Ρίγανη: Η ισχυρότερη Πανάκεια της Φύσης [Origanum vulgaris hirtum]

Αρχικά της δίνεται η βοτανική ονομασία Origanum heracleoticum

“ορίγανος Ηρακλεωτική ,οι δε κονίλην καλούσι” μας λέει ο Διοσκουρίδης

αργότερα ονομάζεται Origanum vulgare hirtum και είναι η αληθινή Ελληνική ρίγανη-Origanum vulgaris hirtum is the true Greek Oregano

με γεύση τόσο έντονη που μουδιάζει το τέλος της γλώσσας όταν είναι φρέσκια και
τα άνθη της ελληνικής ρίγανης είναι λευκά στο σύγχρονο κόσμο μας θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε

να ξαναθυμηθούμε, να ξαναγνωρίσουμε κάποια πράγματα, να ξαναθυμηθούμε αρχαίες θεραπείες οι οποίες στις μέρες μας επιβεβαιώνονται, να επαναπροσδιορίσουμε τις απόψεις μας για πολλά βότανα και τροφές.

Να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο ζωής μας σε σχέση με την διατροφή μας και τις παθήσεις, να αναρωτηθούμε γιατί ο μεγάλος γιατρός ο Ιπποκράτης και οι γιατροί που ακολούθησαν τις διδαχές του θεωρούσαν ότι “το καλύτερο φάρμακο είναι κανένα φάρμακο” και γιατί χρησιμοποιούσαν κυρίως φυτικά φάρμακα, γιατί οι γιατροί στις περιγραφές του Ομήρου για την αντιμετώπιση των διάφορων παθήσεων χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακα ότι τους προσέφερε η φύση. ...
Να αναρωτηθούμε γιατί ο Ασκληπιός υποδείκνυε τα βότανα σε ένα πλήθος παθήσεων, να αναρωτηθούμε πως είναι δυνατόν να γνώριζαν όλα αυτά τα λαμπρά πνεύματα τα μυστικά της πιο λαμπρής ομορφιάς και υγείας προτείνοντας για κάθε πάθηση και πρόβλημα την άριστη δυνατή λύση, πως γνώριζαν τα μυστικά της υγείας και της ομορφιάς που βρίσκονται καλά κρυμμένο μέσα στα βότανα;

Θάμνος κοντός και φρυγανώδης με κορμό ξυλώδη χωρίς ελαστικότητα, τα κλαδιά του λεπτά σχηματίζουν ανθοφόρα κεφάλια στις άκρες, τα φύλλα έχουν σχήμα αυγοειδές, είναι χνουδωτά και σταχτόχρωμα.

Αν τα τρίψουμε αναδύουν ευχάριστη αρωματική οσμή, τα άνθη λευκά αλλά και ρόδινα προς μενεξεδί με εξαίσιο άρωμα

Ορίγανον το κοινόν - Origanum vulgare

Ρίγανη και το βασίλειο αυτής η Μεσόγειος και η Ελλάδα.

Περίπου το 75% των ειδών της βρίσκονται στην ανατολική περιοχή της μεσογείου και ελάχιστα στη δυτική, το όνομα της προέρχεται από τις λέξεις «όρος» και «γάνος» γάνος – η λαμπρότητα, το φυτό που λαμπρύνει το βουνό.

Αυτό το πολυετές αρωματικό χόρτο το ευρύτατα διαδεδομένο σε όλους τους ξερότοπους της Ελλάδας, αυτοφυές, στα πιο άνυδρα και ανεμοδαρμένα βουνά και νησιά της χώρας μας, από την Κρήτη, στη Μακεδονία, στην Πελοπόννησο εκεί ψηλά στον Ταύγετο και στον Πάρνωνα, στα περισσότερα νησιά μας.

Το μόνο που δεν αρέσει στο σκληραγογημένο αυτό φυτό είναι οι αμμουδερές παραλίες και οι βάλτοι ποτέ μα ποτέ δεν θα τη βρούμε σε αυτές τις περιοχές, θα τη συναντήσουμε όμως σε μέρη άγονα και άνυδρα και ενώ αγαπάει υπερβολικά τον ήλιο θα τη βρούμε να αντέχει και σε θερμοκρασίες χαμηλές ακόμα και σε μείον 25 βαθμούς.

Άγρια Ελληνική ρίγανη γνωστή εδώ και χιλιάδες-χιλιάδες χρόνια, η καλύτερη στον κόσμο.

Στην Αρχαία Ελλάδα τη συναντάμε να είναι σύμβολο χαράς και ευτυχίας καθώς τα γαμήλια στεφάνια συνήθιζαν να περιέχουν και κλαδιά ρίγανης αλλά και σαν καρύκευμα στην μαγειρική και σαν ένα από τα βασικότερα και ισχυρότερα ιάματα.

