Χρειάζεται επανάσταση της φιλοσοφίας ενάντια στη φιλοσοφία

 
Του Σωτήρη Γλυκοφρύδη

Κατά πόσο είμαστε υπεύθυνοι για την κατάσταση που βρισκόμαστε και κατά πόσο είναι υπεύθυνοι οι άλλοι; Στο ερώτημα αυτό πρέπει να δώσουμε μια απάντηση, όχι μεταθέτοντας, αλλά κατανέμοντας την ευθύνη και προς τους πνευματικούς ηγέτες.

Η κατανομή των ευθυνών δεν είναι λαθεμένη πράξη. Ο Έλληνας είναι συνειδητοποιημένος πως όλα αποτελούνε μια ολότητα, εκείνο όμως που τον κάνει σαν μικρό παιδί, είναι να ρίχνει το φταίξιμο στους άλλους. Χωρίς να απεμπολήσουμε την ευθύνη της προσωπικής μας θέσης, θα στραφώ και προς τον παράγοντα των πνευματικών καθοδηγητών μας. Αυτός, φρονώ πως αποτελεί ένα υποσύνολο της αθροιστικής υπάρχουσας παθογένειάς μας.

Φταίνε για την κατάντια μας και οι πνευματικοί καθοδηγητές που δεν φρόντισαν, καταρχάς, να τα βρούνε μεταξύ τους; Η δεσπόζουσες μορφές του Πλάτωνα με τον νεότερο Αριστοτέλη στην τοιχογραφία «Η Σχολή των Αθηνών» του Ραφαήλ, όπου ο ένας δείχνει προς τον ουρανό και ο άλλος το ξεκόβει, είναι ενδεικτική του διχασμού της πνευματικής βάσης μας.

Ο Δυτικός πολιτισμός, όσον αφορά την πνευματική κατεύθυνσή του, είναι γνωστό ότι κτίστηκε επάνω σε Ελληνικές ή έστω σε Ελληνιστικές βάσεις. Αυτό, σημαίνει, ότι στο ευρύτερο πλέγμα του προβλήματός που ζούμε, το οποίο εκφράζεται με κρίσεις αξιών, συνυπάρχει έντονο το Ελληνικό στοιχείο. Τα πρότυπα επάνω στα οποία δημιουργήθηκαν οι θέσεις της κατεύθυνσης της ζωής μας, έλκουν την καταγωγή τους από τους Πλάτωνα και Αριστοτέλη. Το Πλατωνικό ιδεαλιστικό πρότυπο το ενστερνίστηκε η Γερμανία και τράβηξε στη Ρωσία, το ωφελιμιστικό δόγμα του Αριστοτέλη το εφάρμοσε η Αγγλία και μεταφέρθηκε στην Αμερική. Ως εκ τούτου, η πορεία της κατεύθυνσης του Δυτικού πολιτισμού διαμορφώθηκε με ανάλογες ωθήσεις, με μια σχέση ανάλογη με αυτή που είχαν μεταξύ τους οι δυο προαναφερόμενοι φιλόσοφοι - στην ουσία πολιτικοί ηγέτες. Γιατί η φιλοσοφία Είναι πολιτική. ...

Στην αντιπαράθεση των δυο φιλοσοφικών-πολιτικών συστημάτων, του θεωρητικού ιδεαλισμού του Πλάτωνα και του στεγνότερου σε συναίσθημα πρακτικού ωφελιμισμού του Αριστοτέλη, το αποτέλεσμα δείχνει να κλείνει προς στιγμή υπέρ του δεύτερου, αν και η μεταξύ τους αντιπαράθεση δεν τελείωσε ακόμη. Ασχέτως του αποτελέσματος τούτου, το οποίο φρονώ πως είναι προσωρινό, τα δυο προαναφερόμενα σε αυτούς και αντιπαρατιθέμενα συστήματα δείχνουν στοιχεία κόπωσης, προβάλλοντας ως κρίση τα ευαίσθητα σημεία τους. Από τον Πλατωνικό ιδεαλισμό αναδύεται ανεφάρμοστη η ουτοπία, από το Αριστοτελικό δόγμα η εντελέχεια, που σημαίνει την πορεία προς το τέλος. Και το τέλος ποιο είναι, όσο τέλειο και αν είναι αυτό, είναι πια γνωστό. Είναι το τέλος, η τελεία.

Έχω κάθε δικαίωμα να κάνω κριτική ακόμα και στους λεγόμενους «ιερούς» νεκρούς, αρκεί να είναι κόσμια και να τη στηρίζω. Ούτως ή άλλως, ξύλινοι λόγοι και μνημόσυνα δεν ταιριάζουν στη φιλοσοφία ΄ είναι η μόνη μη φυσική μη επιστήμη που ξέρει να επικρατεί θαυμάσια του κόσμου της και του εαυτού της. Η φιλοσοφία άρχισε να ταλανίζεται από τότε που ξεκίνησαν τα λιβανιστήρια.

