Ασαφής η προστασία του καταναλωτή στην υπουργική απόφαση που δημοσιεύτηκε χθες: Παράθυρα αισχροκέρδειας και στο πράσινο τιμολόγιο

Παραμένει δυσνόητος ο μαθηματικός τύπος ακόμη και μετά τις πρόσφατες αλλαγές, ενώ στην υπουργική απόφαση δεν περιλαμβάνεται ο ορισμός του πολλαπλασιαστή, παρότι είναι το βασικό μέγεθος που θα ξεχωρίζει τους φτηνούς από τους ακριβούς προμηθευτές ρεύματος.

«Μαγική εικόνα» παραμένει για εκατομμύρια καταναλωτές ηλεκτρισμού η διαφάνεια στις χρεώσεις ενέργειας και η προστασία από φαινόμενα αισχροκέρδειας στα τιμολόγια που θα ισχύσουν μετά την 1/1/2024. 

Υστερα από εβδομάδες διαπραγματεύσεων με τη ΔΕΗ και τους άλλους παρόχους, δημοσιεύτηκε χθες η υπουργική απόφαση για το ειδικό τιμολόγιο ρεύματος στο οποίο παραμένουν ανοιχτά «παράθυρα» για αλλαγές χρεώσεων και δεν εξασφαλίζεται η «συγκρισιμότητα» των τιμών που υποσχόταν ο υπουργός ΠΕΝ, Θ. Σκυλακάκης.

Πριν από έναν μήνα, η «Εφ.Συν.» είχε γράψει αναλυτικά για τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης («Αλγόριθμος “παγίδα” στο ρεύμα», 19/10/23), δημοσιεύοντας τον μαθηματικό τύπο που θα αντικαθιστούσε τη «ρήτρα αναπροσαρμογής» στο νέο «ειδικό» τιμολόγιο. Η ανάγκη για το νέο αυτό τιμολόγιο προέκυψε από την απόφαση της κυβέρνησης να καταργήσει από 1/1/2024 τις οριζόντιες επιδοτήσεις αλλά και τους μηχανισμούς επιστροφής των υπερκερδών από τη χονδρική και τη λιανική αγορά ρεύματος. Αυτό θα σήμαινε ότι όλοι οι καταναλωτές έπρεπε να μετακινηθούν σε τιμολόγια σταθερά (μπλε χρώματος) ή κυμαινόμενα με ρήτρα αναπροσαρμογής (κίτρινα), αφού προηγηθεί συμφωνία του καθενός με κάποιον προμηθευτή.

Το νέο τιμολόγιο (πράσινο) εφευρέθηκε για να προστατέψει, υποτίθεται, εκατομμύρια καταναλωτές που δεν θα απαντούσαν στα ερωτήματα των εταιρειών. . . . Η ηγεσία του υπουργείου ΠΕΝ αποκάλυψε σε συνέντευξη στις αρχές Νοεμβρίου ότι υπάρχουν 3 εκατομμύρια παροχές ρεύματος (σε σύνολο 8 εκατ.) με συμβόλαια που έχουν λήξει, δεν ισχύουν τα στοιχεία του συνδρομητή, δεν περιλαμβάνουν ΑΦΜ κ.λπ.

Ο υπουργός ΠΕΝ Θ. Σκυλακάκης υποστήριξε τότε ότι το μεγάλο προτέρημα αυτού του ειδικού τιμολογίου είναι ότι οι καταναλωτές θα μπορούν να βλέπουν καθαρά την τελική χρέωση και να συγκρίνουν τις τελικές χρεώσεις όλων των προμηθευτών. Αυτό θα συμβαίνει στην αρχή κάθε μήνα, όταν θα δημοσιεύεται ο συγκριτικός πίνακας. «Μία θα είναι η τελική τιμή», τόνισε ο υπουργός, προσθέτοντας ότι ακόμη και οι πιθανές εκπτώσεις «θα είναι πάντα ενσωματωμένες στην τελική τιμή».

