ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ

ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ

Με τη σφραγίδα του Πορθητή

Τελικά διαθέτει και η Ελλάδα το δικό της φορολογικό και επιχειρηματικό παράδεισο. Η μονή Βατοπεδίου έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κλασικής offshore. Είναι «υπεράκτια», εφόσον σ’ αυτήν πηγαίνουμε μόνο με καραβάκι, αλλά και «εξωχώρια», χάρη στο αυτοδιοίκητο του Ορους. Πραγματικά ευλογημένος τόπος.

Δυσκολεύτηκε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος να απαντήσει στα ερωτήματα της Ελένης Καλογεροπούλου πριν από δέκα μέρες, σχετικά με τις περίεργες δοσοληψίες μεταξύ ελληνικού δημοσίου και της μονής Βατοπεδίου. Ο κ. Ρουσόπουλος επικαλέστηκε την πάγια αρχή του να μη μιλά για «εξειδικευμένα θέματα» και παρέπεμψε στα αρμόδια υπουργεία. Μεσολάβησε η κατάθεση σχετικής ερώτησης από 25 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και η αναφορά του κ. Παπανδρέου στη Βουλή περί «μεσιτών μοναχών» και έτσι την επομένη ο κ. Ρουσόπουλος στριμώχτηκε περισσότερο με τις αποκαλύψεις του Κώστα Βαξεβάνη στον Alpha.

Αλλά αν υπάρχει ένας άνθρωπος στο κυβερνητικό επιτελείο που γνωρίζει από πρώτο χέρι το Βατοπέδι και τους ανθρώπους του είναι ο ίδιος ο κ. Ρουσσόπουλος, εφόσον είναι γνωστό ότι έχει ως πνευματικό («γέροντα» στην αργκό του Ορους) τον ηγούμενο της μονής, τον πολυπράγμονα αρχιμανδρίτη Εφραίμ. Αλλά η «πνευματική» σχέση στην Ορθοδοξία προϋποθέτει ειλικρίνεια και ομολογία. Εκτός αν η σχέση των δύο ανδρών δεν είναι ισότιμη και έτσι κατά τις συχνές επαφές τους πληροφορείται μεν ο ηγούμενος τα προβλήματα και τα μυστικά της κυβέρνησης, αλλά ο υπουργός δεν μαθαίνει τίποτα για τις οικονομικές επιτυχίες και τις επενδύσεις της μονής.

Η υπόθεση πάντως είναι γνωστή από καιρό. Απλά τις τελευταίες μέρες παίζεται το τελευταίο επεισόδιο σ’ αυτό το δημοσιογραφικό γαϊτανάκι, με την αποκάλυψη ότι η κυβέρνηση παραχώρησε στη μονή το κεντρικό κτίριο του Ολυμπιακού Χωριού και εκείνη με τη σειρά της το πούλησε σε ιδιωτική επιχείρηση. Η υπόθεση των κτηματομεσιτικών δραστηριοτήτων των στελεχών της μονής Βατοπεδίου (γιατί για μοναχούς είναι λίγο δύσκολο να μιλήσουμε) έχει έρθει στο φως με πολύμηνη έρευνα και αλλεπάλληλα δημοσιεύματα του Κώστα Λασκαρέλια στην «Ε» και την «Κ.Ε.». Η αντιπολίτευση είχε δυσκολευτεί τότε να φέρει στη βουλή το ζήτημα. Βλέπετε η προετοιμασία των παραχωρήσεων στη μονή Βατοπεδίου έγινε επί ΠΑΣΟΚ και οι πρώτες υπουργικές αποφάσεις με τις οποίες το Ελληνικό Δημόσιο παραιτείται των δικαιωμάτων του έναντι της μονής φέρουν τις υπογραφές του κ. Δρυ και του κ. Φωτιάδη.

