Άκου πρώτα και μετά συνέχισε να διαβάζεις:
Επιμέλεια: Nίκος Βιδάλης
Κείμενα: Λίνα Νικολακοπούλου, Μπάμπης Ξαρχάκος, Άννα Θέμελη, Γιώργος Ανδρέου, Νατάσα Ξαρχάκου, Ζωή Πολίτη, Γιώργος Νικολαϊδης, Θανάσης Ζλατάνος, Νίκος Βιδάλης
Φωτογραφίες: Αρχείο Μάνου Χατζιδάκι, Αρχείο Ως3
Σκίτσα: Σπύρος Ορνεράκης
Δημιουργικό: Ελένη Βαλτινού, Παναγιώτης Παπαϊωάννου
Τεχνική επιμέλεια οπτικοακουστικού υλικού: Γιώργος Νικολαϊδης
Μουσική επιμέλεια: Άρης Δούκας, Θανάσης Ζλατάνος
Συνέντευξη: Ο Γιώργος Χατζίδάκις μιλάει για τον Μάνο Χατζιδάκι
Ηχητικά ντοκουμέντα: Ο Μάνος Χατζιδάκις μιλάει στα σχόλια του Τρίτου: (Η καινούργια μορφή ενός προγράμματος και οι ελέφαντες - Για τα παιδιά των Εξαρχείων - Το πρόσωπο του τέρατος)
Τηλεοπτικά ντοκουμέντα: Μάνος Χατζιδάκις και Μελίνα Μερκούρη - Ο κυρ Αντώνης
Κείμενα: Λίνα Νικολακοπούλου, Μπάμπης Ξαρχάκος, Άννα Θέμελη, Γιώργος Ανδρέου, Νατάσα Ξαρχάκου, Ζωή Πολίτη, Γιώργος Νικολαϊδης, Θανάσης Ζλατάνος, Νίκος Βιδάλης
Φωτογραφίες: Αρχείο Μάνου Χατζιδάκι, Αρχείο Ως3
Σκίτσα: Σπύρος Ορνεράκης
Δημιουργικό: Ελένη Βαλτινού, Παναγιώτης Παπαϊωάννου
Τεχνική επιμέλεια οπτικοακουστικού υλικού: Γιώργος Νικολαϊδης
Μουσική επιμέλεια: Άρης Δούκας, Θανάσης Ζλατάνος
Συνέντευξη: Ο Γιώργος Χατζίδάκις μιλάει για τον Μάνο Χατζιδάκι
Ηχητικά ντοκουμέντα: Ο Μάνος Χατζιδάκις μιλάει στα σχόλια του Τρίτου: (Η καινούργια μορφή ενός προγράμματος και οι ελέφαντες - Για τα παιδιά των Εξαρχείων - Το πρόσωπο του τέρατος)
Τηλεοπτικά ντοκουμέντα: Μάνος Χατζιδάκις και Μελίνα Μερκούρη - Ο κυρ Αντώνης
 |
|---|
Τραγούδι: Οδός Ονείρων (έναρξη) - Μάνος Χατζιδάκις
|
Στίχοι/Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις - Πρώτη εκτέλεση: Μάνος Χατζιδάκις
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
Ύδωρ Πολύ ου δυνήσεται σβέσαι την αγάπην...
Κείμενο: Λίνα Νικολακοπούλου
Όχι ότι δεν έχουμε ανθρώπους δικούς ή σαν δικούς, αιώνες τώρα, που μας τρέφουν και μας ανατρέφουν, πνευματικά και ηθικά, από όποια χώρα και όποια φυλή τούς έδωσε το αίμα τους, αλλά μερικοί πολλές φορές μάς λείπουν, πολλές στιγμές μάς λείπουν, μια και τα βήματά τους ή το ξενύχτι τους στις πόλεις όπου ζούμε ήταν παράθυρο με φως όλες τις άγριες ώρες.
Στα σκαλοπάτια σου εγώ γυρίζω
Άνοιξε μέσα για να μπω
Και στρώσε μου να κοιμηθώ (1)
Άνοιξε μέσα για να μπω
Και στρώσε μου να κοιμηθώ (1)
 |
|---|
Ο Μάνος 27 χρονών σε πρόβα ορχήστρας
Αμίλητη ακούω τώρα μουσική από το βινύλιο. Ο δίσκος λέγεται «Σκληρός Απρίλης του '45». Λέει στο εσώφυλλο ο Μάνος Χατζιδάκις, σε ένα σημείωμά του: «Αν μπορούσα να ξαναγύριζα σε εκείνο τον καιρό, όχι γιατί θα ήμουν πιο νέος αλλά γιατί δεν θα γνώριζα τη φρίκη των κατοπινών καιρών». Χρονολογία: Ιούλιος του 1974.
Και έχει μια ρωμαλέα λύπη ετούτη η μουσική, ανοιξιάτικη, μια λύπη γνώριμη και καθαρή που ξέρεις πού μένει, ξέρεις το σπίτι της, τη γειτονιά της. Έτσι όπως καθάρισε το ρεμπέτικο τραγούδι από τη σκόνη του δρόμου που το γέννησε κάτω από την ευλογημένη βροχή της αγάπης του Μάνου Χατζιδάκι γι' αυτή την όμορφη όψη της ιδιοσυστασίας μας. Έτσι, άλλωστε, δημιουργούσε πάντα, ευγενικά. Πάντα στο φως τα πετάγματά του, πάντα με το φως μάς ξεναγούσε μέχρι να συνηθίσουνε και τα δικά μας μάτια σ' αυτή τη λάμψη της χαράς που τη γεννάει μια λύπη.
Ο Μάνος Χατζιδάκις είναι ο δικός μου Ιορδάνης ποταμός. Σ' αυτόν τρέχω σαν διψασμένη, σκονισμένη και άπνοη κάθε φορά που οι φλέβες μου γίνονται ξύλινες από την ανομβρία αυτού του τόπου, να πέσω ξανά να βαφτιστώ τον λόγο τον ερχόμενο, να μετανιώσω για τα ύψη και τα βάθη που δεν αναζήτησα με πειθαρχία συνεχή, να ξανανιώσω. Σε αυτό το ζωντανό νερό της εκφρασμένης τέχνης του και της αισθητικής του. Με τα πνευστά και τα έγχορδα, έξοχη φωτοσκίαση και αύρα ολόγυρα από τη φωνή του τραγουδιστή. Γιατί έρχεται από πολύ μακριά ετούτη η γνώση στραμμένη πάντοτε στο φως, συνειδητά σαν άσκηση. Με τα κρουστά να ελαφρώνουνε το πάτημα του σώματος, για να το κάνουν λυγερό και αέρινο, να σκαρφαλώνει πιο ψηλά, να βλέπει κάτω, να αγαπάει.
Αμίλητη ακούω τώρα μουσική από το βινύλιο. Ο δίσκος λέγεται «Σκληρός Απρίλης του '45». Λέει στο εσώφυλλο ο Μάνος Χατζιδάκις, σε ένα σημείωμά του: «Αν μπορούσα να ξαναγύριζα σε εκείνο τον καιρό, όχι γιατί θα ήμουν πιο νέος αλλά γιατί δεν θα γνώριζα τη φρίκη των κατοπινών καιρών». Χρονολογία: Ιούλιος του 1974.
Και έχει μια ρωμαλέα λύπη ετούτη η μουσική, ανοιξιάτικη, μια λύπη γνώριμη και καθαρή που ξέρεις πού μένει, ξέρεις το σπίτι της, τη γειτονιά της. Έτσι όπως καθάρισε το ρεμπέτικο τραγούδι από τη σκόνη του δρόμου που το γέννησε κάτω από την ευλογημένη βροχή της αγάπης του Μάνου Χατζιδάκι γι' αυτή την όμορφη όψη της ιδιοσυστασίας μας. Έτσι, άλλωστε, δημιουργούσε πάντα, ευγενικά. Πάντα στο φως τα πετάγματά του, πάντα με το φως μάς ξεναγούσε μέχρι να συνηθίσουνε και τα δικά μας μάτια σ' αυτή τη λάμψη της χαράς που τη γεννάει μια λύπη.
Ο Μάνος Χατζιδάκις είναι ο δικός μου Ιορδάνης ποταμός. Σ' αυτόν τρέχω σαν διψασμένη, σκονισμένη και άπνοη κάθε φορά που οι φλέβες μου γίνονται ξύλινες από την ανομβρία αυτού του τόπου, να πέσω ξανά να βαφτιστώ τον λόγο τον ερχόμενο, να μετανιώσω για τα ύψη και τα βάθη που δεν αναζήτησα με πειθαρχία συνεχή, να ξανανιώσω. Σε αυτό το ζωντανό νερό της εκφρασμένης τέχνης του και της αισθητικής του. Με τα πνευστά και τα έγχορδα, έξοχη φωτοσκίαση και αύρα ολόγυρα από τη φωνή του τραγουδιστή. Γιατί έρχεται από πολύ μακριά ετούτη η γνώση στραμμένη πάντοτε στο φως, συνειδητά σαν άσκηση. Με τα κρουστά να ελαφρώνουνε το πάτημα του σώματος, για να το κάνουν λυγερό και αέρινο, να σκαρφαλώνει πιο ψηλά, να βλέπει κάτω, να αγαπάει.
Λύκοι πατήσαν το φεγγάρι
Και πήραν του Θεού τ' αρνί
Καντήλι και προσκυνητάρι
Και παρηγόρια μου στερνή
Κι εγώ στο ψήλωμα του Άη Γιάννη
Θα σπάσω τα καμπαναριά
Βαφτιστικέ του Μακρυγιάννη
Κορυδαλλέ του Μπαταριά (2)
Και πήραν του Θεού τ' αρνί
Καντήλι και προσκυνητάρι
Και παρηγόρια μου στερνή
Κι εγώ στο ψήλωμα του Άη Γιάννη
Θα σπάσω τα καμπαναριά
Βαφτιστικέ του Μακρυγιάννη
Κορυδαλλέ του Μπαταριά (2)
 |
|---|
Πώς γίνεται ο λόγος μουσική στα σπλάγχνα και τελετή, στην οποία μας έκανε την τιμή και τη χάρη να παριστάμεθα κάθε φορά κατ' ιδίαν, θαυμαστό και άξιο το μυστήριό του έργο.
Ο Μάνος Χατζιδάκις είναι προσωπική μας υπόθεση, καθενός χωριστά. Όχι του κράτους, όχι των φεστιβάλ, όχι των εορτών και πανηγύρεων. Είναι υπόθεση που διεγείρει μέσα μας το αίτημα για πολιτισμό, αισθητική, ελευθερία, καθρέφτισμα της εγκλωβισμένης μας ψυχής και αντάμωμά της νοερό με τον τόπο από όπου ήρθε κι έτσι νωπή κατοίκησε στο σώμα μας. Δεν λείπει ετούτο στους πολλούς, γι' αυτό μιλώ για υπόθεση σαφώς προσωπική.
Να ανάβουμε ο καθένας το κερί του από τη φλόγα του έργου του κάθε νύχτα Μεγάλου Σαββάτου, Μεγάλου Ερωτικού, Μεγάλης Ερημίας, γιατί η μουσική του είναι μια Μεγάλη Βδομάδα Δημιουργίας και Παθών, και έχει μια Κυριακή που ξημερώνει, πάντα αναστάσιμη στο τέλος.
Ο Μάνος Χατζιδάκις είναι προσωπική μας υπόθεση, καθενός χωριστά. Όχι του κράτους, όχι των φεστιβάλ, όχι των εορτών και πανηγύρεων. Είναι υπόθεση που διεγείρει μέσα μας το αίτημα για πολιτισμό, αισθητική, ελευθερία, καθρέφτισμα της εγκλωβισμένης μας ψυχής και αντάμωμά της νοερό με τον τόπο από όπου ήρθε κι έτσι νωπή κατοίκησε στο σώμα μας. Δεν λείπει ετούτο στους πολλούς, γι' αυτό μιλώ για υπόθεση σαφώς προσωπική.
Να ανάβουμε ο καθένας το κερί του από τη φλόγα του έργου του κάθε νύχτα Μεγάλου Σαββάτου, Μεγάλου Ερωτικού, Μεγάλης Ερημίας, γιατί η μουσική του είναι μια Μεγάλη Βδομάδα Δημιουργίας και Παθών, και έχει μια Κυριακή που ξημερώνει, πάντα αναστάσιμη στο τέλος.
Απ' της μάνας μου τη μήτρα
Έχω μάθει ν' αγρυπνώ
Καίω θειάφι μέσ' τη χύτρα
Και διαβάζω τον καπνό
Όποιος ψηλά δεν πέταξε
δεν ξέρει τι 'ναι κάστρο
κι όποιος το φως δεν άγγιξε
ποτέ δεν γίνεται άστρο (3)
Έχω μάθει ν' αγρυπνώ
Καίω θειάφι μέσ' τη χύτρα
Και διαβάζω τον καπνό
Όποιος ψηλά δεν πέταξε
δεν ξέρει τι 'ναι κάστρο
κι όποιος το φως δεν άγγιξε
ποτέ δεν γίνεται άστρο (3)
 |
|---|
Από μια παραξενιά της σχολικής μου πραγματικότητας στο Δημοτικό δεν έκανα Μυθολογία. Άρχισα να διαβάζω εκ των υστέρων, έφηβη σχεδόν. Πλην όμως, σκέφτομαι πως όταν υπάρχουν δημιουργοί άξιοι και πλήρεις, όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, μας μεταφέρεται ο μύθος ολόκληρος και ακέραιος. Παρόν, παρελθόν, κοντινό και απώτερο, μέλλον, κοντινό και απώτερο, πως γίνεται αντίδωρο και το κοινωνούμε.
Έτσι νιώθω κάνοντας ακρόαση σε έργα όπως «Η εποχή της Μελισσάνθης», «Τα Παράλογα», «Κύκλος του C.N.S», «Μεγάλος Ερωτικός», «Σκοτεινή Μητέρα», σαν να εκκλησιάζομαι και σαν να λειτουργώ και εγώ την ίδια ώρα.
Έτσι νιώθω κάνοντας ακρόαση σε έργα όπως «Η εποχή της Μελισσάνθης», «Τα Παράλογα», «Κύκλος του C.N.S», «Μεγάλος Ερωτικός», «Σκοτεινή Μητέρα», σαν να εκκλησιάζομαι και σαν να λειτουργώ και εγώ την ίδια ώρα.
Τα παιδιά δεν έχουν μνήμη
Τους προγόνους τους πουλούν
Κι ό,τι αρπάξουν δεν θα μείνει
Γιατί ευθύς μελαγχολούν (4)
Τους προγόνους τους πουλούν
Κι ό,τι αρπάξουν δεν θα μείνει
Γιατί ευθύς μελαγχολούν (4)
 |
|---|
Είμαστε τυχεροί που μιλάμε αυτή τη γλώσσα που μελοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις. Μέλλον ποίησε με τον ακριβό λόγο του Νίκου Γκάτσου. Γιατί το έργο του, ο βίος και τα γραπτά του είναι σαν ασημένια ιερή ελιά που τον καρπό της χέρια να 'χεις να μαζεύεις. Ορίστε η κληρονομιά για τα πνευματικά παιδιά του. Νά ένας «καθρέφτης με το μαχαίρι» να κοιταχτούμε και να κόψουμε σκοινιά, δεσμά, ευτέλειες. Να ανοίξουμε γράμματα κλειστά ακόμα. Και ας μας τα έστελνε κάθε φορά που κάτι είχε να μας πει, και ας μην τα ανοίγαμε. Ήρθε ο καιρός.
Όσα νερά θολά και αν τρέχουν στα κανάλια, κι όσα δημόσιας σχέσης ρεύματα μας κατακλύζουν χρόνια τώρα με ηθελημένες «ηλιοφανείς» στάσεις ζωής ή πάλι ηθελημένες - κάθε που κάτι νιώθουμε και πάμε να το αρθρώσουμε- «κακοκαιρίες», εκείνο το «ύδωρ πολύ ου δυνήσεται σβέσαι την αγάπην» από το Άσμα Ασμάτων, στον «Μεγάλο Ερωτικό» γίνεται σχεδία και κιβωτός μέχρι το σπίτι μας, μέχρι την πόρτα κάποιου φίλου.
Όχι πως δεν υπάρχουνε άνθρωποι δικοί ή σαν δικοί, αλλά εκείνος ήταν έξοχος.
Όσα νερά θολά και αν τρέχουν στα κανάλια, κι όσα δημόσιας σχέσης ρεύματα μας κατακλύζουν χρόνια τώρα με ηθελημένες «ηλιοφανείς» στάσεις ζωής ή πάλι ηθελημένες - κάθε που κάτι νιώθουμε και πάμε να το αρθρώσουμε- «κακοκαιρίες», εκείνο το «ύδωρ πολύ ου δυνήσεται σβέσαι την αγάπην» από το Άσμα Ασμάτων, στον «Μεγάλο Ερωτικό» γίνεται σχεδία και κιβωτός μέχρι το σπίτι μας, μέχρι την πόρτα κάποιου φίλου.
Όχι πως δεν υπάρχουνε άνθρωποι δικοί ή σαν δικοί, αλλά εκείνος ήταν έξοχος.
Σαν κήπος σε χωράφια.
Ναι η αγάπη θα ξαναζήσει
Πάλι με τον πόνο της
Το γκρέμισμά της πάλι θα αντικρίσει
Θα δει να χάνονται όλα
Κι όμως πάντα
Με το σκοτάδι μπρος
Με το σκοτάδι πίσω της
Πάντα και πάλι
Πάντα και ξανά
Πάντα θα ζει
Και πάντα θα είναι αγάπη (5)
Ναι η αγάπη θα ξαναζήσει
Πάλι με τον πόνο της
Το γκρέμισμά της πάλι θα αντικρίσει
Θα δει να χάνονται όλα
Κι όμως πάντα
Με το σκοτάδι μπρος
Με το σκοτάδι πίσω της
Πάντα και πάλι
Πάντα και ξανά
Πάντα θα ζει
Και πάντα θα είναι αγάπη (5)
 |
|---|
Αναφορές:
1. Βασίλης Τσιτσάνης, από το τραγούδι του «Πήρα τη στράτα κι έρχομαι».
2. Νίκος Γκάτσος, τραγούδι «Ο αμνός του Θεού» από το έργο «Τα παράλογα».
3. Νίκος Γκάτσος, τραγούδι «Χρησμοί της Σίβυλλας» από το έργο «Τα παράλογα».
4. Μάνος Χατζιδάκις, από το τραγούδι «Τα παιδιά κάτω στον κάμπο».
5. Νίκος Γκάτσος, τραγούδι «Χρησμοί της Σίβυλλας» από το έργο «Τα παράλογα».
1. Βασίλης Τσιτσάνης, από το τραγούδι του «Πήρα τη στράτα κι έρχομαι».
2. Νίκος Γκάτσος, τραγούδι «Ο αμνός του Θεού» από το έργο «Τα παράλογα».
3. Νίκος Γκάτσος, τραγούδι «Χρησμοί της Σίβυλλας» από το έργο «Τα παράλογα».