Ομως, στη χθεσινή υπουργική απόφαση την οποία συνυπογράφει με την υφυπουργό Αλεξάνδρα Σδούκου, προβλέπεται ότι οι εκπτώσεις μπορούν να αλλάζουν κάθε μήνα. Το ίδιο ισχύει για την πάγια χρέωση, που μπορεί να φτάνει έως τα 5 ευρώ μηνιαίως, ενώ η Βασική Τιμή Προμήθειας θα παραμένει σταθερή τουλάχιστον για 6 μήνες.

Με άλλα λόγια, μπορεί κάποιος να επιλέξει έναν προμηθευτή επειδή έχει μικρό πάγιο και μεγάλη έκπτωση και να ανακαλύψει ότι τα δεδομένα άλλαξαν χωρίς να το αντιληφθεί. Οπως αναφέρεται στην απόφαση, για τις αλλαγές στην πάγια χρέωση και την έκπτωση θα ενημερώνεται ο πελάτης «με τον πρώτο λογαριασμό που ακολουθεί την τροποποίηση». Είναι, όμως, γνωστό ότι οι λογαριασμοί φτάνουν συχνά με αρκετή καθυστέρηση και άρα, μπορεί ο καταναλωτής να δει τις αλλαγές αφού έχει χρεωθεί με τα νέα δεδομένα.

Στην ίδια συνέντευξη Τύπου της 2/11, ο κ. Σκυλακάκης είχε «διαφημίσει» το πράσινο τιμολόγιο λέγοντας ότι μέσω αυτού δεν θα χρειάζεται ο καταναλωτής να παρακολουθεί τις χρηματιστηριακές τιμές ενέργειας (επηρεάζουν τη χρέωση στα κυμαινόμενα τιμολόγια) και θα βλέπει μόνο την τελική χρέωση που δεν αλλάζει. Αρνήθηκε, όμως, να μιλήσει αναλυτικά για τον μαθηματικό τύπο μέσω του οποίου θα διαμορφώνεται η χρέωση αυτή, λέγοντας ότι «θα πρέπει να τον συζητάμε επί δύο ώρες»... 

Ο τύπος αυτός άλλαξε σε σχέση με εκείνον που δημοσιεύσαμε στις 19 Οκτωβρίου, αφαιρέθηκε ένας πολλαπλασιαστής, αλλά παραμένει εξαιρετικά δυσνόητος.

Ο μαθηματικός τύπος του μηχανισμού μέσω του οποίου θα διαμορφώνεται η τελική χρέωση στο «πράσινο» τιμολόγιο ρεύματος. Αυτός θα διευκολύνει τους καταναλωτές να συγκρίνουν τιμές και να αποφασίζουν προμηθευτή, σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρο Σκυλακάκη

Ο μαθηματικός τύπος του μηχανισμού μέσω του οποίου θα διαμορφώνεται η τελική χρέωση στο «πράσινο» τιμολόγιο ρεύματος. Αυτός θα διευκολύνει τους καταναλωτές να συγκρίνουν τιμές και να αποφασίζουν προμηθευτή, σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρο Σκυλακάκη

Είναι ενδεικτικό ότι ακόμη και στην επίσημη Υπουργική Απόφαση δεν περιλαμβάνεται καν ορισμός για το τι σημαίνει ο πολλαπλασιαστής α ενώ παρέχονται ορισμοί για όλους τους υπόλοιπους συντελεστές (Μ, ΤΕΑ, Μ-1, β, L κ.λπ.). 

Ο πολλαπλασιαστής α είναι το βασικό μέγεθος που θα ξεχωρίζει τους φτηνούς από τους ακριβούς προμηθευτές ρεύματος, ενώ στην απόφαση ορίζεται ότι θα πρέπει και αυτός να παραμένει σταθερός τουλάχιστον για 3 μήνες. Φαίνεται λοιπόν ότι κάποιοι συντελεστές αποφασίστηκε να μένουν σταθεροί για 3 έως 6 μήνες, ενώ οι εκπτώσεις και τα πάγια θα μπορούν να αλλάζουν κάθε μήνα, προκειμένου οι εταιρείες να διασφαλίζονται από λανθασμένες προβλέψεις τους.