Αλλά ακόμα και σήμερα, εκτός από τον Alpha που έχει μετατρέψει την υπόθεση σε αιχμή του δόρατος στην όψιμη αντιπολιτευτική του τακτική, τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης αποφεύγουν να αναφερθούν σ’ αυτήν, όπως ο διάολος το λιβάνι. Το αποτέλεσμα είναι να εμφανίζεται πίσω από ένα πέπλο αυτή η ξεκάθαρα σκανδαλώδης δοσοληψία, η οποία φαίνεται ότι ζημιώνει το ελληνικό κράτος κατά πολλά εκατομμύρια ευρώ. Για να μπορέσει να κρίνει κάθε καλόπιστος αναγνώστης φέρνουμε σήμερα στη δημοσιότητα ένα χαρακτηριστικό συμβόλαιο (από τα πολλά παρόμοια) που βρίσκονται στη βάση της υπόθεσης. Πρόκειται για το συμβόλαιο 2823 που συνέταξε η συμβολαιογράφος Αικατερίνη Πελέκη-Βουλγαράκη στις 22 Μαΐου 2007. Συμβαλλόμενοι ήταν από τη μια μεριά η Μονή Βατοπεδίου εκπροσωπούμενη από τον ηγούμενό της πανοσιολογιώτατο αρχιμανδρίτη Εφραίμ και από την άλλη η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ), εκπροσωπούμενη από τον κ. Κωνσταντίνο Γκράτζιο, διευθύνοντα σύμβουλό της. Δικηγόρος της μονής παρέστη ο κ. Δημήτριος Πελέκης, αδελφός της συζύγου του (τότε) υπουργού Πολιτισμού και γιος του γνωστού δικηγόρου Διονυσίου Πελέκη, ο οποίος εκπροσωπεί από δεκαετίες τη μονή και έχει στενούς δεσμούς με εκκλησιαστικούς παράγοντες.

Αρκεί μια απλή ανάγνωση του συμβολαίου για να κατανοήσει κανείς αυτά που δεν ήθελε να απαντήσει ο κ. Ρουσόπουλος.

Το οικονομικό σκάνδαλο

Όποιος πάρει στα χέρια του το συμβόλαιο ξαφνιάζεται ήδη από τον τίτλο του. Αντιγράφουμε:

«Ανταλλαγή ακινήτων. Αξίας Α’ ακινήτου 1.107.044 ευρώ. Αξίας Β’ ακινήτου 1.107.044.

Εκτίμηση ΔΟΥ: Α’ ακίνητο 1.107.044 ευρώ.

Εκτίμηση ΔΥΟ: Β’ ακίνητο 8.470.695 ευρώ.»

Αυτό που αναφέρεται ως ακίνητο Α’ είναι ένα τμήμα της λίμνης Βιστωνίδας που βρίσκεται στα όρια των νομών Ξάνθης και Ροδόπης και στο οποίο εμφανίζεται ως ιδιοκτήτρια η Μονή. Το ακίνητο Β’ είναι ένα παραλιακό φιλέτο γης στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής, επιφάνειας 8.608 στρεμμάτων. Μ’ άλλα λόγια ανταλλάσσονται δύο ακίνητα ως ισάξια, ενώ το ένα έχει οκταπλάσια αξία από το άλλο σύμφωνα με την εκτίμηση της Εφορίας!

Όπως αναφέρει το συμβόλαιο «η αφ’ ενός συμβαλλομένη Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου μεταβιβάζει και παραδίδει προς το Ελληνικό Δημόσιο που εκπροσωπείται από την πληρεξουσία και εντολοδόχο του Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου Α.Ε., κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή ποσοστόν ίσον προς το 23,625% των συνολικών λιμναίων εκτάσεων της ανωτέρω περιγραφείσης λίμνης Βιστωνίδος-Νταλιάνη». Οσο για τον δεύτερο συμβαλλόμενο, δηλαδή το Ελληνικό Δημόσιο διά της Κτηματικής Εταιρείας «μεταβιβάζει και παραδίδει προς την συμβαλλόμενη Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου το ακίνητο Β’», δηλαδή το κτήμα της Ουρανούπολης.

Αυτή η πρώτη ανταλλαγή ήταν που άνοιξε το χορό παρόμοιων συναλλαγών, με τη μονή να παίρνει από το δημόσιο (ως ανταλλάγματα για τη Βιστωνίδα) μετά την Ουρανούπολη, οικόπεδα σε δήμους της Ανατολικής Θεσσαλονίκης, μια περιοχή μεγάλης τουριστικής αξίας στον Αγιο Αθανάσιο της Πέλλας και πιο πρόσφατα τα γνωστά ακίνητα στο ολυμπιακό Χωριό.

Η αγοραία αξία της περιοχής Βιστωνίδας είναι όντως μηδαμινή, εφόσον η λίμνη και οι όχθες της έχουν χαρακτηρισθεί ως υψηλής σημασίας υγροβιότοπος από τη συνθήκη RAMSAR και επομένως δεν μπορεί να χτισθεί και να «αξιοποιηθεί» οικονομικά από τους μοναχούς. Οι εξαγγελίες των εκπροσώπων της μονής το καλοκαίρι του 2003 ότι θα χτίσουν ένα «βυζαντινό χωριό» στις όχθες της λίμνης ήταν στάχτη στα μάτια των αφελών.

