Ντοκιμαντέρ του Μιχάλη Κακογιάννη με τίτλο "Αττίλας '74", παραγωγής 1975.
Τον Σεπτέμβριο του 1974 ο Μιχάλης Κακογιάννης ταξίδεψε στην Κύπρο,τον τόπο καταγωγής του,προκειμένου να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με την εισβολή των Τούρκων.Ήταν μια προσωπική προσπάθεια, «χωρίς προκατασκευασμένες ιδέες, χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα" πήγα χωρίς να έχω σκεφθεί τίποτε» είπε ο σκηνοθέτης έναν χρόνο αργότερα σε συνέντευξη του.
Το οδοιπορικό του Κακογιάννη είχε ως αποτέλεσμα τον «Αττίλα 74»,μια μνημειώδη καταγραφή της κατάστασης στην Κύπρο μετά το πραξικόπημα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και την τουρκική εισβολή.Ο σκηνοθέτης δούλεψε τόσο με πολιτικά στελέχη όσο και με τον λαό της χώρας.Απέσπασε μια μεγάλη συνέντευξη από τον Μακάριο, μίλησε με τον μετέπειτα ιδρυτή του κόμματος Δημοκρατικός Αγώνας Γλαύκο Κληρίδη και τον Νίκο Σαμψών που έμεινε στην Ιστορία επειδή ανέλαβε δοτός «πρόεδρος» της Κύπρου κατά το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου.Μίλησε με ανθρώπους της ΕΟΚΑ-Β αλλά και με τον απλό λαό που κατέθεσε μαρτυρίες για την τραγωδία που έπληξε την ελληνική κοινότητα του νησιού,δηλαδή περί το 82% του πληθυσμού της Κύπρου.
«Πέρα από καθετί, η ταινία μου είναι ένα ανθρώπινο ντοκουμέντο» συνεχίζει στην ίδια συνέντευξη ο Κακογιάννης. Πραγματικά ο φακός του σκηνοθέτη (διευθυντής φωτογραφίας ο Σάκης Μανιάτης) καταγράφει τις άθλιες συνθήκες ζωής στους προσφυγικούς καταυλισμούς (αγρότισσες ζουν σε σκηνές ανάμεσα σε κότες, εκδιωγμένες από τα σπίτια τους), το παράπονο ενός 15χρονου κοριτσιού που βιάστηκε από τους Τούρκους εισβολείς, εξαγριωμένους νέους από τη σύγχυση και την ...
αβεβαιότητα για το αν ζει ή όχι κάποιο μέλος της οικογένειάς τους που χάθηκε στη ζώνη κατοχής.Η αποκορύφωση του δράματος στον «Αττίλα 74» φαίνεται στο χωρίς μεταβατικό στάδιο «πέρασμα» των Ελληνοκυπρίων από μια καλή ζωή στο καθεστώς του «πρόσφυγα μέσα στην ίδια τους τη χώρα»,τη στιγμή που κάποτε διέθεταν υψηλότερο επίπεδο ζωής συγκριτικά με εκείνο των Ελλήνων,πόσο μάλλον των Τούρκων.
Η απουσία των συνεντεύξεων από Τουρκοκυπρίους δεν ήταν ευθύνη του Κακογιάννη.«Αρνήθηκαν» λέει στην ίδια συνέντευξη ο σκηνοθέτης.«Όταν βρισκόμουν εκεί κανείς Τουρκοκύπριος δεν μπορούσε να περάσει τη "γραμμή του Αττίλα". Στον Νότο, όπου ζουν πάντα πολλές χιλιάδες Τουρκοκύπριοι,οι περισσότεροι φοβούνταν να μιλήσουν. Μόνο ένας δήμαρχος εξομολογήθηκε πως ήθελε να ζήσει και να πεθάνει στο χωριό του».
Το ημερολόγιο των μαύρων ημερών του Ιούλη του 1974
Σαρανταδύο χρόνια μετά, ηχούν ακόμα οι σειρήνες του δίδυμου εγκλήματος του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής. Η συνάντηση με την ιστορία δεν μπορεί παρά να είναι απαραίτητη γι’ αυτό και παραθέτουμε ένα χρονικό στις δεκαπέντε κρισιμότερες μέρες που καθόρισαν την Κύπρο.
Δευτέρα 15 Ιουλίου 1974
Ώρα 8.30 το πρωί. Τα τάνκς της χούντας βρίσκονται στους δρόμους της Λευκωσίας με κατεύθυνση το Προεδρικό, το ΡΙΚ, την ΑΤΗΚ και το αεροδρόμιο Λευκωσίας. Από το προεδρικό ηχούν πυροβολισμοί βαρέων όπλων και τεθωρακισμέων. Όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι πρόκειται για στρατιωτικό πραξικόπημα για την ανατροπή του προέδρου Μακαρίου. Σε λίγο το ΡΙΚ διακόπτει την κανονική ροή του προγράμματος του για να μεταδώσει στρατιωτικά εμβατήρια. Οι δρόμοι αδειάζουν, τα καταστήματα κλείνουν και η ζωή στην Λευκωσία σταματά αφήνοντας πίσω της φόβο και ανησυχία στα πρόσωπα των ανθρώπων.
«Σήμερον την πρωίαν επενέβη η Εθνική Φρουρά δια να σταματήσει τον αδελφοκτόνον πόλεμον μεταξύ των Ελλήνων. Η εθνική φρουρά –προτείθεται-είναι τη στιγμήν αυτήν κυρία της κατατάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός»
Στις 10 το πρωί το ΡΙΚ ανακοινώνει ότι «σήμερον την πρωίαν επενέβη η Εθνική Φρουρά δια να σταματήσει τον αδελφοκτόνον πόλεμον μεταξύ των Ελλήνων» και ότι κύριος σκοπός του εγχειρήματος είναι «η αποκατάσταση της τάξεως». «Η εθνική φρουρά –προτείθεται-είναι τη στιγμήν αυτήν κυρία της κατατάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός».
Στις 10.30 το ΡΙΚ μεταδίδει ότι «πάσα αντίστασις έχει εκλείψει» και «όστις θα προβάλει από τούδε και εις το εξης αντίστασιν θα εκτελείται πάραυτα». Η αντίσταση ωστόσο συνεχίζεται ενώ ακούγονται πυροβολισμοί σε ολόκληρη τη Λευκωσία.
Στις 10.54 το ΡΙΚ μεταδίδει «διάγγελμα της Εθνικής Φρουράς προς τον ελληνικόν και κυπριακόν λαόν». Το διάγγελμα επικαλείται την κρίση που δημιουργήθηκε τους τελευταίους μήνες και την «προκληθείσαν αναστάτωσιν» εις τους κόλπους της εκκλησίας και τον «διαγραφόμενον κίνδυνον να περιέλθουν οι ένοπλαι δυνάμεις εις χείρας αναρχικών και εγκληματικών στοιχείων». Όπως αναφέρει το «διάγγελμα» για τους λόγους αυτούς επενέβησαν οι ένοπλες δυνάμεις για να απομακρύνουν τους «υπεύθυνους της ανωμαλίας, ήτοι τον πρόεδρον της Δημοκρατίας και την κυβέρνησιν του» και να αναθέσουν την κυβέρνηση του νησιού σε «κυβέρνησιν εθνικής σωτηρίας».