Το μπαλάκι στη ΡΑΑΕΥ

Μέσα στον νέο ενεργειακό κυκεώνα που διαμορφώνεται, κρίσιμος θα είναι ο ρόλος της πρώην Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (νυν ΡΑΑΕΥ) η οποία θα είναι υπεύθυνη για να δημοσιεύει το εργαλείο σύγκρισης τιμών (www.energycost.gr), να «παρακολουθεί την εφαρμογή της Υπουργικής Απόφασης, ιδίως ως προς τη διαμόρφωση των τιμών, τη διαφάνεια, τις συνθήκες ανταγωνισμού και την εμφάνιση καταχρηστικών πρακτικών». Ρόλος στον οποίο δεν διέπρεψε ιδιαιτέρως στο παρελθόν... 

==================

Στο καθεστώς της ρήτρας αναπροσαρμογής επιστρέφουν τα τιμολόγια ρεύματος από 1ης Οκτωβρίου και η ΡΑΑΕΥ σπεύδει να αποτρέψει φαινόμενα με τα οποία βρέθηκαν με οδυνηρό τρόπο αντιμέτωποι οι καταναλωτές όταν ξεκίνησε η κρίση. Οι προμηθευτές από την πλευρά τους αναζητούν φόρμουλες τιμολόγησης για τη μεταβίβαση του ρίσκου της χονδρεμπορικής αγοράς, χωρίς να χρειαστεί να διακινδυνέψουν μια νέα κρίση εμπιστοσύνης με τους πελάτες τους, επαναφέροντας τη δαιμονοποιημένη ρήτρα. 

Στα κυμαινόμενα τιμολόγια που θα έχουν στη διάθεσή τους οι καταναλωτές από 1ης Οκτωβρίου θα απουσιάζει η αναγραφή «ρήτρα αναπροσαρμογής». Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η τιμή της κιλοβατώρας δεν θα μεταβάλλεται ανάλογα με τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς.

Η βασική φόρμουλα που επεξεργάζονται οι περισσότεροι πάροχοι συνδέει την τιμή λιανικής με τη χονδρεμπορική τιμή βάσει ενός μαθηματικού τύπου «χ + αχ + β = τελική τιμή καταναλωτή», όπου «χ» θα είναι η μεταβαλλόμενη κάθε φορά τιμή της χονδρεμπορικής αγοράς, «α» ο συντελεστής για τον προσδιορισμό του κόστους των απωλειών του δικτύου και «β» τα διάφορα κόστη του προμηθευτή, συν το περιθώριο κέρδους. Ο συντελεστής των απωλειών στη χαμηλή τάση είναι απολογιστικά γύρω στο 17%-18%, εκ του οποίου μόλις το 6%-7% αντιστοιχεί σε τεχνικές απώλειες. Τα δύο τρίτα περίπου αντιπροσωπεύουν τις ρευματοκλοπές, το κόστος των οποίων το επιμερίζουν οι προμηθευτές μέσω των τιμολογίων στο σύνολο των καταναλωτών.  

Αυτός ο μαθηματικός τύπος θα αποτυπώνεται στο έντυπο του λογαριασμού ευδιάκριτα, όπως και στις συμβάσεις προμήθειας για να μπορούν οι καταναλωτές να γνωρίζουν εκ των προτέρων πώς θα τιμολογηθούν. Αυτή η υποχρέωση των προμηθευτών περιλαμβάνεται στην εισήγηση που έθεσε από χθες και μέχρι τις 19 Ιουλίου η ΡΑΑΕΥ σε δημόσια διαβούλευση, στο πλαίσιο της προσπάθειας που καταβάλλει για μια ομαλή και διαφανή μετάβαση του τρόπου τιμολόγησης στο προηγούμενο καθεστώς. Οσα τιμολόγια θα στηρίζονται στο ρίσκο της χονδρεμπορικής τιμής, όπως αυτή διαμορφώνεται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν κανέναν άλλο μηχανισμό αναπροσαρμογής, σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ.