4. Μάνος Χατζιδάκις, από το τραγούδι «Τα παιδιά κάτω στον κάμπο».
5. Νίκος Γκάτσος, τραγούδι «Χρησμοί της Σίβυλλας» από το έργο «Τα παράλογα».
 |
|---|
Ύδωρ Πολύ
ου δυνήσεται σβέσαι την αγάπην;
Επιμέλεια/ Παρουσίαση: Θανάσης Ζλατάνος
ου δυνήσεται σβέσαι την αγάπην;
Επιμέλεια/ Παρουσίαση: Θανάσης Ζλατάνος
 |
|---|
|
*Με αριστερό κλικ: Άνοιγμα αρχείου (live), με δεξί κλικ -αποθήκευση ως-: ή -αποθήκευση προορισμού ως- για την αποθήκευση του αρχείου.
|
 |
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
O Αστρικός κόσμος του Μάνου
Συνέντευξη του Γιώργου Χατζιδάκι
Συνέντευξη του Γιώργου Χατζιδάκι
Κείμενο/συνέντευξη: Μπάμπης Ξαρχάκος
 |
|---|
...Έλεγε όταν τον ρωτούσαν: «...Όπως το τραγούδι δέχεται στην περιοχή του όλους τους εμπόρους και τους αυτόκλητους παρασιτικούς, έτσι και στη σοβαρή λεγόμενη μουσική ενυπάρχουν σχεδόν κυρίαρχα όλοι οι ψυχικά και σωματικά ανάπηροι, οι άρρωστοι και ανίκανοι, έτσι που η στειρότητα και η επίδειξη μιας αφελούς μουσικής γραμματικής, να θεωρείται Μουσική, να γίνεται αυτοσκοπός, κάτω απ' το κακοραμμένο μαυρόασπρο ένδυμα των συναυλιών. Οι εξαιρέσεις με ταλέντο είναι λίγες, όσο κι αυτοί που αληθινά περιέχουν την ουσία του τραγουδιού. Μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού...»
Φλεβάρης 2002. Στο σπίτι του Μάνου στη Ρηγίλλης όλα ήταν στη θέση τους. Τα έπιπλα, οι φωτογραφίες στους τοίχους, το πιάνο, τα λουλούδια στη βεράντα. Όπως τα άφησε.
Ο Γιώργος Χατζιδάκις μάς μίλησε για τον Μάνο Χατζιδάκι. Για τον δημιουργό και τον άνθρωπο. Για τις σχέσεις του με την εξουσία κάθε μορφής. Για την αγάπη του στους νέους καλλιτέχνες. Για την κοσμοθεωρία του. Για την παρακαταθήκη του. Μας ταξίδεψε έτη φωτός σε έναν αστρικό κόσμο που λίγοι γνωρίζουν. Στον αστρικό κόσμο του Σείριου.
Ο Γιώργος Χατζιδάκις μάς μίλησε για τον Μάνο Χατζιδάκι. Για τον δημιουργό και τον άνθρωπο. Για τις σχέσεις του με την εξουσία κάθε μορφής. Για την αγάπη του στους νέους καλλιτέχνες. Για την κοσμοθεωρία του. Για την παρακαταθήκη του. Μας ταξίδεψε έτη φωτός σε έναν αστρικό κόσμο που λίγοι γνωρίζουν. Στον αστρικό κόσμο του Σείριου.
Αν ζούσε σήμερα ο Μάνος
Θα ήταν ο ίδιος εν εξελίξει. Ήταν εναντίον της παρακμής, οποιαδήποτε μορφή και αν έχει.
Τώρα, ίσως να χρειαζόταν να είναι περισσότερο αυστηρός, γιατί τα τελευταία χρόνια βιομηχανοποιήθηκε η παρακμή. Νομιμοποιήθηκε και, κατά συνέπεια, απέκτησε άλλες διαστάσεις στην κοινωνία. Ο ίδιος θα το αντιμετώπιζε δύο φορές ως πολεμιστής.
Aντλούσε τη δύναμή του από την ανάγκη του να εκφραστεί και να επικοινωνήσει, εκπλησσόταν καθημερινά από τη ζωή, δεν θέλησε να συμβιβαστεί ποτέ.
Όπως όλοι οι αληθινοί άνθρωποι, έδινε μια καθημερινή μάχη για τη ζωή, για αυτό δεν ξεχώριζε τον εαυτό του ή δεν αισθανόταν ανώτερος από τους άλλους, διαφορετικός ναι, αλλά όχι ανώτερος.
Όπως έλεγε, έζησε τη ζωή του, τον κάθε χρόνο επί τρία ή επί πέντε χρόνια, κατά συνέπεια, «μη στενοχωρηθείτε όταν θα φύγω, γιατί έχω ζήσει τρεις ζωές. Είμαι γεμάτος...».
Θα ήταν ο ίδιος εν εξελίξει. Ήταν εναντίον της παρακμής, οποιαδήποτε μορφή και αν έχει.
Τώρα, ίσως να χρειαζόταν να είναι περισσότερο αυστηρός, γιατί τα τελευταία χρόνια βιομηχανοποιήθηκε η παρακμή. Νομιμοποιήθηκε και, κατά συνέπεια, απέκτησε άλλες διαστάσεις στην κοινωνία. Ο ίδιος θα το αντιμετώπιζε δύο φορές ως πολεμιστής.
Aντλούσε τη δύναμή του από την ανάγκη του να εκφραστεί και να επικοινωνήσει, εκπλησσόταν καθημερινά από τη ζωή, δεν θέλησε να συμβιβαστεί ποτέ.
Όπως όλοι οι αληθινοί άνθρωποι, έδινε μια καθημερινή μάχη για τη ζωή, για αυτό δεν ξεχώριζε τον εαυτό του ή δεν αισθανόταν ανώτερος από τους άλλους, διαφορετικός ναι, αλλά όχι ανώτερος.
Όπως έλεγε, έζησε τη ζωή του, τον κάθε χρόνο επί τρία ή επί πέντε χρόνια, κατά συνέπεια, «μη στενοχωρηθείτε όταν θα φύγω, γιατί έχω ζήσει τρεις ζωές. Είμαι γεμάτος...».
Οι συγκρούσεις
Συγκρουόταν συνεχώς. Θεωρούσε ότι αυτή είναι η διαδικασία. Πόλεμος πατήρ... Όμως θεωρούσε ότι ακόμα και η σύγκρουση έπρεπε να περιέχει ανθρώπινα στοιχεία, όχι στοιχεία κτήνους.
Υποστήριζε με πάθος τις μειοψηφίες και οτιδήποτε ζωντανό και αληθινό.
Για τον Μάνο συμβιβασμός ίσον θάνατος.
Δεν συμβιβάστηκε επί της ουσίας ποτέ. Έτσι δεν είχε οφέλη. Λέμε κατά καιρούς ότι έφυγε χρεωμένος. Αυτό κυριολεκτικά. Θεωρούσε ότι η προίκα της ζωής είναι πνευματικό και συναισθηματικό γεγονός, αληθινά πλούσιοι άνθρωποι είναι εκείνοι που μέσα τους αισθάνονται γεμάτοι από επιθυμίες, ακόμη και από φιλοδοξίες, αλλά καθαρές.
Ήταν υπέρ της διαρκούς ευαισθησίας στην καθημερινότητά μας, στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα, που σκεφτόμαστε τους ανθρώπους.
Δεν ήταν ποτέ σοβαροφανής. Ήταν σοβαρός και αληθινός. Είναι δύσκολο να επιβιώσει κανείς με αυτά τα χαρακτηριστικά και επίπονο συγχρόνως σε αυτή εδώ τη χώρα, η οποία προβάλλει το παρακμιακό στοιχείο, το ανελεύθερο, το άνευ ουσίας.
Ήταν ιδιοφυής άνθρωπος και απόλυτα μαχητικός. Δεν συμβιβαζόταν και έχασε πολλά πράγματα. Αν συμβιβαζόταν, θα κέρδιζε το βασίλειο των ανθρώπων, αλλά επέλεξε το βασίλειο των άστρων. Αυτός ήταν ο στόχος του από νέος. Ακολούθησε τον δικό του δρόμο. Βίωνε έναν πόλεμο εναντίον του λυσσαλέο. Και από την κρατική εξουσία και από τις μικρές εξουσίες των ανθρώπων.
Συγκρουόταν συνεχώς. Θεωρούσε ότι αυτή είναι η διαδικασία. Πόλεμος πατήρ... Όμως θεωρούσε ότι ακόμα και η σύγκρουση έπρεπε να περιέχει ανθρώπινα στοιχεία, όχι στοιχεία κτήνους.
Υποστήριζε με πάθος τις μειοψηφίες και οτιδήποτε ζωντανό και αληθινό.
Για τον Μάνο συμβιβασμός ίσον θάνατος.
Δεν συμβιβάστηκε επί της ουσίας ποτέ. Έτσι δεν είχε οφέλη. Λέμε κατά καιρούς ότι έφυγε χρεωμένος. Αυτό κυριολεκτικά. Θεωρούσε ότι η προίκα της ζωής είναι πνευματικό και συναισθηματικό γεγονός, αληθινά πλούσιοι άνθρωποι είναι εκείνοι που μέσα τους αισθάνονται γεμάτοι από επιθυμίες, ακόμη και από φιλοδοξίες, αλλά καθαρές.
Ήταν υπέρ της διαρκούς ευαισθησίας στην καθημερινότητά μας, στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα, που σκεφτόμαστε τους ανθρώπους.
Δεν ήταν ποτέ σοβαροφανής. Ήταν σοβαρός και αληθινός. Είναι δύσκολο να επιβιώσει κανείς με αυτά τα χαρακτηριστικά και επίπονο συγχρόνως σε αυτή εδώ τη χώρα, η οποία προβάλλει το παρακμιακό στοιχείο, το ανελεύθερο, το άνευ ουσίας.
Ήταν ιδιοφυής άνθρωπος και απόλυτα μαχητικός. Δεν συμβιβαζόταν και έχασε πολλά πράγματα. Αν συμβιβαζόταν, θα κέρδιζε το βασίλειο των ανθρώπων, αλλά επέλεξε το βασίλειο των άστρων. Αυτός ήταν ο στόχος του από νέος. Ακολούθησε τον δικό του δρόμο. Βίωνε έναν πόλεμο εναντίον του λυσσαλέο. Και από την κρατική εξουσία και από τις μικρές εξουσίες των ανθρώπων.
H εξουσία
Με την κρατική εξουσία θύμωνε. Με τις μικρές εξουσίες των ανθρώπων μελαγχολούσε. Γιατί ήξερε πόσο μεγάλη παγίδα είναι η εξουσία που ασκεί ο καθένας μας απέναντι στα πρόσωπα με τα οποία συναλλάσσεται ή συνδιαλέγεται, είτε είναι η οικογένειά του είτε οι συνεργάτες του. Αλλά την εξουσία του κράτους την απεχθανόταν.
Θεωρούσε ότι η ανθρώπινη περιπέτεια είναι καθημερινή υπόθεση και ότι ο στόχος είναι να ελευθερωθούμε από τα εσωτερικά μας δεσμά. Αυτό είναι μια συνεχής προσπάθεια από την ημέρα που θα γεννηθούμε μέχρι τη μέρα που θα ολοκληρώσουμε. Δεν ζούσε με αυταπάτες, ούτε με παραδείσους. Το πρόβλημα είναι εδώ, παραμένει εδώ και οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε. Δεν πίστευε στους σωτήρες, ουράνιους και μη, πίστευε στην αληθινή αξία των ανθρώπων. Επίσης, δεν θεωρούσε ότι ήταν μόνος του σε αυτό το ταξίδι, ούτε ότι κομίζει γλαύκας.
Με την κρατική εξουσία θύμωνε. Με τις μικρές εξουσίες των ανθρώπων μελαγχολούσε. Γιατί ήξερε πόσο μεγάλη παγίδα είναι η εξουσία που ασκεί ο καθένας μας απέναντι στα πρόσωπα με τα οποία συναλλάσσεται ή συνδιαλέγεται, είτε είναι η οικογένειά του είτε οι συνεργάτες του. Αλλά την εξουσία του κράτους την απεχθανόταν.
Θεωρούσε ότι η ανθρώπινη περιπέτεια είναι καθημερινή υπόθεση και ότι ο στόχος είναι να ελευθερωθούμε από τα εσωτερικά μας δεσμά. Αυτό είναι μια συνεχής προσπάθεια από την ημέρα που θα γεννηθούμε μέχρι τη μέρα που θα ολοκληρώσουμε. Δεν ζούσε με αυταπάτες, ούτε με παραδείσους. Το πρόβλημα είναι εδώ, παραμένει εδώ και οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε. Δεν πίστευε στους σωτήρες, ουράνιους και μη, πίστευε στην αληθινή αξία των ανθρώπων. Επίσης, δεν θεωρούσε ότι ήταν μόνος του σε αυτό το ταξίδι, ούτε ότι κομίζει γλαύκας.
Η κοσμοθεωρία του
Το ανθρώπινο αίτημα είναι αρχέγονο και όσο προεκτείνεται το σύμπαν προεκτείνεται και το πρόβλημα. Αυτό νομίζω ήταν η κοσμοθεωρία του. Όπως έλεγε, ο προορισμός του ανθρώπου είναι να βγάλει φτερά και να πετάξει.
Όπως το εννοεί ο καθένας στην περιοχή του, στην εργασία του, στη ζωή του. Αλλά ο στόχος του είναι ίδιος. Κάθε ευαίσθητος άνθρωπος που θέλει να ζήσει αληθινά τη ζωή του, το ίδιο αισθάνεται. Δεν χρειάζεται να είσαι Χατζιδάκις, για να ζήσεις ουσιαστικά, να συνυπάρξεις με τους ανθρώπους με όλα τα θετικά και τα αρνητικά τους.
Το ανθρώπινο αίτημα είναι αρχέγονο και όσο προεκτείνεται το σύμπαν προεκτείνεται και το πρόβλημα. Αυτό νομίζω ήταν η κοσμοθεωρία του. Όπως έλεγε, ο προορισμός του ανθρώπου είναι να βγάλει φτερά και να πετάξει.
Όπως το εννοεί ο καθένας στην περιοχή του, στην εργασία του, στη ζωή του. Αλλά ο στόχος του είναι ίδιος. Κάθε ευαίσθητος άνθρωπος που θέλει να ζήσει αληθινά τη ζωή του, το ίδιο αισθάνεται. Δεν χρειάζεται να είσαι Χατζιδάκις, για να ζήσεις ουσιαστικά, να συνυπάρξεις με τους ανθρώπους με όλα τα θετικά και τα αρνητικά τους.
Το όνομα του
Έχω συνείδηση της σημασίας του, αλλά συγχρόνως είμαι και η οικογένειά του, άλλωστε κατ' αρχήν τα ονόματα δεν έχουν και τόση σημασία ή δεν έχουν καθόλου. Ο τρόπος που ζούμε και συμπεριφερόμαστε φορτίζει το όνομα. Μάλιστα, κατά καιρούς έλεγε χαρακτηριστικά, «σκεφτείτε το όνομα Τσαρούχης, αντικειμενικά μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα όνομα μάλλον αντιαισθητικό, κι όμως έγινε ένα επίθετο άγιο, απέκτησε ιερές ιδιότητες».
Ο λόγος, είναι ο τρόπος που ζούμε, ώστε το όνομα να αποκτά μια διαφορετική διάσταση μέσα στην κοινωνία. Το περιεχόμενο είναι η ουσία.
Έχω συνείδηση της σημασίας του, αλλά συγχρόνως είμαι και η οικογένειά του, άλλωστε κατ' αρχήν τα ονόματα δεν έχουν και τόση σημασία ή δεν έχουν καθόλου. Ο τρόπος που ζούμε και συμπεριφερόμαστε φορτίζει το όνομα. Μάλιστα, κατά καιρούς έλεγε χαρακτηριστικά, «σκεφτείτε το όνομα Τσαρούχης, αντικειμενικά μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα όνομα μάλλον αντιαισθητικό, κι όμως έγινε ένα επίθετο άγιο, απέκτησε ιερές ιδιότητες».
Ο λόγος, είναι ο τρόπος που ζούμε, ώστε το όνομα να αποκτά μια διαφορετική διάσταση μέσα στην κοινωνία. Το περιεχόμενο είναι η ουσία.
Η παρακαταθήκη του
Παρακαταθήκη είναι το έργο του. Ο τρόπος που έζησε, τα βιβλία του, το μουσικό του σύμπαν. Όλα τα άλλα πριν και μετά είναι εντυπώσεις.
Νομίζω ότι η σημαντικότερη παρακαταθήκη που έχει αφήσει είναι ο πολιτισμός του, η αντίληψή του για τη ζωή.
Είχε πει χαρακτηριστικά κάποτε για τον Γκάτσο, όταν του ζητούσαν πληροφορίες γι' αυτόν, «διαβάστε το βιβλίο του, ακούστε τα τραγούδια του, τα θεατρικά του έργα και θα μάθετε ποιος είναι ο Γκάτσος. Δεν χρειάζονται άλλου τύπου λεπτομέρειες».
Παρακαταθήκη είναι το έργο του. Ο τρόπος που έζησε, τα βιβλία του, το μουσικό του σύμπαν. Όλα τα άλλα πριν και μετά είναι εντυπώσεις.
Νομίζω ότι η σημαντικότερη παρακαταθήκη που έχει αφήσει είναι ο πολιτισμός του, η αντίληψή του για τη ζωή.
Είχε πει χαρακτηριστικά κάποτε για τον Γκάτσο, όταν του ζητούσαν πληροφορίες γι' αυτόν, «διαβάστε το βιβλίο του, ακούστε τα τραγούδια του, τα θεατρικά του έργα και θα μάθετε ποιος είναι ο Γκάτσος. Δεν χρειάζονται άλλου τύπου λεπτομέρειες».
Απορίες
Πενήντα χρόνια αληθινής και δημόσιας ζωής δεν μας αφήνουν απορίες.
Δεν έχουμε απορίες ως προς τον Χατζιδάκι. Μας δημιουργούνται απορίες μέσα μας, ως προς τι θέματα μας θέτει ο Χατζιδάκις. Ο ίδιος είναι σαφής και περιμετρικός, όπως ο Σείριος.
Είχε πει λίγο καιρό πριν φύγει, «ήρθε ο καιρός να επιστρέψω στο σπίτι μου, στον Σείριο».
Θεωρούσε ότι είμαστε αποτέλεσμα αστρικών διαδικασιών και μέσα σε αυτό το αχανές και μαγικό σύμπαν ο ίδιος είχε σαν σημείο αναφοράς του, δηλαδή σπίτι του, τον Σείριο. Επομένως, σωστά θέλησε να επιστρέψει εκεί.
Πενήντα χρόνια αληθινής και δημόσιας ζωής δεν μας αφήνουν απορίες.
Δεν έχουμε απορίες ως προς τον Χατζιδάκι. Μας δημιουργούνται απορίες μέσα μας, ως προς τι θέματα μας θέτει ο Χατζιδάκις. Ο ίδιος είναι σαφής και περιμετρικός, όπως ο Σείριος.