Παράλληλα καπνοί από τεράστιες πυρκαγιές κάλυψαν τον ουρανό της Λευκωσίας. Στις 11.20 το ΡΙΚ καλεί την πυροσβεστική να διαθέσει στο ΓΕΕΦ 4 πυροσβεστικά οχήματα αμέσως. Τις απογευματινές ώρες καλεί το λαό να «μην παρασυρθεί από απατηλά συνθήματα περί συλλαλητηρίων κλπ» . Μια σειρά ξένων ραδιοσταθμών (Τελ Αβιβ, Βυρητός, ΒΒC, Bayrak) μεταδίδουν κατά τις μεσημβρηνές ώρες, ότι «κατ’ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες από τη Λευκωσία, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εβρίσκεται εν ζωή».
Στις 15.40, το ΡΙΚ επιμένει ότι ο Μακάριος είναι νεκρός», ότι «οι ένοπλες δυνάμεις ελέγχουν πλήρως την κατάσταση» και ότι «ο Θεός είναι μαζί μας».
Στις 16.30 ο διοικητής του Εφεδρικού κ. Πογιατζής απευθύνει έκκληση προς τους άνδρες του «προς αποφυγήν περαιτέρω αιματοχυσίας» να σταματήσουν κάθε αντίσταση και να παραδώσουν τον οπλισμό τους.
Στις 8.30 το βράδυ εμφανίζεται από την τηλεόραση ο «νέος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας» Νίκος Σαμψών επαναλαμβάνοντας τα του διαγγέλματος της Εθνικής Φρουράς.
Τρίτη 16 Ιουλίου 1974
Το BBC στην πρωινή του εκπομπή επιβεβαιώνει ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος «ευρίσκεται εν ζωή και χαίρει καλώς». Μετέδωσε επίσης τα κύρια σημεία από τη χθεσινή έκκληση του από το ραδιοσταθμό «Ελεύθερη Κύπρος» με την οποία καλεί το λαό να συσπειρωθεί γύρω του. «Υπήρξα πάντοτε στόχος της εγκληματικής χούντας των Αθηνών. Ζήτω η Ελευθερία! Ζήτω η Κύπρος!»
Τόσο η Άγκυρα, όσο και το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών, θέτουν τις ένοπλες δυνάμεις τους σε κατάσταση συναγερμού . Εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της Τουρκίας δηλώνει ότι η τουρκική κυβέρνηση θεωρεί το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ως ανοικτή επέμβαση της Ελλάδας στις εσωτερικές υποθέσεις της Κύπρου. Ο ίδιος ο εκπρόσωπος αναφέρει ότι η τουρκική κυβέρνηση πρότεινε στη βρετανική «από κοινού δράση». Εάν η Βρετανία συμφωνήσει πρόσθεσε η Τουρκία θα ενεργήσει βάσει των δικαιωμάτων της που απορρέουν από τη Συνθήκη Εγγυήσεως.
Στο μεταξύ από την Πάφο ξεκινά αυτοκινητοπομπή με νομιμόφρονες εθνοφρουρούς, άνδρες του εφεδρικού σώματος και ένοπλο λαό με κατεύθυνση τη Λεμεσό, προκειμένου να αντισταθεί στο πραξικόπημα.
Η μοναδική πόλη που δεν κατάφεραν να ελέγξουν οι πραξικοπηματικές δυνάμεις ήταν η Πάφος. Η κίνηση αυτή αποτελεί ανταπόκριση στην έκκληση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Ωστόσο χωρίς την ικανοποιητική οργάνωση και συνοχή, ο στρατός της Πάφου υποκύπτει στις δυνάμεις του πραξικοπήματος.
Το ΡΙΚ δίνει στη δημοσιότητα τα ονόματα των μελών της «κυβέρνησης σωτηρίας». Υπουργοί ορκίζονται οι κ. Ντίμης Δημητρίου (Εξωτερικών), Παντελής Δημητρίου (Εσωτερικών, Αμύνης), Κώστας Αδαμίδης (Δικαιοσύνης), Παναγιώτης Δημητρίου (Παιδείας), Κυριάκος Σαβεριάδης (Συγκοινωνιών και Έργων), Οδυσσέυς Ιωαννίδης (Υγείας), Ανδρέας Νεοκλέους και Γιαννάκης Δρουσιώτης (Εργασίας). Υφυπουργός παρά το προεδρω ο κ. Ανδρέας Παρισσινός, διευθυντής του Γραφείου Πληροφοριών ο Σταύρος Παπαγεωργίου και γενικός διευθυντής του ΡΙΚ ο κ. Ιωσήφ Χατζηιωσήφ.
Τετάρτη 17 Ιουλίου
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος φθάνει από το Λονδίνο στην Μάλτα. Λίγο προηγουμένως είχε ζητήσει άδεια να καταφύγει στις βρετανικές βάσεις. Η άδεια παραχωρείται και οι αρχές των βάσεων θέτουν στη διάθεση του αεροσκάφος της RAF το οποίο και τον μεταφέρει στην Μάλτα.
Στην Λευκωσία γίνονται γνωστές, μερικές λεπτομέρειες από το πώς ο Αρχιεπίσκοπος διέφυγε από το προεδρικό, με τη βοήθεια των σωματοφυλάκων του Θρασύβουλου Νεοφύτου και Ποταμίτη. Ενώ συνομιλούσε με παιδιά από την Αίγυπτο ακούγονται βομβαρδισμοί και πυροβολισμοί από την αυλή του προεδρικού, διακόπτει την συνομιλία του λέγοντας: «Πρέπει να πηγαίνω. Ο Θεός ας μας σώσει». Ο Αρχιεπίσκοπος στη συνέχεια διαφεύγει από μικρή πλαινή πόρτα του Προεδρικού Μεγάρου και κατευθύνεται με ιδιωτικό αυτοκίνητο προς την Πάφο όπου και απευθύνει στο λαό το διάγγελμα του. Τα γεγονότα της Λευκωσίας αποτέλεσαν αντικείμενο έντονων διπλωματικών συζητήσεων μεταξύ Ουάσιγκτον-Λονδίνου-Ηνωμένων Εθνών-Αθηνών-Άγκυρας. Η Ουάσιγκτον αποφασίζει να αποστέλει τον υφυπουργό της κ. Σίσκο στο Λονδίνο, Αθήνα και Άγκυρα. Επιδίωξη του : Να διατηρηθεί η συνοχή της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και να αποτραπεί ο κίνδυνος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Πέμπτη 18 Ιουλίου 1974
Η κυβέρνηση Σαμψών δίνει την πρώτη δημοσιογραφική διάσκεψη λέγοντας ότι η «επανάστασις» της Εθνικής Φρουράς δεν ανέτρεψε τη συνταγματική τάξη, ούτε την έννομη κατάσταση στην Κύπρο. Για τα θύματα των μαχών αναφέρει ότι πρόκειται απλά για μερικές δεκάδες νεκρούς και τραυματίες. Σε ερώτηση αν υπάρχει κίνδυνος τουρκικής εισβολής απαντά ότι δεν βλέπει να συντρέχει λόγος στρατιωτικής επέμβασης της Τουρκίας στην Κύπρο διακυρήττοντας την προσπάθεια της να εξευρεθεί ειρηνική λύση. Ήδη ο πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης Γλαύκος Κληρίδης θα συνεχίσει τις συνομιλίας ως διαπραγματευτής. Ανακοίνωση που φέρει ως προέλευση το «Γραφείον της Ιεράς Σύνόδου», αναφέρει ότι «μετά την επελθούσαν εν τη νήσω πολιτικήν αλλαγήν» οι κ.κ Γενάδιος, Άνθιμος και Κυπριανός «επανήλθον από χθές εις τας έδρας αυτών και ανέλαβαν πλήρη την διοίκησιν των επισκοπικών αυτών θρόνων». Στο μεταξύ στο γραφείο του κ. Σαμψών καταφθάνουν συγχαρητήρια τηλεγραφήματα από τον Σύνδεσμο Αστυνομίας Κύπρου, τον ΑΠΟΕΛ, την Επαρχιακή Επιτροπή του Ενιαίου Κόμματος Λάρνακος, την ΕΣΕΑ, την ΣΕΚ κ.α.
