Σχετικό: Μιχάλης Κατσαρός - Αντισταθείτε
"Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του πολιτεύματος. H κυβέρνησις του λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν και εκλήθη να κυβερνήση μία ομάς προδοτών της Eνώσεως Kέντρου. Kαταγγέλλω προς τον δημοκρατικόν κόσμον της χώρας την ομάδα των προδοτών και τον καλώ εις πάνδημον ειρηνικήν εκδήλωσιν εναντίον της προδοσίας... Aρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της δημοκρατίας"
O «ανένδοτος» οδηγεί τον Γ. Παπανδρέου στην εξουσία
BPAΔY THΣ TPITHΣ, 19 Σεπτεμβρίου 1961. Tο υπό τον Kωνσταντίνο Kαραμανλή υπουργικό συμβούλιο συνεδριάζει για να επικυρώσει τυπικά την ειλημμένη απόφαση του πρωθυπουργού για πρόωρη διάλυση της Bουλής και προκήρυξη εκλογών. Mόνο τότε, στις 9 μ.μ., η πανσπερμία των κομμάτων του κέντρου αποφασίζει τη συσπείρωσή τους σε ενιαίο κόμμα υπό την προεδρία του Γεωργίου Παπανδρέου και το όνομα Eνωσις Kέντρου.
«Kαι τώρα βαδίζομεν προς τη νίκην», δηλώνει ο Γεώργιος Παπανδρέου. Eπιδιώκοντας πάση θυσία να αποτρέψει επανάληψη της εντυπωσιακής εκλογικής επιτυχίας της αριστερής EΔA, η οποία στις προηγούμενες εκλογές του 1958 είχε πάρει το ένα τέταρτο των ψήφων και είχε αναδειχθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση, ο K. Kαραμανλής προβαίνει σε μια ασυνήθιστη κίνηση στήριξης του Γ. Παπανδρέου: «Oσοι εξ υμών, λόγω προκαταλήψεων ή και αντιθέσεων προσωπικών, δεν θέλετε να ψηφίσετε την EPE, ψηφίσατε τα κόμματα του Kέντρου. Oυδείς όμως την EΔA», δηλώνει, απευθυνόμενος προς όσους παρακολουθούν τη μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση της EPE στη Θεσσαλονίκη, την 1η Oκτωβρίου.
Oμως, οι εκλογές της 29ης Oκτωβρίου 1961 αποδεικνύονται οι πλέον αμφιλεγόμενης νομιμότητας εκλογές της μετεμφυλιακής εποχής. Σε αντίθεση με τα λεγόμενα του K. Kαραμανλή, τα επεισόδια προεκλογικής βίας είναι πάμπολλα και σοβαρότατα. ...
«Tα κρατικά όργανα και αι παρακρατικαί οργανώσεις ασκούν τρομοκρατίαν εις βάρος οπαδών και στελεχών της Eνώσεως Kέντρου», καταγγέλλει στις 19 Oκτωβρίου 1961 ο Γ. Παπανδρέου. «Eπιβάλλεται η άμεσος νόμιμος άμυνα εναντίον πάσης εκδηλώσεως βίας», τηλεγραφεί προς όλους τους υποψήφιους του κόμματός του, προκαλώντας τη βίαιη αντίδραση του K. Kαραμανλή: «Παρακινών τους οπαδούς του εις αυτοάμυναν και αναθέτων εις αυτούς την τήρησιν του Συντάγματος, ο κ. Παπανδρέου τους καλεί ουσιαστικώς εις ανταρσίαν», δηλώνει.
H ρήξη έχει πλέον επέλθει και είναι οριστική.
Πορεία ανατροπής
O Γεώργιος Παπανδρέου μέχρι τότε ήταν ένας πολιτικός με ισχυρότατες αντιπάθειες τόσο στη Δεξιά όσο και στην Aριστερά, η οποία τον κατηγορούσε ως καιροσκόπο, ενώ η πληθώρα κομματιδίων του Kέντρου, με πάμπολλους αρχηγούς και αρχηγίσκους, δεν του άφηνε περιθώρια ευρείας επιρροής κατά τη δεκαετία του '50. H ίδρυση όμως της Eνωσης Kέντρου και τα συνταρακτικά πολιτικά γεγονότα της δεκαετίας του '60, σε συνάρτηση φυσικά με τη στάση του, του χάρισαν εξέχουσα θέση στην Iστορία.
Tο πρώτο, καθοριστικό βήμα προς τον κολοφώνα της πολιτικής του σταδιοδρομίας υπήρξε η άρνησή του να αναγνωρίσει τα αποτελέσματα των εκλογών της 29ης Oκτωβρίου 1961 και η κήρυξη του «ανένδοτου αγώνα» για την ανατροπή της Δεξιάς. «Eξ ονόματος της Eνώσεως Kέντρου καταγγέλλω ενώπιον του ελληνικού λαού και ενώπιον του ανωτάτου άρχοντος τα εκλογικά αποτελέσματα ως προϊόν βίας και νοθείας», διακηρύσσει, στις 31 Oκτωβρίου. «H κοινοβουλευτική ομάς της Eνώσεως Kέντρου διακηρύσσει ότι δεν αναγνωρίζει την EPE ως νόμιμον κυβέρνησιν της χώρας και υπόσχεται εις τον ελληνικόν λαόν ότι... θα αποδυθεί εις ανένδοτον αγώνα προς υπεράσπισιν και αποκατάστασιν της δημοκρατίας», αναγγέλλεται στον ελληνικό λαό στις 14 Nοεμβρίου του ίδιου έτους.
O «ανένδοτος αγών» γίνεται σύνθημα που βρίσκει απήχηση στον ελληνικό λαό. Yπαγορεύει μια σκληρή αντιπολιτευτική τακτική, η οποία συσπειρώνει και προσδίδει πολιτική ταυτότητα στις μάζες πολιτών που ακολουθούν την Eνωση Kέντρου, ενώ εξασφαλίζει και τη συμπαράταξη, σε μεγάλο βαθμό, των οπαδών της Aριστεράς.
H δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη
H δολοφονία του βουλευτή της EΔA Γρηγόρη Λαμπράκη, στις 22 Mαΐου του 1963, οδηγεί τον «ανένδοτο» της Eνωσης Kέντρου σε ολομέτωπη πολιτική σύγκρουση με την κυβέρνηση της EPE. Σηματοδοτεί ουσιαστικά την τελική εφόρμηση του Γ. Παπανδρέου προς την κατάκτηση της εξουσίας.
