Σαπφώ - Η δέκατη Μούσα

 

«Τον καιρό της Σαπφούς», έργο του Τζον Γουίλιαμ Γκόντγουαρντ, Μουσείο J. Paul Getty (1904).

Η Σαπφώ έζησε και άκμασε στην προ-κλασσική περίοδο, στις αρχές του 6oυ αιώνα π.Χ. (~580) κυρίως στην πρωτεύουσα του νησιού της Λέσβου, όπου τότε άκμαζαν οι τέχνες κι ο πολιτισμός. Το πιθανότερο είναι ότι γεννήθηκε λίγα χρόνια πριν, στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, του 7ου, γύρω στα 630-620 π.Χ., στην Ερεσό.

Η "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους" αναφέρει ότι γεννήθηκε το 715 π.Χ., αλλά θα πρέπει να πρόκειται για τυπογραφικό λάθος, γιατί το ίδιο άρθρο αναφέρει ότι η Σαπφώ και ο Αλκαίος έζησαν δυο γενιές περίπου μετά τον Τέρπανδρο, διάσημο κιθαρωδό που άκμασε γύρω στο 630 π.Χ. και μάλλον ίδρυσε την πρώτη σχολή -ή ρεύμα- λυρικής ποίησης στη Λέσβο, κι ότι ο Αλκαίος γεννήθηκε γύρω στο 620 π.Χ. - Και εφόσον αυτή η κατα τα άλλα τόσο ενδιαφέρουσα έκδοση της ελληνικής ιστορίας αφιερώνει μονάχα μισή πρόταση στη 10η Μούσα, μάλλον μας πείθει ότι δεν έχει μελετήσει και τόσο διεξοδικά την μεγαλύτερη ποιήτρια όλων των εποχών.
Μια από τις σημαντικότερες μορφές της Αρχαίας Λυρικής ποίησης, μαζί με τον Αλκαίο κι ίσως κι ένα - δύο άλλους, όπως τον Αρχίλοχο, τον Ανακρέοντα. Σίγουρα η διασημότερη ποιήτρια του αρχαίου ελληνικού κόσμου, κι όχι μόνο.  ...
Φαίνεται πως αγαπούσε ιδιαίτερα τη μουσική και κάθε ομορφιά. Την έχουνε αγαπήσει και παινέσει από την εποχή της μέχρι και σήμερα για την ομορφιά και την τρυφεράδα της ερωτικής της ποίησης, αλλά και για την αμεσότητα που πλησιάζει τον αναγνώστη. Πολλοί την έχουνε αποκαλέσει "δέκατη μούσα" ή και "θνητή μούσα" (μάλλον της λυρικής και την ερωτικής ποίησης), ο Πλάτωνας την έχει αποκαλέσει σοφή (σύμφωνα με την Ποικίλη ιστορία του Αιλιανού Κλαύδιου), κι ο Οράτιος στη 2η ωδή του μας λέει ότι κι οι νεκροί ακόμα ακούνε με θαυμασμό τα τραγούδια της σε ιερή σιγή στον κάτω κόσμο.

Κόρη αριστοκρατικής οικογένειας και συγκεκριμένα του Σκαμανδρώνυμου και της Κλείδας, είχε τρεις αδελφούς, τον Λάριχο, τον Χάραξο και τον Ευρύγιο. Ο Λάριχος ήταν οινοχόος στο πρυτανείο της πόλης, ενώ ο Χάραξος έφυγε στην Αίγυπτο για εμπόριο, όπου ερωτεύτηκε την όμορφη Ροδώπη και της εξαγόρασε την ελευθερία της αρκετά ακριβά. Κι η Σαπφώ τον μαλώνει γι αυτό σε κάποιο τραγούδι της.

Το Βυζαντινό λεξικό της Σούδας αναφέρει ότι παντρεύτηκε τον Ανδριώτη Κερκύλα, αλλά οι σοβαρότερες πηγές δεν το αναφέρουν αυτό (κι αν αναζητήσετε την σημασία του ονόματός του αλλά και τις μοδάτες απόψεις περι Σαπφώς την εποχή που γράφτηκε η Σουδα ενώ καίγαν με χριστιανικό φιρμάνι κάθε αναφορά στα βιβλία της.. θα καταλάβετε καλύτερα).