Στην Νεα Υόρκη συνέρχεται εκτάκτως το Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά αναβάλλει τη συνεδρία του ύστερα από πρόσκληση ακολουθεί σύγκληση το Συμβουλίου Ασφαλείας και εγκρίνεται την επόμενη ψήφισμα για την κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο και την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων.
Η Τουρκική Εισβολή
Σάββατο 20 Ιουλίου 1974
Η Τουρκία εκμεταλλεύεται το στρατιωτικό εγχείρημα το στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου για να επιτεθεί ύπουλα και άνανδρα κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις 5 το πρωί κάνει ρίψεις αλεξιπτωτιστών στον θύλακα Λευκωσίας-Αγύρτας, ενώ λίγο αργότερα επιχειρεί να αποβιβάσει δυνάμεις στο Πέντε Μίλι στην Κερύνεια.
Το ΡΙΚ κάνει έκκληση σε όλους να αντισταθούν στον εισβολέα. Την ίδια στιγμή ο Bayrak «συμβουλεύει» τους Έλληνες της Κύπρου να «ακούσουν τη φωνή της λογικής» και «να αντισταθούν στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις» που επέδραμαν κατά της Κύπρου για να αποκαταστήσουν την ελευθερία και τη δημοκρατία.
«…αι ελληνικαί κυπριακαί δυνάμεις αντιμετωπίζουν μετά γενναιότητος και πρωτοφανούς ενθουσιασμού την απρόκλητον επίθεσιν του τουρκικού σωβινισμού…»
Στις 8 το πρωί το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν αναφέρει ότι τα τουρκικά επιδρομικά αεροσκάφη «εβομβάρδισαν το στρατόπεδον της ΕΛΔΥΚ και έρριψαν εντός του τουρκοκυπριακού θύλακος Λευκωσίας-Αγύρτας μικράν δύναμιν αλεξιπτωτιστών». Στο ίδιο ανακοινωθέν τονίζεται ότι «αι ελληνικαί κυπριακαί δυνάμεις αντιμετωπίζουν μετά γενναιότητος και πρωτοφανούς ενθουσιασμού την απρόκλητον επίθεσιν του τουρκικού σωβινισμού»
Ήδη οι στέγες πολλών σπιτιών στην Λευκωσία φλέγονται ενώ σε αναφέρει ότι «αι ημέτεραι δυνάμεις προσφέυγουν συνεχώς και περισσότερον τον Άγιον Ιλαρίωνα» ενώ το επόμενο ανακοινωθέν αναφέρει ότι «αι κυπριακές ένοπλες δυνάμεις έτρεψαν σε φυγήν εχθρικάς δυνάμεις…».
Λίγο αργότερα γίνεται η παράδοση της τουρκοκυπριακής φρουράς Πάφου, ενώ στις 10 το πρωί ανακοινώθηκε και η παράδοση της τουρκοκυπριακής φρουράς Λεμεσού.
Ενώ μαίνονται οι μάχες σε ολόκληρη την Κύπρο, σε διεθνές επίπεδο πραγματοποιούνται επαφές για την κατάπαυση του πυρός. Το Συμβούλιο Ασφαλείας συνέρχεται εκτάκτως και εγκρίνει ειδικό ψήφισμα για την Κύπρο το οποίο επισημαίνει 3 σημεία:
• Άμεση κατάπαυση του πυρός σ’ ολόκληρη τη χώρα
• Αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης και νομιμότητας
• Αποχώρηση όλων των καθ’ υπέρβαση των προβλεπόμενων υπό των συμφωνιών Ζυρύχης/Λονδίνου ξένων στρατευμάτων.
Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974
Το BBC μεταδίδει ότι μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας επετεύχθη συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός ύστερα από παρέμβαση του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Κισιγκερ. Η κατάπαυση του πυρός θα τεθεί σε εφαρμογή από τις 4 το απόγευμα ώρα Κύπρου.
Το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν της ημέρας στις 6.15 το πρωί αναφέρει ότι «αι ημέτεραι δυνάμεις κυριαρχούν σε όλα τα μέτωπα των επιχειρήσεων» Στις 10 το πρωί το ΡΙΚ μεταδίδει ότι ο εχθρός καίει τα δάση μας και καλεί όλους να βοηθήσουν να σωθεί ο φυσικός πλούτος του τόπου μας.
Στις 10.15 το πρωί ο Bayrak αναγγέλει την συμφωνία Ελλάδας-Τουρκίας για την κατάπαυση του πυρός και παράλληλα μεταδίδει τις δηλώσεις του τούρκου πρωθυπουργού Ετζεβίτ: «Οι στρατηγικοί μας στόχοι επετεύχθησαν. Ως ειρηνική χώρα που είμεθα αποδεχθήκαμε την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Μέχρι τώρα επετύχαμε σημαντικές νίκες. Κανείς πλέον δεν μπορεί να κλονίσει πλέον τα δίκαια των τουρκοκυπρίων. Ιδιαίτερα μετά τις δυνατότητες που κατοχυρώθηκαν στην βόρειο παράκτια γραμμή της Κύπρου…»
Στις 11.00 το πρωί το BBC αναφέρει ότι στο «αεροδρόμιο της Λευκωσίας προσγειώθηκαν χθες το βράδυ προσγειώθηκαν τη νύχτα ελληνικά μεταγωγικά αεροπλάνα που έφεραν όπλα και ενισχύσεις σε έμψυχο υλικό.
Στις 4 το απόγευμα το ΡΙΚ μεταδίδει ότι το αρχηγείο της Εθνικής Φρουράς διέταξε να τεθεί σε εφαρμογή το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας καλώντας τις κυπριακές ένοπλες δυνάμεις να παύσουν το πυρ και να ανασταλούν οι πολεμικές επιχειρήσεις σε όλα τα μέτωπα. Στις 5 το απόγευμα παρά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός συνεχίζει τις αεροπορικές επιχειρήσεις κατά του αεροδρομίου και διαφόρων χωριών προξενώντας μεγάλες καταστροφές.
Τρίτη 23 Ιουλίου 1974
Έκτακτο πολεμικό ανακοινωθέν επιχειρεί να δώσει την στρατιωτική κατάσταση όπως διαμοφώνεται μετά τη συμφωνία της κατάπαυσης του πυρός. Στο βόρειο τμήμα της Κύπρου οι δυνάμεις μας απέκρουσαν με ηρωισμό τα αλλεπάλληλα κύματα αποβάσεως μέχρι και της 13ης ώρας, χθές» Ο εχθρός αφού ενίσχυσε το προγεφύρωμα του θύλακα Λευκωσίας- Αγύρτας με το προγεφύρωμα της Κερύνειας.
Αναλαμβάνει καθήκοντα ο Γλαύκος Κληρίδης.
