Παιδική Κακοποίηση και Άγχος

 Από τον Δρ. Ιωάννη Δόβελο, Καθηγητή Ψυχολογίας & Ψυχοθεραπείας Κέντρου Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής

Αν υποφέρετε από κάποια αγχώδη διαταραχή είναι πολύ πιθανόν ότι έχετε υποστεί κάποια μορφή κακοποίησης κατά την παιδική σας ηλικία. Οι περισσότεροι ειδικοί της ψυχικής υγείας ήδη γνωρίζουν εδώ και πολλά χρόνια από την άμεση κλινική τους εμπειρία, ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ποσοστό των ενηλίκων πελατών τους που υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές οφείλονται κατά κύριο λόγο σε τραυματικά επεισόδια σωματικής ή / και συναισθηματικής κακοποίησης που βίωσαν όταν ήταν παιδιά. Η εμπειρική αυτή γνώση επιβεβαιώνεται τώρα με εκτεταμένες έρευνες που έγιναν πρόσφατα στις ΗΠΑ και Καναδά.

Οι έρευνες αυτές μελέτησαν τη σχέση της παιδικής κακοποίησης με την παρουσία σε ενήλικες σοβαρών αγχωδών διαταραχών όπως κρίσεις πανικού, αγοραφοβία, κοινωνική φοβία, μετα-τραυματικό στρες, ψυχαναγκαστική διαταραχή, αλλά και κατάθλιψη. Οι έρευνες αυτές έδειξαν ότι ακόμη και αν η παιδική κακοποίηση δεν είναι η κύρια αιτία της αγχώδους διαταραχής, αν το άτομο δεν αντιμετωπίσει τα δυσάρεστα αυτά συναισθήματα του παρελθόντος μέσα στο πλαίσιο μιας κατάλληλης θεραπείας με τη βοήθεια και υποστήριξη ενός ειδικευμένου θεραπευτή, δεν θα μπορέσει να απαλλαγεί από τα συμπτώματα άγχους από τα οποία υποφέρει.

Τα αποτελέσματα των παρακάτω ερευνών ποικίλουν, αποτελούν όμως ισχυρή ένδειξη ότι η παιδική κακοποίηση είναι μια από τις κυριότερες αιτίες άγχους καθώς και άλλων ψυχολογικών και συναισθηματικών προβλημάτων. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπ’ όψιν ότι τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών περιλαμβάνουν μόνον άτομα που έχουν διατηρήσει κάποια συνειδητή μνήμη της κακοποίησης που υπέστησαν όταν ήταν παιδιά. ...

Γνωρίζουμε όμως ότι ένας μεγάλος αριθμός ατόμων που έχουν κακοποιηθεί στην παιδική τους ηλικία δεν έχουν καμία συνειδητή μνήμη της κακοποίησής τους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα συναισθήματα είναι τόσο οδυνηρά που έχουν απωθηθεί βαθιά στο ασυνείδητο, όπου όμως εξακολουθούν να είναι ενεργά και να προκαλούν συμπτώματα. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε άτομα που υπέστησαν σεξουαλική κακοποίηση ή έντονους εξευτελισμούς σε μικρή ηλικία. Η κακοποίηση μπορεί να ήταν επαναλαμβανόμενη ή να συνέβη μόνο μία φορά.

Τα συναισθήματα που προκαλούνται από αυτό το είδος κακοποίησης είναι τέτοια που το παιδί δεν μπορεί να τα χειριστεί, αλλά και δεν μπορεί συνήθως να τα εκφράσει σε άλλους λόγω της βαθιάς ντροπής και ενοχής που αισθάνεται. Η απώθηση αυτών των συναισθημάτων στο ασυνείδητο είναι στη πραγματικότητα ο μόνος τρόπος επιβίωσης του ατόμου. Το παιδί που κακοποιείται σεξουαλικά ή υφίσταται επαναλαμβανόμενους εξευτελισμούς πιστεύει ότι αυτό φταίει για ότι του συμβαίνει. Αισθάνεται απερίγραπτη ενοχή και ντροπή, αισθάνεται «μαγαρισμένο» και βρώμικο και συγχρόνως αισθάνεται τρόμο και απόγνωση καθώς βρίσκεται ανίσχυρο και ανυπεράσπιστο στα χέρια αυτού που το κακοποιεί. Οι μνήμες αυτές συνήθως αποκαλύπτονται και γίνονται συνειδητές στη διάρκεια μιας κατάλληλης θεραπείας. Αν λοιπόν προσθέσουμε στα αποτελέσματα των παρακάτω ερευνών τα άτομα που δεν έχουν συνειδητή μνήμη της κακοποίησής τους κατά την παιδική ηλικία, μπορούμε να πούμε ότι η παιδική κακοποίηση είναι η κυριότερη αιτία της παρουσίας σοβαρών συμπτωμάτων άγχους στους ενήλικες.

Οι έρευνες:

1. Ερευνητές στο πανεπιστήμιο του Michigan βρήκαν ότι το 35% των θυμάτων συναισθηματικής, σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης υποφέρουν σαν ενήλικες από σοβαρή κατάθλιψη και διαταραχές πανικού.

2. Έρευνα στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας διαπίστωσε ότι 15,5% των ανδρών και 33,3% των γυναικών που υποφέρουν από διαταραχή πανικού, ψυχαναγκαστική διαταραχή και κοινωνική φοβία, έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική τους ηλικία. Το 45,1% του 33,3% των γυναικών είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Από αυτές το 60% υπέφεραν από διαταραχή πανικού.

