Ηθοποιοί που ξεχώρισαν την περίοδο 2013 - 2014

ΑΜΑΛΙΑ ΚΑΒΑΛΗ 

Φωτ. Σωτήρης Δουνούκος

Ξεχώρισε στην παράσταση:

Το γλυκό πουλί της νιότης

στο ρόλο της Χέβενλυ Φίνλεϋ, κόρη του Μπος Φίνλεϋ

Συγγραφέας: Τενεσί Ουίλιαμς

ΚΘΒΕ, Βασιλικό Θέατρο

Σκηνοθεσία: Βασίλης Νικολαΐδης

1. Εάν δεν ήσασταν ηθοποιός, τι θα ήσασταν;

    Ό,τι σπούδασα αρχικά: Οικονομολόγος.

2.Τι εξελίσσει έναν ηθοποιό;

    Για εμάς τους νεότερους είναι σημαντικό να διασχίσουμε αυτό που ο Ζεάμι, ο δάσκαλος του Νο, αποκαλούσε «λουλούδι της νιότης», ώσπου να φτάσουμε στο «λουλούδι της τέχνης». Διότι όταν είμαστε νέοι μπορούμε να επιβιώνουμε άνευ τεχνικής  χάρη στη φρέσκια και χαριτωμένη μας ενέργεια. Όμως η ενέργεια αυτή χάνεται με την πάροδο του χρόνου, και, όποιος δεν έχει εργαστεί πάνω στην τεχνική ενδέχεται να ξεμείνει θεατρικά άδειος (βλ. Τόμας Ρίτσαρντς, Για τη δουλειά με τον Γκροτόφσκι πάνω στις Σωματικές Δράσεις). 

Το πρόβλημα είναι πως στην Ελλάδα επικρατεί μια σύγχυση: τί είναι η θεατρική τεχνική και πώς την αποκτά κανείς; Ο Στανισλάφσκι ανέπτυξε μια μέθοδο εργασίας στην υποκριτική, την οποία επεξεργάστηκαν οι επόμενες γενιές. Όμως εδώ, ήδη στο στάδιο της φοίτησης συχνά ζητούνται αποτελέσματα χωρίς να έχουν προηγηθεί αναγκαίες διεργασίες. Απουσιάζει η συστηματική πρακτική άσκηση πάνω σε έννοιες και εργαλεία, όπως π.χ. το γεγονός ή ο εσωτερικός μονόλογος. Ενδέχεται να καταλήξει κανείς να επαναλαμβάνει μηχανικά σωματικές παρτιτούρες παλαιότερων ηθοποιών, ενώ έχει πια προ πολλού ξεχαστεί η αρχική συνθήκη μέσα στην οποία εκείνοι τις ανέπτυξαν. Είναι πιθανόν ακόμα και να περιοριστούμε σε ένα εξωτερικό διαπιστωτικό λόγο, όπου ένας σπουδαστής «τα λέει», ένας άλλος κλαίει, κ.ο.κ.  Ακούμε βέβαια διάφορα τσιτάτα του Στανισλάφκσι, του Γκροτόφσκι και άλλων, ωστόσο δεν δουλεύουμε επί τρία χρόνια καθημερινά με τις ασκήσεις τους, ώστε να τις κατέχουμε πραγματικά.

 Θα έλεγε κανείς πως δεν υπάρχει παράδοση των παραδόσεων με τον τρόπο που υπάρχει στη Ρωσία, στην Αγγλία ή στην Αμερική. Εκεί οι δάσκαλοι του θεάτρου κληροδότησαν τα εργαλεία τους στην επόμενη γενιά. Οι σχολές διαμόρφωσαν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο επέτρεπε την περαιτέρω εξέλιξή του. Στην Ελλάδα νιώθει κανείς ότι έχει χαθεί το νήμα από τον έναν δάσκαλο στον επόμενο. Όμως, ακόμα και αν δεχθούμε πως κάποιοι δασκαλοι κατόρθωσαν να διαφυλάξουν ένα τέτοιο νήμα, οι θεατρικές σχολές εξακολουθούν να πάσχουν, εφόσον δεν διαθέτουν την κεντρική οργάνωση που θα επιτύγχανε την συμφωνία όλου του δυναμικού προς μια ή άλλη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Το αποτέλεσμα είναι ότι με το πέρας των σπουδών αρκετοί από μας διαθέτουμε ελλιπή κατάρτιση σε σχέση με τα χρόνια φοίτησης. Επιπλέον, δεν διαθέτουμε μια ορισμένη μέθοδο εργασίας στην οποία μπορούμε να  «πατήσουμε», ώστε να εξελιχθούμε ή να επιλέξουμε μια συγκριτικά καταλληλότερη. Η ἐλλειψη μιας βασικής κατάρτισης σημαίνει πως ολόκληρη η ανάπτυξή μας ως ηθοποιών είναι ανοικονομική από άποψη χρόνου και δυνάμεων, ακόμη και αν κάπως πραγματωθεί σε ένα τέτοιο συνονθύλευμα ανεπιστημονικού λόγου, ανεδαφικών στόχων και βεβαίως σε μια αγορά εργασίας που δεν προσφέρει την δυνατότητα συνεχούς απασχόλησης. Η γενικότητα και ασάφεια της εκπαίδευσης και της σκέψης μας απολήγει στην ατεχνία μας.