Σταθεροί συντελεστές

Σε όσα τιμολόγια θα βασίζονται σε ρήτρα αναπροσαρμογής θα πρέπει οι συντελεστές προσαύξησης να είναι προκαθορισμένοι και σταθεροί, να αναφέρονται στη σύμβαση και να ισχύουν καθ’ όλη τη διάρκειά της. Στην περίπτωση τυχόν αλλαγής θα πρέπει να ενημερώνεται έγκαιρα ο καταναλωτής. Αν και η ΡΑΑΕΥ δίνει τη δυνατότητα στους προμηθευτές να διαθέσουν και σταθερά τιμολόγια, η αγορά εκτιμάται ότι θα τα αποφύγει λόγω υψηλού ρίσκου.

Οι καταναλωτές με βάση την εισήγηση της ΡΑΑΕΥ θα πρέπει να γνωρίζουν ότι:

1. Μπορούν να διακόπτουν τη σύμβαση με τον πάροχό τους όποτε το επιλέξουν, χωρίς να επιβαρύνονται με «πέναλτι». Κάθε επιβολή ρήτρας πρόωρης αποχώρησης σε πρόγραμμα κυμαινόμενης τιμολόγησης θεωρείται καταχρηστική.

2. Οποιαδήποτε ένταξή τους σε κάποιο νέο πρόγραμμα προϋποθέτει τη σαφή συναίνεσή τους.

3. Σε περίπτωση αλλαγής όρων της σύμβασης που έχουν υπογράψει, ο προμηθευτής τους θα πρέπει να τους ενημερώσει με επιστολή 60 ημέρες νωρίτερα, δηλαδή το αργότερο έως τις 31 Ιουλίου.

4. Σε περίπτωση που με τη λήξη των έκτακτων μέτρων αναβιώσουν οι όροι των συμβάσεων προμήθειας που βρίσκονταν σε αναστολή, χωρίς όμως καμία τροποποίηση αυτών ή οποιουδήποτε άλλου όρου, οι προμηθευτές δεν οφείλουν να ενημερώσουν τους πελάτες τους, καθώς αυτοί θα τιμολογούνται με τον ίδιο τρόπο που τιμολογούνταν και πριν από τη θέσπιση των έκτακτων μέτρων.

5. Η έκδοση έγχαρτων λογαριασμών είναι δωρεάν. Χρεώσεις για αποστολή έγχαρτων λογαριασμών είναι απολύτως παράνομες.

6. Προϊόντα που δεν θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ, στο Εργαλείο Σύγκρισης Τιμών και στο e.katanalotis.gr οι καταναλωτές θα πρέπει να τα αποφεύγουν, καθώς αυτό σημαίνει ότι έγινε έλεγχος και έχει διαπιστωθεί ότι αποκλίνουν από τις προτάσεις της.

Η έκπτωση συνέπειας

Η ΡΑΑΕΥ στην έκθεση του Απριλίου για τη λιανική αγορά ρεύματος συμβουλεύει επίσης τους καταναλωτές για το πώς θα αποφύγουν τις «κακοτοπιές» που έχει εντοπίσει κατά τον έλεγχο των υφιστάμενων τιμολογίων που θα είναι σε ισχύ έως τα τέλη Σεπτεμβρίου.

Ειδικότερα, η Αρχή συνιστά στους καταναλωτές να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά τις εκπτώσεις συνέπειας, εξετάζοντας αναλυτικά τους όρους κάθε τιμολογίου και να μη στέκονται απλώς σε μια ελκυστική εμπορική πολιτική που μπορεί να λειτουργεί ως «παραπλανητικό δέλεαρ». Οπως ενημερώνει, έχει εντοπίσει την πρόθεση ορισμένων προμηθευτών να παρέχουν εκπτώσεις εμπρόθεσμης εξόφλησης/συνέπειας, οι οποίες ωστόσο δεν αποδεικνύεται ότι είναι σταθερές. Το ποσοστό της ταμειακής διευκόλυνσης στο οποίο μεταφράζονται δεν παραμένει σταθερό ανά μήνα, αλλά αντιθέτως μεταβάλλεται και συνήθως μειώνεται μετά το πέρας συνήθως των δύο πρώτων μηνών παραμονής στο προϊόν.