Η δεύτερη απαγορευτική παράμετρος είναι το γεγονός ότι μεγάλο τμήμα της έκτασης είναι αρχαιολογικός χώρος. Ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Τσουρής, αναπληρωτής καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, σε εμπεριστατωμένη γνωμάτευσή του που συνέταξε μετά το εν λόγω συμβόλαιο (στις 9/7/07) επισημαίνει ότι στην περιοχή υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι και «σύμφωνα με τον ΚΝ 5351/32 περί Αρχαιοτήτων, όλα τα αρχαία είναι ιδιοκτησία του κράτους και σύμφωνα με τον Ν. 3028/02 τα αρχαία ακίνητα μνημεία ανήκουν στο Δημόσιο κατά κυριότητα και νομή και είναι πράγματα εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκτα χρησικτησίας. Ακόμη και αν υπήρχε περίπτωση η Μονή Βατοπεδίου να διέθετε γνήσιο, μη αμφισβητήσιμο και έγκυρο τίτλο ιδιοκτησίας, σύμφωνα με το άρθρο 3 δεν εδικαιούτο καμία αποζημίωση».

Το συμβόλαιο ξεπερνά αυτό το σκόπελο με την υπεύθυνη δήλωση των συμβαλλομένων ότι «τα ανταλλασσόμενα ακίνητα δεν βρίσκονται σε ρέμα, αιγιαλό, ζώνη παραλίας, βιότοπο, δημόσιο κτήμα ή αρχαιολογικό χώρο». Αλλά είδαμε ότι πρόκειται και για προστατευόμενο βιότοπο και για αρχαιολογικό χώρο. Πώς υπογράφουν οι εκπρόσωποι του δημοσίου και της μονής με τόση ευκολία και μάλιστα παρά την αναφορά του συμβολαίου στην ίδια παράγραφο ότι «όποιος εν γνώσει του δηλώνει ψευδή γεγονότα […] τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών», ενώ αν «σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον περιουσιακό όφελος με κάθειρξη μέχρι 10 ετών»;

Με παρόμοιο τρόπο αντιμετωπίζει το συμβόλαιο και το γεγονός ότι το κτήμα του δημοσίου στην Ουρανούπολη ήταν χαρακτηρισμένο δάσος: «Το ανταλλασσόμενο ακίνητο δίδεται σε αγροτική εκμετάλλευση και υπάγεται στην αγροτική και όχι στη δασική νομοθεσία».

Οσο για την ανάγκη διενέργειας διαγωνισμού, αυτή προσπερνιέται με την επίκληση του επιχειρήματος ότι «η ανταλλαγή δεν στοχεύει μόνο στην εξασφάλιση υπέρ του Δημοσίου οικονομικού ανταλλάγματος, αλλά στην απόκτηση δι’ ανταλλαγής των συγκεκριμένων λιμναίων εκτάσεων και τελικώς όλης της λίμνης προς εξυπηρέτηση συγκεκριμένων σκοπών δημοσίου συμφέροντος».

Το ιστορικό σκάνδαλο

Αλλά ανεξάρτητα από την καταφανώς άνιση αυτή ανταλλαγή, η πηγή του προβλήματος βρίσκεται στην ίδια την προέλευση αυτής της περίφημης «ιδιοκτησίας» της μονής στην περιοχή της Βιστωνίδας. Το συμβόλαιο είναι εξαιρετικά αναλυτικό πάνω σ’ αυτό το ζήτημα, αλλά για να τεκμηριωθούν οι ισχυρισμοί της μονής, γίνεται επίκληση πραγματικά πρωτοφανών επιχειρημάτων, μέσα από τα οποία εμφανίζεται το Ελληνικό Δημόσιο (διά της ΚΕΔ) να ομολογεί ότι οι μοναχοί του Αγίου Ορους υπήρξαν συνεργάτες των Οθωμανών κατακτητών!

Οι τίτλοι ιδιοκτησίας που επικαλείται η μονή είναι οι ακόλουθοι:

«1. Ο χρυσόβουλλος λόγος του έτους 1080 του αυτοκράτορος του Βυζαντίου Νικηφόρου Βοτανειάτη.

2. Ο χρυσόβουλλος λόγος του έτους 1329 του αυτοκράτορος του Βυζαντίου Ανδρονίκου Παλαιολόγου του Γ’.

3. Ο χρυσόβουλλος λόγος του έτους 1357 του αυτοκράτορος του Βυζαντίου Ιωάννη Παλαιολόγου.

4. Ο χρυσόβουλλος λόγος του έτους 1371 του [σέρβου] ηγεμόνος Ιωάννη Ούγγλεση».