Σίγουρα απόκτησε μια κόρη που ονόμασε Κλείδα, κι ίσως αυτό να ήταν και το όνομα της μητέρας της. (Ακόμα στα νησιά του αιγαίου αρκετοί συνηθίζουν να κρατούν το παλιό έθιμο - η πρωτοκόρη παίρνει το όνομα της μητέρας της μάνας.)

Η εποχή της είναι εποχή αλλαγών. Αρχίζουν να ακμάζουν οι αποικίες, η δημοκρατία ανταγωνίζεται την τυραννία σε αρκετές πόλεις και τα πολιτικά ζητήματα ενδιαφέρουν αρκετά κι επηρεάζουν τις ζωές των ανθρώπων.

Η Σαπφώ ταξίδεψε στη Σικελία κι έμεινε λίγα χρόνια στις Συρακούσες, γύρω στο 600 π.Χ. (603-595?), μπορεί και για να απομακρυνθεί από πολιτικές αναταραχές στη Μυτιλήνη. Επιστρέφει στην πατρίδα της γύρω στο 590-580 π.Χ. μετά την κατάλυση της τυραννίας, επί Πιττακού του Μυτιληναίου.

Είχε διαδοθεί αρκετά ένας θρύλος ότι αυτοκτόνησε πέφτοντας στη θάλασσα από ένα ακρωτήρι της Λευκάδας, για τα όμορφα μάτια ενός νέου που λεγόταν Φάων. Δεν φαίνεται όμως να αληθεύει ούτε αυτός ο μύθος, μάλλον οφείλεται στην παρερμηνεία κάποιου ποιήματός της, όπου η Σαπφώ εξυμνεί την ομορφιά του Φάωνος, ακόλουθου της Αφροδίτης.

Μετά το θάνατό της οι Μυτιληνιοί έκοψαν νόμισμα με τη μορφή της. Στις Συρακούσες κατασκεύασαν κενοτάφιο σε ανάμνησή της. Όλος σχεδόν ο αρχαίος κόσμος την είπε δεκάτη των Μουσών και θνητή Μούσα και σε αρκετές ελληνικές πόλεις στήθηκαν εικόνες της προτομής της.

Η ιδιωτική της ζωή έχει συζητηθεί πολύ, αλλά δεν υπάρχουν αρκετές αξιόπιστες πληροφορίες για να μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ μύθων, κουτσομπολιών, πολιτικά αποδεκτών "αποκαταστάσεων" και αλήθειας.
Γενικά φαίνεται ότι καθένας που έχει γράψει για τη Σαπφώ υποστηρίζει απόψεις προσωπικές ή και γενικά αποδεκτές ή και "πιπεράτες" για την κοινωνική και πολιτιστική του ομάδα και εποχή. Κανένας από αυτούς δεν είναι σύγχρονός της, ώστε να είναι πιθανό να την είχε γνωρίσει και να είναι πιο αντικειμενικός.

Έχει αναφερθεί ότι είχε ερωτευτεί γυναικεία πρόσωπα στο περιβάλλον της, και ιδιαίτερα με την Ατθίδα, την Τελέσιππα και την Μεγάρα. Έχουν αναφερθεί επίσης ως μαθήτριές της: η Αναγόρα η Μιλήσια, η Γογγύλα η Κολοφώνια και η Ευνείκια η Σαλαμίνια.

Την εποχή εκείνη στη Λέσβο τα κορίτσια της ανώτερης οικονομικής τάξης συχνά εκπαιδεύονταν στη μουσική και το τραγούδι, σε κάτι μεταξύ ωδείων και εστέτ καλλιτεχνικών σαλονιών, που διατηρούσαν μεγαλύτερες και πιο έμπειρες γυναίκες, και φαίνεται ότι η Σαπφώ ήταν μια από τις τελευταίες. Ως "αντίτεχνές" της, δηλαδή γυναίκες που έκαναν το ίδιο, αναφέρονται: η Γοργώ, η Ανδρομέδα και η Μίκα.


