Ονειρεύομαι.

Ζήσαμε σκυμμένοι αιώνες αδικίας.
Αιώνες μοναξιάς.
Τώρα μη. Μη με σταματάς.
Τώρα κι εδώ για πάντα και παντού.
Ονειρεύομαι ελευθερία.
Μέσα απ’ του καθένα
την πανέμορφη ιδιαιτερότητα
ν’ αποκαταστήσουμε
του Σύμπαντος την Αρμονία.

Ας παίξουμε. Η γνώση είναι χαρά.
Δεν είναι επιστράτευση απ’ τα σχολεία
Ονειρεύομαι γιατί αγαπώ.
Μεγάλα όνειρα στον ουρανό.
Εργάτες με δικά τους εργοστάσια
συμβάλουν στην παγκόσμια σοκολατοποιία.
Ονειρεύομαι γιατί ΞΕΡΩ και ΜΠΟΡΩ.

Οι τράπεζες γεννάνε τους «ληστές».
Οι φυλακές τους «τρομοκράτες»
Η μοναξιά τους «απροσάρμοστους».
Το προϊόν την «ανάγκη»
Τα σύνορα τους στρατούς
Όλα η ιδιοχτησία.
Βία γεννάει η Βία.
Μη ρωτάς. Μη με σταματάς.
Είναι τώρα ν’ αποκαταστήσουμε
του ηθικού δικαίου την υπέρτατη πράξη.

Να κάνουμε ποίημα τη Ζωή.
Και τη Ζωή πράξη.
Είναι ένα όνειρο που μπορώ μπορώ μπορώ
Σ’ ΑΓΑΠΩ
και δεν με σταματάς δεν ονειρεύομαι. Ζω.

Απλώνω τα χέρια
στον Ερωτά στην αλληλεγγύη
στην Ελευθερία.
Όσες φορές χρειαστεί κι απ’ την αρχή.
Υπερασπίζομαι την Αναρχία.»

===================== 

"O σιωπών δοκεί συναινείν"