Η μονή ισχυρίζεται ότι τα ως άνω χρυσόβουλλα (χρυσόβουλλοι λόγοι) αποτελούν νόμιμο τίτλο κυριότητος, κρατική πράξη του Βυζαντίου παραχώρησης της κυριότητος των ως άνω εκτάσεων στην Ιερή Μονή Βατοπεδίου.

Η βασιμότητα αυτών των ισχυρισμών έχει αμφισβητηθεί από τους αρμόδιους επιστήμονες. Ο κ. Τσουρής απορρίπτει όλους τους ισχυρισμούς των εκπροσώπων της μονής και αποφαίνεται ότι «η μονή Βατοπεδίου υπό επιστημονικό πρίσμα δεν δύναται με έγκυρα νομικά αποδεικτικά στοιχεία να διεκδικήσει στην περιοχή, κατά τη γνώμη μου, ούτε ένα τετραγωνικό μέτρο είτε γης είτε θάλασσας. Υπό το ίδιο πρίσμα δεν της ανήκει επίσης η νησίδα του Αγίου Νικολάου ούτε καμία άλλη νησίδα της λιμνοθάλασσας».

Οσον αφορά τους «τίτλους ιδιοκτησίας» που επικαλείται η μονή, ο κ. Τσουρής καταλήγει στα ακόλουθα συμπεράσματα:

«1. Η μονή Βατοπεδίου διαθέτει γνήσιο βυζαντινό τίτλο ιδιοκτησίας για κτήματα στην περιοχή, τα οποία είναι απολύτως αδύνατον να ταυτισθούν, να καταμετρηθούν και να χωροθετηθούν.

2. Ο σερβικός τίτλος ή είναι πλαστός ή είναι άνευ κύρους.

3. Ακόμα και αν ο ανωτέρω τίτλος ήταν γνήσιος, είναι απολύτως αδύνατον η ιδιοκτησία στην οποία αναφέρεται να ταυτισθεί και να χωροθετηθεί.

4. Οι ανωτέρω τίτλοι, γνήσιοι, άνευ κύρους ή πλαστοί –ο,τιδήποτε και αν είναι- δεν επικυρώθηκαν ποτέ από την κρατική υπόσταση που διαδέχτηκε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, δηλαδή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, σύμφωνα με τα στοιχεία που είναι σήμερα στη διάθεση της επιστημονικής έρευνας».

Βέβαια το συμβόλαιο δίνει μια απάντηση σ’ αυτή την τελευταία παρατήρηση του κ. Τσουρή. Και αυτό είναι ίσως το πιο κραυγαλέο σημείο του εγγράφου. Υιοθετώντας σχετική γνωμάτευση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων και Ανταλλάξιμης Περιουσίας το συμβόλαιο αναφέρεται στην Τουρκοκρατία και στα δικαιώματα των μονών που προκύπτουν από την αυτόβουλη υποταγή του Αγίου Ορους στην κυριαρχία των Σουλτάνων:

«Το δικαίωμα κυριότητας της Ιεράς Μονής συνεχίσθηκε και διετηρήθη σε ισχύ κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου στην ιδιοκτησία της διότι:

α) Η μοναστηριακή Περιουσία κηρύσσεται σεβαστή κατά τον μουσουλμανικό Νόμο και καμιά συνέπεια δεν μπορεί να έχει σ’ αυτή τυχόν κατάκτησή της από το Μουσουλμανικό Κράτος.

β) Οι μονές του Αγίου Ορους δεν υπήρξαν δορυάλωτες, αλλά συνθηκολόγησαν με τους Σουλτάνους, πριν την κατάκτηση, με αποτέλεσμα την αναγνώριση της ακίνητης ιδιοκτησίας τους από τους Σουλτάνους. Το Αγιο Ορος έλαβε φιρμάνιο από τους Σουλτάνους Μεχμέτ τον Α’(1413-1421), Μπαγιαζίτ Α’ (1389-1402), και από τον Μουράτ τον Β’ το φιρμάνι της 9 Απριλίου 1430 (που σώζεται πρωτότυπο) με το οποίο επικύρωσε τα προνόμια και τις ιδιοκτησίες που είχαν παραχωρήσει οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες στο Αγιο Ορος.

γ) Το αναπαλλοτρίωτο της Εκκλησιαστικής περιουσίας αναγνώρισε και διασφάλισε και ο Πορθητής με τον Αχτιναμέ του 1453».