3. Μια αντίστοιχη έρευνα στο πανεπιστήμιο McMaster του Καναδά έδειξε ότι 23,4% αυτών που υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά και 44,9% σωματικά.

4. Σε μια έρευνα στο πανεπιστήμιο του Miami οι ερευνητές βρήκαν ότι το 63% των ατόμων που υποφέρουν από διαταραχή πανικού, αγοραφοβία και κοινωνική φοβία είχαν υποστεί κάποιο είδος κακοποίησης στην παιδική τους ηλικία. Βρήκαν επίσης ότι η κοινωνική φοβία σχετίζεται με σεξουαλική κακοποίηση πολύ περισσότερο από τις άλλες διαταραχές.

5. Μετά από τη μελέτη και ανάλυση των στοιχείων από πολλαπλές σχετικές έρευνες, ερευνητές του πανεπιστημίου της Nevada κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι 33% έως 86% ατόμων που υπέστησαν κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία, υποφέρουν από μετα-τραυματικό στρες.

Σύμφωνα με κλινικές έρευνες αλλά και την προσωπική εμπειρία πολλών επαγγελματιών της ψυχικής υγείας, η ψυχολογική και συναισθηματική βία και κακοποίηση είναι συχνά πιο βαθιά και μακροπρόθεσμα τραυματική για το παιδί απ’ ότι η σωματική κακοποίηση και μπορεί να συγκριθεί στις επιπτώσεις της μόνο με τη σεξουαλική κακοποίηση. Ιδιαίτερα ψυχολογική κακοποίηση η οποία περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενο εξευτελισμό, ταπείνωση και γελοιοποίηση του παιδιού μπορεί να δημιουργήσει ψυχικά τραύματα που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι βαθύτερα και εντονότερα κι απ’ αυτή ακόμη τη σεξουαλική κακοποίηση.

Τα επακόλουθα της σωματικής, σεξουαλικής και ψυχολογικής ή συναισθηματικής κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία, δεν περιορίζονται μόνο στην παρουσία σοβαρών αγχωδών διαταραχών που διατηρούνται κατά την ενηλικίωση και συνήθως για όλη τη ζωή του ατόμου, εκτός αν το άτομο ακολουθήσει κάποια αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή. Η παιδική κακοποίηση είναι επίσης συχνά η κύρια αιτία περιπτώσεων βαριάς κατάθλιψης, διαταραχών της προσωπικότητας και γενικά δυσπροσαρμοστικότητας στην κοινωνική ζωή. Το χειρότερο όμως είναι ότι η παιδική κακοποίηση δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, μια συνεχόμενη και αδιάσπαστη αλυσίδα σωματικής και ψυχολογικής βίας. Είναι χαρακτηριστικό φαινόμενο ότι άτομα τα οποία κακοποιήθηκαν κατά την παιδική τους ηλικία, έχουν συχνά τη τάση να κακοποιούν τα δικά τους παιδιά με τον ίδιο ή και χειρότερο ακόμη τρόπο από αυτόν που κακοποιήθηκαν οι ίδιοι σαν παιδιά. Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι η παιδική ηλικία πολλών βίαιων κακοποιών ακόμη και δολοφόνων χαρακτηρίζεται από βίαιη σωματική και ψυχολογική κακοποίηση. Και είναι ακόμη γνωστό ότι αυτοί που έχουν τη τάση να βιάζουν ή να κακοποιούν παιδιά σεξουαλικά, έχουν στις περισσότερες περιπτώσεις και οι ίδιοι υποστεί παρόμοια σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία. Το φαινόμενο το θύμα να γίνεται θύτης είναι συνηθισμένο, καθώς ο θύτης είναι ο ισχυρός και το θύμα αδύναμο. Οι ισχυροί επιβιώνουν, οι αδύναμοι χάνονται. Ασυνείδητα λοιπόν πολλά θύματα χρησιμοποιούν ως πρότυπο και υιοθετούν το ρόλο του θύτη σαν τον καλύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο επιβίωσης. Μπορούμε να πούμε ότι η κακοποίηση παιδιών με οποιονδήποτε τρόπο είναι ένα από τα χειρότερα και, δυστυχώς, πιο διαδεδομένα εγκλήματα που μαστίζουν την ανθρώπινη κοινωνία. Είναι το είδος εγκλήματος που έχει τις χειρότερες και πιο μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο.

Η αντιμετώπιση των συναισθημάτων που προέρχονται από παιδική κακοποίηση είναι εξαιρετικά οδυνηρή και δύσκολη. Αν γνωρίζετε ή υποπτεύεστε ότι μπορεί να έχετε υπάρξει θύμα κακοποίησης στην παιδική σας ηλικία, ή αν βασανίζεστε σ’ όλη σας τη ζωή από έντονα συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης για τα οποία δεν υπάρχει φανερή αιτία, συμβουλευτείτε έναν ειδικό της ψυχικής υγείας. Ο μόνος τρόπος για να απαλλαγείτε από τα δυσάρεστα συμπτώματα είναι να αντιμετωπίσετε την τραυματική εμπειρία με τη βοήθεια και υποστήριξη ενός ειδικού. Ο κατάλληλος ειδικός θα σας βοηθήσει στην απαραίτητη εκτόνωση των οδυνηρών συναισθημάτων καθώς και στην αναπλαισίωση των τραυματικών γεγονότων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Η Παιδική Κακοποίηση Προκαλεί Αλλαγές στη Φυσιολογία του Εγκεφάλου

=====================

 "O σιωπών δοκεί συναινείν"