Μήπως ήρθε η ώρα για τη νομοθετική ρύθμιση της δημοκρατικής οργάνωσης και λειτουργίας των κομμάτων;

Μήπως πρέπει να μας προβληματίσει η «αρχηγική τους λειτουργία» ώστε να αναζητήσουμε τρόπους εφαρμογής των πράγματι δημοκρατικών καταστατικών τους αρχών, οι οποίες όμως, πολύ απέχουν από το να εφαρμόζονται;

Ενόψει της συζήτησης αυτού του εκλογικού νόμου, που μεταβάλλει τον βουλευτή σε υποτακτικό του αρχηγού... (σίβυλλα)

Νόμος τραγέλαφος

Του Παναγιώτη Ν. Κρητικού *

Με αφορμή την επικείμενη κατάθεση του νέου εκλογικού νόμου με πρότυπό του το γερμανικό σύστημα, επιθυμούμε να εκφράσουμε ορισμένες σκέψεις.

Εκ προοιμίου σπεύδω να τονίσω ότι διατηρώ αμετάβλητη την προτίμηση, την οποία είχα διατυπώσει και πριν από δεκαετίες στη Βουλή, στο σύστημα της απλής αναλογικής, ως πάγιο και άδολο σύστημα αλλά και ως μέτρο ακριβούς αποτύπωσης της λαϊκής βούλησης και ως το κρηπίδωμα επί του οποίου εδράζεται η λαϊκή κυριαρχία.

Καταρχήν, μια γενική παρατήρηση:
Ο εκλογικός νόμος είναι το «εργαλείο» με το οποίο κτίζεται το οικοδόμημα του δημόσιου βίου. Είναι, επίσης, το εργαλείο το οποίο διαμορφώνει το πολιτικό σκηνικό.

Και τίθεται το ερώτημα: Αυτό το πολιτικό σκηνικό το οποίο διαμορφώνεται από το συγκεκριμένο εργαλείο, δηλαδή τον εκάστοτε εκλογικό νόμο, αποτυπώνει με ακρίβεια τη βούληση και τις επί μέρους προτιμήσεις του ελληνικού λαού;
Με άλλα λόγια, το πολιτικό οικοδόμημα «στεγάζει» τις επί μέρους βουλήσεις όπως αυτές υπάρχουν ή, με άλλα λόγια, κλείνει μέσα του, «δέχεται» δηλαδή σε συντεταγμένη μορφή τις πολιτικές απόψεις, τα ιδεολογικά ρεύματα τα οποία κινούνται, συγκρούονται μέσα στην κοινωνία στο δεδομένο ιστορικό χρόνο της αποτύπωσής τους;
Εξασφαλίζει, δηλαδή, ο εκλογικός νόμος την αντιστοιχία πολιτικών δυνάμεων και λαϊκών βουλήσεων όπως θέλει αυτή την αντιστοιχία η θεμελιωδέστερη διάταξη του Συντάγματος η οποία ανάγει σε πηγή πάσης εξουσίας τη Λαϊκή Κυριαρχία;
Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. ...


Και τούτο συμβαίνει γιατί ο εφαρμοζόμενος εκάστοτε εκλογικός νόμος, στο όνομα του αξιώματος της «μονοκομματικής κυβερνητικής αυτοδυναμίας», αξίωμα σχετικό, φαλκιδεύει την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, η οποία είναι αξίωμα απόλυτο.

Τους εκλογικούς νόμους που ίσχυσαν στην Ελλάδα από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου και μετά, θα μπορούσε να τους χαρακτηρίσει κανείς ως παραμορφωτικές παραλλαγές του συστήματος της απλής αναλογικής.
Ειδικότερα, τους μεταπολιτευτικούς νόμους θα μπορούσε να τους παρομοιάσει με τα αρχιτεκτονικά σχέδια που αφορούν στην κατασκευή διώροφου πολιτικού οικοδομήματος, του οποίου το υπερώον προορίζεται για τον κύριο μέτοχο του κτίσματος, ο δε πρώτος όροφος για τον δεύτερο σε ποσοστά συγκύριο.
Βεβαίως, προβλέπονται και ορισμένα ισόγεια και υπόγεια καταλύματα ασφυκτικώς μικρά, τα οποία προορίζονται για τους κηπουρούς, τις θεραπαινίδες και τις οικονόμους των δύο συγκυρίων του διωρόφου οικοδομήματος.

Έτσι, το πολιτικό σκηνικό το οποίο διαμορφώνει ο εκάστοτε εκλογικός νόμος δεν αποτυπώνει την αντιστοίχιση των πολιτικών ρευμάτων με τις κοινοβουλευτικές δυνάμεις.
Τώρα, με την εισαγωγή του νέου εκλογικού νόμου στις υπάρχουσες χρόνιες παθογένειες του εκλογικού συστήματος, προστίθενται και άλλες έτι επιβαρυντικές για τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Και είναι επιβαρυντικές γιατί με την εισαγωγή του διφασικού συστήματος (μονοεδρικές στενής περιφέρειας με σταυρό και λίστα ευρείας περιφέρειας) ισχυροποιούν την επιλογή (αρχηγικό δικαίωμα) και αποδυναμώνουν την εκλογή (δικαίωμα του λαού).
Πέραν αυτού, με το σύστημα μονοεδρικών και πολυεδρικών περιφερειών έχουμε τον αποκλεισμό όλων των μικρών κομμάτων σε όλες τις μονοεδρικές περιφέρειες καθώς και τον κατά περίπτωση αποκλεισμό ενός εκ των δύο μεγάλων κομμάτων σε ευρύτερες περιφέρειες. Αυτό, όμως, δε λέγεται κοινοβουλευτική δημοκρατία, είναι κοινοβουλευτική φεουδαρχία.

