Παγκόσμια Διακήρυξη για την Πληροφόρηση και τη Δημοκρατία

Η Διακήρυξη έγινε ομόφωνα δεκτή από την Information and Democracy Commission

H Επιτροπή αποτελείται από 25 μέλη: Amartya Sen, Joseph Stiglitz, Mario Vargas Llosa,  Hauwa Ibrahim,  Emily Bell, Yochaï Benkler, Teng Biao, Nighat Dad, Can Dündar, Primavera de Filippi, Mireille Delmas-Marty, Abdou Diouf, Francis Fukuyama, Ulrik Haagerup, Ann Marie Lipinski,Adam Michnik, Eli Pariser, Antoine Petit, Navi Pillay, Maria Ressa, Marina Walker, Aidan White και Mihaïl Zygar.

Πηγή: RSF

Μετάφραση: Anemosnaftilos

Προοίμιο
Ο παγκόσμιος χώρος επικοινωνίας και πληροφόρησης είναι κοινό αγαθό της ανθρωπότητας και πρέπει να προστατεύεται ως τέτοιο. Η διαχείρισή του είναι ευθύνη ολόκληρης της ανθρωπότητας, μέσω δημοκρατικών θεσμών, με στόχο τη διευκόλυνση της πραγματικής επικοινωνίας μεταξύ ατόμων, πολιτισμών, λαών και εθνών, στην υπηρεσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της πολιτικής συναίνεσης, της ειρήνης, της ζωής και του περιβάλλοντος.

Ο παγκόσμιος χώρος επικοινωνίας και πληροφόρησης πρέπει να εξυπηρετεί την άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης και της γνώμης και να σέβεται τις αρχές του πλουραλισμού, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας, της ανεκτικότητας και του ιδεώδους της λογικής και της κατανόησης. Η γνώση είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των βιολογικών, πνευματικών, κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών δυνατοτήτων των ανθρώπων. Η πρόσβαση στη γνώση, και ιδιαίτερα στη γνώση της πραγματικότητας, αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. ...

Ο πολιτικός έλεγχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η υποταγή ειδήσεων και πληροφοριών σε ιδιωτικά συμφέροντα, η αυξανόμενη επιρροή επιχειρηματικών συμφερόντων που αποφεύγουν τον δημοκρατικό έλεγχο, η μαζική παραπληροφόρηση, η βία εναντίον δημοσιογράφων και συντακτών και η υπονόμευση της ποιοτικής δημοσιογραφίας απειλούν την άσκηση του δικαιώματος στη γνώση. Κάθε προσπάθεια να περιοριστεί καταχρηστικά, είτε με βία είτε με τεχνολογικά ή με νομικά μέσα, αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος της ελευθερίας της γνώμης.

Ο χώρος επικοινωνίας και πληροφόρησης πρέπει να είναι οργανωμένος κατά τρόπο που να επιτρέπει την άσκηση των ανθρώπινων και δημοκρατικών. Θα πρέπει να διατηρεί και να ενισχύει την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της εποχής μας, να σχεδιάζουμε το κοινό μας πεπρωμένο και να μας βοηθάει να διαμορφώνουμε την παγκόσμια αειφόρο ανάπτυξη που θα λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των μελλοντικών γενεών.

Ο χώρος επικοινωνίας και πληροφόρησης πρέπει να εγγυάται την ελευθερία, την ανεξαρτησία και τον πλουραλισμό των ειδήσεων και των πληροφοριών. Ως κοινό αγαθό, ο χώρος αυτός έχει κοινωνική, πολιτιστική και δημοκρατική αξία και δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στις εμπορικές του διαστάσεις. Οι δεσπόζουσες θέσεις στην παραγωγή, τη διανομή ή τη διατήρηση των πληροφοριών πρέπει να περιορίζονται όπου είναι δυνατόν και να ελέγχονται, προκειμένου να διατηρηθεί η ποικιλία των γεγονότων και των απόψεων.

Αρχές
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ
Η ελευθερία της γνώμης διασφαλίζεται από την ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών και πληροφοριών βάσει πραγματικών γεγονότων. Η αλήθεια, η οποία μπορεί να έχει πολλές μορφές, βασίζεται στην αλληλοσύνδεση πραγματικότητας και αντιλήψεων ή στις καλύτερες διαθέσιμες αποδείξεις από καθιερωμένες μεθόδους επιστημονικών, ακαδημαϊκών, δημοσιογραφικών ή άλλων επαγγελματικών πρακτικών που αποσκοπούν στην παραγωγή αξιόπιστων πληροφοριών και γνώσεων.

