Αιτίες για τη δικτατορία της 21ης Απρίλη 1967

Δεν πήγαν χαμένες οι επενδύσεις των Αμερικανών στα στελέχη των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων (ΕΔ) μεταπολεμικά. Αποδείχθηκε πως σύντομα θα ανταποδίδονταν από μια μικρή έστω μερίδα τους. Από τις αρχές ήδη της δεκαετίας του 1960 είχε φανεί πως τα πράγματα δεν πήγαιναν στην Ελλάδα όπως θα ήθελαν οι υπερατλαντικοί σύμμαχοί μας οπότε και σχεδίασαν την εξόφληση.
Η κάλυψη τμήματος του ιδεολογικο- πολιτικού χώρου της αριστεράς από αντίστοιχο της Ενώσεως Κέντρου υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου (με ανάλογη φρασεολογία και ικανότητα συνέγερσης), προκάλεσε τον πανικό της άρχουσας τάξης στην Ελλάδα. Οι επεμβάσεις του βασιλιά Κωνσταντίνου και ο εξαναγκασμός σε παραίτηση του Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, δεν αποσόβησαν τον ΄΄κίνδυνο΄΄ η ριζοσπαστικοποίηση μεγάλου τμήματος του λαού να εκφραστεί ανάλογα και στις εκλογές.
Δεν ήταν πάντως η μόνη αιτία της επιβολής δικτατορίας. Εξίσου ως ΄΄κίνδυνο΄΄ θεωρούσαν την απώλεια του μονοπωλίου της εξουσίας από τη Δεξιά. Ρεαλιστική όμως είναι και η άποψη, σύμφωνα με την οποία διαφαινόταν και ΄΄κίνδυνος΄΄ της αναβάθμισης του ρόλου της Βουλής. Πιο κάτω θα δούμε και πρόσθετες αιτίες, πάντως ως κυρίαρχο λόγο πρόβαλαν από την πρώτη στιγμή τον κίνδυνο του κομμουνισμού. ...
Το σχέδιο που εφάρμοσαν στις 21 Απριλίου ήταν εκείνο που ονομαζόταν ΄΄ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ΄΄ αλλά τροποποιημένο για την εν λόγω επέμβαση. Άλλοι όμως σχεδίαζαν (η ανώτατη ηγεσία του στρατού ξηράς) και άλλοι το υλοποίησαν.  Αυτοί που το συνέτασσαν με εντολή του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού (Α/ΓΕΣ), δηλαδή οι πραξικοπηματίες οι οποίοι και χρησιμοποίησαν στην κρίσιμη στιγμή τους πλέον απαραίτητους από τους στρατηγούς. Γι’ αυτό και το ονόμασαν ΄΄ πραξικόπημα των συνταγματαρχών΄΄.
Ποτέ δεν θα μάθουμε εάν ο Α/ΓΕΣ Σπαντιδάκης (που είχε και την εξουσιοδότηση του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου -ΑΣΣ) θα προέβαινε στην υλοποίηση του πραξικοπήματος με την έγκριση του βασιλιά ο οποίος, ήταν συνεχώς ενήμερος και ενέκρινε την κάθε φάση του σχεδίου που του προσκόμιζε ο Α/ΓΕΣ.
Αυτοί που επενέβησαν το 1967 δεν ήταν άσχετοι με τα συμβαίνοντα στη χώρα. Γνώριζαν άριστα,  εάν κινδύνευε η Ελλάδα από τον κομμουνισμό. Όπως και ήταν σε θέση να εκτιμήσουν, και πάλι σωστά, τους κινδύνους από την πιθανή άσκηση της εξουσίας μετά τις εκλογές από την κεντροαριστερά υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Δεν ήταν όμως αυτοί οι κίνδυνοι που τους ανησυχούσαν. Εξ άλλου γρήγορα φάνηκαν και οι ριζοσπαστικοί μέσα στην ομάδα εξουσίας των συνταγματαρχών. Οι θέσεις των ΄΄Κανταφικών΄΄ ή και των ΄΄Νασερικών΄΄, (όπως διάφοροι αρέσκονταν να αυτοαποκαλούνται), σε αρκετά σημεία ήσαν κοντά στις απόψεις του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο τελευταίος εξάλλου κάθε άλλο παρά επικίνδυνος αποδείχθηκε για την άρχουσα τάξη και τις ΗΠΑ, όταν πήρε από το 1981 την εξουσία.
Δεν είναι μόνον το σχέδιο ΄΄ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ΄΄ που προκαλεί την απορία, σε όσους δε γνωρίζουν τη μεθοδολογία των σχεδίων των ΕΔ. Είναι σωστό να υπάρχουν σχέδια έτοιμα που θα υλοποιηθούν για αντιμετώπιση εχθρού, σεισμών, πυρκαγιών και γενικά χρησιμοποίησης των ΕΔ για παροχή βοήθειας σε περιπτώσεις θεομηνίας, καταστροφών κ.ο.κ. Το θέμα δεν είναι αυτά τα σχέδια, αλλά τα άλλα που δίνουν τη δυνατότητα στους χειριστές και γνώστες τους να τα προσαρμόζουν έτσι, όπως βολεύει τους ίδιους και τους σκοπούς τους.
Τέτοια σχέδια έχουν εφαρμοστεί μεταπολεμικά στην Ελλάδα και πάντα από τις ΕΔ ή συνδυασμό των ΕΔ με τα Σώματα Ασφαλείας (ΣΑ) και άλλους φορείς. Όπως π.χ. στις εκλογές του 1961 με την εφαρμογή του σχεδίου (δήθεν άσκηση) ΠΕΡΙΚΛΗΣ. Αργότερα ήρθε το ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ της 21^ης Απριλίου 1967, το ΘΕΜΙΣ του Πολυτεχνείου, του πραξικοπήματος στην Κύπρο.
Ως κύρια αιτία της επέμβασης της χούντας το 1967 μπορούμε να δούμε την ανάγκη υλοποίησης μέτρων, στα οποία οι πάτρωνες πίστευαν πως δεν μπορούσε να προχωρήσει μια κοινοβουλευτική κυβέρνηση. Ιδιαίτερα εάν επρόκειτο για τέτοια κεντροαριστερής απόκλισης, όπως διαφαινόταν ότι θα προκύψει από τις επερχόμενες εκλογές του Μαΐου 1967. Δηλαδή:

