Σε αναζήτηση μιας νέας “Παγκόσμιας Βεστφαλίας”

Η πρόσφατη ιστορία απέδειξε ότι τελικά ο Ψυχρός Πόλεμος δεν στόχευε τον Κομμουνισμό, αλλά την ίδια την Ρωσσία. Ο Ψυχρός Πόλεμος έπρεπε να είχε τελειώσει το 1991, όταν διαλύθηκε η ΕΣΣΔ και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Ο Τραμπ τώρα, 25 χρόνια μετά, καλείται να κάνει το αυτονόητο και να αποδείξει ότι δεν ήταν απλώς ένας φαφλατάς...

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη

Προς τα πού οδεύει ο κόσμος; Η παρακμιακή πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η άνοδος του Ευρωσκεπτικισμού σε όλη την ήπειρο, το Brexit και η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, που έθεσε υπό αμφισβήτηση τις βασικές αρχές της αμερικανοκρατούμενης παγκόσμιας τάξης, είναι απτές αποδείξεις ότι η ιστορία είναι στην καμπή μιας μεγάλης στροφής. Πολλοί είναι οι αναλυτές και συγγραφείς -συστημικοί και μη- που εκτιμούν ότι ο κόσμος μας βρίσκεται σε προπολεμική κατάσταση, στο κατώφλι ενός παγκόσμιου, αυτή την φορά, “Τριακονταετούς Πολέμου”, σαν αυτόν που κατέστρεψε ολοκληρωτικά την κεντρική Ευρώπη από το 1618 έως το 1648.

Σε μια ανάλογη, ταραγμένη εποχή, τον 16ο και 17ο αιώνα η κατεστημένη ρωμαιοκαθολική τάξη και η παποσύνη κλονίστηκαν συθέμελα και η Ευρώπη βυθίστηκε στην καχυποψία και τις αντιπαραθέσεις. Η ατμόσφαιρα ήταν τόσο εκρηκτική ώστε μια σπίθα και μόνο αρκούσε για να τιναχτούν όλα στον αέρα. Και αυτή τελικά ήρθε, βυθίζοντας την Ευρώπη σε μια ...ανελέητη σύγκρουση και μια ατελείωτη κτηνωδία. Μια ολόκληρη γενιά μεγάλωσε μη γνωρίζοντας τίποτα άλλο εκτός από πόλεμο, λεηλασίες, σφαγές και ασθένειες.

Ο αλληλοσκοτωμός, που ξεκίνησε για θρησκευτικές αιτίες, μετατράπηκε γρήγορα σε έναν αγώνα ζωής και θανάτου για την πολιτική υπεροχή στην Ευρώπη. Μέχρι που οι διάφοροι πόλοι ισχύος κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να υπερισχύσουν ολοκληρωτικά, οι άνθρωποι κουράστηκαν από το θανατικό και η λαχτάρα για την Ειρήνη μεγάλωσε, επιβάλλοντας στις εμπόλεμες πλευρές να έρθουν σε συνεννόηση και να θέσουν τέρμα στον πόλεμο. Κι αν σκεφθούμε ότι η Ευρώπη σώθηκε στο παρά πέντε από έναν πόλεμο που διεξαγόταν με πιστόλια, μουσκέτα και κανόνια, αντιλαμβάνεται κανείς τι θα συμβεί σήμερα με τα όπλα μαζικής καταστροφής που υπάρχουν κατά χιλιάδες.

Η Συνθήκη της Βεστφαλίας που ακολούθησε μετά από μια σειρά διαπραγματεύσεων, οι οποίες έλαβαν χώρα το 1648 στην γερμανική επαρχία της Βεστφαλίας, έθεσε τέρμα στις εχθροπραξίες και έγινε το εφαλτήριο μιας νέας δυναμικής στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή με κεντρικό πυλώνα την ιδέα του κυρίαρχου κράτους και την συνύπαρξη των κυρίαρχων κρατών στα πλαίσια ενός διεθνούς δικαίου.

Το ζητούμενο τώρα είναι αν οι Δυτικές δυνάμεις, που είναι υπεύθυνες για τα σημερινά αδιέξοδακαι τις ανισορροπίες ισχύος, θα θυμηθούν εγκαίρως τα βεστφαλιανά ιδεώδη προκειμένου να αποφευχθεί ένας νέος τριακονταετής πόλεμος.