Οι αξιόπιστες πληροφορίες στηρίζουν την άσκηση της ελευθερίας της γνώμης, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όλων των δημοκρατικών πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης του δημόσιου διαλόγου, των εκλογών, της λήψης αποφάσεων και της λογοδοσίας. Η ακεραιότητα της δημοκρατικής διαδικασίας παραβιάζεται όταν χειραγωγούνται οι πληροφορίες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία.

Το δικαίωμα στην πληροφόρηση συνίσταται στην ελευθερία αναζήτησης, λήψης και πρόσβασης σε αξιόπιστες πληροφορίες. Οι πληροφορίες μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστες μόνο όταν συλλέγονται, επεξεργάζονται και διαδίδονται ελεύθερα σύμφωνα με τις αρχές της δέσμευσης στην αλήθεια, της πληθώρας των απόψεων και των ορθολογικών μεθόδων τεκμηρίωσης και επαλήθευσης των γεγονότων.
Η δέσμευση για την ελεύθερη αναζήτηση της αλήθειας, της ακρίβειας και των αρχών είναι απαραίτητη για την ακεραιότητα των ειδήσεων και των πληροφοριών. Η διάδοση πληροφοριών που είναι παραπλανητικές ή λανθασμένες ή η απόκρυψη πληροφοριών που πρέπει να γίνουν γνωστές μπορεί να υπονομεύσει την ικανότητα των ατόμων να κατανοούν το περιβάλλον τους και να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους.

Οι ανεξέλεγκτες συγκρούσεις συμφερόντων στον τομέα της πληροφόρησης αποτελούν απειλή για την ελευθερία της γνώμης. Το περιεχόμενο που έχει σχεδιαστεί για να διαφημίσει ή να προωθήσει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία πρέπει να προσδιορίζεται σαφώς ως τέτοιο.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της ΕΚΦΡΑΣΗΣ
Η ελευθερία της έκφρασης είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα των ατόμων να εκφράσουν τον εαυτό τους. Σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα για την ελευθερία του λόγου και λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα δικαιώματα και τη φήμη των άλλων, περιλαμβάνει το δικαίωμα να κρίνεται το οποιοδήποτε σύστημα σκέψης και δεν μπορεί να περιοριστεί ή να περιοριστεί από τις πεποιθήσεις ή τις ευαισθησίες των άλλων.

Η πνευματική ιδιοκτησία, η οποία ισχύει μόνο για δημιουργίες και εφευρέσεις, δεν πρέπει να δημιουργεί κλειστά συστήματα στον χώρο της πληροφορίας και της επικοινωνίας και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για τον περιορισμό της δημόσιας συζήτησης. Το προϊόν που προκύπτει από τη δημιουργική εργασία συλλογής, επεξεργασίας και διάδοσης πληροφοριών παρέχει το δικαίωμα σε δίκαιη αμοιβή.

Η ΜΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ
Οι συμμετέχοντες στη δημόσια συζήτηση πρέπει να είναι σε θέση να προστατεύουν την εμπιστευτικότητα των προσωπικών τους πληροφοριών ή επικοινωνιών. Το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή μπορεί να περιορίζεται -και μόνο με αναλογικό τρόπο-, όταν είναι απαραίτητο, σε μια δημοκρατική κοινωνία για τη δημόσια τάξη, την ασφάλεια προσώπων, την πρόληψη εγκλημάτων, την προστασία της υγείας ή την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων.

Η ΕΥΘΥΝΗ
Η ευθύνη όλων των συμμετεχόντων στη δημόσια συζήτηση είναι βασική αρχή, η οποία συνεπάγεται διαφάνεια ως προς την ταυτότητά τους. Εξαιρέσεις από την αρχή της διαφάνειας είναι νόμιμες μόνο εάν διευκολύνουν την αναζήτηση της αλήθειας ή συμβάλλουν στην ασφάλεια τους.

Όλοι οι συμμετέχοντες στη δημόσια συζήτηση ευθύνονται για την έκφρασή τους, συμπεριλαμβανομένου του περιεχομένου που διαδίδουν ή για τη διάδοση. Η ευθύνη μπορεί να διαπιστωθεί μόνο με βάση τους περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης που θεωρούνται αποδεκτοί σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ
Κάθε οντότητα του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα που έχει μια μορφή εξουσίας ή επιρροής έχει - εντός των ορίων του δημοσίου συμφέροντος - υποχρεώσεις διαφάνειας ανάλογα με τη δύναμη ή την επιρροή που μπορεί να ασκεί πάνω σε ανθρώπους ή ιδέες.

Αυτή η διαφάνεια πρέπει να διασφαλίζεται με γρήγορο, ειλικρινή και συστηματικό τρόπο.