Την προσοχή τους θα πρέπει να εστιάσουν οι καταναλωτές και στη μη σωρευτική απόδοση ενός ποσού έκπτωσης συνέπειας κατά τη διάρκεια της σύμβασης αναλογικά των ημερών κατανάλωσης, πρακτική η οποία ακολουθείται από κάποιους προμηθευτές.

Οι καταναλωτές θα πρέπει να προσέχουν πώς η έκπτωση συνέπειας αποδίδεται κατά τη διάρκεια παραμονής τους στο πρόγραμμα προμήθειας και εάν αποδίδεται τόσο ποσοτικά όσο και χρονικά, όπως αναφέρουν οι όροι της σύμβασης που έχουν υπογράψει. Η Αρχή έχει εντοπίσει και προϊόντα ηλεκτρικής ενέργειας που παρέχουν διαφορετική έκπτωση συνέπειας ανά μήνα, κάτι για το οποίο συνιστά την προσοχή των καταναλωτών. Επίσης έχει εντοπίσει περιπτώσεις προμηθευτών που εφαρμόζουν ex ante έκπτωση συνέπειας στην αρχική τιμή προμήθειας, η οποία ωστόσο εξ ορισμού προϋποθέτει εμπρόθεσμη εξόφληση του λογαριασμού από τον καταναλωτή, που εκ των πραγμάτων θα λάβει ή όχι χώρα κατά την εξόφληση του λογαριασμού (ex post). Οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η μείωση της τιμής προμήθειας του λογαριασμού μπορεί να είναι μόνο πρόσκαιρη και να ανατραπεί στην περίπτωση κατά την οποία δεν πληρωθεί έγκαιρα ο λογαριασμός.

Πακέτα για νέους πελάτες

Πολλοί προμηθευτές έχουν δημιουργήσει προϊόντα προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας με ιδιαίτερα ανταγωνιστικές τιμές, τα οποία ωστόσο αφορούν μόνο νέους, αλλά όχι υφιστάμενους πελάτες. Εχει παρατηρηθεί ότι η συντριπτική πλειονότητα των καταναλωτών έχει συμβληθεί με αρκετά ακριβότερα προγράμματα.

Ωστόσο, οι υφιστάμενοι καταναλωτές μπορούν να ζητήσουν από τους προμηθευτές τους να τους περάσουν στο πρόγραμμα για νέους. Μάλιστα, η Αρχή συνιστά να διαλέξουν τα προϊόντα με τις χαμηλότερες τιμές και να προχωρήσουν σε αλλαγή προγράμματος εντός του προμηθευτή τους, και υπογραμμίζει πως αυτή η αλλαγή θα γίνει άμεσα και χωρίς καμία χρέωση εφόσον το πρόγραμμα είναι κυμαινόμενο.

Η ΡΑΑΕΥ ενημερώνει, τέλος, τους καταναλωτές ότι βάσει του Κώδικα Προμήθειας οι προμηθευτές είναι υποχρεωμένοι να τους παρέχουν με κάθε λογαριασμό ρεύματος πληροφορίες σχετικά με το τηλεφωνικό κέντρο και τα στοιχεία επικοινωνίας του τμήματος εξυπηρέτησης πελατών, προκειμένου να απευθύνονται για την υποβολή παραπόνων και αιτημάτων.

Στα 14 λεπτά/kWh αναμένεται η τιμή για τον Οκτώβριο

Τιμές ρεύματος κάτω από τα επίπεδα των 15-17 λεπτών/kWh, που διαμόρφωναν οι κρατικές επιδοτήσεις τους προηγούμενους μήνες, αναμένει η αγορά τον Οκτώβριο με την επαναφορά του παλαιού καθεστώτος τιμολόγησης, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ανακοπεί η αποκλιμάκωση της τιμής του φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο του TTF.

Σε αυτή την περίπτωση και βάσει των τιμών που διαμορφώνονται το τελευταίο διάστημα στη χονδρεμπορική αγορά, οι προμηθευτές «βλέπουν» την τελική τιμή ρεύματος για τους οικιακούς καταναλωτές να κινείται γύρω στα 14 λεπτά/kWh.

