Ανατομία ενός Grexit: Τι θα συμβεί αν η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ

 Με ηγέτες της ευρωζώνης να προσπαθούν να φτάσουν σε μια εφαρμόσιμη λύση για τα προβλήματα του χρέους στην Ελλάδα, οι πιθανότητες μιας ελληνικής εξόδου από τη νομισματική ένωση έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Το MoneyWeek, με τη βοήθεια των οικονομολόγων της Capital Economics, Jonathan Loynes και Jennifer McKeown καταγράφει τα σημεία κλειδιά της πρόκλησης μέχρι το Grexit και εξηγεί πώς αυτό μπορεί να γίνει διαχειρίσιμο.
Δεν υπάρχει πραγματικό σχέδιο
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι δεν υπάρχει επίσημη, προσχεδιασμένη διαδικασία για μια χώρα να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα να να υπάρξουν κάποιοι αυτοσχεδιασμοί και τα πάντα θα εξαρτηθούν από τις συγκεκριμένες αιτίες και συνθήκες που θα οδηγήσουν την Ελλάδα στην έξοδο.
Για παράδειγμα: όντως η Ελλάδα θα πάρει μόνη της την απόφαση για έξοδο ή θα οδηγηθεί αναγκαστικά σε αυτήν από τη στιγμή που η ΕΚΤ θα έχει κόψει τη χρηματοδότηση προς τις τράπεζες; Ή, μήπως, η έξοδος της χώρας θα έχει συμφωνηθεί από κοινού και θα υπάρχει σχετική προεργασία;
Η ανάγκη για μυστικότητα:

Το πρώτο και ίσως το πιο προφανές σημείο είναι ότι μεγάλο μέρος της διαδικασίας θα πρέπει να σχεδιαστεί και να εκτελεστεί στα κρυφά. Είναι ωστοσο αναπόφευκτο, μόλις γίνει γνωστό το Grexit να υπάρξει έντονη αναταραχή στις αγορές, ενώ θα παρουσιαστεί και μεγάλη απώλεια καταθέσεων από τις τράπεζες. Φυσικά αυτό θα οδηγήσει σε έλεγχο των κεφαλαίων, ενώ οι τράπεζες θα παραμείνουν κλειστές για ένα διάστημα. Η περίπτωση της Κύπρου το 2013 δίνουν το στίγμα για την ελληνική περίπτωση.
Νέο νόμισμα
Ένα κεντρικό μέρος της διαδικασίας θα ήταν σαφώς η φυσική παραγωγή του νέου νομίσματος, ίσως ονομάζεται “δραχμή”. Υπό κανονικές συνθήκες χρειάζονται έξι μήνες για να ολοκληρωθεί η διαδικασία του νέου νομίσματος. Αρχικά τα ευρώ θα συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται για μικρής έκτασης αγορές, ενώ η αγορά με κάρτες θα αρχίσει να κερδίζει έδαφος.
Στην έκθεση Wolfson, εκτιμάται ότι η ισοτιμία του νέου νομίσματος θα καθοριστεί σε σύγκριση με το ευρώ και πριν καν προλάβει να «περπατήσει» θα δεχθεί ισχυρή υποτίμηση που μπορεί να φτάσει και στο 40%. για να ανακτήσει η ελληνική οικονομία την ανταγωνιστικότητά της έναντι της υπόλοιπης Ευρωζώνης. Άλλες μελέτες δείχνουν πως η υποτίμηση θα φτάσει στο 20%.

Χρεοκοπία του δημοσίου τομέα
Μια ελληνική έξοδος θα είναι σχεδόν βέβαιο άμεση, ή ίσως να προκληθεί από κάποια μορφή αθέτησης των υποχρεώσεων του ελληνικού χρέους στο δημόσιου τομέα. Σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν κηρύξει χρεοκοπία στο δημόσιο χρέος της, η επιστροφή της στις αγορές θα γίνει πιο εύκολη. Η Ελλάδα θα πρέπει να ελέγξει τον πληθωρισμό για να μην εκτροχιαστεί, ενώ τα πρωτογενή πλεονάσματά της θα δεχθούν πίεση λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών.
Ο κίνδυνος του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού
Η Τράπεζα της Ελλάδα θα πρέπει να υιοθετήσει ένα καθεστώς στόχου για τον πληθωρισμό, προκειμένου να διατηρηθούν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Ταυτόχρονα, μια σειρά δημοσιονομικών κανόνων, θα πρέπει να καταρτιστούν με σκοπό να αντικαταστήσουν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και να καθησυχάστουν τις αγορές. Το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό θα βοηθήσει τη χρηματοδότηση των προοπτικών της, αν και η πιθανότητα είναι ότι θα έχει τουλάχιστον προσωρινά ξανά έλλειμμα.
Η ευρωζώνη θα πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά
Όσο για την υπόλοιπη ευρωζώνη, η πρώτη προτεραιότητα θα είναι να αντιμετωπιστούν οι αλυσιδωτές επιπτώσεις και να περιορίσει την κερδοσκοπία σε σχέση με άλλες πιθανές εξόδους. Έτσι θα πρέπει να δοθούν νέες υποσχέσεις περί τη σταθερότητα του συστήματος, ενώ ίσως χρειαστούν ανακεφαλαίωση κάποιες τράπεζες αν και πλέον η έκθεσή τους είναι μικρή. Η ΕΚΤ θα έχει μια σημαντική τρύπα στους ισολογισμούς της λόγω των ελληνικών ομολόγων, επομένως είναι πιθανό οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνη να προσφέρουν ανακεφαλαίωση στην Κεντρική Τράπεζα.
Η ΕΚΤ κατέχει περίπου 30 δις € σε ελληνικά ομόλογα και εγγυήσεις. Οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης θα πρέπει να ανακεφαλαιοποίησουν της ΕΚΤ για να αποφευχθεί η απώλεια της αξιοπιστίας και της ικανότητας να ελέγχει ο πληθωρισμός.
Το χρονοδιάγραμμα ενός Grexit