Είχε πει λίγο καιρό πριν φύγει, «ήρθε ο καιρός να επιστρέψω στο σπίτι μου, στον Σείριο».
Θεωρούσε ότι είμαστε αποτέλεσμα αστρικών διαδικασιών και μέσα σε αυτό το αχανές και μαγικό σύμπαν ο ίδιος είχε σαν σημείο αναφοράς του, δηλαδή σπίτι του, τον Σείριο. Επομένως, σωστά θέλησε να επιστρέψει εκεί.
Ο Μάνος και οι νέοι καλλιτέχνες
Τους βοηθούσε όλους, ταλαντούχους και μη. Τους πρώτους γιατί άξιζαν και τους άλλους για να μη χάσουν την ελπίδα τους. Υπήρξε αυστηρός και δίκαιος μαζί τους. Παραμένοντας ο ίδιος νέος μέχρι το τέλος, έψαχνε να βρει τους συντρόφους του «άνθη, πουλιά, ελάφια».
Τους βοηθούσε όλους, ταλαντούχους και μη. Τους πρώτους γιατί άξιζαν και τους άλλους για να μη χάσουν την ελπίδα τους. Υπήρξε αυστηρός και δίκαιος μαζί τους. Παραμένοντας ο ίδιος νέος μέχρι το τέλος, έψαχνε να βρει τους συντρόφους του «άνθη, πουλιά, ελάφια».
Η «σοβαρή» μουσική και οι εκπρόσωποί της
Έλεγε όταν τον ρωτούσαν: «...Όπως το τραγούδι δέχεται στην περιοχή του όλους τους εμπόρους και τους αυτόκλητους παρασιτικούς, έτσι και στη σοβαρή λεγόμενη μουσική ενυπάρχουν σχεδόν κυρίαρχα όλοι οι ψυχικά και σωματικά ανάπηροι, οι άρρωστοι και ανίκανοι, έτσι που η στειρότητα και η επίδειξη μιας αφελούς μουσικής γραμματικής, να θεωρείται Μουσική, να γίνεται αυτοσκοπός, κάτω απ' το κακοραμμένο μαυρόασπρο ένδυμα των συναυλιών. Οι εξαιρέσεις με ταλέντο είναι λίγες, όσο κι αυτοί που αληθινά περιέχουν την ουσία του τραγουδιού. Μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού. Οι υπόλοιποι, διαχωρισμένοι με φανατισμό στις περιοχές του σοβαρού και μη, οικοδομούν συνδέσμους, σωματεία και συνδικαλιστικές οργανώσεις, διεκδικώντας την αναγνώριση, την εκπαίδευση των ελληνοπαίδων στα Ωδεία, με το αζημίωτο και τις ποικίλες κρατικές ενισχύσεις. Να τους αποφεύγετε...».
Έλεγε όταν τον ρωτούσαν: «...Όπως το τραγούδι δέχεται στην περιοχή του όλους τους εμπόρους και τους αυτόκλητους παρασιτικούς, έτσι και στη σοβαρή λεγόμενη μουσική ενυπάρχουν σχεδόν κυρίαρχα όλοι οι ψυχικά και σωματικά ανάπηροι, οι άρρωστοι και ανίκανοι, έτσι που η στειρότητα και η επίδειξη μιας αφελούς μουσικής γραμματικής, να θεωρείται Μουσική, να γίνεται αυτοσκοπός, κάτω απ' το κακοραμμένο μαυρόασπρο ένδυμα των συναυλιών. Οι εξαιρέσεις με ταλέντο είναι λίγες, όσο κι αυτοί που αληθινά περιέχουν την ουσία του τραγουδιού. Μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού. Οι υπόλοιποι, διαχωρισμένοι με φανατισμό στις περιοχές του σοβαρού και μη, οικοδομούν συνδέσμους, σωματεία και συνδικαλιστικές οργανώσεις, διεκδικώντας την αναγνώριση, την εκπαίδευση των ελληνοπαίδων στα Ωδεία, με το αζημίωτο και τις ποικίλες κρατικές ενισχύσεις. Να τους αποφεύγετε...».
Ο Σείριος
Το 1985 ο Μάνος σκέφτηκε να ιδρύσει μια εταιρεία, για να αντιμετωπίσει τη δισκογραφική χυδαιότητα, μια εναλλακτική πρόταση αληθινής μουσικής και ακριβών στιγμών στη μουσική, όπως έλεγε. Ήθελε να δισκογραφήσει καινούργια ταλέντα μουσικών, καινούργιες ιδέες, αληθινή μουσική, όχι εύκολη και αυτό εν πολλοίς το κατάφερε. Ο Σείριος υπάρχει, έχει δημιουργήσει ένα προηγούμενο, έχει περίπου εκατό παραγωγές, κατά κύριο λόγο άλλων καλλιτεχνών και βέβαια και δικά του έργα.
Εκδίδουμε αυτά που αγαπάμε και όχι αυτά που μας συμφέρουν. Εμείς αυτή την ανάγκη την κάνουμε φιλοτιμία, την κάνουμε μουσική, και ακριβώς επειδή είμαστε μια μικρή δισκογραφική εταιρεία αυτό μας γεμίζει χαρά. Γι' αυτό άλλωστε δεν υπάρχει το στοιχείο της όποιας σκοπιμότητας. Το οικονομικό κέρδος, το οποίο είναι ελάχιστο έτσι και αλλιώς, τοποθετείται σε μια επόμενη ιδέα, και έτσι πέφτουμε να κοιμηθούμε όπως τα παιδιά, χωρίς τύψεις. Έχουμε ελαφρύ ύπνο.
Αυτό είναι το περιεχόμενο του Σείριου, και το προηγούμενο και το τωρινό. Συνεχίζουμε σήμερα, στις ίδιες προδιαγραφές με τα προσωπικά μας κριτήρια. Δεν τον μιμούμεθα, όμως παρακολουθούμε τον κώδικά του και τον μουσικό και τον αισθητικό, και προσπαθούμε.
Το 1985 ο Μάνος σκέφτηκε να ιδρύσει μια εταιρεία, για να αντιμετωπίσει τη δισκογραφική χυδαιότητα, μια εναλλακτική πρόταση αληθινής μουσικής και ακριβών στιγμών στη μουσική, όπως έλεγε. Ήθελε να δισκογραφήσει καινούργια ταλέντα μουσικών, καινούργιες ιδέες, αληθινή μουσική, όχι εύκολη και αυτό εν πολλοίς το κατάφερε. Ο Σείριος υπάρχει, έχει δημιουργήσει ένα προηγούμενο, έχει περίπου εκατό παραγωγές, κατά κύριο λόγο άλλων καλλιτεχνών και βέβαια και δικά του έργα.
Εκδίδουμε αυτά που αγαπάμε και όχι αυτά που μας συμφέρουν. Εμείς αυτή την ανάγκη την κάνουμε φιλοτιμία, την κάνουμε μουσική, και ακριβώς επειδή είμαστε μια μικρή δισκογραφική εταιρεία αυτό μας γεμίζει χαρά. Γι' αυτό άλλωστε δεν υπάρχει το στοιχείο της όποιας σκοπιμότητας. Το οικονομικό κέρδος, το οποίο είναι ελάχιστο έτσι και αλλιώς, τοποθετείται σε μια επόμενη ιδέα, και έτσι πέφτουμε να κοιμηθούμε όπως τα παιδιά, χωρίς τύψεις. Έχουμε ελαφρύ ύπνο.
Αυτό είναι το περιεχόμενο του Σείριου, και το προηγούμενο και το τωρινό. Συνεχίζουμε σήμερα, στις ίδιες προδιαγραφές με τα προσωπικά μας κριτήρια. Δεν τον μιμούμεθα, όμως παρακολουθούμε τον κώδικά του και τον μουσικό και τον αισθητικό, και προσπαθούμε.
Το έργο του
Μεγάλο μέρος από το έργο του δεν έχει εκδοθεί. Σχεδόν όλη η θεατρική του μουσική και η κινηματογραφική του, επίσης και άλλα έργα, τραγούδια. Την επόμενη εικοσαετία, όλα αυτά τα χρόνια που θα έρθουν, θα εκδίδονται μουσικές του. Η προοπτική είναι αυτή, να τυπωθεί το ανέκδοτο έργο του και μάλιστα με τις προδιαγραφές που ο ίδιος επιθυμούσε.
Μεγάλο μέρος από το έργο του δεν έχει εκδοθεί. Σχεδόν όλη η θεατρική του μουσική και η κινηματογραφική του, επίσης και άλλα έργα, τραγούδια. Την επόμενη εικοσαετία, όλα αυτά τα χρόνια που θα έρθουν, θα εκδίδονται μουσικές του. Η προοπτική είναι αυτή, να τυπωθεί το ανέκδοτο έργο του και μάλιστα με τις προδιαγραφές που ο ίδιος επιθυμούσε.
Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά
Ο ίδιος έλεγε: «...Οι συνεργάτες μου κι εγώ δεν παριστάνουμε τον Χριστό με τους Αποστόλους. Πιστεύουμε στην ακριβή εργασία, ασκούμεθα για να την πραγματοποιούμε και φυσικά την επιτυγχάνουμε».
Ο Σείριος είναι ο ναός μας κι εμείς ιερείς του.
Δεν είμαι μόνος μου, ώστε να κατηγορηθώ για εγωισμό. Όλοι σχεδόν οι άξιοι συνθέτες, μουσικοί και τραγουδιστές, μετέχουν σ' αυτή τη μουσική σταυροφορία που στοχεύει στην επαναφορά του τραγουδιού στη ρίζα καταγωγής του και της μουσικής στα ζωντανά της ρείθρα.
Είμαστε φιλόδοξοι και τολμηροί.
Φιλόδοξοι, γιατί επιζητούμε την επιτυχία με τρόπους δύσκολους και διόλου κολακευτικούς για ένα απροετοίμαστο κοινό. Τολμηροί, γιατί επιδιώκουμε τη συνεχή μας ανανέωση και την προβολή αδιάκοπα ενός εαυτού μας άγνωστου και απρόβλεπτου.
Φανατικοί εχθροί της ημιμάθειας και της χυδαιότητας των καιρών και των κρατούντων.
Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά, όπως το είπε ο Λόρκα. Οι εχθροί και οι εγωπαθείς εξορίζονται. Γιατί όπου υπάρχουνε παιδιά, υπάρχουμε Εμείς...
Ο ίδιος έλεγε: «...Οι συνεργάτες μου κι εγώ δεν παριστάνουμε τον Χριστό με τους Αποστόλους. Πιστεύουμε στην ακριβή εργασία, ασκούμεθα για να την πραγματοποιούμε και φυσικά την επιτυγχάνουμε».
Ο Σείριος είναι ο ναός μας κι εμείς ιερείς του.
Δεν είμαι μόνος μου, ώστε να κατηγορηθώ για εγωισμό. Όλοι σχεδόν οι άξιοι συνθέτες, μουσικοί και τραγουδιστές, μετέχουν σ' αυτή τη μουσική σταυροφορία που στοχεύει στην επαναφορά του τραγουδιού στη ρίζα καταγωγής του και της μουσικής στα ζωντανά της ρείθρα.
Είμαστε φιλόδοξοι και τολμηροί.
Φιλόδοξοι, γιατί επιζητούμε την επιτυχία με τρόπους δύσκολους και διόλου κολακευτικούς για ένα απροετοίμαστο κοινό. Τολμηροί, γιατί επιδιώκουμε τη συνεχή μας ανανέωση και την προβολή αδιάκοπα ενός εαυτού μας άγνωστου και απρόβλεπτου.
Φανατικοί εχθροί της ημιμάθειας και της χυδαιότητας των καιρών και των κρατούντων.
Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά, όπως το είπε ο Λόρκα. Οι εχθροί και οι εγωπαθείς εξορίζονται. Γιατί όπου υπάρχουνε παιδιά, υπάρχουμε Εμείς...
Τραγούδι: Το Πάρτι - Δημήτρης Χορν & Το πουλί - Μάρω Κοντού
|
Στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις, Μίνως Αργυράκης
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις - Πρώτη εκτέλεση: Δημήτρης Χορν/Μάρω Κοντού
|
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
Η Φαντασία στην Εξουσία!
Το Τρίτο και το ...Τέταρτο
Κείμενο: Άννα Θέμελη
Το Τρίτο και το ...Τέταρτο
Κείμενο: Άννα Θέμελη
 |
|---|
Αν μου ζητούσαν να περιγράψω το Τρίτο με δέκα λέξεις θα χρησιμοποιούσα μόνο αυτές τις τέσσερις. Και κόβω τον λαιμό μου ότι πουθενά αλλού δεν βρήκε ιδανικότερη εφαρμογή το σύνθημα του Μάη.
Ένα φωτισμένο μυαλό με λυτά χέρια, μια μοναδική συγκυρία, η προσωπική σχέση του Μάνου Χατζιδάκι με τον Κ. Καραμανλή, επέτρεψαν να λειτουργήσει για μερικά πολύτιμα χρόνια μια ουτοπία που ο αντίλαλός της χρωματίζει ακόμα τα πολιτιστικά μας πράγματα.
Ο αρμόδιος υφυπουργός τραβούσε τα μαλλιά του, αγανακτισμένοι πολίτες τραβούσαν μηνύσεις, παραδημοσιογράφοι κραύγαζαν για τα λεφτά του ελληνικού λαού, εκπάγλου κάλλους καβγάδες του διευθυντή μας με τον -πρώην πτέραρχο- κύριο γενικό της ΕΡΤ- ευτυχώς με το σύστημα του σπασμένου τηλεφώνου, όπου ο Κουρουπός ίδρωνε να κάνει τις δέουσες μεταγλωττίσεις-, αλλεπάλληλες παραιτήσεις. Τίποτα από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να συμβεί, αν ο ισχυρός ανήρ δεν είχε την εξυπνάδα να εμπιστευτεί απόλυτα - γιατί η εμπιστοσύνη ή είναι απόλυτη ή δεν είναι εμπιστοσύνη- το όραμα του φίλου του.
Γελούσα όποτε άκουγα να χαρακτηρίζουν τον Χατζιδάκι δεξιό. Ο Μάνος υπήρξε ο βαθύτερα αναρχικός άνθρωπος που μπορώ να φανταστώ. Μόνο ένα θεμελιωδώς αναρχικό πνεύμα μπορεί να καυτηριάσει την εθνοκαπηλία παίζοντας απλώς τον ύμνο της Βέρμαχτ την 28η Οκτωβρίου.
Ο πλουραλισμός δεν περιοριζόταν στα μουσικά είδη, με φάρο τα «Τραγούδια της Γης» της Ρηνιώς Παπανικόλα, όπου τα πάντα έδεναν με τα πάντα σε μια εκπομπή, το Τρίτο ως φορέας πολιτισμού επεκτάθηκε σε όλες τις τέχνες, αλλά και εκτός ραδιοφώνου με τον «Μουσικό Αύγουστο» στα Ανώγεια και το Ηράκλειο, τους Αγώνες της Κέρκυρας και μια πλειάδα άλλων εκδηλώσεων.
Λόγω στενότητος χώρου θα σταθώ σε δύο μόνο παραδείγματα που δίνουν το στίγμα του Τρίτου.
Ένα φωτισμένο μυαλό με λυτά χέρια, μια μοναδική συγκυρία, η προσωπική σχέση του Μάνου Χατζιδάκι με τον Κ. Καραμανλή, επέτρεψαν να λειτουργήσει για μερικά πολύτιμα χρόνια μια ουτοπία που ο αντίλαλός της χρωματίζει ακόμα τα πολιτιστικά μας πράγματα.
Ο αρμόδιος υφυπουργός τραβούσε τα μαλλιά του, αγανακτισμένοι πολίτες τραβούσαν μηνύσεις, παραδημοσιογράφοι κραύγαζαν για τα λεφτά του ελληνικού λαού, εκπάγλου κάλλους καβγάδες του διευθυντή μας με τον -πρώην πτέραρχο- κύριο γενικό της ΕΡΤ- ευτυχώς με το σύστημα του σπασμένου τηλεφώνου, όπου ο Κουρουπός ίδρωνε να κάνει τις δέουσες μεταγλωττίσεις-, αλλεπάλληλες παραιτήσεις. Τίποτα από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να συμβεί, αν ο ισχυρός ανήρ δεν είχε την εξυπνάδα να εμπιστευτεί απόλυτα - γιατί η εμπιστοσύνη ή είναι απόλυτη ή δεν είναι εμπιστοσύνη- το όραμα του φίλου του.
Γελούσα όποτε άκουγα να χαρακτηρίζουν τον Χατζιδάκι δεξιό. Ο Μάνος υπήρξε ο βαθύτερα αναρχικός άνθρωπος που μπορώ να φανταστώ. Μόνο ένα θεμελιωδώς αναρχικό πνεύμα μπορεί να καυτηριάσει την εθνοκαπηλία παίζοντας απλώς τον ύμνο της Βέρμαχτ την 28η Οκτωβρίου.
Ο πλουραλισμός δεν περιοριζόταν στα μουσικά είδη, με φάρο τα «Τραγούδια της Γης» της Ρηνιώς Παπανικόλα, όπου τα πάντα έδεναν με τα πάντα σε μια εκπομπή, το Τρίτο ως φορέας πολιτισμού επεκτάθηκε σε όλες τις τέχνες, αλλά και εκτός ραδιοφώνου με τον «Μουσικό Αύγουστο» στα Ανώγεια και το Ηράκλειο, τους Αγώνες της Κέρκυρας και μια πλειάδα άλλων εκδηλώσεων.
Λόγω στενότητος χώρου θα σταθώ σε δύο μόνο παραδείγματα που δίνουν το στίγμα του Τρίτου.
 |
|---|
Λάμπρος Τσάγκας, Σαπφώ Νοταρά κ.ά. ηχογραφούν τη Λιλιπούπολη
Eδώ Λιλιπούπολη!
Ο Χατζιδάκις, κατά τη συνήθειά του, έδωσε λευκή κάρτα στη Ρεγγίνα Καπετανάκη, την Ελένη Βλάχου και τη Μαριανίνα Κριεζή να στήσουν την πιο πετυχημένη παιδική εκπομπή στην ιστορία του ραδιοφώνου. Η «Λιλιπούπολη» ήταν ένα πολυεπίπεδο ραδιοφωνικό κόμιξ που συνεπήρε παιδιά όλων των ηλικιών με το απρόβλεπτο χιούμορ και την οξύτατη ματιά της. Μόνο ο κατάλογος με τα ονόματα των ηθοποιών που συμμετείχαν στη «Λιλιπούπολη» λέει πολλά:
Ράνια Οικονομίδου, Πέπη Οικονομοπούλου, Μίρκα Παπακωνσταντίνου, Άννα Παναγιωτοπούλου, Μίνα Αδαμάκη, Λυδία Κονιόρδου, Θόδωρος Μπογιατζής, Βασίλης Μπουγιουκλάκης, Σταμάτης Φασουλής, Νίκος Τσιλούνης, Σταύρος Μερμήγκης, Λάμπρος Τσάγκας, Μίμης Χρυσομάλλης, Λεύτερης Βογιατζής. Όλοι αυτοί έπαιζαν και τραγουδούσαν τα ζωντανά και σήμερα τραγούδια της Λένας Πλάτωνος, του Δημήτρη Μαραγκόπουλου, του Νίκου Χριστοδούλου και του Νίκου Κυπουργού, όταν δεν τραγουδούσαν η Σαβίνα Γιανάτου, η Νένα Βενετσάνου, ο Σπύρος Σακκάς ή ο Αντώνης Κοντογεωργίου. Κολοφών της επιτυχίας της «Λιλιπούπολης» μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι ένα πρωί τηλεφώνησε υπάλληλος υπουργείου ζητώντας να μάθει τι εννοούσε ο δήμαρχος Χαρχούδας με την τοποθέτησή του στο τάδε θέμα.
