Ο Φάουστ, ο Ευφορίων, ο Σρέντιγκερ και η γάτα

του Σωτήρη Γλυκοφρύδη

Δίνει ο ελληνισμός κάτι βιώσιμο σε σχέση με την Ευρωπαϊκή κουλτούρα;

Διαβάζω τον Φάουστ του Γκαίτε. Το δεύτερο μέρος του είναι οι γάμοι του Φάουστ με την ωραία Ελένη, ή αν θες αν θες η συνύπαρξη του ελληνοκλασικού ιδεώδους με τον αναγεννησιακό ευρωπαϊκό διαφωτισμό. Οι Γάμοι τελούνται, πού άλλου; στον Μυστρά. Αποτέλεσμα τους είναι ένας υπέροχος γιος, ο Ευφορίων, που όμως δεν προορίζεται να ζήσει. Ο Γκαίτε, αν και λάτρης του ελληνισμού, λέει ότι ο Γερμανικού τύπου διαφωτισμός σε παντρειά με το ελληνικό δωρικό πνεύμα, η ανδρεία αν θες με την ομορφιά της ζωής, δεν δίνουν αποτέλεσμα βιώσιμο. Ευφορίων λέγεται και το παιδί της ένωσης του Αχιλλέα με την Ελένη που έγινε στον κάτω κόσμο. Τον κεραυνοβολεί όμως αυτόν ο Δίας, στο άνθος της ακμής του. Ελληνισμός και Ευρώπη δεν δίνουν κάτι βιώσιμο…. Μέχρι όμως τον Σρέντιγκερ, ο οποίος με το παράδειγμα της γάτας, αποδεικνύει θεωρητικά πως είμαστε τόσο ζωντανοί όσο και πεθαμένοι. Και οι νεκροί έχουν τις ίδιες πιθανότητες να είναι ζωντανοί. Η κβαντική φύση μπορεί να έχει άλλους νόμους από τη φυσική ζωή, αλλά η απροσδιοριστία και στα δυο συστήματα είναι ισομοιρασμένη. Αυτό σημαίνει ότι, η εντάφια συντροφία του Σολωμού, που βγήκε από τη γη και έσφαξε τους Τουρκόγυφτους στην Τριπολιτσά, πέραν από τα συμφωνηθέντα, είναι ζώσα. Στην ουσία ο Σρέντιγκερ διαψεύσει τον Γκαίτε λέγοντας εμμέσως πως ο Ευφορίων έχει τόσες πιθανότητες να ζει όσο και το απροσδιόριστο της γάτας. Και ο ελληνισμός είναι τόσο θνησιγέννητος όσο και η ευρωπαϊκή κουλτούρα.

* Εικόνα από την παράσταση Φάουστ του Γκαιτε στο Δημ. Θέταρο Πειραιά το 2016.

=====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"