Σήμερα κατόπιν πάρα-πάρα πολλών ερευνών από διάφορα πανεπιστήμια έχει αποδειχθεί ότι:

ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια…

πνευμονία…

βρογχικά…

γρίπη…

κρυώματα…

βήχας…

τροφικές δηλητηριάσεις και πολλά άλλα

όλα δειλιάζουν μπροστά στην ρίγανη των βουνών μας, στη ρίγανη της Ελληνικής γης

Έχει αποδειχθεί σε εργαστηριακές δοκιμές ότι τα “μικρόβια” που προκαλούν κοινές ασθένειες δε αντέχουν στο πέρασμά της, ακόμα και ανθεκτικά στα αντιβιοτικά στελέχη μεταλλαγμένων βακτηρίων δεν έχουν καμία άμυνα απέναντι στη ρίγανη.

Οι ιδιότητες της πολλές:

αντιφλεγμονώδεις

αντιοξειδωτικές

θεραπευτικές

επουλωτικές

τονωτικές

χωνευτικές

εφιδρωτικές

αντιβηχικές

αντιδιαρροϊκές

αντισηπτικές

αντιφυσητικές

εμμηναγωγές

αντιαιμορραγικές

διουρητικές

αναλγητικές

αντι-καρκινογόνες

αντιμυκητιασικές ( 2 )

αντιβακτηριακές

αντιρευματικές

αντιπαρασιτικές

αποχρεμπτικές

ισχυρές αντιϊικές

αντι-αθηροσκληρωτικές

διευκολύνει την πέψη και ανοίγει την όρεξη

διεγερτική της μήτρας για αυτό δεν χορηγείτε ποτέ σε εγκύους

Τι είναι αυτό που τις δίνει όλες αυτές τις θαυμαστές ιδιότητες;

Τι είναι αυτό που κάνει τη ρίγανη να είναι ένα τόσο σημαντικό βότανο;

Ποια είναι τα συστατικά με τόσο μεγάλη βιολογική δράση;

Το αιθέριο έλαιό της

το αιθέριο έλαιό της με το πλήθος των σπουδαίων ουσιών που περιέχει, η ξερή ρίγανη περιέχει 3 έως 5% αιθέριο έλαιο σε μερικές δε περιοχές μπορεί να φτάσει και να περάσει το 7% και αυτό συμβαίνει μόνο σε περιοχές της Ελλάδας.

Οι εξαιρετικά μεγάλες αυτές τιμές βρέθηκαν στην Κρήτη, στην Αμοργό, στο Γύθειο και στη χερσόνησο του Αθου.Τέτοιες υψηλές τιμές δεν έχουν βρεθεί σε κανένα άλλο είδος ρίγανης.Το αιθέριο έλαιο λοιπόν της ρίγανης περιέχει δύο κύριες ουσίες στις οποίες αποδίδονται οι βιολογικές ισχυρές της δράσεις και αυτές είναι η καρβακρόλη 5-isopropyl-o-cresol, 5-isopropyl-2-methylphenol – C10H13OH καιη θυμόλη (6-isopropyl-m-cresol – C10H14O)αυτές οι δυο φαινολικές ενώσεις δρουν με συνέργεια δηλ συνδιαστικά επιπλέον σε μικρότερες ποσότητες ανιχνεύονται και οι παρακάτω ουσίες:

α-pinene

linalyl acetate

camphene

methylcarvacrol

β-bisabolene

6-methyl-3-heptanol

p-cimene

calemene

p-cimene-8-ol

β-caryophyllene

myrcene

cineole

phellandrene

cis-dihydrocarvone

β-pinene

cis-sabinene hydrate

sabinene

cymene

spartholerol

decane

γ-terpinene

germacrene D

terpinen-4-ol

carvacrol acetate

terpinolene

hexanal

limonene

trans-dihydrocarvone

linalool

undecane

στη ρίγανή μας βρίσκουμε επίσης:

σίδηρο και

μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C

Η ρίγανη είναι ένα από τα βότανα με το μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C. (565 mg %)στη ρίγανη εντοπίζουμε και ένα άλλο ενδιαφέρον γεγονός παρ όλες τις διαφορές που παρατηρούμε λόγω εποχικής και λόγω γεωγραφικής θέσης στη σύσταση της, το άθροισμα των συστατικών της – catvacrol + thymol + p-cymene + y-terpinene – παραμένει πάντα σταθερό.