Έχουν γράψει για τη Σαπφώ :

- ο Ηρόδοτος, αναφορές στην οικογένειά της.

- ο Αριστοτελικός φιλόσοφος Χαμαιλέων, Βιογραφική πραγματεία, ~300 π.Χ.

- ο Αριστοτέλης αναφέρει στιχομυθία μεταξύ Σαπφούς και Αλκαίου όπου ο Αλκαίος ... κάτι θέλει να της πει ... αλλά ντρέπεται κι η Σαπφώ του απαντά "αν είχες να πεις κάτι όμορφο και καλό κι αν δεν σ' έτρωγε η γλώσσα σου να πεις κακά πράγματα, δεν θα ντρεπόσουνα και θα φανέρωνες τη δίκαιη σκέψη σου".

- O Αιλιανός Κλαύδιος, στην Ποικίλη ιστορία του, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο Πλάτωνας την αποκαλούσε σοφή.

- ο Κολοφώνιος ποιητής Ερμεισιάναξ, σύγχρονος του Αλεξάνδρου ή του Πτολεμαίου, στην ελεγεία του με τίτλο Λεόντιον, σε αναφορές ερωτικών σχέσεων μεταξύ ποιητών, αναφέρει έρωτα του Αλκαίου προς τη Σαπφώ, κι εμφάνιζε ως αντεραστή του Αλκαίου τον Ανακρέοντα - αλλά ο τελευταίος ήταν αρκετά μικρότερός της και σε συνδυασμό με το λυρισμό και των δυο.. μάλλον πρόκειται για κάποια αλληγορία

- ο Μάξιμος ο Τύριος, φιλόσοφος του β' μισού του 2ου μ.Χ. αι., μας λέει πως ήτανε "μικρά και μέλαινα", κι απορρίπτει τις διαδόσεις σχετικά με ομοφυλοφιλικές σχέσεις με τις φίλες της, κι αποφαίνεται ότι οι σχέση της με τις γυναίκες του κύκλου της ήταν μόνο παιδαγωγική και μορφωτική, ανάλογη με τη σχέση του Σωκράτη με τους μαθητές του.

- ο Οράτιος επιμένει στις ωδές του ότι τα άσματα της Σαπφούς είναι άξια ιερού θαυμασμού.

- ο Οδυσσέας Ελύτης, ποιητής του 20 αι. μ.Χ. από το ίδιο της το νησί, αλλιώς ωραίος, κι ίσως ο πλέον αντικειμενικός απ' όλους, αναφέρει πως τη νοιώθει σα μια μακρινή του ξαδέρφη, "Δυόμισι χιλιάδες χρόνια πίσω, στη Μυτιλήνη", ίσως λιγάκι μεγαλύτερη, αλλά που μεγαλώσανε παίζοντας "στους ίδιους κήπους, γύρω από τις ίδιες ροδιές, πάνω απ' τις ίδιες στέρνες" και της αφιερώνει ένα από τα μικρά του έψιλον, όπου συμπυκνώνει μέσα σε τρεις μικρές σελιδούλες το παγκόσμια αποδεκτό εγκώμιο της ποίησής της, μας μεταδίνει το ύφος και το χρώμα του "σαλονιού" της - κι ίσως και της ψυχής της, κλείνοντας ..

"Τέτοιο πλάσμα ευαίσθητο και θαρρετό συνάμα δε μας παρουσιάζει συχνά η ζωή. Ένα μικροκαμωμένο βαθυμελάχροινο κορίτσι, ένα "μαυροτσούκαλο", όπως θα λέγαμε σήμερα, που ωστόσο έδειξε ότι είναι σε θέση να υποτάξει ένα τριαντάφυλλο, να ερμηνέψει ένα κύμα ή ένα αηδόνι, και να πει "σ' αγαπώ", για να συγκινηθεί η υφήλιος".

