Μερικές πικρές αλήθειες για τη Δημοκρατία (και όποιος αντέξει)

   του Σωτήρη Γλυκοφρύδη

1. Ο Αϊ Βασίλης που λέγεται Δημοκρατία, δεν υπάρχει: Ουδέποτε η δημοκρατία (όπως τη σκεφτόμαστε) υπήρξε ούτε πρόκειται να υπάρξει. Όλα είναι μέσα στο πλαίσιο της άρχουσας συντηρητικής τάξης, η οποία είναι καπιταλιστική με ψήγματα κοινωνικής ευαισθησίας λόγω συμφέροντος και ανθρωπισμού. Ουδέποτε το πολίτευμα αυτό δούλεψε, επίφαση ήταν ότι δούλεψε. Στην Αθήνα σκότωσε το Σωκράτη κι έπαιρνε κεφάλια. Ο οστρακισμός ήταν το επαχθέστερο μέτρο προστασίας μιας αιμάτινης μικρής που δήμευε με μερικούς εγκάθετους και έτρωγε τα άξια παιδιά της, ακόμα και τα δίκαια (βλ. Αριστείδης). Ο νόμος του Διοπείθη  με τον οποίο δικάστηκε ο Σωκράτης (όσοι μιλούν με τρόπο ανάρμοστο για τους θεούς και τα ουράνια φαινόμενα πρέπει να καταγγέλλονται) δεν υπήρχε σε καμιά μη δημοκρατική πόλη. Όταν το πολίτευμα που λέγεται δημοκρατία έκανε νέα αρχή στην Αθήνα, έστειλε στο θάνατο πολλούς, ένας μόνο ήταν ο Σωκράτης. Σε ποιο πολίτευμα ο έχων την αντίθετη γνώμη θανατώνεται; Ίσως σε πολλά, στη Δημοκρατία όμως δεν θα έπρεπε, εφόσον σέβεται την αντίθετη γνώμη, ακόμη και του ενός.

Οι πιο προηγμένες χώρες που έχουν δημοκρατία, πίσω από αυτήν υπάρχει μια ελίτ προσώπων, εταιριών ή συμφερόντων. Ότι είναι ο Αϊ Βασίλης για τα παιδιά είναι η Δημοκρατία για τα μεγάλα παιδιά. Μεταξύ μας, ξέρουμε ότι δεν υπάρχει. Απλώς μας βολεύουν τα δώρα. 

2. Η Δημοκρατία στην Ελλάδα δεν ήταν κοινωνικό απόκτημα, ξεκίνησε από τον ανταγωνισμό δυο οίκων: Των Αλκμεωνίδων και των Φιλα’ϊ’δων, δυο οικογένειες οι οποίες για να κρατηθούν στην εξουσία έδιναν συνεχώς περισσότερα δικαιώματα στο λαό. Οι Φιλαϊδες, εκ της γενιάς του Κόδρου, έδωσαν τον πρώτο δημοκράτη, το Σόλωνα, οι Αλκμεωνίδες έδωσαν τον Κλεισθένη. Ο Σόλων υπήρξε η μάνα της Δημοκρατίας, ο Κλεισθένης ο πατέρας, ο οποίος πήδηξε τη μάνα αφού έκανε οργάνωση. Η Σολώνεια Δημοκρατία από την Κλεισθένεια απέχει όσο το τραπέζι από την καρέκλα. Είναι κάτι το διαφορετικό, πλην όμως στην καρέκλα του Κλεισθένη καθόταν ο λαός και έτρωγε στο τραπέζι του Σόλωνα.         