Να λοιπόν που προκειμένου να θεμελιώσουν δικαιώματα ιδιοκτησίας στη Βιστωνίδα λίμνη οι εκπρόσωποι της μονής δεν διστάζουν να παραδεχτούν ότι έσπευσαν αυτοβούλως να προσκυνήσουν τους Οθωμανούς για να εξασφαλίσουν τα προνόμιά τους. Και από τη δική του πλευρά το ελληνικό δημόσιο επιβραβεύει εκείνους που πρόλαβαν να δηλώσουν υποταγή στον «Πορθητή» λίγα χρόνια πριν από την άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Αλλά τότε γιατί δεν διεκδικούν και οι δωσίλογοι της Κατοχής τις περιουσίες που εξασφάλισαν χάρη στην εύνοια των Γερμανών ή των Βουλγάρων; Και ποιό είναι το «εθνικό μήνυμα» που προκύπτει για την Πολιτεία και την Εκκλησία από τη διατύπωση αυτή του συμβολαίου; Μήπως ότι η Τουρκοκρατία ήταν η απλή συνέχεια του Βυζαντίου και οι σουλτάνοι απλοί διάδοχοι των Παλαιολόγων;

Μετά τους έφταιγαν οι "αντιεκκλησιαστικές" διατυπώσεις του βιβλίου Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού.

Το πολιτικό σκάνδαλο

Δόθηκε μεγάλη έκταση στην ανάμειξη της οικογένειας Πελέκη στην υπόθεση. Τα σχετικά ερωτηματικά εύλογα, διότι η συμβολαιογράφος Αικατερίνη Πελέκη που υπογράφει τα συμβόλαια ανταλλαγής είναι σύζυγος του Γιώργου Βουλγαράκη, υπουργού Πολιτισμού κατά την κρίσιμη περίοδο, ενώ οι δύο δικηγόροι που εμφανίζονται ως εκπρόσωποι της μονής είναι ο Διονύσιος Πελέκης, πατέρας της, και ο Δημήτριος Πελέκης, αδελφός της. Η κριτική που απευθύνεται στον κ. Βουλγαράκη έχει επικεντρωθεί στις αμοιβές που έχουν προκύψει από την υπόθεση. Ο κ. Διονύσιος Πελέκης αρνείται κατηγορηματικά: «Εγώ είμαι 20-25 χρόνια δικηγόρος της μονής Βατοπεδίου. Ερχονται και με παρακαλούν να βρούμε συμβολαιογράφο. Λέω στην κόρη μου –επειδή εμείς διακρινόμεθα σαν οικογένεια και για το φιλάνθρωπον και διά τις εργασίες που κάνουμε δωρεάν, είναι γνωστά αυτά- λέω λοιπόν στην κόρη μου, σε παρακαλώ Κατερινάκι μου μπορείς να τα φτιάξεις αυτά τα συμβόλαια; Μα μπαμπά [μου απαντά], είναι βάρος, κλπ. Εν πάση περιπτώσει, εγώ λέω ότι εμείς θέλουμε να έχουμε την ευλογία του μοναστηριού. Θα τα φτιάξουμε. Και μπαίνει στην περιπέτεια η κόρη μου, η οποία δεν το ήθελε, γιατί και κανείς άλλος συμβολαιογράφος δεν τα ήθελε αυτά» (Extra 3, 28/8).

Αλλά το πολιτικό θέμα για τον κ. Βουλγαράκη δεν προκύπτει από το αν οι στενοί συγγενείς του πήραν λίγα ή πολλά χρήματα από τις δοσοληψίες αυτές. Το ηθικό ασυμβίβαστο προκύπτει από το γεγονός ότι ο πεθερός του χειρίστηκε όλο το θέμα των γνωμοδοτήσεων του Συμβουλίου που κατέληξαν στη θεμελίωση του δικαιώματος της μονής επί της Βιστωνίδας. Ηταν δηλαδή ο κ. Πελέκης εκπρόσωπος των αντιδίκων του ελληνικού δημοσίου σε όλη την υπόθεση.

Δεν έχει δίκιο, λοιπόν, να εκνευρίζεται και να απειλεί με δηλώσεις του ο κ. Βουλγαράκης. Είτε το θέλει είτε όχι, για τους ανθρώπους των Μητροπόλεων και των Μοναστηριών ο κ. Βουλγαράκης είναι ο γαμπρός του κ. Πελέκη. Πολλοί άνθρωποι της Εκκλησίας θεωρούν ότι χάρη σ’ αυτή τη σχέση οδηγούνται σε αίσιο τέλος οι διεκδικήσεις τους. Αντιγράφουμε από σχετικό δελτίο Τύπου της Μητρόπολης Ναυπάκτου (Απρίλιος 2006): «Εγινε ανασχηματισμός και ανέλαβε το Υπουργείο Πολιτισμού ο κ. Γεώργιος Βουλγαράκης, γαμβρός του Νομικού Συμβούλου της Ιεράς Μητροπόλεως, κ. Διονυσίου Πελέκη. Ο Μητροπολίτης απέστειλε προσωπική επιστολή στον νέο Υπουργό Πολιτισμού, και τελικά σε σύντομο χρονικό διάστημα ελήφθησαν οι τελικές αποφάσεις που σηματοδοτούσαν το αίσιο τέλος της υποθέσεως».