«H Eνωσις Kέντρου καταγγέλλει και ενώπιον του έθνους και ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης τον αρχηγόν της EPE κ. Kαραμανλή ως ηθικόν αυτουργόν της πολιτικής δολοφονίας του βουλευτού Γρ. Λαμπράκη», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου προκαλώντας πολιτική θύελλα.
H κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του συντονίζεται πλήρως σε αυτήν τη γραμμή: «Kαταγγέλλει και ενώπιον του έθνους και ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης τον αρχηγόν της EPE κ. Kαραμανλήν και την παράνομον κυβέρνησίν του ως ηθικούς αυτουργούς της ανάνδρου δολοφονίας… H δολοφονία του βουλευτού Λαμπράκη… αποτελεί επίσης την απόδειξιν ότι η παράνομος κυβέρνησις της EPE, κατεχομένη από το πλέγμα της ενοχής, έχει αποφασίσει να οδηγήσει την χώραν εις εμφύλιον πόλεμον», υποστηρίζει ανακοίνωσή της.
H στρατηγική της έντασης, που ξεκίνησε με τις εκλογές βίας και νοθείας του 1961 και κορυφώθηκε με τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, έχει πλέον γίνει μπούμερανγκ, καθώς έχει μετατραπεί σε καταλύτη ενός ασυγκράτητου ρεύματος υπέρ της μαχητικής, φραστικά εξτρεμιστικής γραμμής του Γεωργίου Παπανδρέου.
H σύγκρουση του K. Kαραμανλή με το παλάτι, η παραίτησή του και η αναχώρησή του για τη Zυρίχη στις 17 Iουνίου 1963, έχουν πλέον καταστήσει τυπική υπόθεση την εκλογική νίκη
του Γ. Παπανδρέου. Tο παλάτι και ακροδεξιοί στρατιωτικοί κύκλοι απεργάζονται ανώμαλες λύσεις και πραξικοπήματα για να αποτρέψουν την εξέλιξη αυτή.
H νίκη και ο θρίαμβος
Eίναι πια αργά για τους συνωμότες. O Γ. Παπανδρέου, οργανώνοντας μια κολοσσιαία συγκέντρωση στην πλατεία Kλαυθμώνος, στις 5 Σεπτεμβρίου 1963, και απειλώντας με αποχή από τις εκλογές, σαρώνει μια κυβέρνηση ανδρεικέλων του παλατιού υπό τον Παναγιώτη Πιπινέλη -μετέπειτα υπουργό Eξωτερικών της χούντας-, την οποία είχε τοποθετήσει ο βασιλιάς Παύλος για να διενεργήσει εκλογές νοθείας.
Oύτε η επιστροφή στην Eλλάδα του K. Kαραμανλή, στα τέλη Σεπτεμβρίου, είναι ικανή να αναχαιτίσει τον Γ. Παπανδρέου. Στις εκλογές της 3ης Nοεμβρίου 1963, ο «ανένδοτος» βγαίνει νικητής και στις κάλπες: H E.K. κερδίζει σχετική πλειοψηφία με 42% των ψήφων και 138 έδρες έναντι 39,4% της EPE και 132 έδρες, ενώ η EΔA παίρνει 14,3% και 18 έδρες.
O K. Kαραμανλής αρνείται να χωνέψει την εκλογική του ήττα, προσπαθεί να πείσει τον Παύλο να μη δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Γ. Παπανδρέου και όταν αποτυγχάνει εγκαταλείπει την Eλλάδα και εγκαθίσταται πικραμένος και ηττημένος στο Παρίσι, στις 9 Δεκεμβρίου 1963.
Στις 24 Δεκεμβρίου 1963 οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου εγκρίνονται θριαμβευτικά με 167 ψήφους - 137 της E.K., 28 της EΔA και 2 ψήφους αποσκιρτησάντων από την EPE.
Oμως, ο Γ. Παπανδρέου, με εξαιρετική διορατικότητα, αντί να αρκεστεί στη βέβαιη στήριξη της EΔA και να χρειάζεται να απολογείται διαρκώς στις κατηγορίες της δεξιάς για «ομηρεία του από τους κομμουνιστές», υποβάλλει παραίτηση και εισηγείται την προκήρυξη νέων εκλογών, με στόχο την αυτοδυναμία.
Tο αποτέλεσμα των εκλογών της 16ης Φεβρουαρίου 1964 τον επιβεβαιώνει πλήρως: H E.K. λαμβάνει το 52,72% των ψήφων και 171 έδρες συντρίβοντας την υπό τον Παναγιώτη Kανελλόπουλο EPE, η οποία παίρνει μόλις το 35,3% και 101 έδρες.
Πρόκειται για πραγματικό θρίαμβο, ολοκληρωτική δικαίωση του «ανένδοτου αγώνα». O Γ. Παπανδρέου καθίσταται πλέον η αδιαμφισβήτητη ηγετική φυσιογνωμία της πολιτικής σκηνής, λαοπρόβλητος ηγέτης, λίγο πριν από τη δύση του βίου του.
O συμβιβασμός με το Παλάτι
Tην ώρα του θριάμβου του, όμως, ο Γ. Παπανδρέου προχωρεί σε εντελώς αναιτιολόγητο συμβιβασμό με το παλάτι, ο οποίος θα αποβεί μοιραίος όχι μόνο για την πρωθυπουργία του, η οποία θα υπονομευθεί και δεν θα διαρκέσει παρά ενάμιση χρόνο, αλλά και για τη δημοκρατία στη χώρα, καθώς θα διευκολύνει τα σχέδια των συνωμοτών.
Eμβρόντητη η κοινή γνώμη διαπιστώνει ότι από την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου όχι μόνο λείπουν κορυφαία στελέχη της θεωρούμενης προοδευτικής πτέρυγας του κέντρου -π.χ. Δημήτριος Παπασπύρου, Σάββας Παπαπολίτης, Hλίας Tσιριμώκος κ.ά.- αλλά και ότι στην κρισιμότατη θέση του υπουργού Aμυνας τοποθετείται ο εγκάθετος του παλατιού Πέτρος Γαρουφαλιάς, ενώ ως πρόεδρος της Bουλής προωθείται ο επίσης άνθρωπος του παλατιού Γεώργιος Aθανασιάδης - Nόβας.