Ο ανταγωνισμός των δυο αυτών οικογενειών με εναλλαγές στην εξουσία κράτησε 600 χρόνια. Εξακόσια (το γράφω και ολογράφως για να μην υπάρξει παρανόηση) χρόνια κράτησε ο ανταγωνισμός τους, ένας ανταγωνισμός ο οποίος έφερε στην Ελλάδα του Πέρσες. Ο δρόμος προς την Ευρώπη δεν περνάει από την Αθήνα, οι γνώστες της ιστορίας ξέρουν ότι οι Πέρσες ήρθαν στον Μαραθώνα λόγω του μπάχαλου και της διεθνοποίησης του θέματος και του καλέσματος που τους έκαναν οι δυο αντιμαχόμενοι για την εξουσία Αθηναϊκοί οίκοι. Και κατόπιν επανήλθαν και το θέμα έγινε βεντέτα. Η αρχή είχε γίνει όταν οι δυο αντιμαχόμενες οικογένειες, του Κλεισθένη του οποίου πρεσβευτές έδωσαν στον Πέρση βασιλιά γη και ύδωρ χωρίς να τους το ζητηθεί και προγενέστερα οι Φιλαϊδες με τον Ιππία ο οποίος είχε ζητήσει τη μεσολάβηση του Πέρση βασιλιά πηγαίνοντας με τον Ονομάκριτο (υπεύθυνο της καταγραφής των Ομηρικών και των Ορφικών επών) παρέα.

3. Η δημοκρατία είναι μη φυσικό πολίτευμα, πολίτευμα «θέσης»: Στη φύση δεν υπάρχει δημοκρατία αλλά υποταγή στο δίκιο του ισχυρότερου. Στις έμβιες ομάδες υπάρχει υποταγή στην ηγεσία του ικανότερου. Στη θάλασσα υπάρχει η εξουσία του καπετάνιου, στο σπίτι φωνάζεις τον κεραμιδά, όταν τρέχουνε τα κεραμίδια είπε ο αξιοκράτης Σωκράτης, και τον σκότωσαν ως μη δημοκράτη, ενώ ήταν ο πιο δημοκρατικός. Πέθανε σεβόμενος τη γνώμη των πολλών, στέλνοντας στον Ασκληπιό ένα κόκορα γιατί πίνοντας το φαρμάκι του γλίτωσε από της ζήσης του το φρενοκομείο. – Πεθαίνεις άδικα Σωκράτη, του είπε η Ξανθίππη του. –Γιατί, θα προτιμούσες να πεθάνω δίκαια; Της απάντησε, γενόμενος ως το θάνατό του η αλογόμυγα της πολιτείας. 

Οπότε, το να λέμε ότι θέλουμε μια Σολώνεια και Κλεισθένεια δημοκρατία είναι σαν να λέμε ότι θέλουμε την κόρη αυτή αγνή και αρτίστα. Ότι θέλουμε συγχρόνως την απλή και την ενισχυμένη αναλογική, καθόσον η δεύτερη, η Κλεισθενική, στηριζόταν στην τριτύα (το πρώτο σύστημα συμφέρουσας αναλογικής). Το να λέμε ότο θέλουμε και τις δυο είναι σαν να λέμε θέλουμε και δεν θέλουμε να πολιτογραφήσουμε Αθηναίους τους μέτοικους ή μετανάστες. Ο Κλεισθένης τους νομιμοποίησε ως Αθηναίους πολίτες κάνοντας τις 4 Αθηναϊκές φυλές, 10. Εκεί στηριζόταν η δύναμή του. Επομένως, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, θέλουμε τη Σολώνεια την καθαρή ή την Κλεισθένεια την πονηρή;

4. Όταν η Ελλάδα (Αθήνα) μεγαλούργησε, δεν μεγαλούργησε με καθεστώς δημοκρατίας: Κρόνου βίος ήταν η εποχή του Πεισίστρατου. Η πόλη πήρε το μισό Αιγαίο κι έκανε γέφυρες με την Ιωνική μικρασία χωρίς ν’ ανοίξει μύτη. Αναπτύχθηκε η κεραμική με τα μελανόμορφα αγγεία και βγάλανε λεφτά μέχρι και οι δεσποτάδες (Ελευσίνια - Παναθήναια). Έγιναν έργα υποδομής στην Ακρόπολη και μπήκαν οι Στήλες του Ολυμπίου Διός (άσχετα αν οι «δημοκράτες» Κλεισθενικοί δεν τα τελείωσαν το έργο λόγω μεγέθους και ονόματος των θεμελιωτών). Ο Αλκμεωνίδης Περικλής, κατά τα φαινόμενα (και το γνωρίζουν καλά αυτό οι ιστορικοί) υπήρξε δημοκράτης. Η χρυσή εποχή των Αθηνών οφείλεται στην Ασπασία, αντιδημοκράτισσα κατά το δοκούν και σίγουρα προχωρημένη στις ιδέες.  