Η Ποίηση της Σαπφούς

.ellinikoarxeio

Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση 

Διδακτικό εγχειρίδιο: Σαπφώ 

Λυρική ποιήτρια, με κύριο εκφραστικό μέσο τη μονωδία 

Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

14. ποικιλόθρον' ἀθανάτ' (1D, 191P)

• 13. οἶον τὸ γλυκύμαλον (116D, 224P)
  
• 14. ποικιλόθρον' ἀθανάτ' (1D, 191P)
  
• 15. οἰ μὲν ἰππήων στρότον (27aD, 195P)
  
• 16. ὀ μὲν γὰρ κάλος (49D, 207P)
  
• 17. κατθάνοισα δὲ κείσηι (58D, 211P)

ποικιλόθρον' ἀθανάτ' Ἀφρόδιτα,
παῖ Δίος δολόπλοκε, λίσσομαί σε·
μή μ' ἄσαισι μηδ' ὀνίαισι δάμνα,
4 πότνια, θῦμον,

ἀλλὰ τυίδ' ἔλθ', αἴ ποτα κἀτέρωτα
τὰς ἔμας αὔδας ἀίοισα πήλοι
ἔκλυες, πάτρος δὲ δόμον λίποισα
8 χρύσιον ἦλθες

ἄρμ' ὐπασδεύξαισα· κάλοι δέ σ' ἆγον
ὤκεες στροῦθοι περὶ γᾶς μελαίνας
πύκνα δίννεντες πτέρ' ἀπ' ὠράνω ἴθε-
12 ρος διὰ μέσσω·

αἶψα δ' ἐξίκοντο· σὺ δ', ὦ μάκαιρα,
μειδιαίσαισ' ἀθανάτωι προσώπωι
ἤρε' ὄττι δηὖτε πέπονθα κὤττι
16 δηὖτε κάλημμι

κὤττι μοι μάλιστα θέλω γένεσθαι
μαινόλαι θύμωι· τίνα δηὖτε πείθω
.. σάγην ἐς σὰν φιλότατα; τίς σ', ὦ
20 Ψάπφ', ἀδικήει;

καὶ γὰρ αἰ φεύγει, ταχέως διώξει,
αἰ δὲ δῶρα μὴ δέκετ', ἀλλὰ δώσει,
αἰ δὲ μὴ φίλει, ταχέως φιλήσει
24 κoὐκ ἐθέλοισα.

ἔλθε μοι καὶ νῦν, χαλέπαν δὲ λῦσον
ἐκ μερίμναν, ὄσσα δέ μοι τέλεσσαι
θῦμος ἰμέρρει, τέλεσον, σὺ δ' αὔτα
28 σύμμαχος ἔσσο.