Αυτό το αξιοθαύμαστο γεγονός προσδίδει στη ρίγανη- Origanum vulgare ssp. hirtum -μια αξιοθαύμαστη σταθερότηταας δούμε τώρα πως και που χρησιμοποιούμε την ρίγανη τη χρησιμοποιούμε εσωτερικά:

με τη μορφή εγχυμάτων για την υπέρταση και την αρτηριοσκλήρυνση

με τη μορφή εγχυμάτων για την ατονία των εντέρων

με τη μορφή εγχυμάτων για την όρεξη και για να διευκολύνουμε την πέψη

με τη μορφή εγχυμάτων σαν ηρεμιστικό για το νευρικό σύστημα

με τη μορφή εγχυμάτων για τις γυναικολογικές ασθένειες π.χ σαν εμμηναγωγό στα επώδυνα έμμηνα ή στην εμμηνόπαυση

για την οξεία και χρόνια βρογχίτιδα σαν αποχρεμπτικό για το βήχα

για την βελτίωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος

για την πνευμονία

για την δύσπνοια και τη φυματίωση των πνευμόνων

για την γρίπη

για το κρυολόγημα

για το βήχα

για τον πονόλαιμο-λόγω των θεραπευτικών και επουλωτικών ιδιοτήτων της χρησιμοποιούμε τη ρίγανη με τη μορφή γαργάρας για τις φλεγμονές και τα έλκη της κοιλότητας του στόματος και των αμυγδαλών

για την ιγμορίτιδα

για την ακμή

για το έκζεμα

για τις αλλεργίες

για το άσθμα

για τον έρπη

για την ψωρίαση

για την αρθρίτιδα

για τις αυτοάνοσες διαταραχές

για την κακή αναπνοή

για τις λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης

για τις λοιμώξεις από Candida

για την κολίτιδα

για την νόσο του Crohn

για τον δάγκειο πυρετό

για την ωταλγία

για την κόπωση

για την τροφική δηλητηρίαση

για την γαστρίτιδα

για την ευεργετική (σπασμολυτική, αντιδιαρροϊκή) δράση της στις ασθένειες των εντέρων και σε περιπτώσεις που συνοδεύονται με δυσκοιλιότητα και τυμπανισμό

για τους σπαστικούς πόνους στο στομάχι και έντερα, στις ασθένειες των εντέρων και των χοληφόρων οδών

για την δυσπεψία

για την σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου

για την λοίμωξη των νεφρών

για την διαταραχές του προστάτη

για την λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος

Με τα πρώτα συμπτώματα του κρυολογήματος ή της γρίπης δεν ξεχνάμε να τοποθετούμε μερικές σταγόνες ριγανέλαιο σε ένα χαρτομάντιλο ή σε λίγο βαμβάκι το οποίο βάζουμε δίπλα στο μαξιλάρι μας για να βοηθήσει στην αποσυμφόρηση της μύτης. Χρησιμοποιούμε τη ρίγανη εξωτερικά με μορφή εμπλάστρων ή με πλυσίματα ή με την μορφή λαδιού για:

ακμή

κοψίματα

μώλωπες

φλεβίτιδα

αρθρίτιδα

εγκαύματα

πόνος στους μυς και στους τένοντες

πόνος στην πλάτη

κεφαλαλγίες

πονόδοντος

προβλήματα των ούλων

έκζεμα

ψωρίαση

το γνωστό μας πόδι του αθλητή

μυρμηγκιές

τσιμπήματα εντόμων

έρπης

πιτυρίδα

σμηγματόρροια

πληγές του δέρματος


Μπορούμε να πλύνουμε με έγχυμα ρίγανης

πληγές

έκζεμα

περιοχές με φαγούρα

καλόγερους και

πυώδη σπυριά

Το ριγανέλαιο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε αυτούσιο στο δέρμα με προσοχή ή διαλυμένο σε ελαιόλαδο σε μιά αναλογία ένα ( 1 ) προς πέντε ( 5 ) όταν πρόκειται για μεγάλες περιοχές ή για περιοχές του δέρματος με πληγές.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της ρίγανης είναι οι ισχυρότατες αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει έτσι όταν προστίθεται σε τρόφιμα τα προστατεύει από την οξείδωση και τον οργανισμό τον δικό μας από τις νιτροζαμίνες οι οποίες είναι καρκινογόνες ουσίες και για άλλη μιά φορά βλέπουμε πόσο δίκιο είχαν οι παλιές μαγείρισσες που ειδικά το κρέας που επρόκειτο να ψήσουν το μαρινάριζαν με ρίγανη και δεντρολίβανο.

Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες

της ρίγανης

του δεντρολίβανου

του δυόσμου

του φασκόμηλου βοτάνων τα οποία

συνήθως χρησιμοποιούμε για να μαρινάρουμε τα κρέατα, αποδίδονται στα φλαβονοειδήμελέτες που έχουν γίνει έχουν διαπιστώσει ότι:

η προσθήκη ρίγανης στο ελαιόλαδο ενισχύει την ήδη ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση

“Οι δύο βασικές ουσίες που δίνουν στη ρίγανη τις αντισηπτικές της ιδιότητες είναι η καρβακρόλη και η θυμόλη.