Ο Χατζιδάκις, κατά τη συνήθειά του, έδωσε λευκή κάρτα στη Ρεγγίνα Καπετανάκη, την Ελένη Βλάχου και τη Μαριανίνα Κριεζή να στήσουν την πιο πετυχημένη παιδική εκπομπή στην ιστορία του ραδιοφώνου. Η «Λιλιπούπολη» ήταν ένα πολυεπίπεδο ραδιοφωνικό κόμιξ που συνεπήρε παιδιά όλων των ηλικιών με το απρόβλεπτο χιούμορ και την οξύτατη ματιά της. Μόνο ο κατάλογος με τα ονόματα των ηθοποιών που συμμετείχαν στη «Λιλιπούπολη» λέει πολλά:
Ράνια Οικονομίδου, Πέπη Οικονομοπούλου, Μίρκα Παπακωνσταντίνου, Άννα Παναγιωτοπούλου, Μίνα Αδαμάκη, Λυδία Κονιόρδου, Θόδωρος Μπογιατζής, Βασίλης Μπουγιουκλάκης, Σταμάτης Φασουλής, Νίκος Τσιλούνης, Σταύρος Μερμήγκης, Λάμπρος Τσάγκας, Μίμης Χρυσομάλλης, Λεύτερης Βογιατζής. Όλοι αυτοί έπαιζαν και τραγουδούσαν τα ζωντανά και σήμερα τραγούδια της Λένας Πλάτωνος, του Δημήτρη Μαραγκόπουλου, του Νίκου Χριστοδούλου και του Νίκου Κυπουργού, όταν δεν τραγουδούσαν η Σαβίνα Γιανάτου, η Νένα Βενετσάνου, ο Σπύρος Σακκάς ή ο Αντώνης Κοντογεωργίου. Κολοφών της επιτυχίας της «Λιλιπούπολης» μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι ένα πρωί τηλεφώνησε υπάλληλος υπουργείου ζητώντας να μάθει τι εννοούσε ο δήμαρχος Χαρχούδας με την τοποθέτησή του στο τάδε θέμα.
|
Στίχοι: Μαριανίνα Κριεζή
Μουσική: Νίκος Κυπουργός
 |
|---|
Ποίηση
Πουθενά αλλού δεν βρήκε η ποίηση το βήμα που της δόθηκε στο Τρίτο, με τα καθημερινά πεντάλεπτα και την ώρα της Παρασκευής. Η Τούλα Τόλια με τη δική της λευκή κάρτα υπό μάλης παρουσίασε άπαντες τους σημαντικούς Έλληνες ποιητές, με τον συνθέτη Δημήτρη Λέκκα α λα μπρατσέρα να τους μελοποιεί.
Έφερε τον άγνωστο τότε στην Ελλάδα Νικόλαο Κάλας, ο οποίος έδωσε συνέντευξη και διάβασε ποιήματά του, όπως και ο Καρούζος, ο Σαχτούρης, η Βακαλό, ενώ για τον Σεφέρη μίλησε ο Έντμουντ Κήλυ. Έφερε όμως και αρκετούς από τους αξιολογότερους ξένους ποιητές.
Μια από τις διαβόητες «κρίσεις του Τρίτου» πυροδοτήθηκε από τον Φρανσουά Βιγιόν. Υπουργός έξαλλος είπε: «Ποιος είναι αυτός ο Βιγιόν που μιλάει απαξιωτικά για τους παπάδες και τι αηδίες ποιήματα είναι αυτά;». Χατζιδάκις: «Να κάτσει καλά μη βγει αυτό που είπε παραέξω, μαθευτεί στην Ευρώπη και μας πάρουν πίσω και τα δύο Νόμπελ»!
Μια άλλη κρίση ξεσήκωσε η εκπομπή με τα Ευαγγέλια των Χριστουγέννων, όπου αντί για «μουσικό χαλί» ακούγονταν φωνές δικτατόρων, από Χίτλερ έως Παπαδόπουλο.
Ενδεικτικό της ευρύτητας πνεύματος που χαρακτήριζε τα πάντα είναι ότι η πρώτη εκπομπή ποίησης ήταν αφιερωμένη στα ποιήματα του Μπομπ Ντίλαν που μετέφρασε η ίδια η Τόλια. Συνοδεύονταν από ρεπορτάζ στην έξοδο του Ηρωδείου με ερώτημα «Γνωρίζετε τον Μπομπ Ντίλαν;» όπου η συντριπτική πλειοψηφία δεν είχε ξανακούσει ούτε το όνομά του.
Ο ίδιος ο Χατζιδάκις ορίζει το Τρίτο στο πρώτο του σχόλιο.
Πουθενά αλλού δεν βρήκε η ποίηση το βήμα που της δόθηκε στο Τρίτο, με τα καθημερινά πεντάλεπτα και την ώρα της Παρασκευής. Η Τούλα Τόλια με τη δική της λευκή κάρτα υπό μάλης παρουσίασε άπαντες τους σημαντικούς Έλληνες ποιητές, με τον συνθέτη Δημήτρη Λέκκα α λα μπρατσέρα να τους μελοποιεί.
Έφερε τον άγνωστο τότε στην Ελλάδα Νικόλαο Κάλας, ο οποίος έδωσε συνέντευξη και διάβασε ποιήματά του, όπως και ο Καρούζος, ο Σαχτούρης, η Βακαλό, ενώ για τον Σεφέρη μίλησε ο Έντμουντ Κήλυ. Έφερε όμως και αρκετούς από τους αξιολογότερους ξένους ποιητές.
Μια από τις διαβόητες «κρίσεις του Τρίτου» πυροδοτήθηκε από τον Φρανσουά Βιγιόν. Υπουργός έξαλλος είπε: «Ποιος είναι αυτός ο Βιγιόν που μιλάει απαξιωτικά για τους παπάδες και τι αηδίες ποιήματα είναι αυτά;». Χατζιδάκις: «Να κάτσει καλά μη βγει αυτό που είπε παραέξω, μαθευτεί στην Ευρώπη και μας πάρουν πίσω και τα δύο Νόμπελ»!
Μια άλλη κρίση ξεσήκωσε η εκπομπή με τα Ευαγγέλια των Χριστουγέννων, όπου αντί για «μουσικό χαλί» ακούγονταν φωνές δικτατόρων, από Χίτλερ έως Παπαδόπουλο.
Ενδεικτικό της ευρύτητας πνεύματος που χαρακτήριζε τα πάντα είναι ότι η πρώτη εκπομπή ποίησης ήταν αφιερωμένη στα ποιήματα του Μπομπ Ντίλαν που μετέφρασε η ίδια η Τόλια. Συνοδεύονταν από ρεπορτάζ στην έξοδο του Ηρωδείου με ερώτημα «Γνωρίζετε τον Μπομπ Ντίλαν;» όπου η συντριπτική πλειοψηφία δεν είχε ξανακούσει ούτε το όνομά του.
Ο ίδιος ο Χατζιδάκις ορίζει το Τρίτο στο πρώτο του σχόλιο.
Είναι το Τρίτο, θα 'λεγα:
Σαν αγορά υποδημάτων για παιδιά,
που ακόμη δεν έχουν ενηλικιωθεί
Είναι σαν σμήνος πελαργών
ή μελαγχολικών περιστεριών
Σαν ακροβάτες που κινούνται
σε φανταστικά σκοινιά
Σαν κέντημα γριάς από την Κρήτη
Είναι φωταγωγός
Φωτός αγωγός
Προαγωγός
Αρχών
Έξαρχων
Ιδαλγός
Σαν αγορά υποδημάτων για παιδιά,
που ακόμη δεν έχουν ενηλικιωθεί
Είναι σαν σμήνος πελαργών
ή μελαγχολικών περιστεριών
Σαν ακροβάτες που κινούνται
σε φανταστικά σκοινιά
Σαν κέντημα γριάς από την Κρήτη
Είναι φωταγωγός
Φωτός αγωγός
Προαγωγός
Αρχών
Έξαρχων
Ιδαλγός
Η καινούργια μορφή ενός προγράμματος και οι ελέφαντες
(Κυριακή 30 Απριλίου 1978 «Τα Σχόλια του Τρίτου»)
(Κυριακή 30 Απριλίου 1978 «Τα Σχόλια του Τρίτου»)
|
Μετά το Τρίτο...
 |
|---|
Ο Μάνος είχε το χιούμορ και το κουράγιο μετά το Τρίτο να κάνει το Τέταρτο, αλλά ένα περιοδικό έχει εξ ορισμού πολύ μικρότερη εμβέλεια από ένα ραδιόφωνο... Είχε πάντως λάβει την πρόνοια να κατοχυρώσει όλους τους τίτλους από το Πέμπτο έως και το... Εικοστό.
«Το Τέταρτο υπήρξε κατ' ουσίαν τότε ένα πολιτικό περιοδικό γιατί εγώ βαθιά μέσα μου είμαι πολιτικοποιημένος» έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις στον Θάνο Φωσκαρίνη σε μια συνέντευξή του για το περιοδικό Διαβάζω. Και συνέχιζε «Το Τέταρτο προσπαθούσε να δει τα καλλιτεχνικά θέματα, τα κοινωνικά ακόμη και τα επιστημονικά μέσα από τις πολιτικές διαστάσεις τους και όχι μέσα από καλλιτεχνικές, κοινωνικές και επιστημονικές προθέσεις. Και για να σας δώσω να καταλάβετε, ένα μικρό παράδειγμα: Ένας νέος που συλλαμβάνεται με την ασαφή και τόσο βολική κατηγορία του αναρχικού, για μένα προσωπικά, είναι θέμα σοβαρότερο, πολλές φορές από μια επιτυχή ποιητική συλλογή, ένα λογοτεχνικό βιβλίο ενός πολύ γνωστού Έλληνα συγγραφέα, ή ένα πληκτικό κινηματογραφικό έργο ενός σημαντικού Έλληνα σκηνοθέτη. Αν δείτε αυτό σαν βάση της έκδοσης του Τέταρτου κατά τη διεύθυνσή μου θα καταλάβετε την πρόθεσή του και την αγωνία να ολοκληρώσει μια όσο γίνεται πληρέστερη πολιτική έκφραση. Η τέχνη έξω απ' αυτή την πολιτική σύνδεση με αφήνει αδιάφορο, όπως άλλωστε και η τέχνη στην υπηρεσία των κομμάτων. Συνεπώς το Τέταρτο, άσχετα πόσο το πέτυχε, φιλοδοξούσε να είναι εντελώς διαφορετικό περιοδικό και όχι να καλύπτει μια ποιοτική διαφορά από τα άλλα».
«Το Τέταρτο υπήρξε κατ' ουσίαν τότε ένα πολιτικό περιοδικό γιατί εγώ βαθιά μέσα μου είμαι πολιτικοποιημένος» έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις στον Θάνο Φωσκαρίνη σε μια συνέντευξή του για το περιοδικό Διαβάζω. Και συνέχιζε «Το Τέταρτο προσπαθούσε να δει τα καλλιτεχνικά θέματα, τα κοινωνικά ακόμη και τα επιστημονικά μέσα από τις πολιτικές διαστάσεις τους και όχι μέσα από καλλιτεχνικές, κοινωνικές και επιστημονικές προθέσεις. Και για να σας δώσω να καταλάβετε, ένα μικρό παράδειγμα: Ένας νέος που συλλαμβάνεται με την ασαφή και τόσο βολική κατηγορία του αναρχικού, για μένα προσωπικά, είναι θέμα σοβαρότερο, πολλές φορές από μια επιτυχή ποιητική συλλογή, ένα λογοτεχνικό βιβλίο ενός πολύ γνωστού Έλληνα συγγραφέα, ή ένα πληκτικό κινηματογραφικό έργο ενός σημαντικού Έλληνα σκηνοθέτη. Αν δείτε αυτό σαν βάση της έκδοσης του Τέταρτου κατά τη διεύθυνσή μου θα καταλάβετε την πρόθεσή του και την αγωνία να ολοκληρώσει μια όσο γίνεται πληρέστερη πολιτική έκφραση. Η τέχνη έξω απ' αυτή την πολιτική σύνδεση με αφήνει αδιάφορο, όπως άλλωστε και η τέχνη στην υπηρεσία των κομμάτων. Συνεπώς το Τέταρτο, άσχετα πόσο το πέτυχε, φιλοδοξούσε να είναι εντελώς διαφορετικό περιοδικό και όχι να καλύπτει μια ποιοτική διαφορά από τα άλλα».
|
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις - Πρώτη εκτέλεση: Βασίλης Λέκκας
|
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
Σ' ευχαριστώ, σ' ευχαριστώ, ήσουν παιδί σαν τον Χριστό!
Κείμενο: Γιώργος Ανδρέου
 |
|---|
Μπήκα στο Σείριο, με την καρδιά να χτυπάει τρελή. Θα έβλεπα πρώτη φορά από κοντά τον παραμυθένιο γίγαντα, το αερικό της μουσικής, τον ανυπότακτο, που δε δίσταζε να τα βάλει με εξουσίες και μορφώματα της ελληνικής καθημερινότητας, το δημιουργό αριστουργημάτων, αινιγματικών ως τις μέρες μας, τον πολύχρωμο, πολυτάλαντο, Ερωτικό, το μύθο των παιδικών μου χρόνων - αφού ένα τραγούδι του (Ο Ταχυδρόμος Πέθανε) μ' έκανε μουσικό.
Είδα έναν άνθρωπο με μάτια παιδικά, γέλιο ζεστό, εγκάρδιο. Ήξερε τον πατέρα μου, «είσαι ο γιος του Ανδρέου, του δημάρχου Σερρών», ρώτησε. Είχα καταπιεί τη γλώσσα μου. Με ανέκρινε σχεδόν μια ώρα. «Ποιος συνθέτης σου αρέσει, ποια συμφωνία, γιατί, ποιος ποιητής, ποια όπερα, από συγγραφείς ποιόν προτιμάς, πες μου ένα ζωγράφο κι ένα έργο του, έχεις ταξιδέψει, δικό μου τι σου αρέσει και για ποιο λόγο» και πήγε λέγοντας, όσο εγώ, επιστρατεύοντας θάρρος και ειλικρίνεια, απαντούσα στον τρυφερό καταιγισμό.
Κάποια στιγμή, γελώντας πλατιά, με ρώτησε: «...σου αρέσει η μπουγάτσα, σίγουρα θα σου αρέσει, από τις Σέρρες είσαι». Κούνησα καταφατικά το κεφάλι. «Πάμε να πάρουμε, έχει εδώ παρακάτω στη γωνία». Βγήκαμε από το Σείριο. Στην έξοδο, τον σταμάτησε ένας Γιαπωνέζος τουρίστας, για να τον ρωτήσει στα αγγλικά αν θα έπαιζε κι εκείνο το βράδυ ακορντεόν, στην ίδια ταβέρνα όπου τον είχε παρακολουθήσει την προηγούμενη νύχτα (να παίζει) και του είχε αρέσει πολύ. Ο άνθρωπος, τον είχε μπερδέψει με κάποιο λαϊκό μουσικό. Ο Μάνος, ξεκαρδίστηκε στα γέλια, τον πήρε μαζί του να τον κεράσει κι αυτόν μπουγάτσα.
Ήταν η εποχή που μια κατάπτυστη φυλλάδα, τον αποκαλούσε καθημερινά κίναιδο κι άλλα, πολύ χειρότερα, ενώ η πλειοψηφία του τότε «πνευματικού κόσμου της χώρας», τηρούσε αιδήμονα σιωπή. Ναι, όλοι αυτοί που τώρα χύνουν δάκρυα στη μνήμη του και τον αναφέρουν με φωνή συγκινημένη, όλοι, Εφιάλτες τότε, μουγγοί και κουφοί, ανθρωπάκια. Αυτός γελούσε, θύμωνε, πονούσε, όμως, γελούσε, ήξερε σε ποιο έλος του είχε ταχτεί να ζήσει, είχε ήδη συγχωρήσει, εκείνους τους νάνους, αυτός ο μεγαλόψυχος γίγαντας.
Αγιοποίηση; Καθόλου. Ο Μάνος, ήξερε καλά να δείχνει δόντια, να αποκαλύπτει πάθη, ελαττώματα, γοητευτικές ατέλειες, μέλη ελλιπή, μιας ολότητας που την αντιλαμβανόταν εν εξάρσει, ικανή για τα καλύτερα και τα χειρότερα, ταυτοχρόνως. Ποτέ δεν καταδέχτηκε να υποδυθεί τον αναμάρτητο.
Θυμάμαι την εφηβική μου κατάπληξη, όταν σε τηλεοπτική εκπομπή, διάλεξε τρόπο χιουμοριστικό, όσο πολιτικό, για να επιβεβαιώσει την ομοσεξουαλικότητα του: «Οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι είτε αριστεροί είτε ομοφυλόφιλοι -εγώ πάντως αριστερός δεν είμαι...».
Μακάρι να υιοθετούσαν το σθένος του, όχι μόνο «οι ερωτικώς συμπίπτοντες» (δική του η έκφραση, προφανώς χιουμοριστική) αλλά όσοι σιωπούν, φοβούμενοι συνέπειες και κόστος, επιτρέποντας έτσι την ασυδοσία των ημερών, όπου τιμητές και κήνσορες έχουν αναγορευθεί οι θλιβεροί απίθανοι της τηλεοπτικής αφασίας. Μέγα παράδειγμα, δύο γεγονότα πριν το χαμό του, το πρώτο μια συνέντευξη σε εφημερίδα: «Σ' όλη μου τη ζωή υπήρξα βαθύτατα λαϊκός», σχόλιο σπαρακτικό, όσο ανοιχτό σε μεγάλη κι οδυνηρή συζήτηση-Λαϊκός πολιτισμός, Ελληνικότητα κι ελληνικός Τρόπος, πληγές που αιμορραγούν, ερωτήσεις που ζητούν οδυνηρές όσο καίριες απαντήσεις. Το δεύτερο η κηδεία του.
Δεν επέτρεψε παράτες, δεκάρικους, πολιτικάντικη διαχείριση και τηλεοπτικό κανιβαλισμό. Μεγάλος Έλληνας, μεγάλος του Κόσμου, ο ακριβός μας, Μάνος Χατζιδάκις.