Είναι κοινοβουλευτικός τραγέλαφος.

Όσοι προβάλλουν τη λίστα, επικαλούνται ως επιχείρημα την ανάγκη της ανανέωσης.
Η γνήσια ανανέωση όμως προέρχεται μόνο από τη λαϊκή μήτρα!
Είναι αυτοφυής, δε γίνεται με εισαγόμενα μοσχεύματα.
Την ανανέωση τη γεννάει ο λαός αβίαστα, χωρίς να φαλκιδεύεται η έκφρασή του.
Δεν γίνεται με προεπιλεγμένες λίστες των οποίων τα κριτήρια είναι υποκειμενικά και τις οποίες λίστες θα μπορούσε να αμφισβητήσει κανείς και για την αντισυνταγματικότητά τους επειδή, έμμεσα τουλάχιστον, προσκρούουν και στη διάταξη του άρθρου 51 παρ.3 του Συντάγματος (άμεση ψηφοφορία).
Η λίστα όμως πάσχει και γι’ άλλους λόγους.
Κατηγοριοποιεί τους βουλευτές σε πληβείους και πατρικίους και συντεχνιοποιεί τη Βουλή σε δύο ομάδες ανάλογα με τον τρόπο εκλογής.
Οι βουλευτές, όμως, είναι «ταυτοφυείς», «ομοιοφυείς», «γεννώνται» μέσα από αδιαίρετη και ενιαία διαδικασία. Στην περίπτωση της λίστας, ο Λαός δεν επιλέγει μέσα από μια πρόταση, αλλά αποδέχεται αναγκαστικά την πρόταση. Και μέσα από την εκλογική διαδικασία, «καλείται» να της δώσει δημοκρατική νομιμοποίηση.

Το ΠΑΣΟΚ παλαιότερα και η Ν.Δ. προσφάτως προκάλεσαν και σωστά την ευρεία λαϊκή συμμετοχή στην ανάδειξη της ηγεσίας τους.
Η ενεργοποίηση μεγάλης μερίδας μελών και ψηφοφόρων σε κάθε περίπτωση υπήρξε εντυπωσιακή.
Πρέπει όμως η συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου να θεσμοθετηθεί με δημοκρατικούς κανόνες με στόχο τη δημοκρατική λειτουργία τους με ταυτόχρονη αποδυνάμωση του αρχηγοκεντρικού χαρακτήρα τους. Μια τέτοια, όμως, πρωτοβουλία δε μπορεί να προέλθει από τους αρχηγούς. Πρέπει να την επιβάλουν τα ίδια τα κόμματα εκ των κάτω.

Μήπως ήρθε η ώρα για τη νομοθετική ρύθμιση της δημοκρατικής οργάνωσης και λειτουργίας των κομμάτων;

Μήπως πρέπει να μας προβληματίσει η «αρχηγική τους λειτουργία» ώστε να αναζητήσουμε τρόπους εφαρμογής των πράγματι δημοκρατικών καταστατικών τους αρχών, οι οποίες όμως, πολύ απέχουν από το να εφαρμόζονται;

Όλα αυτά θα αποτελούσαν ουσιαστικές προϋποθέσεις αναβάθμισης του πολιτικού κύρους των κομματικών οργανισμών, ως αναγκαίων κυττάρων του κοινοβουλευτικού συστήματος.
Όμως, ο κυοφορούμενος (διφασικός ή πολυφασικός;) εκλογικός νόμος, όχι μόνο αναιρεί τις παραπάνω σκέψεις, αλλά οδηγεί σε θεσμική παγίωση αρχηγοκεντρικού δικομματικού σκηνικού του οποίου η όποια «ανανέωση» δεν προέρχεται αβίαστα και ελεύθερα από τη λαϊκή μήτρα αλλά επιβάλλεται στο Λαό και τελεί υπό τον έλεγχο των ηγετικών μηχανισμών.

Τέλος, ο ισχυρισμός ότι ο νόμος αυτός καταπολεμά τη διαφθορά είναι έωλος. Άλλα είναι τα μέτρα που την καταπολεμούν.
Ενόψει της συζήτησης αυτού του εκλογικού νόμου, που μεταβάλλει τον βουλευτή από εκπρόσωπο (εντολοδόχο) του λαού σε υποτακτικό του αρχηγού τίθεται το αμείλικτο δίλημμα: βουλευτική έδρα χωρίς κύρος ή βουλευτικό κύρος χωρίς έδρα;

* Ο Π. Κρητικός είναι Πρόεδρος του Πολιτικού και Κοινωνικού Συνδέσμου «Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΟΡΜΠΑΣ» και πρ. Αντιπρόεδρος της Βουλής.

========================================================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"