Γι’ αυτό και το ριγανέλαιο είναι καλό ακόμη και για τους μύκητες των νυχιών. Υπάρχει όμως κάτι πολύ πιο σοβαρό σχετικά με τη ρίγανη, πέρα από τις γνωστές της καλές ιδιότητες σε ό,τι έχει σχέση με τα αναπνευστικά προβλήματα και τις διάρροιες.

Το αναπτύσσει στο βιβλίο του «Η Χημεία στο πιάτο» και ο ομότιμος καθηγητής της Οργανικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης Αναστάσιος Βάρβογλης.

Ξεκινώντας από το καφεϊκό οξύ, που είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό, γίνεται η παρατήρηση ότι, αν και το όνομά του τείνει να μας παρασύρει να πιστέψουμε το αντίθετο, δεν υπάρχει μόνο στον καφέ αλλά και σε άλλα τρόφιμα.

Σε αχλάδια, ελιές, σταφύλια, θυμάρι, βασιλικό και στη ρίγανη.

Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«Ειδικά η ρίγανη περιέχει ένα παράγωγό του, το ροσμαρινικό οξύ, με ισχυρότατο αντιοξειδωτικό χαρακτήρα.

Σε ένα από τα πειράματα διαπιστώθηκε ότι καταστέλλει την παραγωγή από τον μύκητα Aspergillus Flavus των καρκινογόνων μεταβολιτών του, των αφλατοξινών, σε ποσοστό 95%.

Σήμερα θεωρείται από τις πλέον αξιόλογες αντικαρκινικές ουσίες που απαντούν στις τροφές, με ισχυρή παρεμπόδιση της ηπατικής μετάστασης». Οπως μου είχε πει κάποτε μια φαρμακοποιός, η ρίγανη είναι εξαιρετικό φάρμακο αλλά δυστυχώς είναι και πολύ φθηνή για να ενδιαφέρει τις φαρμακευτικές εταιρείες”. Πριν δούμε πως συλλέγουμε το θαυμάσιο αυτό βότανο μία παράκληση -που και άλλες φορές έχω κάνει-προς όλους όσους μαζεύουν ρίγανη και γενικώς βότανα ας μαζεύουμε μόνο όσο βότανο χρειαζόμαστε -δύο το πολύ τρία ματσάκια- μας φτάνει για όλο το χρόνο και ποτέ μα ποτέ δεν ξεριζώνουμε τα φυτά, είναι ότι χειρότερο μπορούμε να κάνουμε τόσο στα βότανα όσο και σε μας τους ίδιους.

Τα φυτά αυτά είναι αυτοφυή και δεν είναι εύκολο να τα αντικαταστήσουμε.Ας δούμε τώρα πως συλλέγουμε τη ρίγανη η καλύτερη εποχή είναι η εποχή της ανθοφορίας, κόβουμε τα ανθισμένα κλωνάρια περίπου 30 με 35 εκατοστά μέγεθος τα κάνουμε ματσάκια -όχι πολύ παχιά περίπου 4 με 5 εκατοστά τα δένουμε χαμηλά στη βάση τους και τα κρεμάμε ανάποδα σε σκιερό μέρος να ξηραθούν.

Περιμένουμε μέχρι να ξεραθούν τελείως και τρίβουμε με το χέρι τα φύλλα και τους ανθούς-όχι με το μίξερ όπως έχω δει να γίνεται τώρα τελευταία που τρίβεται μαζί και το κοτσάνι- μόλις την τρίψουμε την αποθηκεύουμε σε γυάλινο σκουρόχρωμο βάζο και την φυλάσσουμε σε σκοτεινό-ξηρό μέρος για δύο το πολύ χρόνια.

Και μην ξεχνάμε: η άγρια ρίγανη είναι μία από εκείνες τις σπάνιες ουσίες που το λάδι της έχει τη δύναμη να μας δώσει συνεπή θετικά αποτελέσματα αν μια λοίμωξη αναπτυχθεί. (yahoo)



ΑΓΝΩΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΡΙΓΑΝΗ
Η Ελλάδα συγκρινόμενη με τις υπόλοιπες χώρες του περίγυρού της βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση. Αυτό οφείλεται κυρίως στην γεωγραφική της θέση η οποία της επέτρεψε κατά το παρελθόν να διατηρεί εμπορικές σχέσεις με όλο τον μέχρι τότε γνωστό κόσμο. Η Αίγυπτος, η Συρία η Ιταλία, τα μικρασιατικά παράλια όπως και η ηπειρωτική Ασία ήταν μερικοί μόνο από τους προορισμούς των εμπορικών τους δρόμων.