Είδα έναν άνθρωπο με μάτια παιδικά, γέλιο ζεστό, εγκάρδιο. Ήξερε τον πατέρα μου, «είσαι ο γιος του Ανδρέου, του δημάρχου Σερρών», ρώτησε. Είχα καταπιεί τη γλώσσα μου. Με ανέκρινε σχεδόν μια ώρα. «Ποιος συνθέτης σου αρέσει, ποια συμφωνία, γιατί, ποιος ποιητής, ποια όπερα, από συγγραφείς ποιόν προτιμάς, πες μου ένα ζωγράφο κι ένα έργο του, έχεις ταξιδέψει, δικό μου τι σου αρέσει και για ποιο λόγο» και πήγε λέγοντας, όσο εγώ, επιστρατεύοντας θάρρος και ειλικρίνεια, απαντούσα στον τρυφερό καταιγισμό.
Κάποια στιγμή, γελώντας πλατιά, με ρώτησε: «...σου αρέσει η μπουγάτσα, σίγουρα θα σου αρέσει, από τις Σέρρες είσαι». Κούνησα καταφατικά το κεφάλι. «Πάμε να πάρουμε, έχει εδώ παρακάτω στη γωνία». Βγήκαμε από το Σείριο. Στην έξοδο, τον σταμάτησε ένας Γιαπωνέζος τουρίστας, για να τον ρωτήσει στα αγγλικά αν θα έπαιζε κι εκείνο το βράδυ ακορντεόν, στην ίδια ταβέρνα όπου τον είχε παρακολουθήσει την προηγούμενη νύχτα (να παίζει) και του είχε αρέσει πολύ. Ο άνθρωπος, τον είχε μπερδέψει με κάποιο λαϊκό μουσικό. Ο Μάνος, ξεκαρδίστηκε στα γέλια, τον πήρε μαζί του να τον κεράσει κι αυτόν μπουγάτσα.
Ήταν η εποχή που μια κατάπτυστη φυλλάδα, τον αποκαλούσε καθημερινά κίναιδο κι άλλα, πολύ χειρότερα, ενώ η πλειοψηφία του τότε «πνευματικού κόσμου της χώρας», τηρούσε αιδήμονα σιωπή. Ναι, όλοι αυτοί που τώρα χύνουν δάκρυα στη μνήμη του και τον αναφέρουν με φωνή συγκινημένη, όλοι, Εφιάλτες τότε, μουγγοί και κουφοί, ανθρωπάκια. Αυτός γελούσε, θύμωνε, πονούσε, όμως, γελούσε, ήξερε σε ποιο έλος του είχε ταχτεί να ζήσει, είχε ήδη συγχωρήσει, εκείνους τους νάνους, αυτός ο μεγαλόψυχος γίγαντας.
Αγιοποίηση; Καθόλου. Ο Μάνος, ήξερε καλά να δείχνει δόντια, να αποκαλύπτει πάθη, ελαττώματα, γοητευτικές ατέλειες, μέλη ελλιπή, μιας ολότητας που την αντιλαμβανόταν εν εξάρσει, ικανή για τα καλύτερα και τα χειρότερα, ταυτοχρόνως. Ποτέ δεν καταδέχτηκε να υποδυθεί τον αναμάρτητο.
Θυμάμαι την εφηβική μου κατάπληξη, όταν σε τηλεοπτική εκπομπή, διάλεξε τρόπο χιουμοριστικό, όσο πολιτικό, για να επιβεβαιώσει την ομοσεξουαλικότητα του: «Οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι είτε αριστεροί είτε ομοφυλόφιλοι -εγώ πάντως αριστερός δεν είμαι...».
Μακάρι να υιοθετούσαν το σθένος του, όχι μόνο «οι ερωτικώς συμπίπτοντες» (δική του η έκφραση, προφανώς χιουμοριστική) αλλά όσοι σιωπούν, φοβούμενοι συνέπειες και κόστος, επιτρέποντας έτσι την ασυδοσία των ημερών, όπου τιμητές και κήνσορες έχουν αναγορευθεί οι θλιβεροί απίθανοι της τηλεοπτικής αφασίας. Μέγα παράδειγμα, δύο γεγονότα πριν το χαμό του, το πρώτο μια συνέντευξη σε εφημερίδα: «Σ' όλη μου τη ζωή υπήρξα βαθύτατα λαϊκός», σχόλιο σπαρακτικό, όσο ανοιχτό σε μεγάλη κι οδυνηρή συζήτηση-Λαϊκός πολιτισμός, Ελληνικότητα κι ελληνικός Τρόπος, πληγές που αιμορραγούν, ερωτήσεις που ζητούν οδυνηρές όσο καίριες απαντήσεις. Το δεύτερο η κηδεία του.
Δεν επέτρεψε παράτες, δεκάρικους, πολιτικάντικη διαχείριση και τηλεοπτικό κανιβαλισμό. Μεγάλος Έλληνας, μεγάλος του Κόσμου, ο ακριβός μας, Μάνος Χατζιδάκις.
 |
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
Ο Μάνος για την ...τηλεόραση!
Tου Σπύρου Ορνεράκη
 |
|---|
|
Το πρόσωπο του τέρατος
Κυριακή 30 Ιουλίου 1978 «Τα Σχόλια του Τρίτου».
Κυριακή 30 Ιουλίου 1978 «Τα Σχόλια του Τρίτου».
«Το πρόσωπο του τέρατος και ο φόβος μήπως το συνηθίσουμε».
Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά.
(...) Από την ώρα που ο Frankenstein γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, o κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένιση του. Γιατί δεν είναι που σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να φοβάται. Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, απ το μυαλό της κότας. Απ το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή μ ένα σκύλο, ή τέλος πάντων, μ ένα ζώο δυνατό πού βρυχάται. Τί να τους πω και πώς να τους το πω; Και μήπως δεν είναι εξευτελισμός, αν επιχειρήσω να μεταφράσω ή να καλύψω τις σκέψεις μου, κάτω από φράσεις απλοϊκές και ηλίθια νοήματα, για να καθησυχάσω τυχόν τη φιλυποψία μιας κότας, που όμως έχει άνωθεν τοποθετηθεί για να μας ελέγχει και να μας καθοδηγεί;
Η υποταγή ή ο εθισμός σε μια τέτοια συνύπαρξη, ή συνδιαλλαγή, δεν προκαλεί τον κίνδυνο της αφομοίωσης ή της λήθης, του πώς πρέπει, του πώς οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να πράττουμε και να μιλάμε; Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. Και η ανοχή, πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοήθα να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος, που προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά.
Το τέρας σχηματίζεται από τα ζώα κι απ τους εχθρούς.
Θα σας θυμίσω μια συνομιλία τότε, μέσα στη τάξη του σχολείου. Με πλησιάζει ένας ψηλός συμμαθητής, μ ένα δυσάρεστο έκζεμα στο δέρμα του προσώπου του, στραβή τη μύτη και ξεθωριασμένα τα μαλλιά του, ακατάστατα. Ήταν η πρώτη μέρα της σχολικής χρονιάς.
- Πώς λέγεσαι, ρωτάει, ενώ πλάι του είχαν σταθεί αμίλητοι δυο άλλοι, δικοί του φίλοι.
- Βασίλης, του απαντώ.
- Και που μένεις, εκείνος εξακολουθεί.
- Πάνω στο λόφο, του λέω και τον κοιτώ στα μάτια. Εκείνος χαμογέλασε κι άφησε να φανούν τα χαλασμένα δόντια του. Μου λέει:
- Εγώ μένω στην απέναντι όχθη. Είσαι λοιπόν εχθρός. Και μου δίνει μια στο κεφάλι με το χέρι του, που με πονάει ακόμα τώρα σαν το θυμηθώ. Τον κοιτάζω έτοιμος να κλάψω. Μα συγκρατιέμαι. Αυτός σκάει στα γέλια και χάνεται. Προς το παρόν. Γιατί θα τον ξαναδώ: Εισπράκτορα, εκπαιδευτή στο στρατό, τηλεγραφητή, κλητήρα στο υπουργείο, αστυνόμο, μουσικό στην ορχήστρα, παπά στην ενορία, συγκάτοικο στην πολυκατοικία, γιατρό σε κρατικό νοσοκομείο και τέλος νεκροθάφτη, όταν πετύχει να με θάψει. (...)
Πώς θ αντιδράσουμε και πώς δε θα συμβιβαστούμε με το τέρας; (...)
Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά.
(...) Από την ώρα που ο Frankenstein γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, o κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένιση του. Γιατί δεν είναι που σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να φοβάται. Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, απ το μυαλό της κότας. Απ το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή μ ένα σκύλο, ή τέλος πάντων, μ ένα ζώο δυνατό πού βρυχάται. Τί να τους πω και πώς να τους το πω; Και μήπως δεν είναι εξευτελισμός, αν επιχειρήσω να μεταφράσω ή να καλύψω τις σκέψεις μου, κάτω από φράσεις απλοϊκές και ηλίθια νοήματα, για να καθησυχάσω τυχόν τη φιλυποψία μιας κότας, που όμως έχει άνωθεν τοποθετηθεί για να μας ελέγχει και να μας καθοδηγεί;
Η υποταγή ή ο εθισμός σε μια τέτοια συνύπαρξη, ή συνδιαλλαγή, δεν προκαλεί τον κίνδυνο της αφομοίωσης ή της λήθης, του πώς πρέπει, του πώς οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να πράττουμε και να μιλάμε; Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. Και η ανοχή, πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοήθα να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος, που προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά.
Το τέρας σχηματίζεται από τα ζώα κι απ τους εχθρούς.
Θα σας θυμίσω μια συνομιλία τότε, μέσα στη τάξη του σχολείου. Με πλησιάζει ένας ψηλός συμμαθητής, μ ένα δυσάρεστο έκζεμα στο δέρμα του προσώπου του, στραβή τη μύτη και ξεθωριασμένα τα μαλλιά του, ακατάστατα. Ήταν η πρώτη μέρα της σχολικής χρονιάς.
- Πώς λέγεσαι, ρωτάει, ενώ πλάι του είχαν σταθεί αμίλητοι δυο άλλοι, δικοί του φίλοι.
- Βασίλης, του απαντώ.
- Και που μένεις, εκείνος εξακολουθεί.
- Πάνω στο λόφο, του λέω και τον κοιτώ στα μάτια. Εκείνος χαμογέλασε κι άφησε να φανούν τα χαλασμένα δόντια του. Μου λέει:
- Εγώ μένω στην απέναντι όχθη. Είσαι λοιπόν εχθρός. Και μου δίνει μια στο κεφάλι με το χέρι του, που με πονάει ακόμα τώρα σαν το θυμηθώ. Τον κοιτάζω έτοιμος να κλάψω. Μα συγκρατιέμαι. Αυτός σκάει στα γέλια και χάνεται. Προς το παρόν. Γιατί θα τον ξαναδώ: Εισπράκτορα, εκπαιδευτή στο στρατό, τηλεγραφητή, κλητήρα στο υπουργείο, αστυνόμο, μουσικό στην ορχήστρα, παπά στην ενορία, συγκάτοικο στην πολυκατοικία, γιατρό σε κρατικό νοσοκομείο και τέλος νεκροθάφτη, όταν πετύχει να με θάψει. (...)
Πώς θ αντιδράσουμε και πώς δε θα συμβιβαστούμε με το τέρας; (...)
|
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
Βιογραφικό σημείωμα σημείωμα σε πρώτο πρόσωπο
 |
|---|
Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τούρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ' όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες.
Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ΄ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου την λεγόμενη «ευρωπαϊκή», φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Προσπάθησα όλον το καιρό που μέναμε στην Ξάνθη να γνωρίσω σε βάθος τους γονείς μου και να εξαφανίσω την αδελφή μου. Δεν τα κατάφερα και τα δύο. Έτσι μετακομίσαμε το '32 στην Αθήνα όπου δεν στάθηκε δυνατόν να λησμονήσω την αποτυχία μου.
Άρχιζα να ζω και να εκπαιδεύομαι στην πρωτεύουσα ενώ παράλληλα σπούδαζα τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία του καιρού μου. Έλαβα όμως την αττική παιδεία όταν στον τόπο μας υπήρχε και Αττική και Παιδεία. Μ' επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ' όλα τα χρόνια τα κατοπινά.
Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ' απομάκρυναν ύπουλα απ' τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι' αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έτσι δεν σπούδασα σε Ωδείο και συνεπώς εγλύτωσα απ' το να μοιάζω με τα μέλη του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια. Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία.
Ταξίδεψα πολύ και αυτό με βοήθησε ν' αντιληφθώ πώς η βλακεία δεν ήταν αποκλειστικόν του τόπου μας προϊόν, όπως περήφανα ισχυρίζονται κι αποδεικνύουν συνεχώς οι έλληνες σωβινιστές και της εθνικοφροσύνης οι εραστές. Παράλληλα ανακάλυψα ότι τα πρόσωπα που μ' ενδιαφέρανε έπρεπε να ομιλούν απαραιτήτως ελληνικά, γιατί σε ξένη γλώσσα η επικοινωνία γινότανε οδυνηρή και εξαφάνιζε το μισό μου πρόσωπο.
Το '66 βρέθηκα στην Αμερική. Έμεινα κι έζησα εκεί κάπου έξι χρόνια, τα χρόνια της δικτατορίας, για λόγους καθαρά εφοριακούς - ανεκαλύφθη πως χρωστούσα τρεισήμισι περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο.
Όταν εξόφλησα το χρέος μου επέστρεψα περίπου το '72 και ίδρυσα ένα καφενείο που το ονομάσαμε Πολύτροπον, ίσαμε τη μεταπολίτευση του '74, όπου και τόκλεισα γιατί άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. Κλείνοντας το Πολύτροπο είχα ένα παθητικό πάλι της τάξεως περίπου των τρεισήμισι εκατομμυρίων - μοιραίος αριθμός, φαίνεται, για την προσωπική μου ζωή.
Από το '75 αρχίζει μια διάσημη εποχή μου που θα την λέγαμε, για να την ξεχωρίσουμε, υπαλληλική, που μ' έκανε ιδιαίτερα γνωστό σ' ένα μεγάλο και απληροφόρητο κοινό, βεβαίως ελληνικό, σαν άσπονδο εχθρό της ελληνικής μουσικής, των ελλήνων μουσικών και της εξίσου ελληνικής κουλτούρας. Μέσα σ' αυτή την περίοδο και ύστερα από ένα ανεπιτυχές έμφραγμα στην καρδιά, προσπάθησα πάλι, ανεπιτυχώς είναι αλήθεια, να πραγματοποιήσω τις ακριβές καφενειακές μου ιδέες πότε στην ΕΡΤ και πότε στο Υπουργείο Πολιτισμού , εννοώντας να επιβάλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες. Και οι δύο όμως τούτοι οργανισμοί σαθροί και διαβρωμένοι από τη γέννησή τους κατάφεραν να αντισταθούν επιτυχώς και, καθώς λεν, να με νικήσουν «κατά κράτος». Παρ΄ όλα αυτά, μέσα σε τούτον τον καιρό γεννήθηκε το Τρίτο κι επιβλήθηκε στη χώρα.
Και τώρα καταστάλαγμα του βίου μου μέχρι στιγμής είναι:
Αδιαφορώ για την δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ.
Πιστεύω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ' αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθέντες συνήθειές μας.
Περιφρονώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα «επώνυμους» πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, την σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα.Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ «λαχεία στον ουρανό» και προκαλώντας τον σεβασμό των νεωτέρων μου μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός...
Μάνος Χατζιδάκις
Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ΄ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου την λεγόμενη «ευρωπαϊκή», φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Προσπάθησα όλον το καιρό που μέναμε στην Ξάνθη να γνωρίσω σε βάθος τους γονείς μου και να εξαφανίσω την αδελφή μου. Δεν τα κατάφερα και τα δύο. Έτσι μετακομίσαμε το '32 στην Αθήνα όπου δεν στάθηκε δυνατόν να λησμονήσω την αποτυχία μου.
Άρχιζα να ζω και να εκπαιδεύομαι στην πρωτεύουσα ενώ παράλληλα σπούδαζα τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία του καιρού μου. Έλαβα όμως την αττική παιδεία όταν στον τόπο μας υπήρχε και Αττική και Παιδεία. Μ' επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ' όλα τα χρόνια τα κατοπινά.
Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ' απομάκρυναν ύπουλα απ' τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι' αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έτσι δεν σπούδασα σε Ωδείο και συνεπώς εγλύτωσα απ' το να μοιάζω με τα μέλη του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια. Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία.
Ταξίδεψα πολύ και αυτό με βοήθησε ν' αντιληφθώ πώς η βλακεία δεν ήταν αποκλειστικόν του τόπου μας προϊόν, όπως περήφανα ισχυρίζονται κι αποδεικνύουν συνεχώς οι έλληνες σωβινιστές και της εθνικοφροσύνης οι εραστές. Παράλληλα ανακάλυψα ότι τα πρόσωπα που μ' ενδιαφέρανε έπρεπε να ομιλούν απαραιτήτως ελληνικά, γιατί σε ξένη γλώσσα η επικοινωνία γινότανε οδυνηρή και εξαφάνιζε το μισό μου πρόσωπο.
Το '66 βρέθηκα στην Αμερική. Έμεινα κι έζησα εκεί κάπου έξι χρόνια, τα χρόνια της δικτατορίας, για λόγους καθαρά εφοριακούς - ανεκαλύφθη πως χρωστούσα τρεισήμισι περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο.
Όταν εξόφλησα το χρέος μου επέστρεψα περίπου το '72 και ίδρυσα ένα καφενείο που το ονομάσαμε Πολύτροπον, ίσαμε τη μεταπολίτευση του '74, όπου και τόκλεισα γιατί άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. Κλείνοντας το Πολύτροπο είχα ένα παθητικό πάλι της τάξεως περίπου των τρεισήμισι εκατομμυρίων - μοιραίος αριθμός, φαίνεται, για την προσωπική μου ζωή.
Από το '75 αρχίζει μια διάσημη εποχή μου που θα την λέγαμε, για να την ξεχωρίσουμε, υπαλληλική, που μ' έκανε ιδιαίτερα γνωστό σ' ένα μεγάλο και απληροφόρητο κοινό, βεβαίως ελληνικό, σαν άσπονδο εχθρό της ελληνικής μουσικής, των ελλήνων μουσικών και της εξίσου ελληνικής κουλτούρας. Μέσα σ' αυτή την περίοδο και ύστερα από ένα ανεπιτυχές έμφραγμα στην καρδιά, προσπάθησα πάλι, ανεπιτυχώς είναι αλήθεια, να πραγματοποιήσω τις ακριβές καφενειακές μου ιδέες πότε στην ΕΡΤ και πότε στο Υπουργείο Πολιτισμού , εννοώντας να επιβάλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες. Και οι δύο όμως τούτοι οργανισμοί σαθροί και διαβρωμένοι από τη γέννησή τους κατάφεραν να αντισταθούν επιτυχώς και, καθώς λεν, να με νικήσουν «κατά κράτος». Παρ΄ όλα αυτά, μέσα σε τούτον τον καιρό γεννήθηκε το Τρίτο κι επιβλήθηκε στη χώρα.
Και τώρα καταστάλαγμα του βίου μου μέχρι στιγμής είναι:
Αδιαφορώ για την δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ.