Θα μπορέσουν οι ΗΠΑ να αποδεχθούν την ήττα τους ως ηγέτιδας δύναμης τής “φιλελεύθερης” παγκοσμιοποίησης και η Γερμανία την αποτυχία τής κατά συρροήν εγκληματικής τάσης της να ηγεμονεύσει στην Ευρώπη και να συμβιβαστούν με τους άλλους βασικούς παίκτες που συνθέτουν το σημερινό ιστορικό ψηφιδωτό;

Αυτό είναι που θεωρείται αναγκαίο και η λύση που προτείνεται, όπως φαίνεται, από τον Ρώσσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και σημαντικά ρωσσικά θινκ-τανκς, στα πλαίσια ενός νέου πολυ-πολικού κόσμου.

Τι ειπώθηκε στην Σύνοδο της Λέσχης Valdai;

Η Λέσχη Valdai (Βαλντάϊ) ιδρύθηκε το 2004 και πήρε την ονομασία της από την Λίμνη Βαλντάϊ, όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση της Λέσχης. Η διανοητική δυναμική της Λέσχης Valdaiαναγνωρίζεται σε υψηλό βαθμό τόσο στην Ρωσσία όσο και στο εξωτερικό.

Πάνω από 900 εκπρόσωποι της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας, καθηγητές από μεγάλα ρωσσικά και παγκόσμια πανεπιστήμια και θινκ-τανκς έχουν δώσει το παρόν στις εργασίες της Λέσχης. Στα μέλη από την Ρωσσία περιλαμβάνονται πολιτικοί επιστήμονες, οικονομολόγοι, δημοσιογράφοι και διαμορφωτές πολιτικής, ενώ κάθε χρόνο προσκαλούνται διάφοροι ξένοι ειδικοί.

Λόγω της σπουδαιότητας των εργασιών της Συνόδου σε σημαντικά ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής έχει παραλληλιστεί με την ετήσια κλειστή συνάντηση της παγκόσμιας ελίτ στην Λέσχη Μπίλντερμπεργκ. Στην ουσία είναι στον αντίποδα της μυστικότητας των αποφάσεων που λαμβάνονται στην Μπίλντερμπεργκ, αφού οι εργασίες της Valdai είναι πάντα ανοικτές και παρευρίσκονται εκατοντάδες εκπρόσωποι του διεθνούς τύπου και των ΜΜΕ.

Στην τελευταία Σύνοδο, ο ηγέτης αυτής της μεγάλης χώρας, ο πρόεδρος Πούτιν, απευθυνόμενος στους διακεκριμένους συμμετέχοντες, επέκρινε την “Νέα Παγκόσμια Τάξη” και τόνισε τις μεγάλες αλλαγές που συμβαίνουν σήμερα στον κόσμο.

Το θέμα της συνόδου εφέτος, “Το Μέλλον σε Εξέλιξη: Διαμορφώνοντας τον Κόσμο του Αύριο”, είναι πολύ επίκαιρο, είπε ο Πούτιν, και λίγα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο από την προηγούμενη συνάντηση.

“Ορισμένες χώρες που θεώρησαν τους εαυτούς τους νικητές του Ψυχρού Πολέμου... ανέλαβαν την προσπάθεια να αναδιαμορφώσουν την παγκόσμια πολιτική και οικονομική τάξη ώστε να ταιριάζει με τα δικά τους συμφέροντα.

“Μέσα στην ευφορία τους, εγκατέλειψαν τελικά τον ουσιαστικό και ισότιμο διάλογο με άλλους παίκτες στην διεθνή κοινότητα, επέλεξαν να μην βελτιώσουν ούτε να δημιουργήσουν παγκόσμιους θεσμούς, και, στην θέση τους, επιχείρησαν να θέσουν ολόκληρο τον κόσμο υπό τον έλεγχο των δικών τους οργανισμών, των εντολών και των κανόνων τους. Επέλεξαν την οδό της παγκοσμιοποίησης και της ασφάλειας για τους αγαπημένους τους εαυτούληδες, για τους λίγους επιλεγμένους, και όχι για όλους”, τόνισε ο Ρώσσος πρόεδρος.