Αυτό επέτρεψε στα διάφορα είδη φυτών να μην μείνουν μόνο στους τόπους που ενδημούσαν αλλά να διασκορπιστούν και να προσαρμοστούν σε νέους, εξίσου ευνοϊκούς για αυτά βιότοπους. Με τον καιρό και κάτω από την πίεση της φυσικής επιλογής τα είδη αυτά εξελίχθηκαν (ή και εξαφανίστηκαν) σε αυτά που βλέπουμε εμείς σήμερα. Έτσι, είδη τα οποία μέχρι τότε δεν συναντιόνταν στην Ελλάδα, βρέθηκαν ξαφνικά σε πολλές αναφορές της εποχής.

Αυτό το άνοιγμα όμως των εμπορικών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδος και του υπόλοιπου κόσμου δεν ήταν το μοναδικό σημαντικό στοιχείο στο οποίο οφείλεται η μεγάλη βιοποικιλότητα του Ελλαδικού χώρου. Το δεύτερο πιο σημαντικό στοιχείο είναι η γεωγραφική άρα και η κλιματική ποικιλομορφία. Τα πολυάριθμα νησιά με τα χιλιάδες μέτρα των ακρογιαλιών συνιστούν ένα εξαιρετικά ποικιλόμορφο κλίμα που εν μέρει δίνει μια εξήγηση για την φυτική «πολύ»-ποικιλομορφία.



Ένα δεύτερο πλεονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχουν συμπαγείς ορεινοί όγκοι που να αποκόπτουν την κάθοδο των ειδών από το βορρά. Σε χώρες όπου παρατηρείται μια τέτοια γεωγραφική ιδιαιτερότητα παρατηρείται μειωμένη φυτική ποικιλομορφία.

Πρόσθετα θα μπορούσε να αναφέρει κανείς το γεγονός ότι πριν από 20.000.000 χρόνια, ο Ελλαδικός χώρος αποτελούσε ενιαίο τμήμα οπότε δεν εμποδίζονταν η ελεύθερη διακίνηση των ειδών.

ΙΙ. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ - ΕΞΑΠΛΩΣΗ

ΙΙ.1 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Το γένος Origanum περιλαμβάνει άτομα ξυλώδη και πολυετή (βότανα) τα οποία μπορούν να φτάσουν το 1 m στο ύψος. Είναι ένα αρκετά εντυπωσιακό φυτό με άνθη λευκά έως ερυθροκυανά. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα άτομα που προέρχονται από σπόρο είναι αρκετά ποικιλόμορφα. Τα φύλλα είναι πράσινα έως γκριζοπράσινα και μπορεί να είναι τριχωτά ή λεία.

Το είδος που μας ενδιαφέρει περισσότερο είναι το Origanum vulgare μιας και είναι αυτό που συναντάται περισσότερο στην Ελλάδα. Ανήκει στην οικογένεια Lamiaceae ή Labiatae την οικογένεια δηλαδή των χειλανθών ή λαμιΐδων.

w3 Τα φυτά που εδώ στην Ελλάδα καλούμε ρίγανη δεν ανήκουν μόνο σε ένα είδος αλλά είναι άτομα τα οποία ανήκουν σε περισσότερα από ένα γένος. Όλα αυτά έχουν την ίδια χαρακτηριστική οσμή «της ρίγανης» πράγμα το οποίο μας επιτρέπει να τα ονομάζουμε όλα με το ίδιο κοινό όνομα. Τα είδη αυτά είναι τα :

* Origanum vulgare (Ελληνική ρίγανη)
* Coridothymus capitatus (Ισπανική ρίγανη)
* Origanum onites (Τούρκικη ρίγανη)
* Satureja thymbra


Ακόμα όμως και μέσα στο ίδιο είδος παρουσιάζονται σημαντικές μορφολογικές και χημικές διαφορές πράγμα που έχει αναγκάσει τους συστηματικούς να χωρίσουν το είδος σε τουλάχιστο τρία υποείδη, τα: Origanum vulgare ssp. hirtum ή heracleoticum, Origanum vulgare ssp. viridulum και Origanum vulgare ssp. vulgare.

ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ORIGANUM

Η ρίγανη, το όνομα της οποίας προέρχεται από τις λέξεις «όρος» και «γάνος» (λαμπρότητα) και σημαίνει το φυτό που λαμπρύνει το βουνό, δεν είναι ένα είδος που συναντάται αποκλειστικά και μόνο στον Ελλαδικό χώρο. Περίπου το 75% των ειδών του γένους Oregano βρίσκονται αποκλειστικά στην ανατολική μεσόγειο θάλασσα και μόνο μερικά βρίσκονται στην δυτική. Επιπροσθέτως τα περισσότερα είδη εντοπίζονται σε μικρές περιοχές: το 70% περίπου των ειδών ενδημούν σε ένα νησί ή σε ένα βουνό. Το Origanum vulgare εξαπλώνεται τόσο στην μεσογειακή λεκάνη όσο και σε περιοχές της ηπειρωτικής Ευρώπης, της Σιβηρίας , του Ιράν και άλλες.

