Πώς οι “ανθισμένες κερασιές” συνδέουν τον Μάρτιν Λούθερ Κιγκ με τον Μενέλαο Λουντέμη: “Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος”

Μενέλαος Λουντέμης – Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος

Ένα μυθιστόρημα με διάχυτο λυρισμό.

Η πένα του Λουντέμη ασκεί μεγάλη ηθική δύναμη απέναντι στις ανισότητες των μεταπολεμικών χρόνων, όπου εξελίσσονται οι ζωές των ηρώων.

«Τον Απρίλη του 40 ένα γράμμα ήρθε να με βρει…αποστολέα δεν είχε… Ηταν γραμμένο με απόγνωση -ένα χέρι που υψώνεται απ το νερό ζητώντας βοήθεια… Με παρακαλούσε να σώσω όλα τα σαν και κείνην πλάσματα που χάσανε την ελπίδα τους, να ρίξω λίγο φώς στο δρόμο που πήραν ολομόναχα…

Την αντάμωσα το άλλο πρωί. Ηταν ένα πουλί με λερωμένα φτερά, που με περίμενε να σπάσω τα κάγκελα του κλουβιού του.

Την έλεγαν Φούγια…».

“Η πρώτη κραυγή του ανθρώπου είναι κλάμα. Αποκεί και πέρα οι άνθρωποι ή παραμένουν άνθρωποι και κλαίνε, ή γίνονται τέρατα και κάνουν τους άλλους να κλαίνε”.

Αποσπάσματα:

-Μου ‘ρχεται να μπήξω ένα «κατηγορώ» και δεν ξέρω τι να κατηγορήσω; Το χρήμα που αγοράζει ή τη ζωή που αγοράζεται; Μια φορά κι έναν καιρό, κ. Ραματά, υπήρχε και η τύχη,  κι ήταν καλόβολη η καημένη τότε. Άμα δεν είχαμε χρήματα για να θρέψουμε τον εαυτό μας, τον θρέφαμε με όνειρα. Και τα όνειρα ήταν χορταστικά. Τώρα όμως οι καιροί κείνοι πέρασαν, η τύχη μας γύρισε την πλάτη, και τα όνειρα δεν έχουν πια βιταμίνες…

(…)

-Αν θέλετε το έργο σας να ζήσει μαζί με σας και πέρα από σας, πρέπει να το χτίσετε με γνήσια υλικά και μέσα στο χώρο των ανθρώπων.  Ο αληθινός συγγραφέας δε δίνει απλώς τα προϊόντα της πένας του (προϊόν της πένας είναι και το σκέτο μελάνι), αλλά βοηθάει τη ζωή να γίνει πιο φιλόστοργη με τους ανθρώπους. Κυνηγά την κακία και την αμάθεια. Στιγματίζει τη σκληρότητα και την αδικία. Και ρίχνει φως στο δρόμο των ανθρώπων. Φως, και λουλούδια, και μάθηση. Μα όλα αυτά πρέπει να τα κάνει πρώτα δικά του. Τα βιβλία είναι τόμοι από φωτεινές δέσμες, τόμοι από παράπονα, από θυμούς και γέλια. Δηλαδή τόμοι από αληθινές εξομολογήσεις… Όποιος συγγραφέας δεν εξομολογείται, ψεύδεται.

(…)

Είναι κάτι μοναδικές στιγμές, που η γλώσσα είναι φτωχή, τα λόγια άχρηστα… κι ίσα ίσα τότε που θέλεις να πεις τα πιο πολλά. Τότε ο άνθρωπος τραγουδάει ή παραμιλά… Μα ούτε κι αυτό είναι αρκετό. Στο τέλος  λύνεται στο κλάμα… Και τότε μπορεί να μην τα λέει όλα… λέει όμως αρκετά…

(…)                                                                       

«Οι κερασιές θ ανθίσουν και φέτος… και φέτος θα γεμίσουν γλυκούς καρπούς, άνθη και φύλλα, και μοσκοβολιά. Κι όλα θα γίνουν όπως πάντα. Όπως το περασμένο, όπως το περσινό κι όπως το τωρινό καλοκαίρι…κι όπως κάθε καλοκαίρι όσο θα υπάρχουν στον κόσμο καλοκαίρια και κερασιές.