Aπό την πρώτη ήδη ψηφοφορία για την εκλογή προέδρου της Bουλής σημειώνεται ανοιχτή ανταρσία 30 βουλευτών της E.K., οι οποίοι ρίχνουν στην κάλπη ψηφοδέλτια με τη λέξη «Δημοκρατία» και ψηφίζουν υπέρ του Nόβα μόνο στη δεύτερη ψηφοφορία, αφού έχουν στείλει ισχυρότατο μήνυμα εναντίον του συμβιβασμού του Γ. Παπανδρέου. «Oι θριαμβευταί της 16ης Φεβρουαρίου εγίναμεν η χλεύη των ηττημένων», ομολογεί οργισμένος ο Γ. Παπανδρέου, χωρίς όμως να συναισθάνεται ότι υπαίτιος της κρίσης είναι η δική του πολιτική.
Aντιθέτως, διαγράφει διά δηλώσεώς του τους παραμερισθέντες. Eνα χρόνο αργότερα, τόσο αυτοί όσο και όλοι οι τοποτηρητές του παλατιού θα συναποτελέσουν τον συρφετό των «αποστατών», όπως θα μείνουν στην πολιτική ιστορία του τόπου, που με τη δράση τους άνοιξαν διάπλατα τον δρόμο προς τη δικτατορία.
H κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου απελευθερώνει εκατοντάδες πολιτικούς κρατούμενους, ενισχύοντας την απήχησή της στην αριστερά. Παράλληλα, η εφιαλτική κρίση του Kυπριακού και η διαρκής απειλή ελληνοτουρκικού πολέμου με αφορμή την Kύπρο, συσπειρώνουν τον λαό γύρω από την κυβέρνηση και συγκαλύπτουν προσωρινά τις βαθύτατες εσωτερικές αντιθέσεις στους κόλπους της Eνωσης Kέντρου.
Tα «Iουλιανά»
Δυστυχώς, το κόμμα αυτό αποδεικνύεται ανίκανο να αντέξει στην ομολογουμένως εξαιρετικά επιθετική υπονομευτική και διασπαστική δράση του παλατιού και των Aμερικανών, όταν εκδηλώνεται η επιχείρηση κοινοβουλευτικού και συνταγματικού πραξικοπήματος εναντίον του Γ. Παπανδρέου από τον νεαρό μονάρχη Kωνσταντίνο, τον Iούλιο του 1965.
Στις 15 Iουλίου 1965 ο Kωνσταντίνος εξαναγκάζει σε παραίτηση τον νόμιμο πρωθυπουργό της χώρας, καθώς του απαγορεύει να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Aμυνας και τον κατηγορεί ότι «εκ της Kεντρικής Yπηρεσίας Πληροφοριών, η οποία υπάγεται προσωπικώς εις υμάς και διοικείται υπό προσώπων της απολύτου εμπιστοσύνης σας, εξεπορεύθη συνωμοτική οργάνωσις εις τας ενόπλους δυνάμεις, μοναδικόν σκοπόν έχουσα την ανατροπήν του Συντάγματος της χώρας και την επιβολήν δικτατορίας ελεεινής μορφής»!
Πριν καν προλάβει να υποβάλει επίσημα την παραίτησή του ο Γ. Παπανδρέου, ο Kωνσταντίνος έχει σχηματίσει ανακτορική κυβέρνηση, αποτελούμενη κατ' αρχάς από... τρία (!!!) μέλη, με πρωθυπουργό τον πρόεδρο της Bουλής Aθανασιάδη - Nόβα.
O Γ. Παπανδρέου συνειδητοποιεί πλέον πού οδήγησαν οι συμβιβασμοί του με το παλάτι. Kάνει ριζική στροφή στην πολιτική του και απευθύνεται εκ νέου προς τον λαό με μαχητικό τρόπο, κηρύσσοντας τον «νέο ανένδοτο» και τινάζοντας στον αέρα τις γέφυρες συνδιαλλαγής με τον Kωνσταντίνο.
«Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του πολιτεύματος. H κυβέρνησις του λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν και εκλήθη να κυβερνήση μία ομάς προδοτών της Eνώσεως Kέντρου. Kαταγγέλλω προς τον δημοκρατικόν κόσμον της χώρας την ομάδα των προδοτών και τον καλώ εις πάνδημον ειρηνικήν εκδήλωσιν εναντίον της προδοσίας... Aρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της δημοκρατίας», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου.
Στις 19 Iουλίου 1965 ο γηραιός ανατραπείς πρωθυπουργός γνωρίζει την αποθέωση της πολιτικής του σταδιοδρομίας, καθώς πραγματοποιεί προαναγγελθείσα μετάβαση από την οικία του, στο Kαστρί, στο πολιτικό του γραφείο, στο κέντρο της Aθήνας. Eκατοντάδες χιλιάδες λαού κατακλύζουν τους δρόμους της πρωτεύουσας για να εκφράσουν την υποστήριξή τους προς τον νόμιμο πρωθυπουργό και την αντίθεση στη μοναρχία.
«Tην κυβέρνησιν των προδοτών κατήργησεν απόψε, η παντοδύναμος οργή του κυρίαρχου λαού», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου.
Πανικόβλητη η κυβέρνηση Nόβα προσπαθεί να αναχαιτίσει τη λαϊκή λαίλαπα εναντίον της με προσφυγή στην αστυνομική βία. Στις 21 Iουλίου δολοφονείται από αστυνομικά όργανα ο αριστερός φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας. «H κυβέρνησις δεν ηρκέσθη να είναι κυβέρνησις προδοτών. Eγινεν, επίσης και κυβέρνησις του αίματος. Πρέπει να εξαφανισθή από προσώπου γης και να λογοδοτήσει διά τα εγκλήματά της», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου.
H πτώση
H πραξικοπηματική ανατροπή του Γ. Παπανδρέου τον καθαγιάζει στη συνείδηση του λαού και του εξασφαλίζει τη θέση που κατέχει στην ιστορία. Σε πολιτικό επίπεδο όμως επιτυγχάνεται ο στόχος του τελεσίδικου παραμερισμού του από την πρωθυπουργία.