Παρότι όμως είναι, όπως αναφέρθηκε και πριν, το επικρατέστερο είδος στην Ελλάδα, δεν σημαίνει ότι τα άτομα που συναντώνται είναι όλα ίδια μεταξύ τους. Οι διαφορές εντοπίζονται τόσο σε μορφολογικούς όσο και σε χημικούς χαρακτήρες. Όπως φαίνεται το Origanum vulgare ssp. hirtum ή heracleoticum είναι το περισσότερο εξαπλωμένο στον Ελλαδικό χώρο. Τα υποείδη viridulum και vulgare εντοπίζονται βορειότερα κοντά στα σύνορα με Αλβανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία και Ευρωπαϊκή Τουρκία.



ΙΙΙ. ΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η ρίγανη αποτελεί ένα πολύ σημαντικό φυτικό είδος διότι περιέχει συστατικά με πολύ σημαντική βιολογική δράση. Οι κύριες ουσίες που βρίσκονται στο αιθέριο έλαιο και στις οποίες αποδίδονται οι βιολογικές δράσεις είναι η καρβακρόλη (5-isopropyl-o-cresol, 5-isopropyl-2-methylphenol - C10H13OH), και η θυμόλη (6-isopropyl-m-cresol - C10H14O) δυο φαινολικές ενώσεις που δρουν συνεργιστικά (συνδιαστικά). Εκτός όμως από αυτές τις δυο ουσίες, σε μικρότερες ποσότητες ανιχνεύονται οι: α-pinene, linalyl acetate, camphene, methylcarvacrol, β-bisabolene, 6-methyl-3-heptanol, p-cimene, calemene, p-cimene-8-ol, β-caryophyllene, myrcene, cineole, phellandrene, cis-dihydrocarvone, β-pinene, cis-sabinene hydrate, sabinene, cymene, spartholerol, decane, γ-terpinene, germacrene D, terpinen-4-ol, carvacrol acetate, terpinolene, hexanal, limonene, trans-dihydrocarvone, linalool, undecane.

Η ελληνική ρίγανη πλεονεκτεί σε σχέση με την Ισπανική και την Τουρκική στο ότι περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα αιθέριου ελαίου, που κυμαίνεται από 1.8-8.2 ml/100gr ξηρού βάρους. Ακόμα όμως και ανάμεσα σε πληθυσμούς του ίδιου είδους παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στην ποιοτική και στην ποσοτική σύσταση του αιθέριου ελαίου. Οι εξαιρετικά μεγάλες τιμές στην απόδοση του αιθέριου ελαίου (>7 ml/100 gr ξηρού βάρους) βρέθηκαν στην Κρήτη, στην Αμοργό, στο Γύθειο και στη χερσόνησο του Αθου. Τέτοιες υψηλές τιμές δεν βρέθηκαν σε κανένα είδος ρίγανης.





Την απόδοση σε έλαιο εκτός από τον γεωγραφικό τόπο, την επηρεάζει και η εποχικότητα της συγκομιδής του φυτού. Το περιεχόμενο έλαιο είναι πολύ λιγότερο το φθινόπωρο από ότι είναι το καλοκαίρι.

Ένα ενδιαφέρον σημείο εστιάζεται στο γεγονός ότι παρόλες τις διαφορές που παρατηρούνται λόγω εποχικότητας και λόγω γεωγραφικής θέσης στη σύσταση, το άθροισμα των συστατικών παραμένει πάντα σταθερό (γ-terpinene + p-cymene + thymol + carvacrol). Από αυτό το τελευταίο φαίνεται ότι τα αιθέρια έλαια του Origanum vulgare ssp. hirtum χαρακτηρίζονται από μια αξιοθαύμαστη σταθερότητα

ΙV. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ - ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ

IV.1 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΡΙΓΑΝΗΣ

Η ρίγανη ευδοκιμεί τόσο στα χωράφια όσο και σε κήπους που έχουμε στα σπίτια μας, πράγμα που υποδηλώνει την ευκολία της καλλιέργειάς της. Η σημαντικότερη απαίτηση που έχει είναι το πολύ καλά στραγγισμένο χώμα, ιδιαίτερα κατά το χειμώνα. Αν και η ρίγανη εντοπίζεται κυρίως σε ξηρικές συνθήκες, η παραγωγή της μπορεί να αυξηθεί αν εφαρμοστεί άρδευση, με την προϋπόθεση ότι η υγρασία δεν θα ξεπερνά το ρόγο του εδάφους.