Εκεί που έχει δίκιο ο κ. Βουλγαράκης είναι ότι δεν είναι μόνον αυτός στην κυβέρνηση που έχει σχέση με την υπόθεση. Η τριάδα του Μεγάρου Μαξίμου (Ρουσόπουλος, Αγγέλου, Ανδριανός) διατηρεί άμεση σχέση με τη μονή και τον ηγούμενό της, ενώ και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, το καλοκαίρι του 2006 που επισκέφτηκε το Ορος, παραβιάζοντας το πρωτόκολλο, επέλεξε και για τις δύο του διανυκτερεύσεις τη μονή Βατοπεδίου, προκαλώντας τα ζηλόφθονα σχόλια μοναχών από τις άλλες μονές. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των εφημερίδων (βλ. σχετ. ανταποκρίσεις του Κώστα Λασκαρέλια στην «Ε») ένα από τα βασικά αιτήματα που του υπέβαλαν οι μοναχοί ήταν η απαλλαγή των μονών από την υποχρέωση να υποβάλλουν το Ε9, τη δήλωση δηλαδή ακίνητης περιουσίας!

Αλλά υπάρχουν και χειρότερα. Αυτή η αρχική πράξη ανταλλαγής, στην οποία προχώρησε το Δημόσιο μέσω της ΚΕΔ, είναι καταρχήν ανεξήγητη. Ακόμα κι αν είχαν πειστεί οι αρμόδιοι για τη γνησιότητα των τίτλων της μονής και για τα νομικά ερείσματα των διεκδικήσεών της θα μπορούσαν να απαλλοτριώσουν τις εκτάσεις αυτές με βάση τη χαμηλή εκτίμηση της ΔΟΥ, αντί να αρχίσουν τη διαδικασία των διαδοχικών ανταλλαγών. Αυτή η έμπνευση των ανταλλαγών εξπρές σε συνθήκες αδιαφάνειας προδίδει σχεδιασμό και σκοπιμότητα.

Την εξήγηση γι’ αυτές τις ανταλλαγές έδωσε άθελά του ο ίδιος ο πολιτικός διοικητής του Αγίου Ορους Γιώργος Δαλακούρας υποστηρίζοντας ότι ο ίδιος δεν έχει δικαίωμα να ελέγξει τις αγοραπωλησίες των μονών: «Υπάρχει το αυτοδιοίκητο του Αγίου Ορους, όπως υπάρχει και το αυτοδιοίκητο των μονών. Δηλαδή, τα οικονομικά τους οι μονές τα ρυθμίζουν σύμφωνα με τις αποφάσεις του ηγουμενοσυμβουλίου». Μ’ άλλα λόγια, το ελληνικό κράτος, διά του επίσημου εκπροσώπου του δηλώνει ότι η οικονομική δραστηριότητα των μονών είναι εκτός ελέγχου. Το Αγιο Ορος και οι μονές του από οικονομική άποψη λειτουργεί ως μια σειρά υπεράκτιων εταιρειών στο χώρο του real estate. Μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν ό,τι θέλουν χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανένα. Αλλά αυτή είναι μια θαυμάσια μέθοδος για την (όποια) κυβέρνηση που θέλει να παραχωρήσει κτηματική περιουσία του δημοσίου σε κάποιους συγκεκριμένους επιχειρηματίες. Αρκεί να δώσει σε κάποια μονή ως αντάλλαγμα των (πραγματικών ή φανταστικών) εδαφών που της είχε χαρίσει κάποιος αυτοκράτορας ή κάποιος σουλτάνος το επίμαχο ακίνητο-φιλέτο. Από κει και πέρα θα αναλάβει το «ηγουμενοσυμβούλιο» να το μεταβιβάσει –με το αζημίωτο βέβαια- στον κατάλληλο ιδιώτη επενδυτή. Μια συναλλαγή που αν γινόταν απ’ ευθείας από το δημόσιο θα είχε το χαρακτήρα του σκανδάλου, μέσω του Αγίου Ορους εξαγνίζεται και κυρίως παραμένει στο απυρόβλητο των ελεγκτικών μηχανισμών.

Αλλά αυτή η διαδικασία δυστυχώς δεν έχει καμιά διαφορά από τη συνήθη οικονομική δοσοληψία που στην πιάτσα ονομάζεται «ξέπλυμα».