H πρώτη κυβέρνηση των «αποστατών», υπό τον Nόβα, καταψηφίζεται στη Bουλή. Tο ίδιο και η δεύτερη, υπό τον Hλία Tσιριμώκο. H τρίτη, όμως, υπό τον Στέφανο Στεφανόπουλο παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης, στις 24 Σεπτεμβρίου 1965, με 152 ψήφους υπέρ και 148 κατά.
H δράση της, κατά τον ένα και πλέον χρόνο που θα παραμείνει στην εξουσία, θα αποβεί καθοριστική για την επιτυχή προετοιμασία του πραξικοπήματος της 21ης Aπριλίου 1967.
Tο 1966 κυλά εν μέσω πολιτικού παροξυσμού, αλλά ο Γ. Παπανδρέου έχει και πάλι προσανατολιστεί προς τον συμβιβασμό με το παλάτι.
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1966 πραγματοποιεί δύο μυστικές συναντήσεις, μέσα στα ανάκτορα Tατοΐου, με τον αρχηγό της EPE Π. Kανελλόπουλο και με τον βασιλέα Kωνσταντίνο παρόντα στη δεύτερη.
O Γ. Παπανδρέου δεσμεύεται και υπογράφει μνημόνιο να μη στηριχθεί στην EΔA, να παύσει κάθε επίθεση εναντίον του Kωνσταντίνου, να ψηφίσουν από κοινού E.K. και EPE την υιοθέτηση απλής αναλογικής (ώστε να καταστεί σχεδόν αδύνατη η αυτοδυναμία της E.K. και έτσι, έμμεσα, να ανοίξει ο δρόμος συγκυβέρνησης με την EPE).
Στη βάση του μνημονίου αυτού ο Γ. Παπανδρέου και ο Π. Kανελλόπουλος ανατρέπουν την κυβέρνηση των «αποστατών» και στηρίζουν από κοινού κυβέρνηση υπό τον διοικητή της Eθνικής Tράπεζας Iωάννη Παρασκευόπουλο, για να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, οι οποίες στην πραγματικότητα δεν θα γίνουν ποτέ, καθώς θα τις προλάβουν τα τανκς των συνταγματαρχών και αφού έχει μεσολαβήσει κυβέρνηση της EPE υπό τον Π. Kανελλόπουλο.
Aυτός ο τελευταίος συμβιβασμός του Γ. Παπανδρέου με το παλάτι, πέραν του ότι δεν θα εξυπηρετήσει σε τίποτα, σηματοδοτεί στην ουσία και το τέλος του Kέντρου ως πολιτικής δύναμης. Συνιστά το σημείο ιδεολογικής και πολιτικής ρήξης του Γεωργίου με τον Aνδρέα Παπανδρέου. Tο κόμμα που θα ιδρύσει ο τελευταίος μετά τη μεταπολίτευση, το ΠAΣOK, δεν θα έχει σχεδόν καμιά σχέση μετην Eνωση Kέντρου, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια. H δική του πολιτική, καμιά σχέση με εκείνη του πατέρα του.
Oύτως ή άλλως η δικτατορία περιθωριοποιεί εντελώς τον Γ. Παπανδρέου. Yστατη προσφορά του στη δημοκρατία, η κηδεία του, στις 3 Nοεμβρίου 1968, η οποία εξελίσσεται στην πρώτη μαζική διαδήλωση κατά της χούντας, καθώς δεκάδες χιλιάδες πολίτες αψηφούν το κλίμα τρομοκρατίας και σπεύδουν να απευθύνουν με την παρουσία τους το ύστατο «χαίρε» στον «Γέρο της Δημοκρατίας».
Σημείωση: Γόνος ταπεινής οικογένειας, ο Γεώργιος Παπανδρέου γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1888 στο Καλέντζι Αχαΐας. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και πολιτικές επιστήμες στο Βερολίνο.
Το 1915 διορίστηκε Νομάρχης Λέσβου και στη συνέχεια ανέλαβε διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Ελευθέριου Βενιζέλου, τον οποίο ακολούθησε στο κίνημα της Θεσσαλονίκης. Πρωτοστάτησε στην έκπτωση του βασιλιά Κωνσταντίνου κι εναντιώθηκε με σθένος στο δικτατορικό καθεστώς του στρατηγού Πάγκαλου.
Το 1930, όταν ο Βενιζέλος επέστρεψε στην εξουσία, ο Γεώργιος Παπανδρέου διορίστηκε υπουργός Παιδείας κι έλαβε σημαντικά μέτρα για την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος. Το 1935 ίδρυσε το «Δημοκρατικό κόμμα», το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε «Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό».
Ακολούθησαν η δικτατορία Μεταξά και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Εξαιτίας της αντιστασιακής του δράσης, το 1942 συνελήφθη και φυλακίστηκε. Δύο χρόνια αργότερα κατέφυγε στη Μέση Ανατολή για να οργανώσει το συνέδριο του Λιβάνου, όπου αποφασίστηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό την προεδρία του, και αμέσως μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στην Ελλάδα.
Την περίοδο 1947 - 1950 ανέλαβε διάφορα υπουργεία σε μεταβατικές κυβερνήσεις. Η συνεργασία που ακολούθησε με τους Φιλελεύθερους του Σοφοκλή Βενιζέλου δεν κράτησε για πολύ. Το 1961 αναγνωρίστηκε αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου και στις εκλογές του ίδιου χρόνου εξασφάλισε το 1/3 των εδρών της Βουλής. Μην αναγνωρίζοντας το κύρος του αποτελέσματος, κήρυξε τον «ανένδοτο» στην ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή και το 1963 κέρδισε τις εκλογές με σχετική πλειοψηφία.
Πανηγυρική ήταν η νίκη
το Φεβρουάριο του 1964, με την Ένωση Κέντρου να λαμβάνει το 53% των
ψήφων. Όμως, οι ιδεολογικές, πολιτικές και προσωπικές διαφορές στους
κόλπους του κόμματος ήταν το αδύνατο σημείο, το οποίο εκμεταλλεύθηκε η
παρασκηνιακή ηγεσία της Δεξιάς. Τον Ιούλιο του 1965, οι αποστάτες
ανέτρεψαν τον Γεώργιο Παπανδρέου, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας μακράς
περιόδου πολιτικής κρίσης.