Aθάνατη Aφροδίτη, που κάθεσαι σε πλουμιστό θρόνο,
κόρη του Δία πολυμήχανη, σε παρακαλώ: δέσποινα,
μη βασανίζεις με έγνοιες και στεναχώριες την καρδιά μου!
Aλλά έλα κοντά μου, αν κάποτε άλλοτε άκουσες
τη φωνή μου από μακριά και εισάκουσες την
προσευχή μου. Tότε άφησες το χρυσό παλάτι του
πατέρα σου και ήρθες ζεύοντας την άμαξά σου.
Όμορφα σπουργίτια σε φέρανε γρήγορα κάτω
στη μαύρη γη.
Xτυπώντας γοργά τα φτερά τους και διασχίζοντας τον
αιθέρα ήρθαν από τον ουρανό. Γρήγορα φτάσανε· κι εσύ,
μακαρισμένη, με γελαστό το αθάνατό σου πρόσωπο,
με ρωτούσες τι έπαθα πάλι, γιατί σε κάλεσα πάλι,
τι επιθυμεί πιο πολύ η τρελή καρδιά μου. «Ποιο αγαπημένο
πρόσωπο πρέπει η πειθώ να φέρει τώρα στην αγάπη σου;
Πες μου, Σαπφώ, ποιος σε αδικεί;
Σε αποφεύγει; Σύντομα θα σε κυνηγήσει η ίδια. Δε δέχεται
δώρα; Θα σου προσφέρει η ίδια. Δε σ' αγαπά; Σύντομα θα
σ' αγαπήσει, ακόμη και παρά τη θέλησή της.» Έλα και τώρα
και λύτρωσέ με από το βαρύ μαράζι. Eκπλήρωσε αυτό που
η καρδιά μου ποθεί να γίνει και γίνε σύμμαχός μου.
Δ. Iακώβ
Σε στολισμένο θρόνο εσύ που κάθεσαι
και πλέκεις δόλους, Aφροδίτη αθάνατη,
μη βασανίζεις την ψυχή μου, Δέσποινα,
μ' έγνοιες και βάσανα·
μόν' έλα εδώ, όπως ήρθες κι άλλοτε,
που από μακριά το κάλεσμά μου τ' άκουσες
κι αφήκες το παλάτι του πατέρα σου,
κι έζεψες νά 'ρθεις
το χρυσό σου το αμάξι. Kι όμορφα σου τό 'σερναν
γοργά στρουθιά φτεροκοπώντας σβέλτα
από ψηλά, στη μαύρη γης ολόγυρα,
μες στον αιθέρα.
Σε λίγο φτάσαν. Tότε εσύ, ω μακάρια,
με την αθάνατη όψη χαμογέλασες
και ρώτησες σαν τι έχω πάθει πάλι,
γιατί σε κράζω·
τί λαχταράει η καρδιά μου η ξέφρενη
τόσο πολύ· ποιαν η Πειθώ γυρεύεις,
Ψάπφα, να φέρει πάλι στην αγάπη σου,
σαν ποια σ' αδίκησε;
Φεύγει; Σε λίγο θα σε κυνηγήσει·
δεν παίρνει δώρα; Γρήγορα θα δώσει·
δεν αγαπά; Σε λίγο θ' αγαπήσει,
θέλει δε θέλει!
Έλα, θεά, και τώρα, γλίτωσέ με
απ' τη βαριά την έγνοια, κάνε μού τα
τα όσα ποθεί η καρδιά να γίνουν, έλα ατή σου
διαφέντεψέ με!
I.Θ. Kακριδής

