Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
Βαθύς, μεταφυσικός, παγκόσμιος, φιλοσοφικός, ερωτικός, πολιτικός, είναι μερικοί μόνον από τους χαρακτηρισμούς που έχουν αποδοθεί στον Καβάφη. Ολοι τον αφορούν. Γι' αυτό είναι τόσο δύσκολη ακόμη και η μελοποίησή του: παρ' ότι η μουσική είναι ίσως το καταλληλότερο «εργαλείο» για την προσέγγιση ενός ποιήματος, το εγχείρημα γίνεται επικίνδυνο όταν αφορά ένα έργο τόσο πολυσήμαντο και πολυ-συναισθηματικό όσο το καβαφικό.
Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι φοβάμαι, να επιχειρεί να απομονώσει κάποιος έναν καβαφικό στίχο, καταλήγοντας σε καταστροφικά ή και... «διαστροφικά» αποτελέσματα. Πάρτε για παράδειγμα τα καβαφικά ποιητικά θραύσματα που κατά πρωτοβουλία του Αρχείου Καβάφη του Ιδρύματος Ωνάση βρέθηκαν να ταξιδεύουν στην Αθήνα σε αφίσες τοποθετημένες σε μέσα μαζικής μεταφοράς, ώστε με τη διαμεσολάβηση της κάπως ποπ εικαστικής άποψης να κάνουν τους «στίχους οικείους και προσιτούς». Το αποτέλεσμα κάνει αντίθετα κάποιους, απομονωμένους από το σύμπαν τους, στίχους, πολιτικά ορθούς. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι ό,τι 
επιλέγεται από το αριστουργηματικό ποίημα «Εν μεγάλη Ελληνική αποικία 200 π.Χ.»: «Και τέλος πάντων να τραβούμε εμπρός» συμβουλεύει η αφίσα στα οπίσθια ενός λεωφορείου. Κι όμως, αν διαβάσει κάποιος ολόκληρο το ποίημα θα αντιληφθεί ότι εδώ ο Καβάφης δεν υψώνει το δάχτυλο, αλλά σαρκάζει.Αν αυτή η περίπτωση είναι, όμως, απλώς ατυχής, η απομόνωση από το ίδιο ποίημα ενός άλλου στίχου, «είναι επικίνδυνον πράγμα η βία», διαστρέφει και παραβιάζει πλήρως το καβαφικό νόημα. Η «βία» εν προκειμένω είναι η βιασύνη:
«(...) Να μη βιαζόμεθα· είν' επικίνδυνον πράγμα η βία. Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια», γράφει ο Καβάφης. Κι ενώ απομονωμένος ο στίχος γίνεται ένα «μοδάτο» ιδεολογικό σύνθημα, ο Καβάφης σ' αυτό το ποίημα άλλο στηλιτεύει και ειρωνεύεται πικρά. Δεν χρειάζεται να παραθέσουμε παρά το ίδιο το ποίημα:
«Οτι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ' ευχήν στην αποικία / δεν μέν' η ελαχίστη αμφιβολία, / και μ' όλο πού οπωσούν τραβούμ' εμπρός, ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, να έφθασε ο καιρός / να φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.
Ομως το πρόσκομμα κ' η δυσκολία / είναι που κάμνουνε μια ιστορία / μεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταί / αυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέ / δεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι, / για το παραμικρό ρωτούνε κ' εξετάζουν, κ' ευθύς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν, / με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.
Εχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.
Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη·
η κατοχή σας είν' επισφαλής:
η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες (...)».
Συμπέρασμα; Το θραύσμα που έχει επιλεγεί από το ανατριχιαστικά επίκαιρο ποίημα διαστρέφει την ίδια την ποιητική πρόθεση κι ακόμη χειρότερα ανάγει τον Καβάφη σε πολιτικό αναμορφωτή. Αλλά είναι τόσο σπουδαίος ο Καβάφης που ακόμη και τέτοια εγχειρήματα τα προβλέπει όταν π.χ. γράφει: «Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία, / κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς, / απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία, / να δούμε τι απομένει πια, μετά / τόση δεινότητα χειρουργική».
==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.