Το αποτέλεσμα, βέβαια, ήταν να συγκρουσθούν με όλες τις άλλες χώρες, να βρίσκεται σήμερα το σύστημα των διεθνών σχέσεων σε έναν πυρετώδη αναβρασμό και η παγκόσμια οικονομία να μην μπορεί να βγει από την συστημική κρίση.

Θέλοντας να αλλάξουν την στρατηγική ισορροπία προς όφελός τους, οι δυτικές χώρες διέλυσαν το διεθνές νομικό πλαίσιο στο ζήτημα των εξοπλισμών, δημιούργησαν και στήριξαν τρομοκρατικά κινήματα, προκάλεσαν τον θάνατο και τον ξερριζωμό εκατομμυρίων ανθρώπων και μεταναστών και βύθισαν ολόκληρες περιοχές στο χάος.

Αποκορύφωμα της δυτικής υποκρισίας ήταν όταν τα καθεστωτικά μίντια υιοθέτησαν την άποψη ότι η Ρωσσία μεροληπτούσε υπέρ του Τραμπ κατά τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.

Αναβαθμίζονται οι σχέσεις Ρωσσίας-ΗΠΑ;

Αμέσως μετά την εκλογή του Τραμπ, ο ίδιος ο Πούτιν δήλωσε ότι "η Ρωσσία είναι έτοιμη και θέλει να αποκαταστήσει πλήρεις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες". Ο Πατριάρχης Κύριλλος συμπλήρωσε ότι "η δυνατότητα να συνεχιστεί ο διάλογος και να ξαναχτιστούν οι γέφυρες με την Αμερική δεν φαίνεται να έχει τόσο αρνητικές προοπτικές σήμερα".

Τι ρόλο θα παίξει τελικά ο επόμενος Αμερικανός πρόεδρος για την Ρωσσία και τις διμερείς τους σχέσεις; Ποιες προϋποθέσεις χρειάζεται να εκπληρώσει η αμερικανική εξωτερική πολιτική για την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Ρωσσία; Αυτά τα ερωτήματα απασχόλησαν την πρώτη σύνοδο της Συνάντησης. Όλοι συμφώνησαν ότι η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ έπληξε τα ίδια τα θεμέλια των, αμερικανικής έμπνευσης, συσχετισμών στην εξωτερική πολιτική από το 1940, και έθεσε υπό αμφισβήτηση την συντριπτική δύναμη του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Αλλά ο κόσμος κατά την προεδρία του Τραμπ θα είναι πιο αρμονικός και ασφαλής από πριν; Πιθανώς όχι. “Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι το πιο οξύ σύμπτωμα μιας χρόνιας ασθένειας και όχι η θεραπεία”, πιστεύει ο Dmitri Suslov, Διευθυντής Προγράμματος του Ιδρύματος για Ανάπτυξη και Υποστήριξη της Λέσχης Valdai.

Ο Suslov συμφωνεί με την ανησυχία που εκφράστηκε στην Συνάντηση του Σότσι, ότι ο κόσμος βρίσκεται σε προπολεμική κατάσταση, αφού δεν υπάρχουν πλέον σημαντικοί παίκτες ικανοποιημένοι με το ισχύον διεθνές status quo. Σύμφωνα με τον συγγραφέα της σχετικής εισήγησης, ο κόσμος είναι στο κατώφλι ενός νέου παγκόσμιου Πολέμου, την στιγμή που βασικοί παίκτες δεν συμφωνούν στους πιο θεμελιώδεις κανόνες και αρχές της παγκόσμιας τάξης και αρνούνται την πολιτική νομιμοποίηση των άλλων. Υπάρχει ένας κατακερματισμός του κόσμου σε πολλές διαφορετικές περιφερειακές “τάξεις”.

Η λύση που πρότεινε συνέπεσε με αυτήν που προτάθηκε από τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στην ομιλία του: επαναβεβαίωση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και των σχετικών αρχών. Αυτό είναι το μίνιμουμ αναγκαίο προκειμένου να αποφευχθεί ένας νέος τριακονταετής πόλεμος με τη βοήθεια μιας «Παγκόσμιας Βεστφαλίας».

==========================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"