Οντότητες που δημιουργούν μέσα, αρχιτεκτονικές και πρότυπα πληροφόρησης και επικοινωνίας

ΕΥΘΥΝΗ
Κατά τη δημιουργία Μέσων, τεχνικών εργαλείων, αρχιτεκτονικών που διαμορφώνουν επιλογές και κανόνες επικοινωνίας, οι φορείς που συμβάλλουν στη δομή του χώρου της πληροφορίας και της επικοινωνίας πρέπει να σέβονται τις αρχές και τις εγγυήσεις που τροφοδοτούν και στηρίζουν τον δημοκρατικό χαρακτήρα αυτού του χώρου. Πρέπει να λογοδοτούν σύμφωνα και ανάλογα με τον αντίκτυπο της συμβολής ή της συμμετοχής τους.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ
Αυτές οι οντότητες, όπως οι πλατφόρμες, πρέπει να συμμορφώνονται πλήρως με τα πρότυπα της ελευθερίας έκφρασης και γνώμης και, για το σκοπό αυτό, πρέπει να σέβονται την πολιτική, ιδεολογική και θρησκευτική ουδετερότητα κατά τη διάρθρωση του χώρου της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Τα συστήματα που διανέμουν ή περιγράφουν πληροφορίες και ιδέες πρέπει να είναι ουδέτερα όσον αφορά τα συμφέροντα εκείνων που τα ελέγχουν, με εξαίρεση τη διαφήμιση, η οποία πρέπει να προσδιορίζεται ρητά.
ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ
Οι εν λόγω φορείς, συμπεριλαμβανομένων των πλατφορμών, προωθεί την ποικιλομορφία των ιδεών και των πληροφοριών, τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την συλλογή και την ευρετηρίαση πληροφοριών - που σημαίνει συσσώρευση, διαλογή και ιεράρχηση πληροφοριών - πρέπει να παρέχουν εναλλακτικές λύσεις, επιτρέποντας εναλλακτικούς τρόπους κατηγοριοποίησης και ελευθερία επιλογής για τους χρήστες.

ΑΞΙΟΠΙΣΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Οι εν λόγω φορείς θα πρέπει να υποστηρίζουν εφαρμογές που θα ευνοούν την προβολή αξιόπιστων πληροφοριών. Οι εφαρμογές αυτές πρέπει να βασίζονται σε κριτήρια διαφάνειας, δημοσιογραφική ανεξαρτησία, χρήση τεχνικών επαλήθευσης και συμμόρφωση με τη δεοντολογία της δημοσιογραφίας. Πρέπει να προωθηθεί η ακεραιότητα, η αυθεντικότητα και η ιχνηλασιμότητα των ιδεών και των πληροφοριών, ώστε να είναι γνωστή η προέλευση και ο τρόπος παραγωγής και διάδοσής τους. Δεν πρέπει να επιτρέπουν την παραβίαση της πολιτικής, ιδεολογικής και θρησκευτικής ουδετερότητας κατά την παροχή αξιόπιστων πληροφοριών.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Αυτές οι οντότητες πρέπει να είναι προβλέψιμες για εκείνους επί των οποίων ασκούν επιρροή, να είναι ανθεκτικοί σε οποιαδήποτε χειραγώγηση και ανοιχτοί στον έλεγχο. Οι πλατφόρμες πρέπει να είναι διαφανείς σε σχέση με τους αλγόριθμους δημοσιεύσεων, τη διαχείριση (ανθρώπινη ή αλγοριθμική), τη χρηματοδότηση περιεχομένου, τη συλλογή προσωπικών δεδομένων και τις συμφωνίες που έχουν συνάψει με τις κυβερνήσεις.

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ από το σταδιο του ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Η συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις αυτών των φορέων, όπως οι πλατφόρμες, θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να ενσωματωθεί από την αρχή στο λογισμικό, τους αλγόριθμους και τις συναφείς εφαρμογές. Αυτές οι εταιρίες και υπηρεσίες πρέπει να τηρούν τη δέουσα επιμέλεια ως προς την τήρηση των κανόνων.

ΜΜΕ και δημοσιογραφία
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ
Η κοινωνική λειτουργία της δημοσιογραφίας είναι αυτή ενός «έμπιστου τρίτου» για τις κοινωνίες και τα άτομα. Επιτρέπει την καθιέρωση ελέγχων και ισορροπιών και δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία. Στόχος του δημοσιογράφου είναι να κατανοήσει την πραγματικότητα, να την αποκαλύψει με τον ευρύτερο, βαθύτερο και πιο σχετικό τρόπο, επιτρέποντας έτσι την άσκηση του δικαιώματος της ελευθερίας της γνώμης.