Το εύρος των τελικών χρεώσεων τον Ιούνιο (μετά την κρατική επιδότηση) κυμαίνεται από 8,4 έως 19 λεπτά/κιλοβατώρα, ενώ οι περισσότεροι προμηθευτές κινούνται στην περιοχή των 11-14 λεπτών η κιλοβατώρα, αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης αποκλιμάκωσης της τιμής στη χονδρεμπορική αγορά.

Η μέση χονδρεμπορική τιμή τον Μάιο διαμορφώθηκε στα 105,59 ευρώ/MWh, ενώ τις πρώτες 14 ημέρες του Ιουνίου υποχώρησε στα 84,11 ευρώ/MWh, εξέλιξη που προεξοφλεί περαιτέρω μείωση της λιανικής τιμής για τον Ιούλιο, εάν φυσικά δεν υπάρξει κάποια απότομη διακύμανση. Ο παράγοντας αυτός δεν μπορεί να αποκλειστεί, όπως έδειξε χθες η απότομη άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου στα προθεσμιακά συμβόλαια του ΤΤF από τα 28 στα 36 ευρώ/MWh, με αφορμή την ανακοίνωση για παράταση της διακοπής στη ροή αερίου σε τρία μεγάλα κοιτάσματα της Νορβηγίας.

Στις 5 το απόγευμα τα προθεσμιακά συμβόλαια του Ιουλίου στο TTF διαπραγματεύονταν έναντι 33 ευρώ/MWh και του Οκτωβρίου πάνω από 40 ευρώ/MWh. Υπενθυμίζεται ότι τον Αύγουστο του 2022 τα συμβόλαια του φυσικού αερίου για την Ευρώπη είχαν φτάσει και πρόσκαιρα ξεπεράσει τα επίπεδα των 300 ευρώ/MWh. Το 2022 οι τιμές του φυσικού αερίου στο TTF κινήθηκαν κατά μέσον όρο 161% υψηλότερα από το 2021.

Aντιστοίχως η μέση χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην Ευρώπη το 2022 διαμορφώθηκε στα 230 ευρώ/MWh, υψηλότερη κατά 121% από το 2021.

Η Κομισιόν στις εαρινές προβλέψεις της εκτιμά ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα κινηθούν λίγο πάνω από τα 50 ευρώ/MWh την περίοδο 2023-2024. Πρόκειται για μια τιμή που αντιπροσωπεύει το 1/6 της μέγιστης αντίστοιχης του 2022 αλλά υπολείπεται σημαντικά των προ κρίσης επιπέδων.

Η Κομισιόν αναγνωρίζει ωστόσο ότι συνεχίζουν να υπάρχουν μεγάλες αβεβαιότητες στην αγορά ενέργειας και αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ένας κρύος χειμώνας ή ένα θερμό καλοκαίρι θα αυξήσουν τη ζήτηση και μπορεί να εκτοξεύσουν τις τιμές.

Η μέση χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην ελληνική αγορά υποχώρησε σήμερα στα 99,38 ευρώ/MWh και είναι από τις χαμηλότερες τιμές στην Ευρώπη μαζί με τη Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Σερβία. Εκτός συναγωνισμού είναι οι χώρες της Σκανδιναβίας με μεσοσταθμικές τιμές στα 65 ευρώ/MWh. Σε επίπεδο μήνα, η ελληνική αγορά με τιμή στα 84,11 ευρώ/MWh είναι η πέμπτη ακριβότερη στην Ευρώπη, μετά την Ιρλανδία (109,20), την Ιταλία (91,86 ευρώ), την Πολωνία (94,63 ευρώ) και την Πορτογαλία (85,04 ευρώ).

Σε επίπεδο έτους, με τιμή στα 134,49 ευρώ/MWh, η ελληνική είναι η τρίτη ακριβότερη αγορά έπειτα από αυτή της Ιρλανδίας (136,64 ευρώ) και της Ιταλίας (137,94 ευρώ).

Χρύσα Λιάγγου

=====================

 "O σιωπών δοκεί συναινείν"