Στις 3.30 το απόγευμα, το ΡΙΚ ανακοινώνει την παραίτηση του Νίκου Σαμψών και την ανάληψη των καθηκόντων του από τον πρόεδρο της βουλής Γλ. Κληρίδη. Σε μήνυμα του ο Ν. Σαμψών λέει ότι «ανέλαβεν την προεδρίαν της Δημοκρατίας όχι από φιλοδοξίαν αλλά με σκοπον να αποτρέψει τον εμφύλιον πόλεμον και να συνενώσει ψυχικώς τον λαόν». Στη συνέχεια αναφέρει ότι το «όλον ζήτημα εισέρχεται εις την σφαίραν των διαπραγματεύσεων και ότι «κατόπιν αυτού η πείρα του κ. Κληρίδη ως διαπραγματευτού επιβάλλει την δικήν του παρουσίαν εις την προεδρίαν». Το ίδιο βράδυ ο προεδρεύων της δημοκρατίας απευθύνει διάγγελμα προς τον κυπριακό λαό.
Η πολιτική κυβέρνηση στην Ελλάδα
Στο μεταξύ ο ραδιοσταθμός των Αθηνών αναγγέλλει τη σύγκληση ευρείας σύσκεψη υπό την προεδρία του προέδρου της δημοκρατίας στρατηγού Γκιζίκη. Για πρώτη φορά μετά από 7 χρόνια παρίστανται εκπροσώποι του πολιτικού κόσμου. Παρόντες στη σύσκεψη ήταν και οι πρώην πρωθυπουργοί και ηγέτες του στρατού. Παράλληλα στους δρόμους της Αθήνας ξεσπούν διαδηλώσεις.
Τετάρτη 24 Ιουλίου 1974
Ο προεδρεύον της Δημοκρατίας κ. Γλαύκος Κληρίδης δίνει την πρώτη δημσιογραφική διάσκεψη και τονίζει ότι ο πρωταρχικός στόχος της κυβέρνησης του είναι η διασφάλιση της τήρησης της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός και την σύγκλιση ενότητας του λαού . Στην Αθήνα επιστρέφει ο πρωθυπουργός κ. Καραμανλής και σχηματίζει μετά από επτά χρόνια την πρώτη πολιτική κυβέρνηση με ΥΠΕΞ τον κ. Γ. Μαύρος και ΥΠΑΜ ο κ. Αβέρωφ.
Πέμπτη 25 Ιουλίου 1974
Οι τουρκικές δυνάμεις της εισβολής συνεχίζουν την προέλαση τους παρά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός . Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι τούρκοι εισβολείς κινήθηκαν προς την κατάληψη του αεροδρομίου Λευκωσίας παρ’ όλο που είναι υπό τον έλεγχο της ΟΥΝΦΙΣΥΠ. Η επιχείρηση για την κατάληψη του αεροδρομίου της Λευκωσίας δεν ολοκληρώθηκε ποτέ γιατί υπήρξε σαφής προειδοποίηση της ΟΥΝΦΙΣΥΠ ότι θα αντισταθεί σε οποιαδήποτε τουρκική επίθεση κατά του αεροδρομίου.
Κύματα προσφύγων συρρέουν στη Λευκωσία και στις άλλες πόλεις από την περιοχή της Κερύνειας . Το ίδιο βράδυ αρχίζει στη διάσκεψη στην Γενεύη από τις εγγυήτριες δυνάμεις. Η πρώτη συνεδρία αναλώνεται σε διαδικαστικά ζητήματα.
Παρασκευή 26 Ιουλίου
Ο προεδρεύων της Δημοκρατίας κ. Γλ. Κληρίδης σε νέα δημοσιογραφική διάσκεψη καταγγέλλει την κατ’ εξακολούθηση παραβίαση τη συμφωνίας για την κατάπαυση του πυρός από τις τουρκικές δυνάμεις εισβολής. Προτρέπει να δημιουργηθεί από την ΟΥΝΦΙΣΥΠ να δημιουργηθεί ουδέτερη ζώνη μεταξύ των προχωρημένων θέσεων μας και των τουρκικών δυνάμεων δεν βρίσκει ανταπόκριση.
Στην Γενεύη κατά την πρωινή συνεδρία των τριών υπουργών ο κ. Μαύρος προειδοποιεί ότι η ελληνική αντιπροσωπία θα αποχωρήσει από τη διάσκεψη εάν δεν σταματήσει η τουρκική προέλαση γιατί πιστεύει ότι η διάσκεψη θα εξελιχθεί στα όρια του εμπαιγμού.
Στην Νέα Υόρκη το Συμβούλιο Ασφαλείας αναβάλλει τη συζήτηση για το κυπριακό εν αναμονή των αποτελεσμάτων της Γενεύης.
Ο αριθμός των προσφύγων υπολογίζεται σε δέκα χιλιάδες. Οι κάτοικοι Λευκωσίας εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα προς ασφαλέστερες περιοχές.
Σάββατο 27 Ιουλίου 1974
Το ΕΙΡ, το ΡΙΚ και το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων δίνουν λεπτομέρειες για τις εξελίξεις της Γενεύης.
Διάσκεψη της Γενεύης- Οι πρώτες συναντήσεις Μακαρίου-Κίσινγκερ
28-30 Ιουλίου 1974
Στις 29 Ιουλίου 1974, μεσούσης της πρώτης διάσκεψης της Γενεύης, ο Μακάριος συναντήθηκε με τον Κίσινγκερ και του παρέδωσε ένα μνημόνιο με πέντε όρους, προκειμένου να υπάρξει πολιτική λύση στο Κυπριακό, με την παράκληση να το διαβιβάσει στην κυβέρνηση της Τουρκίας. Η συνάντηση Μακαρίου – Κίσινγκερ έγινε στις 29 Ιουλίου, στις 5 το απόγευμα, στο State Department. Η τακτική που ακολούθησε ο Κίσινγκερ ήταν να μην αναμειχθεί, τουλάχιστον δημόσια, στο Κυπριακό, αφήνοντας τις πρωτοβουλίες στους Βρετανούς. Ο Κίσινγκερ απέστειλε το σημείωμα στον πρέσβη του στην Αγκυρα, με την οδηγία να το παραδώσει σε χαμηλό επίπεδο και να εξηγήσει πως απλώς το κάνει διότι το είχε υποσχεθεί. Οι προτάσεις του Μακαρίου παρέπεμπαν σε άμεση επιστροφή στις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, τις οποίες προσπαθούσε μέχρι το ’74 να ακυρώσει, ως ανεφάρμοστες.
Αντίγραφο των προτάσεων του Μακαρίου απέστειλε ο Κίσινγκερ στην Αθήνα, καθώς και στη Λευκωσία, με οδηγία προς τον Αμερικανό πρέσβη Ρότζιερ Ντέιβις να καταγράψει τυχόν σχόλια του Κληρίδη. Ο Ντέιβις παρέδωσε το έγγραφο στον Κληρίδη.
=====================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Τον Σεπτέμβριο του 1974 ο Μιχάλης Κακογιάννης ταξίδεψε στην Κύπρο,τον τόπο καταγωγής του,προκειμένου να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με την εισβολή των Τούρκων.Ήταν μια προσωπική προσπάθεια, «χωρίς προκατασκευασμένες ιδέες, χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα" πήγα χωρίς να έχω σκεφθεί τίποτε» είπε ο σκηνοθέτης έναν χρόνο αργότερα σε συνέντευξη του.