Αναλύοντας τα δυο αυτά κυριαρχικά συστήματα, το Πλατωνικό και το Αριστοτελικό, τα βλέπουμε πια με δημοκρατία. Μια δημοκρατία όμως που την αποδίδουν ως φαινόμενο, μέσω απόκρυφων καθοδηγητών, μεταθέτοντάς την από την ουσία. Και τα δυο αυτά συστήματα θέλουν τον άνθρωπο δεσμώτη, με την πλάτη προς το φως να κοιτά σκιές στον τοίχο. Και στα δυο είναι επίφαση τη δημοκρατία, πρόφαση ο φιλελευθερισμός, κατάφαση η αριστοκρατία. Ένα ιδιαίτερο στοιχείο, είναι, ότι απαξιούν ψυχή στη γη και ποιητές (διότι η ποίηση είναι πολιτικό έργο), αποδιώχνουν δηλαδή την καρδιά και το συναίσθημα του φιλελευθερισμού, προάγοντας το μοντέλο του κακώς λεγόμενου «ορθολογισμού» ως γενεσιουργό στην πράξη και την πρακτική πυρήνα. Και τα δυο συστήματα, όταν εξεταστούν βαθύτερα ως προς τον λεγόμενο ανθρωπισμό, παρουσιάζουν πλήθος τρωτά σημεία.

Επιπλέον, κανένα από αυτά τα δυο δεν ασχολήθηκε με το να αποδιώξει από τον άνθρωπο τις δυο κακές σκιές της μοίρας του, τον φόβο τον γενεσιουργό και την απληστία. Αντίθετα, εδραίωσαν τα υποσυστήματά τους επάνω στα φαινόμενα αυτά, μετατρέποντας τα σε ουσία, κάνοντας τον άνθρωπο από ον της επιβίωσης, φοβισμένο σκλάβο, δέσμιο των αναγκών, επιφέροντας για την ασφάλειά του τα στερεότυπα της εκμετάλλευσής του, τόσο από άλλον άνθρωπο όσο και από την πολιτεία, ακόμη και μεταξύ των ανώτερων εντελλόμενων και των κατώτερων πολιτειών - κοινωνιών.

Παρά ταύτα, δεν επιθυμώ να μειώσω την αξία των δυο πρωτεργατών της κατεύθυνσης του πνεύματος της Δυτικής κουλτούρας, μια που είναι και αμφίβολο κατά πόσον οι φιλόσοφοι οδηγούν τις εξελίξεις ή τις οσμίζονται σαν λαγωνικά οδηγούμενοι για την επιβίωσή τους προς αυτές. Εκείνο πάντως που θέλω να τονίσω, είναι, ότι η εξελικτικότητα και η ιστορία αποτελούν μη αντιστρεπτά φαινόμενα που επιφέρουν με την επαναληπτικότητα τα στερεότυπα της ζωής που γίνονται βιολογικές συνθήκες, αλλά παρόλα αυτά, μια κάποια στιγμή επέρχεται αποκάλυψη των συνθηκών αυτών από τη μέγιστη Θεά Αλήθεια. Η Αλήθεια αποκαλύπτεται κατά διαστήματα βγάζοντας τα πέπλα της. Εσύ μην κοιτάς τα πέπλα, κοίτα την Αλήθεια.

Η Αλήθεια, στην περίπτωσή μας λέει: Ένα μεγάλο μέρος των ευθυνών, για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, αναλογεί στους πνευματικούς ηγέτες. Η ζωή επαναπροσδιορίζεται με ώσεις. Ό,τι συμβαίνει στη ζωή συμβαίνει και στη φιλοσοφία. Κάποτε επέρχεται επαναπροσδιορισμός.

Η καρδιά και η λογική, η επιθυμία και η βούληση, η ψυχή και ο λογισμός, πρέπει να πηγαίνουνε μαζί. Εμπιστεύσου τα άλογα αυτά, φίλε καλέ και Άνθρωπε, κάνε την τέχνη γήτευση και ποτέ σου μη ταλαντευτείς ανάμεσα σε αυτά τα δυο. Πέτα το φόβο, τις παλιές συνήθειες, εμπιστεύσου τον συνάνθρωπό σου και στρέψε τα μάτια προς το φως αφήνοντας τις σκιές στον τοίχο. Και αν φοβάσαι από αυτό μήπως τυφλωθείς, κάνε το σιγά-σιγά, η απαγόρευση είναι το φόβητρο για να παραμείνεις σκλάβος. Και κάτι ακόμα, πολέμησε την απληστία μόνο σπάζοντας τις αλυσίδες. Αυτά, οι πατεράδες μας, ποτέ τους δεν τα είπαν.

Δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητός, φίλε αναγνώστη μου, χρειάζεται επανάσταση της φιλοσοφίας ενάντια στη φιλοσοφία. Θεωρώ ότι μας συνέβη ότι στα παιδιά, μεγαλώνουμε με έναν αρνητικό στις προσωπικές μας δυνατότητες πατέρα, ιδεολόγο κάπως και ωφελιμιστή, του οποίου η μορφή ανήκει πια στο πάνθεον και όχι στη ζωή μας. Παλιά, κάποιοι Ίωνες σκίζοντας τα σωθικά τους είπαν: «Ο Όμηρος και ο Ησίοδος χρειάζονται ραβδίσματα και αποβολή από τους αγώνες διότι επέβαλαν ως ιδιότητες των θεών τις μιαρές συνήθειες των ανθρώπων». Μήπως ήλθε η στιγμή να πούμε: «Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης χρειάζονται επαναπροσδιορισμό διότι επέβαλαν ως ιδιότητες των ανθρώπων τις μιαρές συνήθειες των ανθρώπων»;

Η ρήξη απέναντι στα κατεστημένα, στις παλιές συνήθειες, στα πρότυπα και στις αξίες, αρχίζει με το timing πρώτα από τον εαυτό μας. Και αυτό δεν γίνεται χωρίς να ματώσει η καρδιά, χωρίς να σφίξει το στομάχι.

. ==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"