Πιστεύω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ' αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθέντες συνήθειές μας.
Περιφρονώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα «επώνυμους» πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, την σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα.Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ «λαχεία στον ουρανό» και προκαλώντας τον σεβασμό των νεωτέρων μου μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός...
Μάνος Χατζιδάκις
|
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
O εξουσιαστής...
 |
|---|
|
O εξουσιαστής...
Ποιεί εξουσίαν. Ασκεί την εξουσίαν, εξουσιοδοτημένος από τη λαϊκή θέληση. Και όσο ασκεί την εξουσία, ο εξουσιαστής γίνεται αυτός η λαϊκή θέληση, ώστε μέσω των κομματικών εντύπων και των δημοσίων σχέσεων -έτσι ονομάζεται η πλύση εγκεφάλου των πολλών- η «λαϊκή θέληση» πείθεται πως η θέληση του εξουσιαστή είναι ταυτόσημη με αυτήν.
Αλλά ο χρόνος κυλά, η λαϊκή θέληση αναπτύσσεται, αλλοιώνεται, παραλλάζει και ένα πρωί, συννεφιασμένο ή φωτεινό, γίνεται ηλίου φαεινότερο πως ο εξουσιαστής δεν την εκπροσωπεί πλέον. Η καλλιέργεια του μύθου της «Ταυτότητας» παύει να ισχύει και ο εξουσιαστής ή δικτατορεύει δίχως προσχήματα ή πέφτει στο ανάθεμα για να ανέλθει ο καινούριος εξουσιαστής της αντίπαλης παράταξης.
Μια εθνική ιστορία ελληνικής καταγωγής που επαναλαμβάνεται με μαθηματική ακρίβεια τα τελευταία χρόνια.
Γιατί το κόμμα εν Ελλάδι είναι μια θέση αμετακίνητη, αδιαφιλονίκητη, μονοπώλιο δικαίου, εθνικοφροσύνης και πατριωτισμού και όποιος δεν συμφωνεί είναι προδότης και όχι μια διαφορετική μαχόμενη θέση μέσα στο κόμμα.
Γιατί ο εξουσιαστής διαθέτει τη μία άποψη και οι άλλοι την επιδοκιμάζουν αυτήν του ενός, του αρχηγού. Παλαιότερα οι εντός κόμματος εν χορώ επικροτούσαν. Σήμερα, εν χορώ, σιωπούν γιατί δεν χρειάζεται να επικροτήσουν. Απλώς αν παραστεί ανάγκη, χειροκροτούνε δημοσίως.
Ο εξουσιαστής διαθέτει ένα κεφάλι ξύλινο, ασυγκίνητο, ανέκφραστο, αμετακίνητο, «κενόν αισθημάτων και ιδεών και πλήρες φιλοδοξιών». Ένα κόμμα «ανεπτυγμένου» τόπου διαβαίνει τον χρόνο μέσα από τις αντιθέσεις του. Εδώ, σ' εμάς, καταλύεται από τον χρόνο ή αλλάζει τίτλους. Τώρα τελευταία αποκτήσαμε και τις τυπικές διαδικασίες -συνέδρια, επιτροπές, αποφάσεις- μονότονες, μονόφωνες, που καταλήγουν σε σχοινοτενή πορίσματα τα οποία απηχούν τη διευκόλυνση των φιλοδοξιών του εξουσιαστή.
Το πιο ανησυχητικό! Επειδή όλοι μας κρύβουμε μέσα μας έναν μικρό εξουσιαστή, αποτυχημένο, καταπιεσμένο, ανεκπλήρωτο, δεχόμαστε τον επιτυχόντα σαν μια προέκταση φανταστική του εαυτού μας. Όπως δεχόμαστε τον φθόνο των φθονερών, τη λάσπη των λασπολόγων, την ηθικολογία των ανηθίκων, τις καταγγελίες των βρωμερών καταδοτών. Διότι εμπεριέχουμε φθόνον, λασπολογική διάθεση, ανηθικότητα, καταδοτικά συμπλέγματα και χοιροστασιακή αναπνοή.
Τα ακριβά πρότυπα, τα διαθέτοντα αρετή και ιδιότητες χαρισματικές, χρειάζονται πρωτίστως αρετή και αθωότητα για να γίνουν αποδεκτά- χαρακτηριστικά αντεξουσιαστή. Γι' αυτό και στον λαϊκίστικο καιρό μας, των οπαδών της εύκολης λείας και των ακόμη πιο εύκολων φιλοδοξιών, ή έννοια του αντεξουσιαστή δεν είναι εφικτή ούτε καν νοητή! Και αναδύεται εκ των βάλτων και των απορριμάτων πανένδοξος, απόλυτος, αμετακίνητος ο ένας, ο αδιαφιλονίκητος Εξουσιαστής. Προτείνω: μία αντεξουσιαστική εκστρατεία. Έναν σιωπηλό πόλεμο που, αν συντελεστεί μ' επιμονή, κάτι αληθινά καλό μπορεί να επιφέρει.
Η «πατρίς μας» οφείλει να αρνηθεί την ομφαλοσκοπική της κληρονομιά και ν' αποκτήσει ιδιότητες ζωντανού οργανισμού. Αν θέλει να επιζήσει με αξιοπρέπεια και όχι ως κοιτίς ξενοδοχειακών υπαλλήλων και τουριστικών ερωτικών συντρόφων!
Μάνος Χατζιδάκις
Αλλά ο χρόνος κυλά, η λαϊκή θέληση αναπτύσσεται, αλλοιώνεται, παραλλάζει και ένα πρωί, συννεφιασμένο ή φωτεινό, γίνεται ηλίου φαεινότερο πως ο εξουσιαστής δεν την εκπροσωπεί πλέον. Η καλλιέργεια του μύθου της «Ταυτότητας» παύει να ισχύει και ο εξουσιαστής ή δικτατορεύει δίχως προσχήματα ή πέφτει στο ανάθεμα για να ανέλθει ο καινούριος εξουσιαστής της αντίπαλης παράταξης.
Μια εθνική ιστορία ελληνικής καταγωγής που επαναλαμβάνεται με μαθηματική ακρίβεια τα τελευταία χρόνια.
Γιατί το κόμμα εν Ελλάδι είναι μια θέση αμετακίνητη, αδιαφιλονίκητη, μονοπώλιο δικαίου, εθνικοφροσύνης και πατριωτισμού και όποιος δεν συμφωνεί είναι προδότης και όχι μια διαφορετική μαχόμενη θέση μέσα στο κόμμα.
Γιατί ο εξουσιαστής διαθέτει τη μία άποψη και οι άλλοι την επιδοκιμάζουν αυτήν του ενός, του αρχηγού. Παλαιότερα οι εντός κόμματος εν χορώ επικροτούσαν. Σήμερα, εν χορώ, σιωπούν γιατί δεν χρειάζεται να επικροτήσουν. Απλώς αν παραστεί ανάγκη, χειροκροτούνε δημοσίως.
Ο εξουσιαστής διαθέτει ένα κεφάλι ξύλινο, ασυγκίνητο, ανέκφραστο, αμετακίνητο, «κενόν αισθημάτων και ιδεών και πλήρες φιλοδοξιών». Ένα κόμμα «ανεπτυγμένου» τόπου διαβαίνει τον χρόνο μέσα από τις αντιθέσεις του. Εδώ, σ' εμάς, καταλύεται από τον χρόνο ή αλλάζει τίτλους. Τώρα τελευταία αποκτήσαμε και τις τυπικές διαδικασίες -συνέδρια, επιτροπές, αποφάσεις- μονότονες, μονόφωνες, που καταλήγουν σε σχοινοτενή πορίσματα τα οποία απηχούν τη διευκόλυνση των φιλοδοξιών του εξουσιαστή.
Το πιο ανησυχητικό! Επειδή όλοι μας κρύβουμε μέσα μας έναν μικρό εξουσιαστή, αποτυχημένο, καταπιεσμένο, ανεκπλήρωτο, δεχόμαστε τον επιτυχόντα σαν μια προέκταση φανταστική του εαυτού μας. Όπως δεχόμαστε τον φθόνο των φθονερών, τη λάσπη των λασπολόγων, την ηθικολογία των ανηθίκων, τις καταγγελίες των βρωμερών καταδοτών. Διότι εμπεριέχουμε φθόνον, λασπολογική διάθεση, ανηθικότητα, καταδοτικά συμπλέγματα και χοιροστασιακή αναπνοή.
Τα ακριβά πρότυπα, τα διαθέτοντα αρετή και ιδιότητες χαρισματικές, χρειάζονται πρωτίστως αρετή και αθωότητα για να γίνουν αποδεκτά- χαρακτηριστικά αντεξουσιαστή. Γι' αυτό και στον λαϊκίστικο καιρό μας, των οπαδών της εύκολης λείας και των ακόμη πιο εύκολων φιλοδοξιών, ή έννοια του αντεξουσιαστή δεν είναι εφικτή ούτε καν νοητή! Και αναδύεται εκ των βάλτων και των απορριμάτων πανένδοξος, απόλυτος, αμετακίνητος ο ένας, ο αδιαφιλονίκητος Εξουσιαστής. Προτείνω: μία αντεξουσιαστική εκστρατεία. Έναν σιωπηλό πόλεμο που, αν συντελεστεί μ' επιμονή, κάτι αληθινά καλό μπορεί να επιφέρει.
Η «πατρίς μας» οφείλει να αρνηθεί την ομφαλοσκοπική της κληρονομιά και ν' αποκτήσει ιδιότητες ζωντανού οργανισμού. Αν θέλει να επιζήσει με αξιοπρέπεια και όχι ως κοιτίς ξενοδοχειακών υπαλλήλων και τουριστικών ερωτικών συντρόφων!
Μάνος Χατζιδάκις
|
|---|
Μια μωβ σκιά σε μαύρο φόντο...
 |
|---|
O Μάνος Χατζιδάκις είχε γράψει τον Μάιο του 1985 στο περιοδικό «Τέταρτο» με τον τίτλο «Μια μωβ σκιά Μαΐου», ένα συγκλονιστικό προφητικό κείμενο!
Εκεί υπογράμμιζε ότι αρνείται να δει τον εχθρό στο πρόσωπο των «παιδιών των Εξαρχείων» και σημείωνε ότι η Αστυνομία έφτασε «να εκπροσωπεί ό,τι χολεριασμένο και άρρωστο κρύβει μέσα του ο άνθρωπος για να προστατέψει μ' έναν ακάθαρτο μανδύα τις έννοιες έθνος, πατρίδα, σπίτι, εκκλησία, κράτος και οικογένεια. Έννοιες ιερές, που έγιναν πανάθλιες απ' όσους ανέλαβαν με αυθαιρεσία ανάξια να τις φρουρήσουν»...
Χωρίς άλλα σχόλια.
Εκεί υπογράμμιζε ότι αρνείται να δει τον εχθρό στο πρόσωπο των «παιδιών των Εξαρχείων» και σημείωνε ότι η Αστυνομία έφτασε «να εκπροσωπεί ό,τι χολεριασμένο και άρρωστο κρύβει μέσα του ο άνθρωπος για να προστατέψει μ' έναν ακάθαρτο μανδύα τις έννοιες έθνος, πατρίδα, σπίτι, εκκλησία, κράτος και οικογένεια. Έννοιες ιερές, που έγιναν πανάθλιες απ' όσους ανέλαβαν με αυθαιρεσία ανάξια να τις φρουρήσουν»...
Χωρίς άλλα σχόλια.
"...ξάπλωσε στον τόπο. Όσα συνέβησαν στα Εξάρχεια και στη Νομική Σχολή. Και στην οδό Σκουφά και Σόλωνος, Μαυρομιχάλη και Ιπποκράτους. Ενόχλησαν τους Έλληνες πολίτες κι αγανάκτησαν τον Τύπο ολόκληρο. Γιατί δεν τους εξολοθρεύουν και δεν τους σπάνε το κεφάλι. Γιατί δεν ρίχνουν δακρυγόνα. Και η Σύγκλητος και οι φοιτητές όλων των παρατάξεων, όλοι αγανακτισμένοι με τα τριάντα-εκατό παιδιά που δεν το βάζουν κάτω, δεν εννοούνε να παραδεχτούν πως η όποια ελευθερία ανήκει μόνο στους αστυνομικούς και τους ηλικιωμένους. Που δεν μπορούν αντιληφτούν γιατί καταδιώκονται αδιάκοπα, προπηλακίζονται ατελείωτα και συνεχώς υποχρεούνται να δέχονται εξευτελισμούς. Κι ο προπηλακισμός αρχίζει από τον δάσκαλο, τον επιστάτη του σχολείου, από τον οδηγό και τον εισπράκτορα του λεωφορείου, απ΄τον καθηγητή και τον δημόσιο λειτουργό ως τον δημόσιο υπάλληλο, από τους αξιωματικούς κι εκπαιδευτές στο κέντρο κατατάξεως ως τον τυχαίο μοτοσικλετιστή της τροχαίας που θα του ζητήσει άδειες, ταυτότητες και πιστοποιητικά. Ως τον γιατρό του νοσοκομείου που θα τον πάνε σηκωτό, ύστερα από τη γροθιά του οργάνου της τάξεως. Και το γνωρίζουμε πολύ καλά.
Εξύβριση αρχής - (έτσι ονομάζεται η απαίτηση εξηγήσεων). Χειροδικία κατά της αρχής - (έτσι είθισται ν΄αποκαλείται η ενστικτώδης κίνηση του αμυνόμενου νέου). Και η ιστορία δεν έχει τέλος. Η ανωνυμία και η εισαγγελική αρχή θα του προσφέρει ή μια τραυματική αγανάκτηση ισόβια ή τον επιζητούμενο από την πολιτεία ευνουχισμό του. Αυτή είναι μια καθημερινή πραγματικότητα και δυστυχώς γνησίως ελληνική τα πρόσφατα και τελευταία σαράντα χρόνια - όσα είχα δηλαδή την ευτυχία να ζήσω σαν επώνυμος πολίτης εις τούτον τον ένδοξον κατά τα άλλα τόπον μας.
Μια μοβ σκιά Μαϊου σκέπασε την Αθήνα. Κι όμως δεν βρέθηκε ένας δημοσιογράφος, μία εφημερίδα ν΄αγανακτήσει και να διαμαρτυρηθεί, να καταγγείλει την αλήθεια γι΄αυτό το τρίγωνο του αίσχους. Σκουφά, Μαυρομματαίων και Ιπποκράτους. Κι άρχισε μια σκόπιμη, ύποπτη κι έντεχνη σύγχυση τριών ασχέτων μεταξύ των περιπτώσεων. Οι νεαροί των Εξαρχείων να παρουσιάζονται ίδιοι με τους αλήτες των γηπέδων, τους επονομαζόμενους χούλιγκανς, κι επιπλέον να καλλιεργείται η εντύπωση στην κοινή γνώμη με στήλες ολόκληρες των θλιβερών εφημερίδων μας, ότι οι νέοι αυτοί, οι αναρχικοί, είναι οι βομβιστές και ίσως οι πιθανοί δράστες των δολοφονιών ή εμπρησμών. Και φυσικά, όταν με το καλό τελειώσει η δίωξη των εκατό, σαράντα ή είκοσι παιδιών και η όλη επιχείρηση στεφθεί μ΄ «επιτυχία», να πάρει τις διαστάσεις ενός πραγματικού θριάμβου... κατά του εγκλήματος. Την ίδια ώρα που δολοφονούνται εκδότες και οι δολοφόνοι δεν ανευρίσκονται. Δολοφονούνται πολίτες και οι δολοφόνοι δεν αποκαλύπτονται.
Πεθαίνουν νέοι από ξυλοδαρμούς και οι δράστες κυκλοφορούν ανενόχλητοι και, τέλος, δεν ...ανακαλύπτονται.
Την ίδια ώρα η πολιτεία αγανακτεί διότι υπάρχουν μερικά ζωντανά της κύτταρα που αντιδρούν άτεχνα, ανοργάνωτα, ίσως με αφέλεια, σ΄όλην αυτή την οργανωμένη κρατική ασχήμια, αντί να βλογάμε τον Θεό που βρίσκονται ακόμη μερικοί που δεν συνήθισαν στην «παρουσία του τέρατος», έστω, κι αν είναι ολίγοι, διακόσιοι, χίλιοι, εκατό, που προσπαθούν να ζήσουν, τουλάχιστον εκείνοι μόνοι, έτσι όπως τα ορίζει η φύση τους και όχι η κερδισμένη δια παγκοσμίου πολέμου επίσημη δουλεία..."
Μάνος Χατζιδάκις - Μάιος 1985
Εξύβριση αρχής - (έτσι ονομάζεται η απαίτηση εξηγήσεων). Χειροδικία κατά της αρχής - (έτσι είθισται ν΄αποκαλείται η ενστικτώδης κίνηση του αμυνόμενου νέου). Και η ιστορία δεν έχει τέλος. Η ανωνυμία και η εισαγγελική αρχή θα του προσφέρει ή μια τραυματική αγανάκτηση ισόβια ή τον επιζητούμενο από την πολιτεία ευνουχισμό του. Αυτή είναι μια καθημερινή πραγματικότητα και δυστυχώς γνησίως ελληνική τα πρόσφατα και τελευταία σαράντα χρόνια - όσα είχα δηλαδή την ευτυχία να ζήσω σαν επώνυμος πολίτης εις τούτον τον ένδοξον κατά τα άλλα τόπον μας.
Μια μοβ σκιά Μαϊου σκέπασε την Αθήνα. Κι όμως δεν βρέθηκε ένας δημοσιογράφος, μία εφημερίδα ν΄αγανακτήσει και να διαμαρτυρηθεί, να καταγγείλει την αλήθεια γι΄αυτό το τρίγωνο του αίσχους. Σκουφά, Μαυρομματαίων και Ιπποκράτους. Κι άρχισε μια σκόπιμη, ύποπτη κι έντεχνη σύγχυση τριών ασχέτων μεταξύ των περιπτώσεων. Οι νεαροί των Εξαρχείων να παρουσιάζονται ίδιοι με τους αλήτες των γηπέδων, τους επονομαζόμενους χούλιγκανς, κι επιπλέον να καλλιεργείται η εντύπωση στην κοινή γνώμη με στήλες ολόκληρες των θλιβερών εφημερίδων μας, ότι οι νέοι αυτοί, οι αναρχικοί, είναι οι βομβιστές και ίσως οι πιθανοί δράστες των δολοφονιών ή εμπρησμών. Και φυσικά, όταν με το καλό τελειώσει η δίωξη των εκατό, σαράντα ή είκοσι παιδιών και η όλη επιχείρηση στεφθεί μ΄ «επιτυχία», να πάρει τις διαστάσεις ενός πραγματικού θριάμβου... κατά του εγκλήματος. Την ίδια ώρα που δολοφονούνται εκδότες και οι δολοφόνοι δεν ανευρίσκονται. Δολοφονούνται πολίτες και οι δολοφόνοι δεν αποκαλύπτονται.
Πεθαίνουν νέοι από ξυλοδαρμούς και οι δράστες κυκλοφορούν ανενόχλητοι και, τέλος, δεν ...ανακαλύπτονται.