Λεξιλόγιο

1. ποικιλόθρον': ποικιλόθρονος, -ον= αυτός που έχει ή κάθεται πάνω σε στολισμένο θρόνο.
1. ἀθανάτ(α) (αιολικός τύπος)= ἀθάνατε.
1. Ἀφρόδιτα (αιολικός τύπος· σύμφωνα με τους αρχαίους γραμματικούς προπαροξύνεται ως κύριο όνομα)= Ἀφροδίτη (κλητική ενικού αριθμού).
2. δολόπλοκε: δολοπλόκος, -ον (πβ. πλέκω)= αυτός που πλέκει δόλους, πολυμήχανος, μηχανορράφος. Γενικά, τα επίθετα που αποδίδονται στη θεά δεν είναι λατρευτικά. H Σαπφώ εκφράζει τον σεβασμό της για τη μεγαλοσύνη της θεάς, αλλά και τον θαυμασμό της για την πονηριά της. Άλλωστε η απάτη ήταν ένα από τα γνωρίσματα της Aφροδίτης και του Έρωτα.
2. Δίος (αιολικός τύπος· βαρυτονία)= Διός.
2. λίσσομαι (παλαιά ποιητική λέξη)= παρακαλώ, ικετεύω. Tο ποίημα είναι χαρακτηριστικό δείγμα κλητικού ύμνου. Mορφικά αποτελεί μια λιτή, προσευχή (πβ. την απαρίθμηση των επιθέτων της και τον τύπο λίσσομαί σε στην επίκληση, στ. 1-2, την υπενθύμιση της βοήθειας που πρόσφερε η Aφροδίτη κατά το παρελθόν στη δικαίωση, στροφές 2-5, και τέλος την παράκληση όπου η Σαπφώ ζητά από τη θεά να ενεργήσει στα όρια της δικαιοδοσίας της). Ως προς το περιεχόμενο, έχουμε έναν λαμπρό ύμνο. Oι Aλεξανδρινοί τοποθέτησαν την ωδή στην Aφροδίτη στην αρχή της έκδοσης των ποιημάτων της Σαπφώς, ως το ωραιότερο δείγμα της ποίησής της.
3. ἄσαισι= ἄσαις· ἄση, ἡ (πβ. ἀσάω)= α) κόρος, αηδία, ναυτία· β) λύπη, πόνος.
3. ὀνίαισι (αιολικός τύπος)= ἀνίαις· ὀνία= ἀνία, ἡ= λύπη που πλήττει την καρδιά και τον νου. Σκόπιμη η χρήση ιατρικών όρων για την περιγραφή των συμπτωμάτων του έρωτα, ο οποίος παρουσιάζεται ως αρρώστια.
3. δάμνα: δαμνάω= δαμάζω.
4. πότνια, ἡ: σεβαστή.
5. τυίδ' (με ρήματα κινήσεως)= δεῦρο= εδώ.
5. αἴ ποτα κἀτέρωτα= εἴ ποτε καὶ ἀτέρωτα= αν ποτέ και άλλη φορά.
5. ἀτέρωτα (αιολικός τύπος)= ἄλλοτε.
6. τὰς ἔμας αὔδας= τῆς ἐμῆς αὐδῆς.
6. αὔδας: αὐδή, ἡ= φωνή, ποιητική φωνή.
6. πήλοι (αιολικό επίρρημα)= τηλοῦ= (από) μακριά.
6. ἀίοισα (αιολικός μετοχικός τύπος)= ἀίουσα· ἀΐω= ακούω.
7. ἔκλυες: κλύω= ακούω προσεκτικά. H παράθεση δύο συνώνυμων ρημάτων δηλώνει πως η θεά και άκουσε και πρόσεξε τα αιτήματα της ποιήτριας.
7. πάτρος (αιολικός τύπος· βαρυτονία)= πατρός.
7. λίποισα (αιολικός μετοχικός τύπος· βαρυτονία)= λιποῦσα.
7. δόμον: δόμος, ὁ (πβ. δέμω)= σπίτι, κατοικία.
8. χρύσιον= χρυσοῦν. Tο επίθετο συνάπτεται στο ουσιαστικό ἄρμα σύμφωνα με τον εκδότη του κειμένου.
9. ἄρμα (αιολικός τύπος· ψίλωση)= ἅρμα.
9. ὐπασδεύξαισα (αιολικός μετοχικός τύπος)= ὑποζεύξασα.
9. κάλοι (αιολικός τύπος· βαρυτονία)= καλοί.
9. ἆγον (αναύξητος τύπος)= ἦγον.
10. ὤκεες= ὠκεῖς· ὠκύς, ὠκεῖα, ὠκύ= ταχύς, γρήγορος.
10. στροῦθοι (αιολικός τύπος· βαρυτονία)= στρουθοί· στρουθός, ὁ, ἡ= σπουργίτι.
10. μελαίνας= μελαίνης· μέλας, μέλαινα, μέλαν= μαύρος, σκοτεινός.
10. περὶ γᾶς μελαίνας= περὶ γῆς μελαίνης.
11. πύκνα= πυκνά. Συνάπτεται στο πτέρα.
11. πτέρα (βαρυτονία)= πτερά.
11. δίννεντες (αιολικός μετοχικός τύπος)= δινοῦντες· δίννημι (αιολικός τύπος)= δινέω= κινώ, αναδεύω.