Βήμα 1 (λίγες ημέρες πριν από την έξοδο): Κλείνουν οι τράπεζες και τα ΑΤΜ και ανακοινώνεται η πρόθεση για έξοδο.
Βήμα 2 (Αμέσως μετά την απόφαση): Τυπώνεται νέο χρήμα και γίνεται έλεγχος κεφαλαίων
Βήμα 3 (Τη βδομάδα πριν από την έξοδο): Επιβολή και υποβοήθηση της μετονομασίας όλων των εγχώριων λογαριασμών, μισθών και τιμών.
Βήμα 4 (Τη βδομάδα πριν από την έξοδο): Ανακοινώνεται η πρόθεση για χρεοκοπία του δημόσιου χρέους κατά το ήμισυ και εκκίνηση των διαπραγματεύσεων με την Τρόικα).
Βήμα 5 (Τη βδομάδα πριν από την έξοδο): Επαναπροσδιορισμός των διεθνών, ιδιωτικών οφειλών σε δραχμές, όπου είναι δυνατόν.
Βήμα 6 (Την ημέρα της εξόδου): Ανακοινώνεται η δραχμή, η ισοτιμία της με το ευρώ και η επιβολή ελέγχου των κεφαλαίων.
Βήμα 7 (Την ημέρα της εξόδου): Ανακοινώνεται ο στόχος για τον πληθωρισμό και την τήρηση αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων για το μέλλον.
Βήμα 8 (Λίγες ημέρες μετά την έξοδο): Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων με χρέη σε ευρώ, χρησιμοποιώντας QE αν είναι απαραίτητο.
Βήμα 9 (Έξι μήνες μετά την έξοδο): Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές σε δραχμές, μικρή ποσότητα των διαθέσιμων ευρώ για τις απαραίτητες συναλλαγές με μετρητά.
Βήμα 10 (Έξι μήνες μετά την έξοδο): Όλα τα ευρώ αντικαθίστανται από δραχμές και η μετατροπή έχει ολοκληρωθεί.

 moneyweek.com

Anatomy of a Grexit: What would happen if Greece left the euro

With eurozone leaders struggling to reach a workable solution to Greece’s debt problems, the chances of a Greek exit from the currency union have risen substantially.
Jonathan Loynes and Jennifer McKeown, economists at Capital Economics, look at the key issues and challenges of a Grexit, and explain how it might be best managed.

There is no real plan

The first thing to note is that there is no formal, pre-planned process for a country to leave the euro-zone – so there would be a large element of improvisation, and much would depend on the precise causes and circumstances of a Greek exit.
For example, does Greece unilaterally decide to leave, or is it forced out because the European Central Bank (ECB) cuts off funding to its banks? Or is a Greek departure mutually agreed and planned?
But there are some common concepts and processes which would apply in all circumstances.

The need for secrecy

The first and perhaps most obvious point is that as much of the process as possible should be planned and conducted in secret.
This, of course would be much easier with an agreed exit than a unilateral or forced one. But as soon as it got out that Greece was likely to leave, market disruption and huge capital outflows from Greece would threaten to make an exit very messy.
With that in mind, an important initial step would almost certainly be the imposition of capital controls, while Greek banks would be closed for a period.
The imposition of such measures in Cyprus in 2013 provides something of a blueprint here. (Note that capital controls may be needed to stem deposit flows even if Greece stays in the eurozone.)