Την ίδια ώρα η πολιτεία αγανακτεί διότι υπάρχουν μερικά ζωντανά της κύτταρα που αντιδρούν άτεχνα, ανοργάνωτα, ίσως με αφέλεια, σ΄όλην αυτή την οργανωμένη κρατική ασχήμια, αντί να βλογάμε τον Θεό που βρίσκονται ακόμη μερικοί που δεν συνήθισαν στην «παρουσία του τέρατος», έστω, κι αν είναι ολίγοι, διακόσιοι, χίλιοι, εκατό, που προσπαθούν να ζήσουν, τουλάχιστον εκείνοι μόνοι, έτσι όπως τα ορίζει η φύση τους και όχι η κερδισμένη δια παγκοσμίου πολέμου επίσημη δουλεία..."
Μάνος Χατζιδάκις - Μάιος 1985
|
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
Εργογραφία
 |
|---|
1943
|
«Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΑΣΠΡΟΚΟΡΑΚΑΣ» θεατρικό του Α. Σολωμού
|
1944
|
«ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΘΑ ΘΕΡΙΣΟΥΜΕ» θεατρικό του Α. Δαμιανού
«ΜΑΚΡΙΝΟΣ ΔΡΟΜΟΣ» θεατρικό του Α. Αρμπούζωφ |
1945
|
«ΜΠΟΛΙΒΑΡ» τραγούδι σε ποίηση Νίκου Εγγονόπουλου
«ΡΗΓΑΣ Ο ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ» θεατρικό του Βασίλη Ρώτα |
1946
|
«ΑΝΔΡΕΑΣ ΖΕΠΠΟΣ» μπαλέτο (ανολοκλήρωτο)
μουσική για τα θεατρικά «ΘΑΨΤΕ ΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ» του Ι. Σόου «ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΑ» του Eugene O' Neal «ΕΝΑΣ ΦΙΛΟΣ ΘΑ «ΡΘΕΙ ΑΠΟΨΕ» (άδηλον) «ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ» του Α. Γιαλαμά «ΓΥΑΛΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» του Tennessee Williams ΑΔΟΥΛΩΤΟΙ ΣΚΛΑΒΟΙ» ταινία των Παπαμιχαήλ-Πλωρίτη |
1947
|
«ΓΙΑ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΛΕΥΚΗ ΑΧΙΒΑΔΑ» (Έργο 1) Σουίτα για πιάνο
«ΔΥΟ ΝΑΥΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ» (Έργο 2) σε ποίηση Μ. Σαχτούρη «Ο ΣΑΤΥΡΟΣ» μπαλέτο «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» θεατρικό του Ανουίγ |
1948
|
«Ο ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΓΑΜΟΣ» (Έργο 3) θεατρικό του Λόρκα
«ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΓΙΑ ΠΙΑΝΟ» (αγνώστων λοιπών στοιχείων) «ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΧΟΥΝ ΦΤΕΡΑ» θεατρικό του Eugene O' Neal «ΛΕΩΦΟΡΕΙΟΝ Ο ΠΟΘΟΣ» θεατρικό του Tennessee Williams Ο ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΒΡΑΧΟΣ» ταινία του Γρηγόρη Γρηγορίου |
1949
|
«Ο ΜΑΡΣΥΑΣ» (Έργο 4) μπαλέτο (χαμένη παρτιτούρα)
«Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΑΚΟΥ» θεατρικό του Α.Μίλερ «ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ» ταινία του Γ. Φιλίππου |
1950
|
«ΕΞΙ ΛΑΙΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ» (Έργο 5) διασκευασμένα ρεμπέτικα για πιάνο
«ΤΟ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟ ΦΙΔΙ» (Έργο 6) μπαλέτο για δύο ανδρικές φωνές και πιάνο «ΔΥΟ ΧΟΕΣ» μουσική για την Ορέστεια του Αισχύλου |
1951
|
«ΝΕΚΡΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ» ταινία του Φ. Ηλιάδη
|
1952
|
«ΑΓΙΑ ΙΩΑΝΝΑ» θεατρικό του Τζ. Μπ. Σώ
«Η ΑΓΝΗ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ» ταινία του Γ. Τζαβέλλα «Ο ΓΡΟΥΣΟΥΖΗΣ» ταινία του Γ. Τζαβέλλα |
1953
|
«ΙΟΝΙΚΗ ΣΟΥΙΤΑ» (Έργο 7) Για πιάνο
«ΟΙ ΟΥΡΑΝΟΙ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟΙ ΜΑΣ» ταινία του Ντ. Δημόπουλου |
1954
|
«ΣΟΥΙΤΑ ΓΙΑ ΒΙΟΛΙ ΚΑΙ ΠΙΑΝΟ» Ανέκδοτο
«Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ CNS» (Έργο 8) Τραγούδια για βαρύτονο και πιάνο «ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗΣ ΝΥΧΤΑΣ» του Σαίξπηρ. Ανέκδοτο «ΜΕ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ» θεατρικό του Θ. Ουάιλντερ και για τις ταινίες «ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ» του Α. Τερζάκη «ΜΑΓΙΚΗ ΠΟΛΙΣ» του Νίκου Κούνδουρου «ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΞΥΠΝΗΜΑ» του Μιχάλη Κακογιάννη «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΚΑΚΙΕΣ» του Δ. Ιωαννόπουλου «Η ΚΑΛΠΙΚΗ ΛΥΡΑ» του Γιώργου Τζαβέλλα |
1955
|
«ΣΤΕΛΛΑ» ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη
«ΛΑΤΕΡΝΑ ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΤΙΜΟ» ταινία του Αλέκου Σακελλάριου |
1956
|
«ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΕΣ» του Αριστοφάνη
«ΜΗΔΕΙΑ» (Έργο 9) Ανέκδοτο, εκτός από το χορικό Έρωτα εσύ» για τα θεατρικά «ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ» του Tennessee Williams «ΑΜΛΕΤ» του Σαίξπηρ για τις ταινίες «ΔΟΛΛΑΡΙΑ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΑ» του Ι. Νταϊφά «ΓΙΑ ΔΥΟ ΡΩΓΕΣ ΣΤΑΦΥΛΙ» γιουγκοσλαβικής παραγωγής «Η ΚΑΦΕΤΖΟΥ» του Αλέκου Σακελλάριου «Ο ΖΗΛΙΑΡΟΓΑΤΟΣ» του Γιώργου Τζαβέλλα «Ο ΔΡΑΚΟΣ» του Νίκου Κούνδουρου |
1957
|
«Η ΕΡΗΜΙΑ» (Έργο 10) μπαλέτο για χορωδία και μικρή ορχήστρα
«ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ» (Έργο 11) τραγούδια από το θεατρικό του Ι. Καμπανέλλη «ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ» (Έργο 12) μουσική για την κωμωδία του Αριστοφάνη. Ανέκδοτο «Ο ΚΥΚΛΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΜΩΛΙΑ» (Έργο 13) Τραγούδια από το θεατρικό του Bertold Brecht για τα θεατρικά «ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΛΗΡ» του Σαίξπηρ «ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΕΙΝΑΙ ΦΩΤΕΡΟ» του Κ. Φράι «ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΠΑΛΙΑΝΘΡΩΠΟΙ» επιθεώρηση για τις ταινίες «ΛΑΤΕΡΝΑ ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ» του Αλέκου Σακελλάριου «ΤΟ ΑΜΑΞΑΚΙ» του Ντ. Δημόπουλου «ΑΓΙΟΥΠΑ» του Γκ. Τάλλας «ΔΕΛΗΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΥΙΟΣ» του Αλέκου Σακελλάριου «ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ ΤΑ ΓΡΑΜΜΕΝΑ» του Φ. Φυλακτού «ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΨΕΜΑ» του Μιχάλη Κακογιάννη «Η ΛΙΜΝΗ ΤΩΝ ΠΟΘΩΝ» του Γ. Ζερβού |
1958
|
«ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΑΖΟΥΣΕΣ» (Έργο 14) μουσική για την κωμωδία του Αριστοφάνη
«ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ» (Έργο 15) κύκλος οκτώ τραγουδιών. Ανολοκλήρωτο για τα θεατρικά Ο ΠΛΟΥΤΟΣ» του Αριστοφάνη «ΟΘΕΛΛΟΣ» του Σαίξπηρ «Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ» του Ιακώβου Καμπανέλλη «Η ΑΝΘΙΣΜΕΝΗ ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ» του Δ. Γιαννουλάκη για τις ταινίες «ΜΙΑ ΖΩΗ ΤΗΝ ΕΧΟΥΜΕ» του Γιώργου Τζαβέλλα «ΟΙ ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ» του Νίκου Κούνδουρου «ΜΙΑ ΛΑΤΕΡΝΑ, ΜΙΑ ΖΩΗ» του Σ. Καψάσκη «ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ» του Στράντζαλη «ΕΝΑΣ ΗΡΩΣ ΜΕ ΠΑΝΤΟΥΦΛΕΣ» του Αλέκου Σακελλάριου «ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΓΕΝΝΑΙΩΝ» του Ντίμη Δαδήρα |
1959
|
«ΟΡΝΙΘΕΣ» (Έργο 16) μουσική για την αριστοφανική κωμωδία. Το 1964 αναμόρφωση της μουσικής αυτής σε καντάτα και μπαλέτο, για μέντζο σοπράνο, δύο βαρύτονους, τρεις χορωδίες (παιδική δύο μεικτές) και ορχήστρα.
για τα θεατρικά «ΒΑΤΡΑΧΟΙ» του Αριστοφάνη «ΚΥΚΛΩΠΑΣ» του Ευριπίδη «ΔΟΝΙΑ ΡΟΖΙΤΑ» του Λόρκα «Ο ΠΕΡΛΙΜΠΙΝ ΚΑΙ Η ΜΠΕΛΙΣΑ» του Λόρκα «ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ» του Ν.Πολίτη «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ» του Δ. Κεχαΐδη «ΙΩΒ» του Α. Μακ Λις για τις ταινίες «ΝΑΥΑΓΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ» της Μ. Πλυτά «ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ» του Σ. Καψάσκη «ΖΑΛΟΓΓΟ, ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ» του Ι. Τατασόπουλου «ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ» του Νίκου Κούνδουρου «ΤΟ ΞΥΛΟ ΒΓΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ» του Αλέκου Σακελλάριου «ΕΝΑΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ» του Χ. Κυριακόπουλου «Η ΛΙΖΑ ΤΟ «ΣΚΑΣΕ» του Σ. Καψάσκη |
1960
|
μουσική για τα θεατρικά
«ΕΥΡΙΔΙΚΗ» του Ζ. Ανουίγ «ΤΟ ΓΛΥΚΟ ΠΟΥΛΙ ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ» του Τ. Ουίλιαμς «Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΓΕΝΗ» του Αγγέλου Σικελιανού «Η ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΜΑΡΟΥΛΑΣ» του Δ. Κορομηλά και τις ταινίες «ΠΟΤΕ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ» του Ζυλ Ντασέν «ΕΛΛΑΣ Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ» του Μιλερσέν «ΜΑΝΤΑΛΕΝΑ» του Ντίνου Δημόπουλου «ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ» του Ντίμη Δαδήρα «ΤΟ ΚΟΡΟΙΔΑΚΙ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΟΣ» του Γιάννη Δαλιανίδη «ΤΟ ΚΛΩΤΣΟΣΚΟΥΦΙ» του Ντίνου Δημόπουλου «Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ» του Αλέκου Σακελλάριου «Η ΚΥΡΙΑ ΔΗΜΑΡΧΟΣ» του Ροβήρου Μανθούλη «ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ» του Γ. Διζικιρίκη |
1961
|
«ΡΙΝΑΛΔΟΣ ΚΑΙ ΑΡΜΙΔΑ» (Έργο 17) Μονόπρακτη όπερα πάνω σε ιντερμέδια της «Ερωφίλης» του Χορτάτση, για υψίφωνο, βαρύτονο, ανδρική χορωδία και ορχήστρα. Ανολοκλήρωτο.
ΑΠΟΨΕ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΖΟΥΜΕ» (Έργο 18) Μουσική και τραγούδια για το θεατρικό έργο του Λ. Πιραντέλο. «ΠΑΣΧΑΛΙΕΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΚΡΗ ΓΗ» Διασκευή παλιών λαϊκών τραγουδιών «Η ΚΛΕΦΤΡΑ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ» θεατρικό του Ζ. Νεβώ και για τις ταινίες «Η ΛΙΖΑ ΚΑΙ Η ΑΛΛΗ» του Ντ. Δημόπουλου «ΑΛΛΟΙΜΟΝΟ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ» του Αλέκου Σακελλάριου «ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΘΥΕΛΛΑ» του Σ. Καψάσκη «ΧΑΜΕΝΑ ΟΝΕΙΡΑ» του Αλέκου Σακελλάριου «IT HAPPENED IN ATHENS» του A. Marton «THE 300 SPARTIANS» του R. Mate |
1962
|
«ΒΑΚΧΕΣ» (Έργο 19) του Ευριπίδη. Ανέκδοτο.
«ΟΔΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ» (Έργο 20) Μουσική και τραγούδια από την θεατρική παράσταση σε στίχους των Ι. Καμπανέλλη, Α. Σολομού, Νίκου Γκάτσου, Μ. Αργυράκη και του συνθέτη. «ΚΑΙΣΑΡ ΚΑΙ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ» (Έργο 21) του Τζ. Μπ. Σώ «Η ΜΕΛΙΣΣΑ» θεατρικό του Ν. Καζαντζάκη «IN THE COOL OF THE DAY» ταινία του J. Huismann 1963 «ΜΑΓΙΚΗ ΠΟΛΙΣ» επιθεώρηση μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη «AMERICA AMERICA» ταινία του Ηλία Καζάν «Top Kapi» ταινία του Ζυλ Ντασέν «ΧΤΥΠΟΚΑΡΔΙΑ ΣΤΟ ΘΡΑΝΙΟ» του Αλέκου Σακελλάριου |
1964
|
«ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΗΣ ΤΖΟΚΟΝΤΑΣ» (Έργο 22) για ορχήστρα
«ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΕΣΠΕΡΙΝΟΙ» διασκευή τραγουδιών για ορχήστρα «ALIKΙ MY LOVE» ταινία του R. Mate «ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΟ ΣΑΡΩΝΙΚΟ» ταινία |
1965
|
«ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ» (Έργο 23) κύκλος τραγουδιών σε ποίηση Νίκου Γκάτσου
|
1966
|
«Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ» (Έργο 24) μουσική και τραγούδια για θεατρική διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Ν. Καζαντζάκη.
«ILYA DARLING» μιούζικαλ στη Ν. Υόρκη «ΤΑ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ» ταινία της Μαρίας Πλυτά |
1968
|
«BLUE» (Έργο 25) ταινία του Σ. Ναριτζάνο
«ΡΥΘΜΟΛΟΓΙΑ» (Έργο 26) για πιάνο «REFLECTIONS» (Έργο 27) κύκλος τραγουδιών με αγγλικούς στίχους των D. Rudnytsky, B. Corrigan, M. Fulterman, C Nivison «ΟΠΕΡΑ ΓΙΑ ΠΕΝΤΕ» (Έργο 28) ανολοκλήρωτο «ΤΑ ΕΝΝΕΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΟΣ» ανολοκλήρωτο «ADE IN» ταινία της Paramount |
1969
|
«THE HEROES» ταινία του J. Negoulesco
|
1970
|
«ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ» κύκλος τραγουδιών σε στίχους του Νίκου Γκάτσου
«THE MARLET΄S TALE» αμερικάνικη ταινία στη Ρώμη |
1971
|
«ΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ» (Έργο 29) μεταγραφή ρεμπέτικων τραγουδιών για φωνή και πιάνο
« ΠΕΝΤΕ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΓΙΑ ΠΙΑΝΟ ΚΑΙ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ» μουσική που χορογραφήθηκε από τον Μ. Μπεζάρ για ένα πρόγραμμα αφιερωμένο στον Ζ. Κοκτώ. Ανέκδοτο «ΤΗΣ ΓΗΣ ΤΟ ΧΡΥΣΑΦΙ» κύκλος τραγουδιών σε στίχους του Νίκου Γκάτσου |
1972
|
«Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΣ» (Έργο 30) κύκλος τραγουδιών για δύο φωνές, χορωδία, και δώδεκα όργανα, σε στίχους Ελλήνων ποιητών.
«Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΣ» ταινία του Π. Βούλγαρη « Ο ΣΚΛΗΡΟΣ ΑΠΡΙΛΗΣ ΤΟΥ 45» μεταγραφές λαϊκών τραγουδιών για ορχήστρα «Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ» θεατρικό του Ν. Τουντζάκη |
1973
|
«Ο ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ ΤΟ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΚΑΙ Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ» (Έργο 31) κύκλος τραγουδιών με εμβόλιμες πρόζες, σε στίχους του Μ. Ελευθερίου και του συνθέτη
«THE PEDESTRIAN» ταινία του Μ. Σελ «ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΜΥΚΗΝΕΣ» θεατρικό του Ε. Αβέρωφ |
1974
|
«SWEET MOVIE» ταινία του Ντούσαν Μακαβέγεφ
«ΤΑ ΠΕΡΙΞ» διασκευή ρεμπέτικων τραγουδιών |
1975
|
«ΑΘΑΝΑΣΙΑ» κύκλος τραγουδιών σε στίχους του Νίκου Γκάτσου
«FACCIA DI SPIA» ταινία του G. Ferrara «ΟΙ ΜΑΣΚΕΣ» θεατρικό του Μπ. Τζόνσον «ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΕΣ» θεατρικό |
1976
|
«ΤΑ ΠΑΡΑΛΟΓΑ» (Έργο 32) κύκλος τραγουδιών σε στίχους του Νίκου Γκάτσου
|
1977
|
«ΚΟΙΝΟΣ ΒΙΟΣ» (Έργο 33) σε στίχους Ν. Χρονά. Ανολοκλήρωτο
«ΧΩΡΙΟΝ Ο ΠΟΘΟΣ» (Έργο 34) πέντε τραγούδια σε στίχους Α. Δημητρούκα, Μ. Αργυράκη και του συνθέτη «ΕΝΑΣ ΕΡΩΔΙΟΣ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ» ταινία του Σ. Τορνέ |
1978
|
«ΠΑΙΔΕΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ» (Έργο 35) «σκηνική καντάτα» σε στίχους Γκάτσου, Μπουρμπούλη και του συνθέτη
«ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΜΕΛΙΤΟΣ» (Έργο 36) ταινία του Γ. Πανουσόπουλου «MEMED MY HAWK» ταινία του Peter Ustinov |
1980
1994 |
«Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΝΘΗΣ» (Έργο 37), 1970-1980. Σε στίχους του συνθέτη, για βαρύτονο,τέσσερις χορωδίες (παιδική, δυο γυναικείες και μικτή) και ορχήστρα
«ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ» (Έργο 38) τελική μορφή 1986, πρώτη έκδοση σε δίσκο 1978. Κύκλος τραγουδιών σε στίχους Μ. Μπουρμπούλη και του συνθέτη «Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ» (Έργο 39) 1980 καντάτα για μέντζο σοπράνο, μεικτή χορωδία και ομάδα οργάνων. Ανέκδοτο «ΤΑ ΠΙΝΔΑΡΙΚΑ» (Έργο 40), 1981. Καντάτα σε ποίηση Πινδάρου για μέτζο σοπράνο, βαρύτονο, μεικτή χορωδία και μικτή ορχήστρα. Ανέκδοτο «ΔΙΦΩΝΙΕΣ» (Έργο 41), 1981. Ανολοκλήρωτο. Σε στίχους Α. Δημητρούκα «ΟΙ ΜΠΑΛΑΝΤΕΣ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΑΘΗΝΑΣ» (Έργο 42), 1982-83. Κύκλος τραγουδιών σε στίχους Α. Δημητρούκα, Α. Δαβαράκη και του συνθέτη «ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑ» (Έργο 43), 1982-83. Από την ομώνυμη θεατρική παράσταση, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, Α. Δαβαράκη και του συνθέτη «ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΟΣ ΗΛΙΟΣ» (Έργο 44), 1983. Κύκλος τραγουδιών σε στίχους Νίκου Γκάτσου «ΚΑΡΥΔΙΕΣ ΣΕ ΠΕΤΡΙΝΗ ΓΗ», 1985. Θεατρικό του Ε. Αβέρωφ «ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΜΗΤΕΡΑ» (Έργο 45), 1985-86. Κύκλος τραγουδιών σε στίχους Νίκου Γκάτσου «ΑΜΟΡΓΟΣ» (Έργο 46), 1970-1992. Σε ποίηση Νίκου Γκάτσου. Ανολοκλήρωτο «ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ» (Έργο 47) κύκλος τραγουδιών σε στίχους του Νίκου Γκάτσου «ΤΟ ΦΙΝΤΑΝΑΚΙ» 1989. Θεατρικό του Παντελή Χορν «ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ» 1990. Το ίδιο με το αρ. 27 αλλά με Ελληνικούς στίχους, του Νίκου Γκάτσου,και της Α. Δημητρούκα «ΕΓΚΩΜΙΟΝ ΕΠΙΦΑΝΟΥΣ ΑΝΔΡΟΣ» (Έργο 48), 1991. Σε ποίηση Ανδρέα Κάλβου, για μικρή χορωδία και χάλκινα πνευστά. Ανέκδοτο «ΗΣΥΧΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ» (Έργο 49), 1992. Μουσική και τραγούδια για την ομώνυμη ταινία του Παντελή Βούλγαρη. Ανέκδοτο «Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΕΙΝΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΑΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ ΑΡΧΑΙΟΣ» (Eργο 50), 1992. («Τα Τραγούδια της Αμαρτίας») Ανολοκλήρωτος κύκλος τραγουδιών σε στίχους Ν. Χριστιανόπουλου και Γ. Χρονά. Ο συνθέτης πρόλαβε να γράψει μουσική για 18 από τα 26 ποιήματα που είχε επιλέξει «INTERNOT» (Έργο 51), 1969-1992. Ημιτελής κύκλος τραγουδιών σε στίχους του συνθέτη και της Α. Δημητρούκα |
| Γραπτά |
- Η διάλεξη του Μάνου Χατζιδάκι για το ρεμπέτικο (1949)
- Μυθολογία (1966) - Μυθολογία Δεύτερη (1982) - Ο καθρέφτης και το μαχαίρι (1988) - Τα σχόλια του Τρίτου (1980) |
|---|
 |
|---|
|
|---|
Δισκογραφία
 |
|---|
ΕΤΟΣ
|
ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΣΚΟΥ
|
ΕΤΑΙΡΙΑ
|
ΕΙΔΟΣ
|
1955
|
Για μια μικρή λευκή αχιβάδα
|
Philips
|
Ορχηστρικός
|
1960
|
Never on Sunday
|
UA
|
Soundtrack (ταινία)
|
1960
|
Ελλάς η χώρα των ονείρων
|
Fontana
|
Soundtrack (ταινία)
|
1962
|
Aliki my love
|
Fontana
|
Soundtrack (ταινία)
|
1962
|
O Σπ. Πιπεράκης παίζει Μ. Χατζιδάκι
|
Fidelity
|
Ορχηστρικός
|
1962
|
Οδός ονείρων
|
Columbia
|
Μουσική για θέατρο
|
1962
|
Οι Αθηναίοι τραγουδούν Χατζιδάκι
|
Columbia
| |
1962
|
Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη
|
Columbia
|
Ορχηστρικός
|
1963
|
America America
|
Warner
|
Soundtrack (ταινία)
|
1963
|
Greetings from Manos Hadjidakis
|
Fidelity
|
Ορχηστρικός
|
1964
|
4th suite - Passacaglia - for a little white
|
Columbia
|
Ορχηστρικός
|
1964
|
Mes plus belles chansons Grecques
|
Fontana
| |
1964
|
Καίσαρ και Κλεοπάτρα
|
Columbia
|
Μουσική για θέατρο
|
1964
|
Το καταραμένο φίδι
|
Lyra
|
Χορόδραμα
|
1964
|
Τopkapi
|
MCA
|
Ορχηστρικός
|
1965
|
Δεκαπέντε εσπερινοί
|
Columbia
|
Ορχηστρικός
|
1965
|
Μάνος Χατζιδάκις: Πρώτη εκτέλεση
|
Columbia
| |
1965
|
Ματωμένος γάμος - Παραμύθι χωρίς όνομα
|
Columbia
|
Μουσική για θέατρο
|
1965
|
Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1965
|
Ποτέ την Κυριακή
|
Lyra
|
Soundtrack (ταινία)
|
1965
|
Συνέβη στην Αθήνα
|
Columbia
|
Soundtrack (ταινία)
|
1965
|
Το χαμόγελο της Τζοκόντας
|
Columbia
|
Ορχηστρικός
ΧΡΥΣΟΣ ΔΙΣΚΟΣ |
1966
|
An evening with Belafonte/Mouskouri
|
RCA
| |
1966
|
Illya darling
|
UA
|
Μουσική για θέατρο
|
1966
|
Καπετάν Μιχάλης
|
Columbia
| |
1966
|
Μάνος Χατζιδάκις
|
RCA
| |
1966
|
Ο Φάμπας παίζει Χατζιδάκι - Θεοδωράκη
|
RCA
|
Ορχηστρικός
|
1966
|
Μυθολογία
|
Columbia
| |
1966
|
Όρνιθες
|
Columbia
|
Μουσική για θέατρο
|
1967
|
Chants de mon pays
|
Fontana
| |
1967
|
Δεκαπέντε εσπερινοί
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1967
|
Η Μούσχουρη τραγουδά Χατζιδάκι
|
Fidelity
|
ΧΡΥΣΟΣ ΔΙΣΚΟΣ
|
1967
|
Το χαμόγελο της Τζοκόντας
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1968
|
6 Λαϊκές ζωγραφιές/ Για μια μικρή αχιβάδα
|
Philips
|
Ορχηστρικός
|
1968
|
Α l' Olympia les Atheniens
|
Fontana
| |
1968
|
Blue (Τα βρώμικα παλικάρια)
|
DOT
|
Ορχηστρικός
|
1968
|
The Athinians
|
Philips
| |
1968
|
Η Αθήνα τραγουδά Χατζιδάκι
|
Philips
| |
1968
|
Ο Χατζιδάκις παίζει Χατζιδάκι
|
Fidelity
|
Ορχηστρικός
|
1968
|
Στα Διονύσια και στο studio
|
Zodiac
| |
1969
|
12+1 τραγούδια του Χατζιδάκι με την Αρλέτα
|
Lyra
| |
1969
|
Καίτη και Διονύσης
|
Olympic
| |
1969
|
Σκηνική μουσική και τραγούδια
|
Philips
|
Μουσική για θέατρο
|
1969
|
Το νέο κύμα τραγουδά Χατζιδάκι
|
Lyra
| |
1970
|
Recital '70
|
Fontana
| |
1970
|
Reflections
|
Atlantic
| |
1970
|
Επιστροφή
|
Columbia
| |
1970
|
Χατζιδάκις με αγάπη
|
Lyra
| |
1971
|
Άμα λευτερωθεί η Κρήτη
|
Minos
| |
1971
|
Επιστροφή (Home coming)
|
Columbia
|
Ορχηστρικός
|
1971
|
Η Μούσχουρη τραγουδά Χατζιδάκι 2
|
Philips
| |
1971
|
Ο Ζαμπέτας παίζει Χατζιδάκι
|
Lyra
|
Ορχηστρικός
|
1971
|
Ο κύκλος του CNS
|
Lyra
| |
1971
|
Οι ηθοποιοί τραγουδούν
|
Columbia
|
Τραγούδια
για τον κινηματογράφο |
1971
|
Της γης το χρυσάφι
|
Columbia
| |
1972
|
Μάνος Χατζιδάκις για πάντα
|
Panvox
| |
1972
|
Ο μεγάλος ερωτικός
|
Notos
| |
1972
|
Σπίτι μου σπιτάκι μου
|
Columbia
| |
1973
|
Δεκαπέντε εσπερινοί
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1973
|
Μάνος Χατζιδάκις: Πρώτη εκτέλεση
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1973
|
Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1973
|
Τα τραγούδια της Αλίκης
|
Lyra
| |
1974
|
Sweet movie
|
Πολύτροπον
|
Soundtrack (ταινία)
|
1974
|
Επιστροφή (Home coming)
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1974
|
Ο σκληρός Απρίλης του '45
|
Minos
|
Ορχηστρικός
|
1974
|
Οδοιπόρος, μεθυσμένο κορίτσι, Αλκιβιάδης
|
Notos
| |
1974
|
Τα πέριξ
|
Πολύτροπον
| |
1975
|
Ο κύκλος του CNS - Ο καπετάν Μιχάλης
|
Notos
| |
1975
|
Όρνιθες
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1975
|
Το χαμόγελο της Τζοκόντας
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1976
|
Αθανασία
|
Columbia
| |
1976
|
Όρνιθες
|
Philips
|
Μουσική για θέατρο
|
1976
|
Ποτέ την Κυριακή
|
Minerva
|
Soundtrack (επανέκδοση)
|
1976
|
Τα παράλογα
|
Notos
| |
1976
|
Τα πρώτα μας τραγούδια
|
Souvenir
| |
1977
|
Γειτονιές του φεγγαριού - Χωρίον ο πόθος
|
Notos
| |
1977
|
Ελλάδα σ' αγαπώ Νο 2
|
Minerva
| |
1977
|
Παιδί της γης
|
Lyra
| |
1978
|
6 Λαϊκές ζωγραφιές - Το καταραμένο φίδι
|
Notos
| |
1978
|
Dance with the bouzouki
|
General
| |
1978
|
Για την Ελένη
|
Notos
| |
1978
|
Ο Αρμάος παίζει στη λατέρνα
|
Minos
|
Ορχηστρικός
|
1978
|
Συνέβη στην Αθήνα
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1979
|
Greece is music of Hadjidakis
|
Columbia
|
Ορχηστρικός
|
1979
|
Δεκαπέντε εσπερινοί
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1979
|
Ματωμένος γάμος - Παραμύθι χωρίς όνομα
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1979
|
Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1979
|
Το χαμόγελο της Τζοκόντας
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1980
|
Sun love Greece
|
Intersound
|
Ορχηστρικός
|
1980
|
The magic of Greece
|
Allyon
|
Ορχηστρικός
|
1980
|
Η Αλεξάνδρα στα λαϊκά του Χατζιδάκι
|
Zodiac
| |
1980
|
Η εποχή της Μελισσάνθης
|
Notos
| |
1980
|
Μεθυσμένο κορίτσι
|
Lyra
| |
1981
|
The best of Manos Hadjidakis
|
Margo
|
Ορχηστρικός
|
1981
|
The magic of Greece 2
|
Allyon
|
Ορχηστρικός
|
1981
|
This is the best of Hadjidakis
|
Columbia
|
Ορχηστρικός
|
1981
|
Καπετάν Μιχάλης - Μυθολογία
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1982
|
Πορνογραφία
|
Minos
|
Μουσική για θέατρο
|
1983
|
30 Νυχτερινά
|
Minos
|
Ορχηστρικός
|
1983
|
Η Αλεξάνδρα τραγουδά Χατζιδάκι-Τσιτσάνη
|
Lyra
| |
1983
|
Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς
|
Notos
| |
1983
|
Το '62 του Μάνου Χατζιδάκι
|
Lyra
| |
1983
|
Χατζιδάκις:30 σπάνιες ερμηνείες 1
|
Columbia
| |
1984
|
Memed γεράκι μου
|
Notos
|
Ορχηστρικός
|
1984
|
Απόψε αυτοσχεδιάζουμε - Μυθολογία
|
Columbia
|
Μουσική για θέατρο
|
1984
|
Μ. Χατζιδάκις 1962-1975 (κασετίνα 8lp)
|
Columbia
| |
1984
|
Όμορφη χώρα η χώρα μου
|
Philips
| |
1984
|
Όρνιθες
|
Columbia
|
Επανέκδοση
|
1984
|
Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι
|
Columbia
| |
1984
|
Ωδείο Ηρώδου Αττικού
|
Philips
|
Ζωντανή ηχογράφηση
ΠΛΑΤΙΝΕΝΙΟΣ ΔΙΣΚΟΣ |
1984
|
Μ. Χατζιδάκις: 30 σπάνιες ερμηνείες 2
|
Columbia
| |
1985
|
Για την Ελένη
|
Σείριος
| |
1985
|
Ελληνικός κινηματογράφος και Μ. Χατζιδάκις
|
Minos
|
Τραγούδια
για τον κινηματογράφο |
1985
|
Η Μαρία Φαραντούρη στο Olympia
|
Minos
|
Ζωντανή ηχογράφηση
|
1985
|
Ο Γιάννης Βακαρέλλης παίζει στο πιάνο
|
Σείριος
|
Ορχηστρικός
|
1985
|
Ο Χατζιδάκις παίζει Χατζιδάκι
|
HMV
| |
1985
|
Συναυλίες στο Κεντρικόν/ Ορφέα
|
Philips
|
Ζωντανή ηχογράφηση
|
1986
|
4 Τραγούδια από τη Ρωμαϊκή αγορά
|
Columbia
| |
1986
|
Καίσαρ και Κλεοπάτρα
|
Columbia
|
Τραγούδια
για θέατρο (επανέκδοση) |
1986
|
Ο Μάνος Χατζιδάκις στη Ρωμαϊκή αγορά
|
Columbia
| |
1986
|
Σκοτεινή μητέρα
|
Σείριος
| |
1986
|
Τετράδιο για κιθάρα
|
Σείριος
|
Ορχηστρικός
|
1986
|
Χειμωνιάτικος ήλιος
|
Minos
| |
1987
|
Η Χάρις Αλεξίου σε απρόβλεπτα τραγούδια
|
Minos
| |
1987
|
Λαϊκή αγορά
|
Columbia
| |
1987
|
Χειμωνιάτικος ήλιος (Β' έκδοση)
|
Minos
| |
1988
|
Οι μύθοι μιας γυναίκας
|
Philips
| |
1988
|
Το ελληνικό πρόσωπο του Γιώργου Νταλάρα
|
Minos
|
Ζωντανή ηχογράφηση
|
1989
|
Frescobaldi-Schumann-Xατζιδάκις
|
Σείριος
|
Ορχηστρικός
|
1990
|
The very best of Μ. Hadjidakis
|
MBI
| |
1990
|
Η Αλίκη στο ναυτικό (1961)
|
Lyra
|
Soundtrack (ταινία)
|
1990
|
Μανταλένα (1960)
|
Lyra
|
Soundtrack (ταινία)
|
1990
|
Μελίνα για πάντα
|
EMI
| |
1990
|
Τα κλασσικά
|
EMI
| |
1990
|
Τα κλασσικά του Μάνου Χατζιδάκι
|
EMI
| |
1990
|
Το ρεσιτάλ
|
Σείριος
| |
1990
|
Το τελευταίο ψέμα
|
Lyra
|
Soundtrack (ταινία)
|
1991
|
Η Μούσχουρη τραγουδά Χατζιδάκι
|
Philips
| |
1991
|
Λειτουργικά
|
Σείριος
| |
1993
|
Αλίκη μου, Δημήτρη μου
|
EMI
| |
1993
|
Αντικατοπτρισμοί
|
Σείριος
| |
1994
|
Αγάπη είν' η ζωή
|
Philips
| |
1994
|
Εικόνες
|
Ανατολή
| |
1994
|
Η Λίζα και η άλλη (1961)
|
Philips
|
Soundtrack (ταινία)
|
1994
|
Η Μούσχουρη τραγουδά Χατζιδάκι
|
Philips
| |
1994
|
Μεγάλοι συνθέτες: Μάνος Χατζιδάκις
|
EMI
| |
1994
|
Μουσική για θέατρο και μπαλέτο
|
Philips
| |
1994
|
Ο Μ. Χατζιδάκις στον ελληνικό κινηματογράφο
|
Philips
|
Τραγούδια
για τον κινηματογράφο |
1994
|
Ραντεβού στην Κέρκυρα (1960)
|
Philips
|
Soundtrack (ταινία)
|
1994
|
Το κλωτσοσκούφι
|
Philips
|
Soundtrack (ταινία)
|
1994
|
Το ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο
|
Philips
|
Soundtrack (ταινία)
|
1994
|
Χαμένα όνειρα
|
Philips
|
Soundtrack (ταινία)
|
1995
|
100% Manos Hadjidakis
|
Philips
|
Ορχηστρικός
|
1995
|
Classic Greek film music
|
Silva
| |
1995
|
Sea and fire
|
Helicon
| |
1995
|
Ελεύθερη κατάδυση/ ταξείδι του μέλιτος
|
Σείριος
|
Soundtrack (ταινία)
|
1995
|
Η Αθήνα του '60 τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι
|
Fidelity
| |
1995
|
Όνειρο παιδιών της γειτονιάς
|
FM
| |
1995
|
Τα πρώτα μου τραγούδια
|
Fidelity
| |
1995
|
Τα τραγούδια της οδού ονείρων
|
Philips
| |
1996
|
The piano works
|
Agira
|
Ορχηστρικός
|
1996
|
Η γυναίκα στο έργο του Μάνου Χατζιδάκι
|
EMI
| |
1996
|
Η χορωδία τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι
|
Ανεξάρτητη
| |
1996
|
Συνθέσεις μουσικής δωματίου
|
Lyra
| |
1996
|
Τα τραγούδια της αμαρτίας
|
Σείριος
| |
1996
|
Μικρή αναφορά στο Μάνο Χατζιδάκι
|
Σείριος
| |
1996
|
Τα τραγούδια της Αλίκης
|
Fidelity
| |
1996
|
Τα κινηματογραφικά έργα της Αλίκης No2
|
Lyra
|
Τραγούδια
για τον κινηματογράφο |
1997
|
Χτυποκάρδια στο θρανίο (1963)
|
EMI
|
Soundtrack (ταινία)
|
1997
|
Δεκαπέντε εαρινά
|
Minos
|
Ορχηστρικός
|
1998
|
Χορός με τη σκιά μου
|
Mercury
| |
1999
|
2000 Μ.Χ.
|
Σείριος
|
  |
|
|---|
| Η Φαντασία στην Εξουσία Tης ΄Αννας Θέμελη | ||
Video
 |
|---|
| |||||||
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.