Το οδοιπορικό του Κακογιάννη είχε ως αποτέλεσμα τον «Αττίλα 74»,μια μνημειώδη καταγραφή της κατάστασης στην Κύπρο μετά το πραξικόπημα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και την τουρκική εισβολή.Ο σκηνοθέτης δούλεψε τόσο με πολιτικά στελέχη όσο και με τον λαό της χώρας.Απέσπασε μια μεγάλη συνέντευξη από τον Μακάριο, μίλησε με τον μετέπειτα ιδρυτή του κόμματος Δημοκρατικός Αγώνας Γλαύκο Κληρίδη και τον Νίκο Σαμψών που έμεινε στην Ιστορία επειδή ανέλαβε δοτός «πρόεδρος» της Κύπρου κατά το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου.Μίλησε με ανθρώπους της ΕΟΚΑ-Β αλλά και με τον απλό λαό που κατέθεσε μαρτυρίες για την τραγωδία που έπληξε την ελληνική κοινότητα του νησιού,δηλαδή περί το 82% του πληθυσμού της Κύπρου.
«Πέρα από καθετί, η ταινία μου είναι ένα ανθρώπινο ντοκουμέντο» συνεχίζει στην ίδια συνέντευξη ο Κακογιάννης. Πραγματικά ο φακός του σκηνοθέτη (διευθυντής φωτογραφίας ο Σάκης Μανιάτης) καταγράφει τις άθλιες συνθήκες ζωής στους προσφυγικούς καταυλισμούς (αγρότισσες ζουν σε σκηνές ανάμεσα σε κότες, εκδιωγμένες από τα σπίτια τους), το παράπονο ενός 15χρονου κοριτσιού που βιάστηκε από τους Τούρκους εισβολείς, εξαγριωμένους νέους από τη σύγχυση και την ...
αβεβαιότητα για το αν ζει ή όχι κάποιο μέλος της οικογένειάς τους που χάθηκε στη ζώνη κατοχής.Η αποκορύφωση του δράματος στον «Αττίλα 74» φαίνεται στο χωρίς μεταβατικό στάδιο «πέρασμα» των Ελληνοκυπρίων από μια καλή ζωή στο καθεστώς του «πρόσφυγα μέσα στην ίδια τους τη χώρα»,τη στιγμή που κάποτε διέθεταν υψηλότερο επίπεδο ζωής συγκριτικά με εκείνο των Ελλήνων,πόσο μάλλον των Τούρκων.
Η απουσία των συνεντεύξεων από Τουρκοκυπρίους δεν ήταν ευθύνη του Κακογιάννη.«Αρνήθηκαν» λέει στην ίδια συνέντευξη ο σκηνοθέτης.«Όταν βρισκόμουν εκεί κανείς Τουρκοκύπριος δεν μπορούσε να περάσει τη "γραμμή του Αττίλα". Στον Νότο, όπου ζουν πάντα πολλές χιλιάδες Τουρκοκύπριοι,οι περισσότεροι φοβούνταν να μιλήσουν. Μόνο ένας δήμαρχος εξομολογήθηκε πως ήθελε να ζήσει και να πεθάνει στο χωριό του».
- 1Ιστορικό Πλαίσιο
- 1.1Κύπρος
- 1.1.1Ίδρυση δικοινοτικού Κράτους και έλευση ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ
- 1.1.2Διακοινοτικές Ταραχές και έλευση UNFICYP
- 1.1.3Δημιουργια της Εθνικής Φρουράς με Έλληνες Αξιωματικούς και μυστική έλευση Ελληνικής Μεραρχίας
- 1.1.4Σχέδιο Άτσεστον (διπλή ένωση με ~10% στην Τουρκία)
- 1.1.5Το καθεστώς της 21ης Απριλίου υπονομεύει τον Μακάριο, ίδρυση ΕΟΚΑ Β'
- 1.2Οι Άλλες Χώρες το 1974
- 1.1Κύπρος
- 2 Το Χρονικό
- 3Δείτε επίσης
- 4Σημειώσεις και παραπομπές
- 5Βιβλιογραφία
- 6Πηγές
Το ημερολόγιο των μαύρων ημερών του Ιούλη του 1974
ΤΗΣ ΜΥΡΤΩΣ ΖΟΥΜΙΔΟΥ
Σαρανταδύο χρόνια μετά, ηχούν ακόμα οι σειρήνες του δίδυμου εγκλήματος του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής. Η συνάντηση με την ιστορία δεν μπορεί παρά να είναι απαραίτητη γι’ αυτό και παραθέτουμε ένα χρονικό στις δεκαπέντε κρισιμότερες μέρες που καθόρισαν την Κύπρο.
Δευτέρα 15 Ιουλίου 1974
Ώρα 8.30 το πρωί. Τα τάνκς της χούντας βρίσκονται στους δρόμους της Λευκωσίας με κατεύθυνση το Προεδρικό, το ΡΙΚ, την ΑΤΗΚ και το αεροδρόμιο Λευκωσίας. Από το προεδρικό ηχούν πυροβολισμοί βαρέων όπλων και τεθωρακισμέων. Όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι πρόκειται για στρατιωτικό πραξικόπημα για την ανατροπή του προέδρου Μακαρίου. Σε λίγο το ΡΙΚ διακόπτει την κανονική ροή του προγράμματος του για να μεταδώσει στρατιωτικά εμβατήρια. Οι δρόμοι αδειάζουν, τα καταστήματα κλείνουν και η ζωή στην Λευκωσία σταματά αφήνοντας πίσω της φόβο και ανησυχία στα πρόσωπα των ανθρώπων.
«Σήμερον την πρωίαν επενέβη η Εθνική Φρουρά δια να σταματήσει τον αδελφοκτόνον πόλεμον μεταξύ των Ελλήνων. Η εθνική φρουρά –προτείθεται-είναι τη στιγμήν αυτήν κυρία της κατατάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός»
Στις 10 το πρωί το ΡΙΚ ανακοινώνει ότι «σήμερον την πρωίαν επενέβη η Εθνική Φρουρά δια να σταματήσει τον αδελφοκτόνον πόλεμον μεταξύ των Ελλήνων» και ότι κύριος σκοπός του εγχειρήματος είναι «η αποκατάσταση της τάξεως». «Η εθνική φρουρά –προτείθεται-είναι τη στιγμήν αυτήν κυρία της κατατάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός».
Στις 10.30 το ΡΙΚ μεταδίδει ότι «πάσα αντίστασις έχει εκλείψει» και «όστις θα προβάλει από τούδε και εις το εξης αντίστασιν θα εκτελείται πάραυτα». Η αντίσταση ωστόσο συνεχίζεται ενώ ακούγονται πυροβολισμοί σε ολόκληρη τη Λευκωσία.
Στις 10.54 το ΡΙΚ μεταδίδει «διάγγελμα της Εθνικής Φρουράς προς τον ελληνικόν και κυπριακόν λαόν». Το διάγγελμα επικαλείται την κρίση που δημιουργήθηκε τους τελευταίους μήνες και την «προκληθείσαν αναστάτωσιν» εις τους κόλπους της εκκλησίας και τον «διαγραφόμενον κίνδυνον να περιέλθουν οι ένοπλαι δυνάμεις εις χείρας αναρχικών και εγκληματικών στοιχείων». Όπως αναφέρει το «διάγγελμα» για τους λόγους αυτούς επενέβησαν οι ένοπλες δυνάμεις για να απομακρύνουν τους «υπεύθυνους της ανωμαλίας, ήτοι τον πρόεδρον της Δημοκρατίας και την κυβέρνησιν του» και να αναθέσουν την κυβέρνηση του νησιού σε «κυβέρνησιν εθνικής σωτηρίας».