• -η ένταξη με κάθε τρόπο της Κύπρου στο Δυτικό στρατόπεδο,
• -η παροχή διευκολύνσεων στις αμερικανικές δυνάμεις του 6^ου στόλου της Μεσογείου,
• -η υπογραφή νέων συμφωνιών για βάσεις των ΗΠΑ και τέλος
• -η διευκόλυνση των επιχειρήσεων στην επερχόμενη σύγκρουση Ισραήλ- Αράβων.

Παρατηρείται πως δεν αναφέρονται ως αίτια του πραξικοπήματος λόγοι επαγγελματικοί και συμφερόντων των σχεδιαστών του. Ο γράφων έχει την τάση να συμφωνήσει με την άποψη, πως πεποίθηση των στελεχών των ΕΔ είναι, ότι έχουν ως αποστολή την ΄΄φρούρηση του καθεστώτος΄΄. Η οποία ερμηνεύεται από τους στρατιωτικούς ως ΄΄φύλαξη του Έθνους΄΄. Το έθνος όμως πιστεύουν, πως υπηρετείται από ένα κράτος δομημένο σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις περί εθνικοφροσύνης, που προστατεύουν και φυλάγουν οι ίδιοι. Εάν λοιπόν θεωρούν πως κινδυνεύει να καταλυθεί το κράτος, τότε κινδυνεύει το έθνος, επομένως οφείλουν να παρέμβουν.
Έχουν ενστερνισθεί/ αποδεχτεί την πρακτική ενός κράτους, που υπηρετεί όχι την τάξη απ’ την οποία προέρχονται (αγρότες, μικροαστοί, ελεύθεροι επαγγελματίες, υπάλληλοι), αλλά την αστική και μεγαλοαστική τάξη. Που δεν εκπροσωπείται  στο σώμα των στελεχών των ΕΔ, αλλά δεν το θεωρούν οι ίδιοι απαραίτητο, και τους περισσότερους δεν τους απασχολεί ή ακόμα μπορεί και να το αγνοούν.
Ως επιχειρήματα των συνωμοτών στελεχών των ΕΔ που επενέβησαν στις 21 Απριλίου 1967 αρκούσαν:

• ο κομμουνιστικός κίνδυνος που θα επέφερε (όπως έλεγαν) τη δικτατορία του ΚΚΕ και πιθανή απώλεια  ελληνικών εδαφών ,
• η πολιτική αναταραχή και τα φαινόμενα μη υγιούς πολιτικού βίου (΄΄φαυλοκρατία΄΄ κατά τους πραξικοπηματίες),
• η επίλυση των εθνικών θεμάτων και ιδιαίτερα του Κυπριακού ΄΄εδώ και τώρα΄΄, με την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Επέτυχαν και επέβαλλαν εκείνα ακριβώς που διακήρυσσαν πως ήρθαν να προλάβουν, δηλαδή:

• μία δικτατορία στρατιωτική,
• ένα δημόσιο  βίο χαμηλού πολιτιστικού και ανύπαρκτου πολιτικού επιπέδου, από τις πλέον ντροπιασμένες περιόδους της φυλής μας,
• την γέννηση νέων θεμάτων και την απώλεια εδάφους στην Κύπρο, μετά το πραξικόπημα, και τη συνακόλουθη εισβολή των Τούρκων. Δεν γίνεται να μη μιλήσει κανείς και για  στρατιωτική ήττα ανάλογη του 1897 ανεξάρτητα των συνθηκών. Οι Τούρκοι δε θα περίμεναν να ανασυνταχθούν οι διαλυμένες ελληνικές και ελληνοκυπριακές δυνάμεις στο νησί για να είναι καθαρή η στρατιωτική σύγκρουση.

Η δικτατορία 1967-1974 είχε και μία ακόμα συνέπεια που γίνεται αντιληπτή  πλέον στον περισσότερο κόσμο. Την απαξίωση των μονίμων στελεχών (αξιωματικών και υπαξιωματικών) από σημαντικές μερίδες της ελληνικής κοινωνίας, κυρίως όμως από τους κυβερνώντες. Το φαινόμενο είναι κραυγαλέο την παρούσα περίοδο της κρίσης και προκαλεί πικρία αφού από τους υπηρετούντες τα τελευταία χρόνια στις ΕΔ ελάχιστοι είναι που ήταν σε ενεργό υπηρεσία τα χρόνια μετά το 1967, και μάλιστα ως σπουδαστές. Ούτε είχαν καταλάβει τι γινόταν στη χώρα ούτε το έζησαν. Κανείς απ’ αυτούς δεν φέρει ευθύνη για ότι έγινε τότε. Το Σώμα των αξιωματικών και υπαξιωματικών πρέπει να μένει αλώβητο από συνέπειες απαξίωσης εξ αιτίας της δικτατορίας. Στο τέλος τέλος σημαντική μερίδα απ’ αυτούς αντιστάθηκε στη χούντα με επιπτώσεις πολύ δυσμενείς για τους ίδιους.

Σχετικό: Αυτοί (και πολλοί ακόμα) δεν ξεπουλήθηκαν στη μεταπολίτευση


==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"