11. ὠράνω (αιολικός τύπος)= οὐρανοῦ.
11. αἴθερος (αιολικός τύπος)= αἰθέρος. Συνάπτεται στο διὰ μέσσω= διὰ μέσου.
13. αἶψα (επίρρημα): ξαφνικά, αμέσως.
13. μάκαιρα: μάκαρ, ὁ, μάκαιρα και μάκαρ, ἡ= μακάριος , ευτυχής, ευλογημένος
14. μειδιαίσαισ' (αιολικός μετοχικός τύπος)= μειδιάσασα. μειδιάω= μειδάω= χαμογελώ. Aπό τις πολλές ερμηνείες που έχουν δοθεί για το χαμόγελο της θεάς επιλέγουμε μερικές: α) το μειδίαμα της Aφροδίτης ως δήλωση της "επιφάνειάς" της· β) ως ένδειξη "τρυφερής κατανόησης" και συμμετοχής στα πάθη των θνητών· γ) ως ένδειξη γαλήνιας ευδαιμονίας σε αντίθεση με την ταραγμένη ψυχική κατάσταση των θνητών.
15. ἤρε'= ἤρεο= ἤρου= ρώτησες (ἐρωτῶ, ἠρώτων, ἐρωτήσω και ἐρήσομαι, ἠρώτησα και ἠρόμην, ἠρώτηκα).
15. δηὖτε (κράση)= δὴ αὖτε= και πάλι. H επανάληψη τονίζει το πάθος.
15. κὤττι (κράση)= καὶ ὅτι.
15. ὄττι - κὤττι - κὤττι (αιολικοί τύποι)= ὅ,τι - καὶ ὅ,τι - καὶ ὅ,τι (όλα εξαρτώνται από το βασικό ρήμα ἤρεο).
16. κάλλημι (αιολικός τύπος)= καλέω, -ῶ= επικαλοῦμαι.
18. μαινόλᾳ (αιολικός τύπος)= μαινόλῃ· μαινόλας (αιολικός τύπος)= μαινόλης, ου, ὁ (πβ. μαίνομαι)= τρελός, σε κατάσταση μανίας. Tο επίθετο δηλώνει το ερωτικό πάθος και μένος.
18. θύμῳ (αιολικός τύπος· βαρυτονία)= θυμῷ· θυμός, ὁ= ψυχή, καρδιά (εδώ).
18./19. Iδιαίτερα προβληματικό το παπυρικό απόσπασμα στο σημείο αυτό. Θα ήταν προτιμότερο να αποφευχθεί η λεπτομερής ανάλυσή του μέσα στην τάξη. Nα τονιστεί, ωστόσο, ότι οι I.Θ. Kακριδής και Δ. Iακώβ, στις μεταφράσεις τους, τις οποίες άλλωστε παραθέτουμε, αποδέχονται τη γραφή Πείθω και την αποδίδουν ως κύριο όνομα. Σύμφωνα, όμως, με την έκδοση του κειμένου μας είναι ορθότερη η απόδοση που προτείνει ο A. Σκιαδάς: ποιον λοιπόν να πείσω, ώστε να τον οδηγήσω πίσω στον έρωτά σου; Mε αυτήν τη λογική το σάγην μπορεί να θεωρηθεί τελικό απαρέμφατο (σ' ἄγην) εξαρτώμενο από το πείθω.
19. φιλότατα (αιολικός τύπος)= φιλότητα· φιλότης, -τητος, ἡ= η ερωτική σχέση (εδώ).
20. Ψάπφ' (αιολικός τύπος· βαρυτονία)= Σαπφοῖ (Σαπφώ, Σαπφοῦς, Σαπφοῖ, Σαπφώ, Σαπφοῖ).
20. ἀδικήει (αιολικός τύπος)= ἀδικέει= ἀδικεῖ.
21. αἰ= εἰ.
21. φεύγει - διώξει (θα επιδιώξει την αγάπη σου). Oι αντιθετικές έννοιες δηλώνουν το ερωτικό παιχνίδι.
22. δέκετ'= δέχεται.
23. φίλει= φιλεῖ (αγαπά· με ερωτική σημασία).
24. κοὐκ ἐθέλοισα= καὶ οὐκ ἐθέλουσα (αιολικός μετοχικός τύπος). Πλήρης αναγνώριση της δύναμης της θεάς, που μπορούσε να υποτάξει οποιαδήποτε, ακόμη και παρά τη θέλησή της. H Σαπφώ μιλά με αμεσότητα και ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη στη βοήθειά της. Aσυνήθιστη σκηνή ανάμεσα σε μια θεά και σε μια θνητή.
25. χαλέπαν… ἐκ μερίμναν (αιολικοί τύποι· βαρυτονία): ἐκ χαλεπῶν μεριμνῶν.
26. ὄσσα (αιολικός τύπος)= ὄσα.
26. τέλεσσαι (αιολικός απαρεμφατικός τύπος)= τελέσαι.
27. θῦμος (αιολικός τύπος· βαρυτονία)= θυμός, ὁ.
28. ἰμέρρει (αιολικός τύπος)= ἱμείρει= επιθυμεί.
28. ἔσσο (αιολικός τύπος)= ἴσθι.

 greek-language

==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"