Παράλληλα καπνοί από τεράστιες πυρκαγιές κάλυψαν τον ουρανό της Λευκωσίας. Στις 11.20 το ΡΙΚ καλεί την πυροσβεστική να διαθέσει στο ΓΕΕΦ 4 πυροσβεστικά οχήματα αμέσως. Τις απογευματινές ώρες καλεί το λαό να «μην παρασυρθεί από απατηλά συνθήματα περί συλλαλητηρίων κλπ» . Μια σειρά ξένων ραδιοσταθμών (Τελ Αβιβ, Βυρητός, ΒΒC, Bayrak) μεταδίδουν κατά τις μεσημβρηνές ώρες, ότι «κατ’ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες από τη Λευκωσία, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εβρίσκεται εν ζωή».
Στις 15.40, το ΡΙΚ επιμένει ότι ο Μακάριος είναι νεκρός», ότι «οι ένοπλες δυνάμεις ελέγχουν πλήρως την κατάσταση» και ότι «ο Θεός είναι μαζί μας».
Στις 16.30 ο διοικητής του Εφεδρικού κ. Πογιατζής απευθύνει έκκληση προς τους άνδρες του «προς αποφυγήν περαιτέρω αιματοχυσίας» να σταματήσουν κάθε αντίσταση και να παραδώσουν τον οπλισμό τους.
Στις 8.30 το βράδυ εμφανίζεται από την τηλεόραση ο «νέος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας» Νίκος Σαμψών επαναλαμβάνοντας τα του διαγγέλματος της Εθνικής Φρουράς.
Τρίτη 16 Ιουλίου 1974
Το BBC στην πρωινή του εκπομπή επιβεβαιώνει ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος «ευρίσκεται εν ζωή και χαίρει καλώς». Μετέδωσε επίσης τα κύρια σημεία από τη χθεσινή έκκληση του από το ραδιοσταθμό «Ελεύθερη Κύπρος» με την οποία καλεί το λαό να συσπειρωθεί γύρω του. «Υπήρξα πάντοτε στόχος της εγκληματικής χούντας των Αθηνών. Ζήτω η Ελευθερία! Ζήτω η Κύπρος!»
Τόσο η Άγκυρα, όσο και το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών, θέτουν τις ένοπλες δυνάμεις τους σε κατάσταση συναγερμού . Εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της Τουρκίας δηλώνει ότι η τουρκική κυβέρνηση θεωρεί το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ως ανοικτή επέμβαση της Ελλάδας στις εσωτερικές υποθέσεις της Κύπρου. Ο ίδιος ο εκπρόσωπος αναφέρει ότι η τουρκική κυβέρνηση πρότεινε στη βρετανική «από κοινού δράση». Εάν η Βρετανία συμφωνήσει πρόσθεσε η Τουρκία θα ενεργήσει βάσει των δικαιωμάτων της που απορρέουν από τη Συνθήκη Εγγυήσεως.
Στο μεταξύ από την Πάφο ξεκινά αυτοκινητοπομπή με νομιμόφρονες εθνοφρουρούς, άνδρες του εφεδρικού σώματος και ένοπλο λαό με κατεύθυνση τη Λεμεσό, προκειμένου να αντισταθεί στο πραξικόπημα.
Η μοναδική πόλη που δεν κατάφεραν να ελέγξουν οι πραξικοπηματικές δυνάμεις ήταν η Πάφος. Η κίνηση αυτή αποτελεί ανταπόκριση στην έκκληση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Ωστόσο χωρίς την ικανοποιητική οργάνωση και συνοχή, ο στρατός της Πάφου υποκύπτει στις δυνάμεις του πραξικοπήματος.
Το ΡΙΚ δίνει στη δημοσιότητα τα ονόματα των μελών της «κυβέρνησης σωτηρίας». Υπουργοί ορκίζονται οι κ. Ντίμης Δημητρίου (Εξωτερικών), Παντελής Δημητρίου (Εσωτερικών, Αμύνης), Κώστας Αδαμίδης (Δικαιοσύνης), Παναγιώτης Δημητρίου (Παιδείας), Κυριάκος Σαβεριάδης (Συγκοινωνιών και Έργων), Οδυσσέυς Ιωαννίδης (Υγείας), Ανδρέας Νεοκλέους και Γιαννάκης Δρουσιώτης (Εργασίας). Υφυπουργός παρά το προεδρω ο κ. Ανδρέας Παρισσινός, διευθυντής του Γραφείου Πληροφοριών ο Σταύρος Παπαγεωργίου και γενικός διευθυντής του ΡΙΚ ο κ. Ιωσήφ Χατζηιωσήφ.
Τετάρτη 17 Ιουλίου
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος φθάνει από το Λονδίνο στην Μάλτα. Λίγο προηγουμένως είχε ζητήσει άδεια να καταφύγει στις βρετανικές βάσεις. Η άδεια παραχωρείται και οι αρχές των βάσεων θέτουν στη διάθεση του αεροσκάφος της RAF το οποίο και τον μεταφέρει στην Μάλτα.
Στην Λευκωσία γίνονται γνωστές, μερικές λεπτομέρειες από το πώς ο Αρχιεπίσκοπος διέφυγε από το προεδρικό, με τη βοήθεια των σωματοφυλάκων του Θρασύβουλου Νεοφύτου και Ποταμίτη. Ενώ συνομιλούσε με παιδιά από την Αίγυπτο ακούγονται βομβαρδισμοί και πυροβολισμοί από την αυλή του προεδρικού, διακόπτει την συνομιλία του λέγοντας: «Πρέπει να πηγαίνω. Ο Θεός ας μας σώσει». Ο Αρχιεπίσκοπος στη συνέχεια διαφεύγει από μικρή πλαινή πόρτα του Προεδρικού Μεγάρου και κατευθύνεται με ιδιωτικό αυτοκίνητο προς την Πάφο όπου και απευθύνει στο λαό το διάγγελμα του. Τα γεγονότα της Λευκωσίας αποτέλεσαν αντικείμενο έντονων διπλωματικών συζητήσεων μεταξύ Ουάσιγκτον-Λονδίνου-Ηνωμένων Εθνών-Αθηνών-Άγκυρας. Η Ουάσιγκτον αποφασίζει να αποστέλει τον υφυπουργό της κ. Σίσκο στο Λονδίνο, Αθήνα και Άγκυρα. Επιδίωξη του : Να διατηρηθεί η συνοχή της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και να αποτραπεί ο κίνδυνος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Πέμπτη 18 Ιουλίου 1974
Η κυβέρνηση Σαμψών δίνει την πρώτη δημοσιογραφική διάσκεψη λέγοντας ότι η «επανάστασις» της Εθνικής Φρουράς δεν ανέτρεψε τη συνταγματική τάξη, ούτε την έννομη κατάσταση στην Κύπρο. Για τα θύματα των μαχών αναφέρει ότι πρόκειται απλά για μερικές δεκάδες νεκρούς και τραυματίες. Σε ερώτηση αν υπάρχει κίνδυνος τουρκικής εισβολής απαντά ότι δεν βλέπει να συντρέχει λόγος στρατιωτικής επέμβασης της Τουρκίας στην Κύπρο διακυρήττοντας την προσπάθεια της να εξευρεθεί ειρηνική λύση. Ήδη ο πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης Γλαύκος Κληρίδης θα συνεχίσει τις συνομιλίας ως διαπραγματευτής. Ανακοίνωση που φέρει ως προέλευση το «Γραφείον της Ιεράς Σύνόδου», αναφέρει ότι «μετά την επελθούσαν εν τη νήσω πολιτικήν αλλαγήν» οι κ.κ Γενάδιος, Άνθιμος και Κυπριανός «επανήλθον από χθές εις τας έδρας αυτών και ανέλαβαν πλήρη την διοίκησιν των επισκοπικών αυτών θρόνων». Στο μεταξύ στο γραφείο του κ. Σαμψών καταφθάνουν συγχαρητήρια τηλεγραφήματα από τον Σύνδεσμο Αστυνομίας Κύπρου, τον ΑΠΟΕΛ, την Επαρχιακή Επιτροπή του Ενιαίου Κόμματος Λάρνακος, την ΕΣΕΑ, την ΣΕΚ κ.α.