Επί «δημοκρατίας» του Περικλή, οι Αθηναίοι οδηγήθηκαν σε πόλεμο και εσωτερική σφαγή για ατασθαλίες, απο σκάνδαλα της εποχής του Περικλή. Η Αθήνα εσώθη από τους νικητές Σπαρτιάτες, όταν μετά τη νίκη τους η αντι-αθηναϊκή συμμαχία απαιτούσε το ισοπέδωμα της πόλης. Για ποια χρυσή εποχή λοιπόν μιλάμε; Αυτή οφείλεται σε άλλους παράγοντες.

5. Εάν ο κόσμος είναι όντως Δαρβινικός, η δημοκρατία, όπως και η θρησκεία είναι πράξη επιβίωσης, που μέσω αυτής κάποιος δείχνει στους άλλους τι πιστεύει για να του συμπαρασταθούν ανάλογα και να κάνει το αντίθετο για να επικρατήσει: Είναι δηλαδή τεχνική απόκρυψης ενός δίκαιου του ισχυροτέρου, σαν την πεσκαντρίτσα που κουνάει το λοφίο της χωμένη στην άμμο σαν νάναι σκουληκάκι και προσελκύει τα μικρά ψάρια, και ξάφνου…χραπ, το πεινασμένο ψάρι χάθηκε μέσα στο τεράστιό της στόμα.

Επομένως, δεν πρέπει να μας παραξενεύει το γεγονός που οι Θρησκείες και οι Δημοκρατίες ξεκινούν με τις καλύτερες και αγνότερες προϋποθέσεις και γίνονται καταπιεστικές στο τέλος. Μη φυσικά προτσές σε φυσικά όντα δεν υπάρχουν, έστω και αν αυτά τα όντα έχουν μια διαφορετική θέση όπως ο άνθρωπος. Και ο χαμελαίων έχει διαφορετικότητα, το σύμφωνα όμως με το περιβάλλον πτέρωμα του σπίνου δεν το λέμε χαμελαιοντισμό ούτε λέμε ότι χαμελαιοντισμό δεν έχει το αηδόνι.   

6. Δημοκρατία είναι όταν 5 πρόβατα και 3 λύκοι ψηφίζουν τι θα φάνε το βράδυ: Κάτι παραπλήσιο έχει πει ο Φραγκλίνος, το μεταφέρω μετασκευάζοντάς το ελαφρώς, μια που το θεωρώ πετυχημένο. Τι χρειάζεται να προσεγγίσει ένα πολίτευμα τη δημοκρατία; Σασί που λέγεται Δικαιοσύνη, τιμόνι που λέγεται παιδεία, αν θέλουμε να παρομοιάσουμε τη δημοκρατία σαν ένα όχημα. Μένει η καρότσα και η μηχανή. Η καρότσα είναι μεγάλη, πρέπει να χωράνε όλοι, όσο για τη μηχανή, μόνο οι Ρωμαίοι τεχνικά προσέγγισαν. Στην Ελλάδα, που ανακαλύφτηκαν τα γρανάζια, φεύγανε από τη μηχανή και παίρνανε κεφάλια. Ούτε αυτοκίνητο ποτέ εδώ φτιάχτηκε, εκτός από κάποτε, κάτι τρίτροχα της πλάκας. Δεν είμαστε ικανοί πέραν από ένα τρίτροχο, που ιδιαίτερη κλίση σε αυτό είχε ο Κοτζαμάνης (του Λαμπράκη).    