Τα φυτά μπορούν να εγκατασταθούν είτε από σπόρο είτε με μοσχεύματα. Η βλαστική αναπαραγωγή (αγενής πολλαπλασιασμός) φυτών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προτείνεται σαν μέθοδος μείωσης της ποικιλομορφίας στην ανάπτυξη, την απόδοση και την παραγωγή των αιθέριων ελαίων. Κατά την σπορά πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή διότι εξαιτίας του ότι ο σπόρος είναι πολύ μικρός, απαιτείται αυτός να σπαρθεί σε ειδικά σπορεία και στη συνέχεια τα φυτά που θα βγουν να μεταφυτευτούν.

Η ρίγανη αναπτύσσεται πολύ εύκολα από μοσχεύματα οποιαδήποτε στιγμή του έτους ακόμα και χωρίς την χρησιμοποίηση κάποιας ορμόνης ριζοβολίας. Κατά τη σπορά ή τη μεταφύτευση πρέπει να αφήνεται μια απόσταση 25-30 cm ανάμεσα στα φυτά. Τα φυτά θα αναπτυχθούν γρήγορα και θα καλύψουν όλη την έκταση μέχρι το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου.

Στην αγορά βρίσκονται προϊόντα που περιέχουν διάφορα μέρη του φυτού αλλά αυτά με την καλύτερη ποιότητα είναι τα σκευάσματα που περιέχουν μόνο φύλλα. Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται όταν αρχίσουν να εμφανίζονται κίτρινα φύλλα στη βάση του φυτού. Πολλαπλές συγκομιδές κατά την καλλιεργητική περίοδο είναι δυνατές, ανάλογα βέβαια με τις συνθήκες του περιβάλλοντος.

Το φυτό προσβάλλεται από ασθένειες της ρίζας που μπορεί να το οδηγήσουν ακόμα και σε θάνατο. Εκτός από τη ρίζα προσβάλλονται τα φύλλα και ο βλαστός. Αυτά τα παθογόνα ίσως να απαιτείται να καταπολεμηθούν με τη χρήση χημικών σκευασμάτων. Για να μειωθεί το ενδεχόμενο να προσβληθούν τα φυτά από μύκητες καλό είναι να αναπτύσσονται σε ξηρότερες συνθήκες με χαμηλότερη υγρασία. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο μεγιστοποιείται στις ζεστές συνθήκες του καλοκαιριού.

Για την μεγιστοποίηση της απόδοσης της καλλιέργειας με τη μικρότερη δυνατή σπατάλη ενέργειας κρίνεται σκόπιμο να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ανάλυση εδάφους για τον προσδιορισμό της θρεπτικής κατάστασης αυτού. Γενικά για την καλύτερη θρέψη, πρέπει να γίνεται ετήσια βασική λίπανση με άζωτο, φώσφορο και κάλιο. Έχει δειχθεί ότι τα φυτά αντιδρούν πολύ καλά σε πρόσθετες λιπάνσεις κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και ιδιαίτερα μετά από συγκομιδή.

ΙV.2 ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ

Η ρίγανη καλλιεργείται είτε για την χρησιμοποίηση της σαν μπαχαρικό είτε για την παραλαβή του αιθέριου ελαίου που όπως προ αναφέρθηκε έχει πολύ σημαντικές βιολογικές δράσεις. Το αιθέριο έλαιο είναι υγρό με κιτρινωπό έως κόκκινο-κιτρινωπό χρώμα και έχει δυνατό άρωμα θυμαριού με έντονη γεύση.

Η κύρια μέθοδος παραλαβής του είναι με απόσταξη με τη βοήθεια ατμού. Περί τα τέλη Ιουνίου κάθε χρόνο τα ώριμα φυτά συγκομίζονται και αφού επιλεχτούν τα καλύτερα αφήνονται να στεγνώσουν για μια με δυο μέρες σε σκιερό και αεριζόμενο περιβάλλον. Στη συνέχεια και αφού δεματοποιηθούν μεταφέρονται στον αποστακτήρα. Η ξηρή μάζα μπαίνει στον κυρίως θάλαμο του αποστακτήρα και καθώς περνάει από μέσα της ο καυτός ατμός παρασύρει τα πτητικά αιθέρια έλαια. Αυτά στη συνέχεια υγροποιούνται και μαζεύονται σε ειδικά δοχεία. Η απόδοση κυμαίνεται 4-6 kg αιθέριου ελαίου ανά 100 kg ξηρής μάζας.