Στην Νεα Υόρκη συνέρχεται εκτάκτως το Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά αναβάλλει τη συνεδρία του ύστερα από πρόσκληση ακολουθεί σύγκληση το Συμβουλίου Ασφαλείας και εγκρίνεται την επόμενη ψήφισμα για την κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο και την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων.
Η Τουρκική Εισβολή
Σάββατο 20 Ιουλίου 1974
Η Τουρκία εκμεταλλεύεται το στρατιωτικό εγχείρημα το στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου για να επιτεθεί ύπουλα και άνανδρα κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις 5 το πρωί κάνει ρίψεις αλεξιπτωτιστών στον θύλακα Λευκωσίας-Αγύρτας, ενώ λίγο αργότερα επιχειρεί να αποβιβάσει δυνάμεις στο Πέντε Μίλι στην Κερύνεια.
Το ΡΙΚ κάνει έκκληση σε όλους να αντισταθούν στον εισβολέα. Την ίδια στιγμή ο Bayrak «συμβουλεύει» τους Έλληνες της Κύπρου να «ακούσουν τη φωνή της λογικής» και «να αντισταθούν στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις» που επέδραμαν κατά της Κύπρου για να αποκαταστήσουν την ελευθερία και τη δημοκρατία.
«…αι ελληνικαί κυπριακαί δυνάμεις αντιμετωπίζουν μετά γενναιότητος και πρωτοφανούς ενθουσιασμού την απρόκλητον επίθεσιν του τουρκικού σωβινισμού…»
Στις 8 το πρωί το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν αναφέρει ότι τα τουρκικά επιδρομικά αεροσκάφη «εβομβάρδισαν το στρατόπεδον της ΕΛΔΥΚ και έρριψαν εντός του τουρκοκυπριακού θύλακος Λευκωσίας-Αγύρτας μικράν δύναμιν αλεξιπτωτιστών». Στο ίδιο ανακοινωθέν τονίζεται ότι «αι ελληνικαί κυπριακαί δυνάμεις αντιμετωπίζουν μετά γενναιότητος και πρωτοφανούς ενθουσιασμού την απρόκλητον επίθεσιν του τουρκικού σωβινισμού»
Ήδη οι στέγες πολλών σπιτιών στην Λευκωσία φλέγονται ενώ σε αναφέρει ότι «αι ημέτεραι δυνάμεις προσφέυγουν συνεχώς και περισσότερον τον Άγιον Ιλαρίωνα» ενώ το επόμενο ανακοινωθέν αναφέρει ότι «αι κυπριακές ένοπλες δυνάμεις έτρεψαν σε φυγήν εχθρικάς δυνάμεις…».
Λίγο αργότερα γίνεται η παράδοση της τουρκοκυπριακής φρουράς Πάφου, ενώ στις 10 το πρωί ανακοινώθηκε και η παράδοση της τουρκοκυπριακής φρουράς Λεμεσού.
Ενώ μαίνονται οι μάχες σε ολόκληρη την Κύπρο, σε διεθνές επίπεδο πραγματοποιούνται επαφές για την κατάπαυση του πυρός. Το Συμβούλιο Ασφαλείας συνέρχεται εκτάκτως και εγκρίνει ειδικό ψήφισμα για την Κύπρο το οποίο επισημαίνει 3 σημεία:
• Άμεση κατάπαυση του πυρός σ’ ολόκληρη τη χώρα
• Αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης και νομιμότητας
• Αποχώρηση όλων των καθ’ υπέρβαση των προβλεπόμενων υπό των συμφωνιών Ζυρύχης/Λονδίνου ξένων στρατευμάτων.
Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974
Το BBC μεταδίδει ότι μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας επετεύχθη συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός ύστερα από παρέμβαση του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Κισιγκερ. Η κατάπαυση του πυρός θα τεθεί σε εφαρμογή από τις 4 το απόγευμα ώρα Κύπρου.
Το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν της ημέρας στις 6.15 το πρωί αναφέρει ότι «αι ημέτεραι δυνάμεις κυριαρχούν σε όλα τα μέτωπα των επιχειρήσεων» Στις 10 το πρωί το ΡΙΚ μεταδίδει ότι ο εχθρός καίει τα δάση μας και καλεί όλους να βοηθήσουν να σωθεί ο φυσικός πλούτος του τόπου μας.
Στις 10.15 το πρωί ο Bayrak αναγγέλει την συμφωνία Ελλάδας-Τουρκίας για την κατάπαυση του πυρός και παράλληλα μεταδίδει τις δηλώσεις του τούρκου πρωθυπουργού Ετζεβίτ: «Οι στρατηγικοί μας στόχοι επετεύχθησαν. Ως ειρηνική χώρα που είμεθα αποδεχθήκαμε την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Μέχρι τώρα επετύχαμε σημαντικές νίκες. Κανείς πλέον δεν μπορεί να κλονίσει πλέον τα δίκαια των τουρκοκυπρίων. Ιδιαίτερα μετά τις δυνατότητες που κατοχυρώθηκαν στην βόρειο παράκτια γραμμή της Κύπρου…»
Στις 11.00 το πρωί το BBC αναφέρει ότι στο «αεροδρόμιο της Λευκωσίας προσγειώθηκαν χθες το βράδυ προσγειώθηκαν τη νύχτα ελληνικά μεταγωγικά αεροπλάνα που έφεραν όπλα και ενισχύσεις σε έμψυχο υλικό.
Στις 4 το απόγευμα το ΡΙΚ μεταδίδει ότι το αρχηγείο της Εθνικής Φρουράς διέταξε να τεθεί σε εφαρμογή το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας καλώντας τις κυπριακές ένοπλες δυνάμεις να παύσουν το πυρ και να ανασταλούν οι πολεμικές επιχειρήσεις σε όλα τα μέτωπα. Στις 5 το απόγευμα παρά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός συνεχίζει τις αεροπορικές επιχειρήσεις κατά του αεροδρομίου και διαφόρων χωριών προξενώντας μεγάλες καταστροφές.