7. Για τη δημοκρατία στην Ελλάδα υπάρχουν 2-3 σοβαρά ερωτηματικά: α). Εδώ, 2.500 χρόνια δεν μπορέσαμε να τη φτιάξουμε, θα τη φτιάξουμε τώρα που βουλιάζει το πλοίο;  β). Πως είναι δυνατόν να φτιάξει κάποιος κάτι που δεν υπάρχει; Πολύ συχνά φέρνουμε το παράδειγμα της άμεσης δημοκρατίας της Ελβετίας. Μα εκεί είναι Ευρώπη, κεντρική Ευρώπη, με τράπεζες και σοκολάτες, που οι άνθρωποι συνευρίσκονται στις πλατείες και κουβεντιάζουν σαν επιχειρηματίες υπάλληλοι πολιτισμένα, ενταγμένοι συνειδητά στον καπιταλισμό. Δημοκρατία χωρίς καπιταλισμό είναι γυναίκα με σώβρακο.  γ). Ένα  ερώτημα σημαντικό: Το απλούστατο των πολιτευμάτων είναι η χούντα. Σε αυτήν ένας συνταγματάρχης αποφασίζει και διατάζει. Ουδέν απλούστατο. Εδώ μια χούντα δεν μπορέσαμε να έχουμε της προκοπής, μπορούμε να έχουμε δημοκρατία τη στιγμή που είναι το πιο σύνθετο πολίτευμα με πολυπλοκότητες και ιδιομορφίες; Μεταξύ μας, λαός που δεν μπορεί να κάνει μια χούντα της προκοπής δεν του αξίζει η δημοκρατία. Είναι σαν να μη ξέρει πρόσθεση και θέλει να λύσει πρόβλημα με λογαρίθμους.      

Σταματάω εδώ, και πιστεύω να μη με παρεξηγήσετε, διότι δεν γνωρίζω αν υπάρχει πιο αιμοβόρο πολίτευμα από τα παιδικά χρόνια της δημοκρατίας. Τη μικρή, την οποία κι εμένα μου αρέσει να κρατάω αγκαλιά, όντως στάζει αίμα. Και όμως την αγαπάμε, και την αγαπώ, εγώ προσωπικά γιατί μου αρέσει ο ανθρωπισμός. Έχω το σύνδρομο της νοσοκόμας, το ξεκαθαρίζω, σε σημείο που δεν συμπαθώ τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη γιατί απεύχονται τη Δημοκρατία. Μου αρέσουν ιδιαίτερα ο Παρμενίδης και ο Ζήνωνας που υπήρξαν πλέρια δημοκράτες, φτύνοντας ο τελευταίος στη μούρη το αυτί του τύραννου. Και ο πρώτος, ο Παρμενίδης, διότι ήταν δημοκράτης φιλόσοφος που είχε την αρχή χωρίς να διοικεί. Και πέτυχε διότι η δημοκρατία είναι πολίτευμα περιορισμένης κλίμακας, που τόσο πάει καλύτερα όσο ξέρει ο εις τον άλλον.

Εν κατακλείδι, ο άνθρωπος Σίσυφος πρέπει να ξαναζευτεί την πέτρα του και να κάνει αυτοκριτική, να αφήσει τα οράματα και να έχει στόχους. Αυτοί που έχουν οράματα είναι για το ψυχιατρείο. Το εννοώ, δεν μιλώ μεταφορικά και αναφέρομαι στους πάντες. Στόχους να έχει, ναι, βατούς, όχι μεγαλοϊδεατικούς και κουβέντες με τα θεία. Χρειάζεται πολίτευμα δικαιοσύνης με αποτελέσματα εντός 3 ημερών, χρειάζεται παιδεία που να διδάσκεται ότι είναι αληθές επιτέλους, χρειάζεται υποστήριξη άμεση – εχθές - σε όσους έχουν την ανάγκη. Χρειάζεται και μανιφέστο. Τίμιο, απλό, βατό. Χρειάζεται, ναι, χρειάζεται ένας μη Οιδίποδας ηγέτης που να μην είναι τυφλός, έχοντας σκοτώσει τον πατέρα του τον Κλεισθένη και πηδήξει τη μάνα του τη Σολώνεια. Δεν χρειάζεται άμεση δημοκρατία, είναι τώρα ανέφικτη, δεν υπάρχει σε τούτο το λαό αυτή τη στιγμή υποδομή, και δεν ξέρω αν και πότε θα υπάρξει. Επομένως, μέχρι να δούμε αν θα γίνουμε Ελβετία, χρειάζεται για άλλη μια φορά, ειδικά τώρα που βουλιάζουμε, ο χαρισματικός ηγέτης.     

==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"