Το καθήκον της δημοσιογραφίας δεν είναι μόνο να καταγράφει γεγονότα, αλλά και να εξηγεί σύνθετες καταστάσεις και αλλαγές, με πληρότητα και χωρίς αποκλεισμούς, επιτρέποντας στο κοινό να διακρίνει το σημαντικό από το ασήμαντο. Θα πρέπει να αντανακλά τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές πτυχές των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και να εκθέτει πιθανές εποικοδομητικές λύσεις σε σημαντικές προκλήσεις.

ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ
Οι δημοσιογράφοι εκπληρώνουν την κοινωνική τους λειτουργία όταν προστατεύονται τα δικαιώματά τους, όταν μπορούν να εργαστούν ελεύθερα και όταν σέβονται τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις, όπως ορίζονται στα καθιερωμένα ηθικά έγγραφα του επαγγέλματος. Η δημοσιογραφία μπορεί να ασκηθεί από μια πλειάδα υποκειμένων, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση, είτε είναι επαγγελματίες είτε όχι.

Οι δημοσιογράφοι πρέπει να δεσμεύονται ότι θα χειρίζονται τις πληροφορίες κατά τρόπο που να εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν τις πληροφορίες ως εμπόρευμα. Με βάση την ανάγκη γνώσης αλήθειας, πρέπει να παρουσιάζουν με δίκαιο τρόπο τα γεγονότα, παραβλέποντας όσο το δυνατόν περισσότερο τα δικά τους συμφέροντα και προκαταλήψεις και αποκρούοντας όλες τις μορφές συγκάλυψης λόγω σύγκρουσης συμφερόντων.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ
Η δημοσιογραφία μπορεί να εκπληρώσει την κοινωνική της λειτουργία, μόνο αν η ελευθερία και η ασφάλεια των δημοσιογράφων είναι εγγυημένη, on και off line. Οι δημοσιογράφοι πρέπει να προστατεύονται από κάθε μορφή βίας, πίεσης και διακρίσεων, από κάθε μορφή καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών και από κάθε προσπάθεια αποστέρησης της ικανότητάς τους να εκπληρώνουν την κοινωνική τους αποστολή.

Έχουν το δικαίωμα στην προστασία της εμπιστευτικότητας των πηγών τους. Για την εξασφάλιση της διαφάνειας των εξουσιών είναι απαραίτητη η αποτελεσματική προστασία των καταγγελιών.

ΕΔΑΦΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Οι δημοσιογράφοι ενεργούν με απόλυτη ανεξαρτησία από όλες τις μορφές εξουσίας και κάθε αδικαιολόγητη παρέμβαση, πολιτική, οικονομική, θρησκευτική ή άλλη. Κάθε παραβίαση των αρχών της ανεξαρτησίας, της πολυφωνίας και της ακρίβειας των πληροφοριών από δημόσιους υπαλλήλους, ιδιοκτήτες, μετόχους, διαφημιστές ή εμπορικούς εταίρους των μέσων ενημέρωσης παραβιάζει την ελευθερία της πληροφόρησης.

Η χρηματοδότηση της δημοσιογραφίας από τον κρατικό ή ιδιωτικό τομέα δεν πρέπει να συνοδεύεται από προϋποθέσεις που θα υπαγορεύουν την ουσία του περιεχομένου ή θα επιδιώκουν να παρεμβαίνουν στην επαγγελματική κρίση ενός δημοσιογράφου .

ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ
Η κοινωνική αποστολή της δημοσιογραφίας επιβάλλει στις κοινωνίες να εξασφαλίζουν τη δημοσιογραφική οικονομική βιωσιμότητα και ανεξαρτησία.

Προς ένα διεθνές πλαίσιο για την πληροφόρηση και τη δημοκρατία
Η λογοδοσία για πρακτικές που ξεπερνούν τα όποια εθνικά σύνορα εγείρει πολύπλοκες προκλήσεις, ιδιαίτερα σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο τομέα. Η δημοκρατική λογοδοσία απαιτεί τη συνεχή συμμετοχή ειδικών και εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι θα εξισορροπούν επαρκώς και με δίκαιο τρόπο τις διαφορετικές συνθήκες κάθε χώρας με την αξιολόγηση βάσει αξιόπιστων κριτηρίων των διαφορετικών πρακτικών και συνθηκών παραγωγής γνώσης στον παγκόσμιο χώρο της επικοινωνίας και πληροφόρησης. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια διεθνής ομάδα εμπειρογνωμόνων. Η χρηματοδότηση και η ισχύς του πρέπει να εγγυώνται την ανεξαρτησία του τόσο από τις εταιρείες όσο και από τις κυβερνήσεις έτσι ώστε να έχει την εξουσία να διερευνά τις πρακτικές και τα αποτελέσματα των Μέσων σε διαρκή βάση και να εκδίδει περιοδικές εκθέσεις και συστάσεις για τις βέλτιστες πρακτικές.

=====================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"