Τρίτη 23 Ιουλίου 1974
Έκτακτο πολεμικό ανακοινωθέν επιχειρεί να δώσει την στρατιωτική κατάσταση όπως διαμοφώνεται μετά τη συμφωνία της κατάπαυσης του πυρός. Στο βόρειο τμήμα της Κύπρου οι δυνάμεις μας απέκρουσαν με ηρωισμό τα αλλεπάλληλα κύματα αποβάσεως μέχρι και της 13ης ώρας, χθές» Ο εχθρός αφού ενίσχυσε το προγεφύρωμα του θύλακα Λευκωσίας- Αγύρτας με το προγεφύρωμα της Κερύνειας.
Αναλαμβάνει καθήκοντα ο Γλαύκος Κληρίδης.
Στις 3.30 το απόγευμα, το ΡΙΚ ανακοινώνει την παραίτηση του Νίκου Σαμψών και την ανάληψη των καθηκόντων του από τον πρόεδρο της βουλής Γλ. Κληρίδη. Σε μήνυμα του ο Ν. Σαμψών λέει ότι «ανέλαβεν την προεδρίαν της Δημοκρατίας όχι από φιλοδοξίαν αλλά με σκοπον να αποτρέψει τον εμφύλιον πόλεμον και να συνενώσει ψυχικώς τον λαόν». Στη συνέχεια αναφέρει ότι το «όλον ζήτημα εισέρχεται εις την σφαίραν των διαπραγματεύσεων και ότι «κατόπιν αυτού η πείρα του κ. Κληρίδη ως διαπραγματευτού επιβάλλει την δικήν του παρουσίαν εις την προεδρίαν». Το ίδιο βράδυ ο προεδρεύων της δημοκρατίας απευθύνει διάγγελμα προς τον κυπριακό λαό.
Η πολιτική κυβέρνηση στην Ελλάδα
Στο μεταξύ ο ραδιοσταθμός των Αθηνών αναγγέλλει τη σύγκληση ευρείας σύσκεψη υπό την προεδρία του προέδρου της δημοκρατίας στρατηγού Γκιζίκη. Για πρώτη φορά μετά από 7 χρόνια παρίστανται εκπροσώποι του πολιτικού κόσμου. Παρόντες στη σύσκεψη ήταν και οι πρώην πρωθυπουργοί και ηγέτες του στρατού. Παράλληλα στους δρόμους της Αθήνας ξεσπούν διαδηλώσεις.
Τετάρτη 24 Ιουλίου 1974
Ο προεδρεύον της Δημοκρατίας κ. Γλαύκος Κληρίδης δίνει την πρώτη δημσιογραφική διάσκεψη και τονίζει ότι ο πρωταρχικός στόχος της κυβέρνησης του είναι η διασφάλιση της τήρησης της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός και την σύγκλιση ενότητας του λαού . Στην Αθήνα επιστρέφει ο πρωθυπουργός κ. Καραμανλής και σχηματίζει μετά από επτά χρόνια την πρώτη πολιτική κυβέρνηση με ΥΠΕΞ τον κ. Γ. Μαύρος και ΥΠΑΜ ο κ. Αβέρωφ.
Πέμπτη 25 Ιουλίου 1974
Οι τουρκικές δυνάμεις της εισβολής συνεχίζουν την προέλαση τους παρά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός . Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι τούρκοι εισβολείς κινήθηκαν προς την κατάληψη του αεροδρομίου Λευκωσίας παρ’ όλο που είναι υπό τον έλεγχο της ΟΥΝΦΙΣΥΠ. Η επιχείρηση για την κατάληψη του αεροδρομίου της Λευκωσίας δεν ολοκληρώθηκε ποτέ γιατί υπήρξε σαφής προειδοποίηση της ΟΥΝΦΙΣΥΠ ότι θα αντισταθεί σε οποιαδήποτε τουρκική επίθεση κατά του αεροδρομίου.
Κύματα προσφύγων συρρέουν στη Λευκωσία και στις άλλες πόλεις από την περιοχή της Κερύνειας . Το ίδιο βράδυ αρχίζει στη διάσκεψη στην Γενεύη από τις εγγυήτριες δυνάμεις. Η πρώτη συνεδρία αναλώνεται σε διαδικαστικά ζητήματα.
Παρασκευή 26 Ιουλίου
Ο προεδρεύων της Δημοκρατίας κ. Γλ. Κληρίδης σε νέα δημοσιογραφική διάσκεψη καταγγέλλει την κατ’ εξακολούθηση παραβίαση τη συμφωνίας για την κατάπαυση του πυρός από τις τουρκικές δυνάμεις εισβολής. Προτρέπει να δημιουργηθεί από την ΟΥΝΦΙΣΥΠ να δημιουργηθεί ουδέτερη ζώνη μεταξύ των προχωρημένων θέσεων μας και των τουρκικών δυνάμεων δεν βρίσκει ανταπόκριση.
Στην Γενεύη κατά την πρωινή συνεδρία των τριών υπουργών ο κ. Μαύρος προειδοποιεί ότι η ελληνική αντιπροσωπία θα αποχωρήσει από τη διάσκεψη εάν δεν σταματήσει η τουρκική προέλαση γιατί πιστεύει ότι η διάσκεψη θα εξελιχθεί στα όρια του εμπαιγμού.
Στην Νέα Υόρκη το Συμβούλιο Ασφαλείας αναβάλλει τη συζήτηση για το κυπριακό εν αναμονή των αποτελεσμάτων της Γενεύης.
Ο αριθμός των προσφύγων υπολογίζεται σε δέκα χιλιάδες. Οι κάτοικοι Λευκωσίας εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα προς ασφαλέστερες περιοχές.
Σάββατο 27 Ιουλίου 1974
Το ΕΙΡ, το ΡΙΚ και το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων δίνουν λεπτομέρειες για τις εξελίξεις της Γενεύης.
Διάσκεψη της Γενεύης- Οι πρώτες συναντήσεις Μακαρίου-Κίσινγκερ
28-30 Ιουλίου 1974
Στις 29 Ιουλίου 1974, μεσούσης της πρώτης διάσκεψης της Γενεύης, ο Μακάριος συναντήθηκε με τον Κίσινγκερ και του παρέδωσε ένα μνημόνιο με πέντε όρους, προκειμένου να υπάρξει πολιτική λύση στο Κυπριακό, με την παράκληση να το διαβιβάσει στην κυβέρνηση της Τουρκίας. Η συνάντηση Μακαρίου – Κίσινγκερ έγινε στις 29 Ιουλίου, στις 5 το απόγευμα, στο State Department. Η τακτική που ακολούθησε ο Κίσινγκερ ήταν να μην αναμειχθεί, τουλάχιστον δημόσια, στο Κυπριακό, αφήνοντας τις πρωτοβουλίες στους Βρετανούς. Ο Κίσινγκερ απέστειλε το σημείωμα στον πρέσβη του στην Αγκυρα, με την οδηγία να το παραδώσει σε χαμηλό επίπεδο και να εξηγήσει πως απλώς το κάνει διότι το είχε υποσχεθεί. Οι προτάσεις του Μακαρίου παρέπεμπαν σε άμεση επιστροφή στις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, τις οποίες προσπαθούσε μέχρι το ’74 να ακυρώσει, ως ανεφάρμοστες.
Αντίγραφο των προτάσεων του Μακαρίου απέστειλε ο Κίσινγκερ στην Αθήνα, καθώς και στη Λευκωσία, με οδηγία προς τον Αμερικανό πρέσβη Ρότζιερ Ντέιβις να καταγράψει τυχόν σχόλια του Κληρίδη. Ο Ντέιβις παρέδωσε το έγγραφο στον Κληρίδη.
=====================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.