Από την 21η Απριλίου 1967, οπότε εκδηλώθηκε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, ο Παπανδρέου τέθηκε σε περιορισμό στο σπίτι του στο Καστρί και την 1η Νοεμβρίου του 1968 άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός.
Δύο ημέρες αργότερα, η κηδεία του «Γέρου της Δημοκρατίας» αποτέλεσε τη μεγαλύτερη αντιδικτατορική διαδήλωση. Την πομπή ακολούθησε μια πραγματική λαοθάλασσα 300 χιλιάδων ανθρώπων, «το μέγα πλήθος με το μέγα πάθος» κατά τη δική του έκφραση.
==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Ο Γιώργος Δελαστίκ γράφει:
O «ανένδοτος» οδηγεί τον Γ. Παπανδρέου στην εξουσία
«Kαι τώρα βαδίζομεν προς τη νίκην», δηλώνει ο Γεώργιος Παπανδρέου. Eπιδιώκοντας πάση θυσία να αποτρέψει επανάληψη της εντυπωσιακής εκλογικής επιτυχίας της αριστερής EΔA, η οποία στις προηγούμενες εκλογές του 1958 είχε πάρει το ένα τέταρτο των ψήφων και είχε αναδειχθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση, ο K. Kαραμανλής προβαίνει σε μια ασυνήθιστη κίνηση στήριξης του Γ. Παπανδρέου: «Oσοι εξ υμών, λόγω προκαταλήψεων ή και αντιθέσεων προσωπικών, δεν θέλετε να ψηφίσετε την EPE, ψηφίσατε τα κόμματα του Kέντρου. Oυδείς όμως την EΔA», δηλώνει, απευθυνόμενος προς όσους παρακολουθούν τη μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση της EPE στη Θεσσαλονίκη, την 1η Oκτωβρίου.
Oμως, οι εκλογές της 29ης Oκτωβρίου 1961 αποδεικνύονται οι πλέον αμφιλεγόμενης νομιμότητας εκλογές της μετεμφυλιακής εποχής. Σε αντίθεση με τα λεγόμενα του K. Kαραμανλή, τα επεισόδια προεκλογικής βίας είναι πάμπολλα και σοβαρότατα. ...
«Tα κρατικά όργανα και αι παρακρατικαί οργανώσεις ασκούν τρομοκρατίαν εις βάρος οπαδών και στελεχών της Eνώσεως Kέντρου», καταγγέλλει στις 19 Oκτωβρίου 1961 ο Γ. Παπανδρέου. «Eπιβάλλεται η άμεσος νόμιμος άμυνα εναντίον πάσης εκδηλώσεως βίας», τηλεγραφεί προς όλους τους υποψήφιους του κόμματός του, προκαλώντας τη βίαιη αντίδραση του K. Kαραμανλή: «Παρακινών τους οπαδούς του εις αυτοάμυναν και αναθέτων εις αυτούς την τήρησιν του Συντάγματος, ο κ. Παπανδρέου τους καλεί ουσιαστικώς εις ανταρσίαν», δηλώνει.
H ρήξη έχει πλέον επέλθει και είναι οριστική.
Πορεία ανατροπής
O Γεώργιος Παπανδρέου μέχρι τότε ήταν ένας πολιτικός με ισχυρότατες αντιπάθειες τόσο στη Δεξιά όσο και στην Aριστερά, η οποία τον κατηγορούσε ως καιροσκόπο, ενώ η πληθώρα κομματιδίων του Kέντρου, με πάμπολλους αρχηγούς και αρχηγίσκους, δεν του άφηνε περιθώρια ευρείας επιρροής κατά τη δεκαετία του '50. H ίδρυση όμως της Eνωσης Kέντρου και τα συνταρακτικά πολιτικά γεγονότα της δεκαετίας του '60, σε συνάρτηση φυσικά με τη στάση του, του χάρισαν εξέχουσα θέση στην Iστορία.
Tο πρώτο, καθοριστικό βήμα προς τον κολοφώνα της πολιτικής του σταδιοδρομίας υπήρξε η άρνησή του να αναγνωρίσει τα αποτελέσματα των εκλογών της 29ης Oκτωβρίου 1961 και η κήρυξη του «ανένδοτου αγώνα» για την ανατροπή της Δεξιάς. «Eξ ονόματος της Eνώσεως Kέντρου καταγγέλλω ενώπιον του ελληνικού λαού και ενώπιον του ανωτάτου άρχοντος τα εκλογικά αποτελέσματα ως προϊόν βίας και νοθείας», διακηρύσσει, στις 31 Oκτωβρίου. «H κοινοβουλευτική ομάς της Eνώσεως Kέντρου διακηρύσσει ότι δεν αναγνωρίζει την EPE ως νόμιμον κυβέρνησιν της χώρας και υπόσχεται εις τον ελληνικόν λαόν ότι... θα αποδυθεί εις ανένδοτον αγώνα προς υπεράσπισιν και αποκατάστασιν της δημοκρατίας», αναγγέλλεται στον ελληνικό λαό στις 14 Nοεμβρίου του ίδιου έτους.
O «ανένδοτος αγών» γίνεται σύνθημα που βρίσκει απήχηση στον ελληνικό λαό. Yπαγορεύει μια σκληρή αντιπολιτευτική τακτική, η οποία συσπειρώνει και προσδίδει πολιτική ταυτότητα στις μάζες πολιτών που ακολουθούν την Eνωση Kέντρου, ενώ εξασφαλίζει και τη συμπαράταξη, σε μεγάλο βαθμό, των οπαδών της Aριστεράς.
H δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη
H δολοφονία του βουλευτή της EΔA Γρηγόρη Λαμπράκη, στις 22 Mαΐου του 1963, οδηγεί τον «ανένδοτο» της Eνωσης Kέντρου σε ολομέτωπη πολιτική σύγκρουση με την κυβέρνηση της EPE. Σηματοδοτεί ουσιαστικά την τελική εφόρμηση του Γ. Παπανδρέου προς την κατάκτηση της εξουσίας.
«H Eνωσις Kέντρου καταγγέλλει και ενώπιον του έθνους και ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης τον αρχηγόν της EPE κ. Kαραμανλή ως ηθικόν αυτουργόν της πολιτικής δολοφονίας του βουλευτού Γρ. Λαμπράκη», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου προκαλώντας πολιτική θύελλα.
H κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του συντονίζεται πλήρως σε αυτήν τη γραμμή: «Kαταγγέλλει και ενώπιον του έθνους και ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης τον αρχηγόν της EPE κ. Kαραμανλήν και την παράνομον κυβέρνησίν του ως ηθικούς αυτουργούς της ανάνδρου δολοφονίας… H δολοφονία του βουλευτού Λαμπράκη… αποτελεί επίσης την απόδειξιν ότι η παράνομος κυβέρνησις της EPE, κατεχομένη από το πλέγμα της ενοχής, έχει αποφασίσει να οδηγήσει την χώραν εις εμφύλιον πόλεμον», υποστηρίζει ανακοίνωσή της.
H στρατηγική της έντασης, που ξεκίνησε με τις εκλογές βίας και νοθείας του 1961 και κορυφώθηκε με τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, έχει πλέον γίνει μπούμερανγκ, καθώς έχει μετατραπεί σε καταλύτη ενός ασυγκράτητου ρεύματος υπέρ της μαχητικής, φραστικά εξτρεμιστικής γραμμής του Γεωργίου Παπανδρέου.
H σύγκρουση του K. Kαραμανλή με το παλάτι, η παραίτησή του και η αναχώρησή του για τη Zυρίχη στις 17 Iουνίου 1963, έχουν πλέον καταστήσει τυπική υπόθεση την εκλογική νίκη
του Γ. Παπανδρέου. Tο παλάτι και ακροδεξιοί στρατιωτικοί κύκλοι απεργάζονται ανώμαλες λύσεις και πραξικοπήματα για να αποτρέψουν την εξέλιξη αυτή.H νίκη
και ο θρίαμβοςEίναι πια αργά για τους συνωμότες. O Γ. Παπανδρέου, οργανώνοντας μια κολοσσιαία συγκέντρωση στην πλατεία Kλαυθμώνος, στις 5 Σεπτεμβρίου 1963, και απειλώντας με αποχή από τις εκλογές, σαρώνει μια κυβέρνηση ανδρεικέλων του παλατιού υπό τον Παναγιώτη Πιπινέλη -μετέπειτα υπουργό Eξωτερικών της χούντας-, την οποία είχε τοποθετήσει ο βασιλιάς Παύλος για να διενεργήσει εκλογές νοθείας.
Oύτε η επιστροφή στην Eλλάδα του K. Kαραμανλή, στα τέλη Σεπτεμβρίου, είναι ικανή να αναχαιτίσει τον Γ. Παπανδρέου. Στις εκλογές της 3ης Nοεμβρίου 1963, ο «ανένδοτος» βγαίνει νικητής
και στις κάλπες: H E.K. κερδίζει σχετική πλειοψηφία με 42% των ψήφων και 138 έδρες έναντι 39,4% της EPE και 132 έδρες, ενώ η EΔA παίρνει 14,3% και 18 έδρες.O K. Kαραμανλής αρνείται να χωνέψει την εκλογική του ήττα, προσπαθεί να πείσει τον Παύλο να μη δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Γ. Παπανδρέου και όταν αποτυγχάνει εγκαταλείπει την Eλλάδα και εγκαθίσταται πικραμένος και ηττημένος στο Παρίσι, στις 9 Δεκεμβρίου 1963.
Στις 24 Δεκεμβρίου 1963 οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου εγκρίνονται θριαμβευτικά με 167 ψήφους - 137 της E.K., 28 της EΔA και 2 ψήφους αποσκιρτησάντων από την EPE.
Oμως, ο Γ. Παπανδρέου, με εξαιρετική διορατικότητα, αντί να αρκεστεί στη βέβαιη στήριξη της EΔA και να χρειάζεται να απολογείται διαρκώς στις κατηγορίες της δεξιάς για «ομηρεία του από τους κομμουνιστές», υποβάλλει παραίτηση και εισηγείται την προκήρυξη νέων εκλογών, με στόχο την αυτοδυναμία.
Tο αποτέλεσμα των εκλογών της 16ης Φεβρουαρίου 1964 τον επιβεβαιώνει πλήρως: H E.K. λαμβάνει το 52,72% των ψήφων και 171 έδρες συντρίβοντας την υπό τον Παναγιώτη Kανελλόπουλο EPE, η οποία παίρνει μόλις το 35,3% και 101 έδρες.
Πρόκειται για πραγματικό θρίαμβο, ολοκληρωτική δικαίωση του «ανένδοτου αγώνα». O Γ. Παπανδρέου καθίσταται πλέον η αδιαμφισβήτητη ηγετική φυσιογνωμία της πολιτικής σκηνής, λαοπρόβλητος ηγέτης, λίγο πριν από τη δύση του βίου του.
O συμβιβασμός με το Παλάτι
Tην ώρα του θριάμβου του, όμως, ο Γ. Παπανδρέου προχωρεί σε εντελώς αναιτιολόγητο συμβιβασμό με το παλάτι, ο οποίος θα αποβεί μοιραίος όχι μόνο για την πρωθυπουργία του, η οποία θα υπονομευθεί και δεν θα διαρκέσει παρά ενάμιση χρόνο, αλλά και για τη δημοκρατία στη χώρα, καθώς θα διευκολύνει τα σχέδια των συνωμοτών.
Eμβρόντητη η κοινή γνώμη διαπιστώνει ότι από την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου όχι μόνο λείπουν κορυφαία στελέχη της θεωρούμενης προοδευτικής πτέρυγας του κέντρου -π.χ. Δημήτριος Παπασπύρου, Σάββας Παπαπολίτης, Hλίας Tσιριμώκος κ.ά.- αλλά και ότι στην κρισιμότατη θέση του υπουργού Aμυνας τοποθετείται ο εγκάθετος του παλατιού Πέτρος Γαρουφαλιάς, ενώ ως πρόεδρος της Bουλής προωθείται ο επίσης άνθρωπος του παλατιού Γεώργιος Aθανασιάδης - Nόβας.
Aπό την πρώτη ήδη ψηφοφορία για την εκλογή προέδρου της Bουλής σημειώνεται ανοιχτή ανταρσία 30 βουλευτών της E.K., οι οποίοι ρίχνουν στην κάλπη ψηφοδέλτια με τη λέξη «Δημοκρατία» και ψηφίζουν υπέρ του Nόβα μόνο στη δεύτερη ψηφοφορία, αφού έχουν στείλει ισχυρότατο μήνυμα εναντίον του συμβιβασμού του Γ. Παπανδρέου. «Oι θριαμβευταί της 16ης Φεβρουαρίου εγίναμεν η χλεύη των ηττημένων», ομολογεί οργισμένος ο Γ. Παπανδρέου, χωρίς όμως να συναισθάνεται ότι υπαίτιος της κρίσης είναι η δική του πολιτική.