Και τα στόματα θα επιθυμούν τον έρωτα, όσο θα υπάρχουν στον κόσμο κόκκινα στόματα. Μα τα κεράσια και τα στόματα, μα τα καλοκαίρια και τ’ άνθη – όλη αυτή η πλουμιστή λιτανεία του καιρού- για κείνον έγιναν ό,τι έγιναν κι ό,τι είναι για να γίνουν, γιατί χωρίς αυτόν δε θα χρειαζότανε αυτή η μοσκοβολημένη γιορτή της ζωής, ούτε ο ήλιος για να τη χρυσώσει, κι ούτε κι ένα νεανικό χέρι να τη γράψει.

 …Τώρα η παλιά άνοιξη έμεινε πολύ πίσω και μια καινούργια φουσκώνει μέσα στους χυμούς.»

–

 «Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος»

Οι κερασιές θ’ ανθίσουνε και φέτος στην αυλή
και θα γεμίσουνε με άνθη το παρτέρι.
Πικρή που είν’ η άνοιξη σαν είσαι δίχως ταίρι,
πικρή που ‘ν’ η ζωή!

Άνοιξε το παράθυρο στην πρωινή γιορτή,
για νάμπουν οι μοσκοβολιές από το περιβόλι.
Αχ, κάθε του τριαντάφυλλο και μια πληγή από βόλι,
είναι για σε, ποιητή!

Πικρή  που είν’ η άνοιξη σαν είσαι δίχως ταίρι,
πικρή που ‘ν’ η ζωή!

Κουράστηκα  να σε καρτερώ, Έρωτα, και να λιώνω,
πα’ στο βιβλίο της ζωής σκυμμένος μια ζωή!
Μ’ αν ήτανε να ‘ρχόσουνα για ένα έστω πρωί
χίλια θε να ‘δινα πρωινά να ζούσα εκείνο μόνο!

Πικρή  που είν’ η άνοιξη σαν είσαι δίχως ταίρι,  

πικρή που ‘ν’ η ζωή!

Οι ανθισμένες κερασιές στο μνημείο του Μάρτιν Λούθερ Κιγκ. 

Τρεις και πάνω δεκαετίες πριν, λίγο μετά την πτώση της Χούντας, άρχισαν να κυκλοφορούν ελεύθερα τα βιβλία των αριστερών συγγραφέων, κι ανάμεσά τους και τα μυθιστορήματα του Μενέλαου Λουντέμη: κομμουνιστής, αντιστασιακός, εξορισμένος σε Μακρόνησο και Άη Στράτη, κι από το 1958 ως το 1974 που έπεσε η Χούντα αυτοεξόριστος στη Ρουμανία. 

Θυμάμαι ότι το 1975 ή το 1976 τυχαία έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο του 

«Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα», το διάβασα και με συνεπήρε, και μέσα σ’ ένα μήνα «ξεπέταξα» σχεδόν όλα του τα βιβλία. 

Τα θυμήθηκα αυτά χθες διαβάζοντας στα ΝΕΑ την είδηση με τίτλο “Ανθισμένες κερασιές σαν όνειρο”, που αναφέρεται στις κερασιές- δώρο των Ιαπώνων- που άνθισαν και φέτος στο μνημείο του Μάρτιν Λούθερ Κιγκ, στην Ουάσιγκτον. 

Διαβάζοντας το «ανθισμένες κερασιές» του τίτλου αμέσως το μυαλό μου πήγε στο βιβλίο του Λουντέμη, “Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος”, που το διάβασα «απνευστί» 37 χρόνια πριν…. 

Έτσι, οι “ανθισμένες κερασιές” έγιναν, στο νου μου, ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον Μάρτιν Λούθερ Κιγκ και στον Μενέλαο Λουντέμη… 

-“Ανθισμένες κερασιές, σαν όνειρο…. Οι κερασιές άνθισαν και εφέτος. 

Το μνημείο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην Ουάσιγκτον, εκτός από χώρος αφιερωμένος στον αγωνιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θεωρείται για την αμερικανική πρωτεύουσα και τόπος υπενθύμισης της αμερικανοϊαπωνικής φιλίας. 

Στην περιοχή όπου χτίστηκε πριν από λίγα χρόνια το μνημείο για τον Κινγκ είχαν πρωτοφυτευτεί το 1912 κερασιές, οι οποίες είχαν σταλεί ως δώρο από την Ιαπωνία. 

Μετά την κατασκευή του μνημείου φυτεύτηκαν άλλες 182 κερασιές, οι οποίες ανθίζουν κάθε χρόνο αυτή την εποχή, κοντά στην επέτειο της δολοφονίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, στις 2 Απριλίου. 