V. ΧΡΗΣΕΙΣ - ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

V.1 ΧΡΗΣΕΙΣ

Η ρίγανη σε πολλές περιοχές, κυρίως εκτός Ελλάδος, ονομάζεται «μπαχαρικό της πίτσας» για τον προφανή λόγω που υποδηλώνει ο όρος: χρησιμοποιείται πάρα πολύ στις πίτσες σαν ένα μπαχαρικό που δίνει εξαιρετική γεύση. Στην ελληνική κουζίνα η ρίγανη καταλαμβάνει περίοπτη θέση αφού χρησιμοποιείται πάρα πολύ και κυρίως σε ψητά κρεατικά και σε σαλάτες. Τελευταία μάλιστα έχει επεκταθεί η χρήση της από βιομηχανίες παραγωγής τροφίμων και «σνάκς», οι οποίες χρησιμοποιούν τα αιθέρια έλαια για να προσθέσουν τη γεύση της ρίγανης στα προϊόντα τους (πατατάκια, σάλτσες κ.α.).

Ένας επίσης πάρα πολύ σημαντικός σκοπός για τον οποίο καλλιεργείται η ρίγανη είναι για το αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία φαρμάκων και αρωμάτων, κάνοντας χρήση των εξαιρετικών ιδιοτήτων του που προαναφέρθηκαν.

V.2 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΡΙΓΑΝΗΣ

Στο αιθέριο έλαιο της ρίγανης και κυρίως στην καρβακρόλη είναι που αποδίδονται οι παρακάτω βιολογικές δράσεις: αντιαθηροσκληροτική, αλλεργιογόνος, αναισθητική, αντιαλτσχάιμερ, αντιδιουριτική, αντιβακτηριδιακή, αντισηπτική, αντιφλεγμονώδης, αντιοξειδωτική, αντισπασμοδική, εντεροχαλαρωτική, αρωματική, μυκητοκτόνος, νηματοδοκτόνος, αντιρευματική κ.α.

ΙV. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΞΙΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΙV.1 ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΞΙΑ

Από όσα αναφέρθηκαν μέχρι τώρα είναι προφανέστατη η συνεχώς αυξανόμενη αξία (εμπορική και διατροφική) της ρίγανης.

VI.2 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Οι φορείς που ελέγχουν την διεξαγωγή της έρευνας, θα συνεχίσουν να δουλεύουν πάνω στο εξαιρετικό αυτό φυτό σε όλο τον κόσμο. Ερευνητικές καλλιέργειες υπάρχουν αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο για να εκτιμηθεί το κατά πόσο και με ποιον τρόπο το περιβάλλον επηρεάζει την παραγωγή. Επίσης μελετώνται καινούριοι μέθοδοι ξήρανσης και επεξεργασίας.

Aρα εκτιμάται ότι θα παρατηρηθεί μια αύξηση της καλλιεργούμενης έκτασης της ρίγανης διεθνώς αφού είναι μια δυναμική καλλιέργεια.

VII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

VIII.1 ΒΙΒΛΙΑ - ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

* Origanum dictamnus L.and Origanum vulgare L. subsp. Hirtum (Link) letswaart: Traditional uses and production in Greece, Melpomeni Skoula and Sotiris Kamenopoulos, Mediterranean Agronomic Institute of Chania, Crete, Greece
* The MacDonald encyclopedia of plants & flowers, Little Brown and Company
* Αρωματικά, φαρμακευτικά και μελισσοτροφικά φυτά της Ελλάδος, Βύρων Σκουμπρής, εκδόσεις Αγρότυπος, 1998
* Κηπουρική για όλους, πρακτική εγκυκλοπαίδεια για λουλούδια-φυτά-δέντρα-λαχανικά, Εκδόσεις Αλκυών
* Συστηματική βοτανική (Κρυπτόγαμα ? Σπερματόφυτα), Βαρδαβάκης Μανώλης, Εκδόσεις Σαλονικίδη
http://www.agrool.gr/gr/g6.htm
VIII.2 ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ
* http://linnaeus.nrm.se/flora/di/lamia/origa/origvul.html
* http://pureproducts.net/aromatherapy/oregano.htm
* http://user3.stritch.edu/~ldiodato/SPICE/spicedict.html
* http://www.actahort.org/books/476/476_19.htm
* http://www.bartleby.com/61/49/C0134900.html
* http://www.crop.cri.nz/psp/broadshe/oregano.htm
* http://www.csdl.tamu.edu/FLORA/imaxxlam.htm
* http://www.ecopharm.gr
* http://www.eoco.org.uk/origins.shtml
* http://www.ipgri.cgiar.org/publications/pdf/199.pdf
* http://www.maich.gr/
* http://www.msue.msu.edu/msue/imp/modzz/00002180.html
* http://www.origanumoil.com
* http://www.orst.edu/Dept/NWREC/herbs.html
* http://www.perfumerflavorist.com/jeor/jeor_opqrs.html
* http://www.superbherbs.net/Greekoregano.htm
* http://www.uri.edu/pharmacy/garden/seedexch.html
* http://www.wvu.edu/~agexten/hortcult/herbs/ne208hrb.htm
==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"