Η Αγία Ζώνη στο Νταβός

Πριν γίνει διάσημος για τις επιδόσεις του στις επιχειρήσεις real estate, ο σημερινός ηγούμενος της Μονής Βατοπεδίου (ή «Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου», όπως είναι ο επίσημος τίτλος της) είχε διαπρέψει πριν από λίγα χρόνια με την αξιοποίηση ενός άλλου περιουσιακού στοιχείου. Πρόκειται για την Αγία (ή Τιμία) Ζώνη, ένα κειμήλιο που αποδίδεται στην ίδια την Παναγία. Σύμφωνα με όσα λένε οι ίδιοι οι μοναχοί, «η Αγία Ζώνη έχει την ιδιαίτερη χάρη να θεραπεύει τη στειρότητα των ατέκνων ζευγαριών και των καρκινοπαθών με κορδέλα η οποία έχει προηγουμένως ευλογηθεί επ’ αυτής και ακολούθως τη ζώνονται οι στείρες γυναίκες και οι ασθενείς».

Για τις θαυματουργές αυτές ιδιότητες δεν γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι το ελικόπτερο με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και τη συνοδεία του που κατέπεσε στις ακτές του Ορους τον Σεπτέμβρη του 2004, κατευθυνόταν στη μονή Βατοπεδίου για τις γιορτές της «Τιμίας Ζώνης».

Κατά καιρούς ο ηγούμενος Εφραίμ διοργανώνει εξορμήσεις στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις της Ελλάδας, και εκθέτει την «Αγία Ζώνη» σε λαϊκό προσκύνημα, συγκεντρώνοντας τεράστια ποσά από τους πιστούς. Ο κ. Εφραίμ επιφυλάσσει ιδιαίτερη περιποίηση στους VIP που θα ήθελαν να προσκυνήσουν. Το ιερό κειμήλιο προσφέρεται και σε συσκευασία κατ’ οίκον delivery. Αρκεί ο πιστός που θα κάνει τη σχετική παραγγελία να έχει πολιτική ή οικονομική επιφάνεια. Ακόμα θυμόμαστε την περιφορά της Αγίας Ζώνης από τον Εφραίμ το καλοκαίρι του 1995 στο σπίτι του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, στο γραφείο του επίτιμου προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, στον τηλεοπτικό σταθμό Αντέννα και στην αντιπροσωπεία της αυτοκινητοβιομηχανίας Lada, η οποία είχε αναλάβει και την χορηγία όλης της επιχείρησης.

Στον Ανδρέα Παπανδρέου είχε μεταφερθεί το κειμήλιο και λίγους μήνες νωρίτερα, χάρη στις ενέργειες της θεοσεβούμενης συζύγου του. Με την ευκαιρία είχε περάσει και από το υπουργείο Δημόσιας Τάξης, για να τιμήσει τον τότε υπουργό Στέλιο Παπαθεμελή. Η «κάθοδος» της Αγίας Ζώνης επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα με εξίσου επικερδή αποτελέσματα για το ταμείο της μονής. Συνοδευόμενη και πάλι από τον ηγούμενο της μονής, έκανε μία σύντομη στάση στο εργοστάσιο Λούλη στην Αμαλιάπολη. Βλέπετε ο βιομήχανος κ. Λούλης είχε διατελέσει διοικητής του Αγίου Ορους, επιλεγμένος προσωπικά από τον κ. Μητσοτάκη.

Τα οργανωμένα αυτά προσκυνήματα είχαν προκαλέσει ακόμα και ιεράρχες. Ο τότε μητροπολίτης Εδέσσης Χρυσόστομος είχε καταγγείλει ότι «πίσω από όλα αυτά κρύβεται και εμπορική οργάνωση. Κατασκευάζουν και τα θαύματα, οργανώνουν τέτοια θαύματα, κάποιες συγκινήσεις. Υπάρχει έτοιμο εκείνη τη στιγμή και ένα κανάλι, για να απαθανατίσει το γεγονός και έτσι μεταβάλλεται η πίστη μας σε όπιο του λαού».