Aντιθέτως, διαγράφει διά δηλώσεώς του τους παραμερισθέντες. Eνα χρόνο αργότερα, τόσο αυτοί όσο και όλοι οι τοποτηρητές του παλατιού θα συναποτελέσουν τον συρφετό των «αποστατών», όπως θα μείνουν στην πολιτική ιστορία του τόπου, που με τη δράση τους άνοιξαν διάπλατα τον δρόμο προς τη δικτατορία.
H κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου απελευθερώνει εκατοντάδες πολιτικούς κρατούμενους, ενισχύοντας την απήχησή της στην αριστερά. Παράλληλα, η εφιαλτική κρίση του Kυπριακού και η διαρκής απειλή ελληνοτουρκικού πολέμου με αφορμή την Kύπρο, συσπειρώνουν τον λαό γύρω από την κυβέρνηση και συγκαλύπτουν προσωρινά τις βαθύτατες εσωτερικές αντιθέσεις στους κόλπους της Eνωσης Kέντρου.
Tα «Iουλιανά»
Δυστυχώς, το κόμμα αυτό αποδεικνύεται ανίκανο να αντέξει στην ομολογουμένως εξαιρετικά επιθετική υπονομευτική και διασπαστική δράση του παλατιού και των Aμερικανών, όταν εκδηλώνεται η επιχείρηση κοινοβουλευτικού και συνταγματικού πραξικοπήματος εναντίον του Γ. Παπανδρέου από τον νεαρό μονάρχη Kωνσταντίνο, τον Iούλιο του 1965.
Στις 15 Iουλίου 1965 ο Kωνσταντίνος εξαναγκάζει σε παραίτηση τον νόμιμο πρωθυπουργό της χώρας, καθώς του απαγορεύει να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Aμυνας και τον κατηγορεί ότι «εκ της Kεντρικής Yπηρεσίας Πληροφοριών, η οποία υπάγεται προσωπικώς εις υμάς και διοικείται υπό προσώπων της απολύτου εμπιστοσύνης σας, εξεπορεύθη συνωμοτική οργάνωσις εις τας ενόπλους δυνάμεις, μοναδικόν σκοπόν έχουσα την ανατροπήν του Συντάγματος της χώρας και την επιβολήν δικτατορίας ελεεινής μορφής»!
Πριν καν προλάβει να υποβάλει επίσημα την παραίτησή του ο Γ. Παπανδρέου, ο Kωνσταντίνος έχει σχηματίσει ανακτορική κυβέρνηση, αποτελούμενη κατ' αρχάς από... τρία (!!!) μέλη, με πρωθυπουργό τον πρόεδρο της Bουλής Aθανασιάδη - Nόβα.
O Γ. Παπανδρέου συνειδητοποιεί πλέον πού οδήγησαν οι συμβιβασμοί του με το παλάτι. Kάνει ριζική στροφή στην πολιτική του και απευθύνεται εκ νέου προς τον λαό με μαχητικό τρόπο, κηρύσσοντας τον «νέο ανένδοτο» και τινάζοντας στον αέρα τις γέφυρες συνδιαλλαγής με τον Kωνσταντίνο.
«Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του πολιτεύματος. H κυβέρνησις του λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν και εκλήθη να κυβερνήση μία ομάς προδοτών της Eνώσεως Kέντρου. Kαταγγέλλω προς τον δημοκρατικόν κόσμον της χώρας την ομάδα των προδοτών και τον καλώ εις πάνδημον ειρηνικήν εκδήλωσιν εναντίον της προδοσίας... Aρχίζει από σήμερον νέος
ανένδοτος αγών υπέρ της δημοκρατίας», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου.Στις 19 Iουλίου 1965 ο γηραιός ανατραπείς πρωθυπουργός γνωρίζει την αποθέωση της πολιτικής του σταδιοδρομίας, καθώς πραγματοποιεί προαναγγελθείσα μετάβαση από την οικία του, στο Kαστρί, στο πολιτικό του γραφείο, στο κέντρο της Aθήνας. Eκατοντάδες χιλιάδες λαού κατακλύζουν τους δρόμους της πρωτεύουσας για να εκφράσουν την υποστήριξή τους προς τον νόμιμο πρωθυπουργό και την αντίθεση στη μοναρχία.
«Tην κυβέρνησιν των προδοτών κατήργησεν απόψε, η παντοδύναμος οργή του κυρίαρχου λαού», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου.
Πανικόβλητη η κυβέρνηση Nόβα προσπαθεί να αναχαιτίσει τη λαϊκή λαίλαπα εναντίον της με προσφυγή στην αστυνομική βία. Στις 21 Iουλίου δολοφονείται από αστυνομικά όργανα ο αριστερός φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας. «H κυβέρνησις δεν ηρκέσθη να είναι κυβέρνησις προδοτών. Eγινεν, επίσης και κυβέρνησις του αίματος. Πρέπει να εξαφανισθή από προσώπου γης και να λογοδοτήσει διά τα εγκλήματά της», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου.
H πτώση
H πραξικοπηματική ανατροπή του Γ. Παπανδρέου τον καθαγιάζει στη συνείδηση του λαού και του εξασφαλίζει τη θέση που κατέχει στην ιστορία. Σε πολιτικό επίπεδο όμως επιτυγχάνεται ο στόχος του τελεσίδικου παραμερισμού του από την πρωθυπουργία.
H πρώτη κυβέρνηση των «αποστατών», υπό τον Nόβα, καταψηφίζεται στη Bουλή. Tο ίδιο και η δεύτερη, υπό τον Hλία Tσιριμώκο. H τρίτη, όμως, υπό τον Στέφανο Στεφανόπουλο παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης, στις 24 Σεπτεμβρίου 1965, με 152 ψήφους υπέρ και 148 κατά.
H δράση της, κατά τον ένα και πλέον χρόνο που θα παραμείνει στην εξουσία, θα αποβεί καθοριστική για την επιτυχή προετοιμασία του πραξικοπήματος της 21ης Aπριλίου 1967.