Ετσι, κάθε χρόνο για περίπου δύο-τρεις εβδομάδες τα λευκά και ροζ μπουμπούκια των γιαπωνέζικων δέντρων σημαίνουν την αρχή της άνοιξης στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ και θυμίζουν ότι δεν υπάρχει τέλος για τα όνειρα – όπως αυτό που είχε ο Κινγκ – αλλά πάντα μια καινούργια αρχή.”, (ΤΑ ΝΕΑ, 21-3-’12). -Μενέλαος Λουντέμης: 

“Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος”…. 

“Η πρώτη κραυγή του ανθρώπου είναι κλάμα. Αποκεί και πέρα οι άνθρωποι ή παραμένουν άνθρωποι και κλαίνε, ή γίνονται τέρατα και κάνουν τους άλλους να κλαίνε”….. 

Μικρή περίληψη του μυθιστορήματος: 

«Ο Ευγένης Βενετός και ο Άρης Βεργωλής, φίλοι αδερφικοί, συμπορεύονται στη φτώχεια, στην απελπισία, μα και στην αγανάκτησή τους για το άδικο του κόσμου, που προσπαθούν να το εξηγήσουν, ο καθένας με τον τρόπο του. Τυχαία -ίσως πάλι, όχι- θα συναντήσουν το γερο-Ραματά που, στον πολυκαιρισμένο του καφενέ, θα τους πάρει από το χέρι, θα γίνει ο πατέρας που δεν έχουν, και μαζί θα πορευτούν, αντιμέτωποι με τις επιλογές τους. 

Ώσπου θα πέσει στα χέρια τους το βιβλίο της Φούγιας. 

“Για λίγο ουρανό·” ένα βιβλίο, που απρόσμενα θα αλλάξει την πορεία της ζωής τους. Πρόσωπα που θα τα συνδέσει η τύχη, ίσως και το πεπρωμένο, που θα ανακαλύψουν πως, τελικά, “οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος”»… 

-Μικρό απόσπασμα απ’ το βιβλίο… 

“Οι κερασιές θ ανθίσουν και φέτος… και φέτος θα γεμίσουν γλυκούς καρπούς, άνθη και φύλλα, και μοσκοβολιά. 

Κι όλα θα γίνουν όπως πάντα. 

Όπως το περασμένο, όπως το περσινό κι όπως το τωρινό καλοκαίρι…κι όπως κάθε καλοκαίρι όσο θα υπάρχουν στον κόσμο καλοκαίρια και κερασιές. 

Και τα στόματα θα επιθυμούν τον έρωτα, όσο θα υπάρχουν στον κόσμο κόκκινα στόματα. 

Μα τα κεράσια και τα στόματα, μα τα καλοκαίρια και τ’ άνθη -όλη αυτή η πλουμιστή λιτανεία του καιρού- για κείνον έγιναν ό,τι έγιναν κι ό,τι είναι για να γίνουν, γιατί χωρίς αυτόν δε θα χρειαζότανε αυτή η μοσκοβολημένη γιορτή της ζωής, ούτε ο ήλιος για να τη χρυσώσει, κι ούτε κι ένα νεανικό χέρι να τη γράψει. 

Οι κερασιές θ ανθίσουν και φέτος, για να τις χαρούν τα στραφτερά μάτια, να τις μυρίσουν οι νέες αισθήσεις και για να στεφανώνουν στιλπνά μέτωπα κι ολόμαυρα κεφάλια. 

Οι κερασιές θα καρπίσουν και φέτος, για να δροσίσουν διψασμένα χείλη και να στολίσουν ρόδινα αφτιά και καπελίνα. …

Τώρα η παλιά άνοιξη έμεινε πολύ πίσω και μια καινούργια φουσκώνει μέσα στους χυμούς.” 

-Αλλά ο Μενέλαος Λουντέμης έγραψε κι ένα ποίημα με τον ίδιο τίτλο που το μελοποίησε ο Σπύρος Σαμοΐλης και το τραγούδησε η Ισιδώρα Σιδέρη αλλά και η Ελένη Βιτάλη:

Διαβάστε περισσότερα: kar.org.

“Ανθισμένες Κερασιές / Cherry Blossoms (2008)”

Διαβάστε περισσότερα: https://www.kar.org.gr/

=====================

 "O σιωπών δοκεί συναινείν"