Φυσικά δεν είναι η μονή Βατοπεδίου το μοναδικό εκκλησιαστικό ίδρυμα που αξιοποιεί μ’ αυτό τον τρόπο κάποιο «θαυματουργό» κειμήλιο. Η διαφορά είναι ότι ο κ. Εφραίμ με τον στενό του συνεργάτη Αρσένιο χρησιμοποιούν σύγχρονες μεθόδους μάνατζμεντ και κυρίως αναπτύσσουν ιδιαίτερες σχέσεις με πολιτικούς όλου του φάσματος. Αλλωστε ο ίδιος ο κ. Εφραίμ, κατά κόσμο Βασίλειος Κουτσού, είναι αδελφός του Κύπριου πολιτικού Νίκου Κουτσού, ιδρυτή του κόμματος Νέοι Ορίζοντες, το οποίο υπήρξε αδελφό κόμμα του ΛΑΟΣ στην Κύπρο. Σύμφωνα με καταγγελίες του ΑΚΕΛ η μονή Βατοπεδίου έχει αναμιχθεί όχι μόνο στην εκλογή Αρχιεπισκόπου αλλά και στην πολιτική ζωή της Κύπρου.

Το σίγουρο είναι ότι όλο και περισσότεροι μάνατζερ από όλο τον κόσμο αρχίζουν να συχνάζουν στο Αγιο Ορος και ειδικά στη μονή Βατοπεδίου. Το γνωστό δίκτυο οικονομικών μέσων ενημέρωσης Bloomberg αφιέρωσε τον Ιανουάριο του 2005 μεγάλο ρεπορτάζ στο περίεργο αυτό φαινόμενο, συγκρίνοντας μάλιστα το Βατοπέδι με το Νταβός της Ελβετίας, όπου συνέρχεται κάθε χρόνο το γνωστό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Το Bloomberg παραθέτει δηλώσεις του ίδιου του ιδρυτή της συνάντησης στο Νταβός, αλλά και του γνωστού πρώην διευθυντικού στελέχους του ΟΤΕ και μέχρι πρόσφατα της Lannet Γιώργου Καραπλή, ο οποίος εξομολογείται: «εγώ οδήγησα στη χρεοκοπία 10 εταιρείες σε ηλικία 38 ετών για να βγάλω λεφτά». Μ’ αυτή την πλούσια εμπειρία δεν έχει καμιά αμφιβολία: «Η μονή Βατοπεδίου είναι το πραγματικό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Και μάλιστα πολύ καλύτερο».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Θέμου Κορνάρου
«Οι Αγιοι χωρίς μάσκα»
(εκδ. Γκωγκώνη, Αθήνα 1933)
Το οδοιπορικό του κομμουνιστή συγγραφέα που επισκέφτηκε το 1930 ως εργάτης το Αγιο Ορος και επιχείρησε την πλήρη απομυθοποίηση του Περιβολιού της Παναγιάς. Ο Κορνάρος συγκρίνει το Αγιο Ορος με το λεπροκομείο της Σπιναλόγκας: «Και τα δυο αυτά μέρη τα επισκέφθηκα. Στο ένα -που είναι μια πελώρια σιδερόπετρα στη μέση του πελάγου- λιώνουνε σιγά-σιγά 300 άνθρωποι, σακατεμένοι, κομματιασμένοι από τη λέπρα του κορμιού. Στο άλλο -που είναι το πιο πλούσιο και το πιο όμορφο τμήμα του τόπου μας- 4 χιλιάδες ρασοφόροι σπουδάζουνε σ' όλη τους τη ζωή, να δένουνε, να προσαρμόζουνε στο ανθρώπινο σύνολο την πιο βρώμικη λέπρα: τη λέπρα της ψυχής. Στη Σπιναλόγκα μπαίνοντας, πρέπει να φράξεις τη μύτη σου. Στο Άγιον Όρος μπαίνοντας, πρέπει να φράξεις και μύτη κι αφτιά και να σκεπάσεις τα μάτια. Μα προ πάντων πρέπει να δέσεις τα νεύρα, για να μη σου φύγουνε».

Όπως γράφει στον πρόλογό του ο συγγραφέας, «μέχρι σήμερα, συνηθίσαμε να νομίζουμε το Άγιον Όρος για την πρότυπη Χριστιανική Πολιτεία […] Ώρα είναι πιά να πάψει ο άνθρωπος να γονατίζει μπροστά σε νοσογόνα μικρόβια παρασιτικά και να σκύβει το κεφάλι κάτω από το ζυγό βάρβαρων τυχοδιωκτών».

Τα δυο πρώτα κεφάλαια του δυσεύρετου βιβλίου περιλαμβάνονται στον ιστότοπο του Νίκου Σαραντάκου:
http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/kornaros_agioi1.html



ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ

http://www.vatopedi.org
Ημιεπίσημος ιστότοπος της Μονής Βατοπεδίου.

http://www.bloomberg.com
Το γνωστό δίκτυο οικονομικών ειδήσεων περιέχει αφιέρωμα στις σχέσεις της μονής Βατοπεδίου με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.

Ελευθεροτυπία, 7/9/2008

===========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"