A new Greek currency

A central part of the process would clearly be the physical production of a new currency, perhaps called the drachma. Previous estimates have suggested that it would probably take at least six months to produce the requisite amount of notes and perhaps longer to produce coins. But this could be shortened in the case of an agreed exit, if other countries’ printing presses and mints could be utilised.
In the interim, euros could continue to be used for small purchases and the development of cashless payment systems over recent years would help. Electronic and card payments would be used as usual and domestic deposits would be re-denominated into drachma.
The new currency would probably be introduced initially at parity with the euro and all deposits, wage agreements, prices and contracts would be valued on that basis. But before long the drachma would be allowed to float freely and would presumably drop sharply against the euro.
In the Wolfson Report, we estimated that the drachma would need to drop by as much as 40% in order to restore Greece’s competitiveness against the rest of the euro-zone. Since then, sharp falls in Greece’s relative wage costs suggest that the required depreciation has diminished.
But we still believe that Greece requires a substantially weaker currency in order to return to a path of sustained economic expansion and avoid deep deflation. A drop of at least 20% would seem likely and substantial overshoot due to initial uncertainty is possible.

Timetable for a Grexit
Step 1	A few days before exit	Close banks (including ATMs) and announce intention to exit
Step 2	Immediately after decision	Start printing new currency and prepare capital controls for use on re-opening
Step 3	The week before exit	Enforce and assist in re-denomination of all domestic bank accounts, wages and prices
Step 4	The week before exit	Announce intention to default on at least half of public debt and start negotiations with the Troika
Step 5	The week before exit	Redenominate private international debts into drachmas where possible
Step 6	Exit day	Announce reinstatement of drachma at parity with euro, reopen banks and impose capital controls
Step 7	Exit day	Announce inflation targeting and strict fiscal rules for the future
Step 8	A few days after exit	Recapitalise banks and large firms with euro-denominated debts, using QE if necessary
Step 9	Up to six months after exit	Electronic transactions in drachmas, small amount of euros available for necessary cash transactions
Step 10	About six months after exit	All euros replaced with new drachmas, conversion complete

Default on public sector debt

A Greek exit would almost certainly prompt, or perhaps be triggered by, some form of default on Greek public sector debt. One development since 2012 is that the bulk of that debt is now held by the official sector in the form of bail-out loans, from other countries, the European Financial Stability Fund (EFSF) and the IMF, as well as government bonds held by the ECB.
This, of course, would make the negotiation and aftermath of a default difficult, but perhaps no more than would be the case if Greece remained inside the eurozone. What’s more, if Greece avoids defaulting on privately-held debt, that may well facilitate an earlier and easier return to market financing.

The danger of runaway inflation

With monetary and fiscal sovereignty restored, Greece would have to develop its domestic policymaking frameworks and processes. The vast amount of spare capacity in the economy would probably limit the inflationary consequences of the currency devaluation. But the Bank of Greece would need to adopt an inflation-targeting regime in order to keep inflation expectations under control and public sector wages and pension payments would also be tightly controlled.
At the same time, a set of fiscal rules would need to be drawn up in order to replace the Stability and Growth Pact and reassure markets. The fact that Greece is running a primary budget surplus would help its financing prospects, although the likelihood is that it would fall at least temporarily back into deficit as a result of the adverse initial economic effects of the exit. The central bank would probably launch quantitative easing in order to try to keep government borrowing costs down and raise funds in order to support and perhaps recapitalise banks and corporates with large euro-denominated debts.

The eurozone will need to be strengthened substantially

As for the rest of the eurozone, the first priority would be to tackle contagion effects and limit speculation over other possible exits. The ECB would have to reassert its commitment to keeping the eurozone together by conducting outright monetary transactions for any economy experiencing a surge in bond yields (the possibility has so far been limited to countries in programmes).
Ideally, the European Commission would announce firm plans for stronger fiscal and banking union to ensure that the situation did not arise again. But a commitment to more risk sharing may be difficult to extract once it had become clear that most bailout loans to Greece would not be repaid.
The direct effect on banks outside Greece might be minimal given that they now have little exposure. But governments might need to recapitalise banks that experienced deposit flight linked to speculation about further exits and/or defaults. The ECB should offer more unconditional LTROs (‘long-term refinancing operations’), as opposed to the existing targeted LTROs  to avoid renewed liquidity constraints amid financial market turmoil.
The ECB holds around €30bn in Greek bonds and collateral in the form of Greek public and private sector debt for nearly €60bn in lending operations. While some of the latter exposure is being reduced, a Greek default would leave a large hole in the ECB’s balance sheet. Eurozone governments would need to recapitalise the ECB to avoid a loss of its credibility and ability to control inflation.

Grexit could be a good thing in the long term

Overall, a Greek exit from the euro-zone would clearly throw up some huge challenges, no doubt including many that we have not anticipated here. But that does not mean that it won’t happen or that the best ways to meet those challenges should not be discussed and planned. Indeed, doing so will increase the chances that a Grexit, however it occurs, could even end up as a favourable economic development for both Greece and the rest of the eurozone.
• This article was originally published as part of a European Economics Update from Capital Economics. Republished here with permission.

==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"