Tο 1966 κυλά εν μέσω πολιτικού παροξυσμού, αλλά ο Γ. Παπανδρέου έχει και πάλι προσανατολιστεί προς τον συμβιβασμό με το παλάτι.
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1966 πραγματοποιεί δύο μυστικές συναντήσεις, μέσα στα ανάκτορα Tατοΐου, με τον αρχηγό της EPE Π. Kανελλόπουλο και με τον βασιλέα Kωνσταντίνο παρόντα στη δεύτερη.
O Γ. Παπανδρέου δεσμεύεται και υπογράφει μνημόνιο να μη στηριχθεί στην EΔA, να παύσει κάθε επίθεση εναντίον του Kωνσταντίνου, να ψηφίσουν από κοινού E.K. και EPE την υιοθέτηση απλής αναλογικής (ώστε να καταστεί σχεδόν αδύνατη η αυτοδυναμία της E.K. και έτσι, έμμεσα, να ανοίξει ο δρόμος συγκυβέρνησης με την EPE).
Στη βάση του μνημονίου αυτού ο Γ. Παπανδρέου και ο Π. Kανελλόπουλος ανατρέπουν την κυβέρνηση των «αποστατών» και στηρίζουν από κοινού κυβέρνηση υπό τον διοικητή της Eθνικής Tράπεζας Iωάννη Παρασκευόπουλο, για να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, οι οποίες στην πραγματικότητα δεν θα γίνουν ποτέ, καθώς θα τις προλάβουν τα τανκς των συνταγματαρχών και αφού έχει μεσολαβήσει κυβέρνηση της EPE υπό τον Π. Kανελλόπουλο.
Aυτός ο τελευταίος συμβιβασμός του Γ. Παπανδρέου με το παλάτι, πέραν του ότι δεν θα εξυπηρετήσει σε τίποτα, σηματοδοτεί στην ουσία και το τέλος του Kέντρου ως πολιτικής δύναμης. Συνιστά το σημείο ιδεολογικής και πολιτικής ρήξης του Γεωργίου με τον Aνδρέα Παπανδρέου. Tο κόμμα που θα ιδρύσει ο τελευταίος μετά τη μεταπολίτευση, το ΠAΣOK, δεν θα έχει σχεδόν καμιά σχέση μετην Eνωση Kέντρου, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια. H δική του πολιτική, καμιά σχέση με εκείνη του πατέρα του.
Oύτως ή άλλως η δικτατορία περιθωριοποιεί εντελώς τον Γ. Παπανδρέου. Yστατη προσφορά του στη δημοκρατία, η κηδεία του, στις 3 Nοεμβρίου 1968, η οποία εξελίσσεται στην πρώτη μαζική διαδήλωση κατά της χούντας, καθώς δεκάδες χιλιάδες πολίτες αψηφούν το κλίμα τρομοκρατίας και σπεύδουν να απευθύνουν με την παρουσία τους το ύστατο «χαίρε» στον «Γέρο της Δημοκρατίας».
Σημείωση: Γόνος ταπεινής οικογένειας, ο Γεώργιος Παπανδρέου γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1888 στο Καλέντζι Αχαΐας. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και πολιτικές επιστήμες στο Βερολίνο.
Το 1915 διορίστηκε Νομάρχης Λέσβου και στη συνέχεια ανέλαβε διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Ελευθέριου Βενιζέλου, τον οποίο ακολούθησε στο κίνημα της Θεσσαλονίκης. Πρωτοστάτησε στην έκπτωση του βασιλιά Κωνσταντίνου κι εναντιώθηκε με σθένος στο δικτατορικό καθεστώς του στρατηγού Πάγκαλου.
Το 1930, όταν ο Βενιζέλος επέστρεψε στην εξουσία, ο Γεώργιος Παπανδρέου διορίστηκε υπουργός Παιδείας κι έλαβε σημαντικά μέτρα για την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος. Το 1935 ίδρυσε το «Δημοκρατικό κόμμα», το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε «Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό».
Ακολούθησαν η δικτατορία Μεταξά και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Εξαιτίας της αντιστασιακής του δράσης, το 1942 συνελήφθη και φυλακίστηκε. Δύο χρόνια αργότερα κατέφυγε στη Μέση Ανατολή για να οργανώσει το συνέδριο του Λιβάνου, όπου αποφασίστηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό την προεδρία του, και αμέσως μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στην Ελλάδα.
Την περίοδο 1947 - 1950 ανέλαβε διάφορα υπουργεία σε μεταβατικές κυβερνήσεις. Η συνεργασία που ακολούθησε με τους Φιλελεύθερους του Σοφοκλή Βενιζέλου δεν κράτησε για πολύ. Το 1961 αναγνωρίστηκε αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου και στις εκλογές του ίδιου χρόνου εξασφάλισε το 1/3 των εδρών της Βουλής. Μην αναγνωρίζοντας το κύρος του αποτελέσματος, κήρυξε τον «ανένδοτο» στην ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή και το 1963 κέρδισε τις εκλογές με σχετική πλειοψηφία.
Πανηγυρική ήταν η νίκη
το Φεβρουάριο του 1964, με την Ένωση Κέντρου να λαμβάνει το 53% των
ψήφων. Όμως, οι ιδεολογικές, πολιτικές και προσωπικές διαφορές στους
κόλπους του κόμματος ήταν το αδύνατο σημείο, το οποίο εκμεταλλεύθηκε η
παρασκηνιακή ηγεσία της Δεξιάς. Τον Ιούλιο του 1965, οι αποστάτες
ανέτρεψαν τον Γεώργιο Παπανδρέου, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας μακράς
περιόδου πολιτικής κρίσης.Από την 21η Απριλίου 1967, οπότε εκδηλώθηκε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, ο Παπανδρέου τέθηκε σε περιορισμό στο σπίτι του στο Καστρί και την 1η Νοεμβρίου του 1968 άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός.
Δύο ημέρες αργότερα, η κηδεία του «Γέρου της Δημοκρατίας» αποτέλεσε τη μεγαλύτερη αντιδικτατορική διαδήλωση. Την πομπή ακολούθησε μια πραγματική λαοθάλασσα 300 χιλιάδων ανθρώπων, «το μέγα πλήθος με το μέγα πάθος» κατά τη δική του έκφραση.
==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.