Φωτ. Σωτήρης Δουνούκος

 Από την άλλη, η εικόνα μιας σκοτεινής αναζήτησης της τεχνικής απλώς θα ικανοποιούσε την περίεργη ηδονή της μεμψιμοιρίας που καταβάλλει τους ανθρώπους. Το ζήτημα είναι μάλλον να μην εθελοτυφλούμε, εφόσον πάσχουμε τόσο, ήδη από τα χρόνια των σπουδών. Πέρα από την πιθανότητα λίγων φωτισμένων προσωπικοτήτων που μπορούν να σταθούν ακόμη και σε συνθήκες ελλιπούς εκπαίδευσης, υπάρχουμε και οι υπόλοιποι που έχουμε ανάγκη την τεχνική και την εκπαίδευση για να σταδιοδρομήσουμε πραγματικά και όχι κατ᾽ευφημισμόν.

  Ίσως να μην υπάρχει σήμερα κάποιος ασφαλής και σίγουρος δρόμος για το «λουλούδι της τέχνης»˙ ίσως μια δόση δονκιχωτισμού να είναι εντέλει αναγκαία, ειδικά για μας τους νεότερους. Γι᾽αυτό προς το παρόν αρκούμαι να ελπίζω στην σύμπτωση δύο πραγμάτων: της συγκροτημένης προσωπικής εργασίας με την ευτυχία να βρεθείς ανάμεσα σε σκηνοθέτες και ηθοποιούς που ήδη διαθέτουν θεατρικά εργαλεία χωρίς να παραιτούνται από την αναζήτηση ακόμη καλύτερων.

3.Θέατρο είναι αυτό που αγαπάμε να μισούμε...(;)

    Όχι. Το αγαπώ. 

4. Πείτε μου, 5 ρόλους που θα θέλατε να παίξετε στη ζωή σας.

    Μια αθεράπευτα ρομαντική ερώτηση στο θεατρικό σκηνικό του 2014! Σκέφτομαι τη Νίνα, τη Φιλίπποβνα, την Οφηλία, την Αντιγόνη, τη Ντε Λάγκο κ.α. Όμως θα έπρεπε να μετατρέψουμε το ερώτημα για το ποιους ρόλους θα θέλαμε να παίξουμε σε Πώς θα καταφέρουμε να παίξουμε οποιονδήποτε ρόλο. Πρώτον, επειδή κάθε συνάντηση με έναν ρόλο είναι αναμέτρηση. Όλοι οι ρόλοι διαθέτουν δυνάμει βάθος, όπως ακριβώς όλα τα πρόσωπα. Δεύτερον, επειδή η αγορά εργασίας δεν προσφέρει στους νεότερους ηθοποιούς την πολυτέλεια της ονειροπόλησης –πόσο μάλλον της επιλογής– ρόλων. Η αγορά επίμονα επαναφέρει το ερώτημα αν θα εργαζόμαστε την επόμενη θεατρική περίοδο, αλλά και τούτο εφόσον ο καλός θεός του θεάτρου επιτρέψει τη διεξαγωγή ακροάσεων. Ο κίνδυνος με την αναπόληση φασματικών ρόλων είναι ο εκφυλισμός του ρομαντισμού σε καθαρή αφέλεια.

5. Ηθοποιός - Σκηνοθέτης. Σχέση αγάπης, μίσους , αλληλεξάρτησης. Ποιος πιστεύετε κυριαρχεί;

   Αν πάρουμε ως παράδειγμα μια σπουδαία ταινία, το «Λεωφορείον ο Πόθος»  σε σκηνοθεσία του Καζάν, βλέπουμε πως δεν έχει νόημα να ισχυριστούμε ότι κυριαρχεί ή ξεχωρίζει μόνον ο Καζάν, ο Μπράντο ή η Λη. Λέμε όμως «σε σκηνοθεσία Καζάν», εφόσον η δική του άποψη ορίζει τη συγκεκριμένη απόδοση του έργου. Η «ματιά» του σκηνοθέτη στο έργο είναι συνολική. Ο ηθοποιός συντονίζει την εργασία του με το όραμα του σκηνοθέτη για την ουσία του έργου και τη μορφή της παράστασης. Κάθε παράσταση είναι προϊόν συνεργασίας και συνύπαρξης.

6. Είναι επικίνδυνη η σκηνοθετική ικανότητα στον ηθοποιό;

   Εξαρτάται τι εννοεί κανείς, διότι πολύ συχνά συγχέεται η σκηνοθετική ικανότητα με την αναλυτική και συνθετική σκέψη του ηθοποιού. Η αναλυτική σκέψη είναι απαραίτητη, όταν εργάζεσαι πάνω στο κείμενο κατά τη διάκεια των προβών. Συντείνει στον εντοπισμό, στην αναγνώριση και στη σύνδεση επιμέρους στοιχείων του χαρακτήρα και σημείων του έργου, όπως αυτά προκύπτουν διάσπαρτα στο κείμενο του συγγραφέα αλλά και ανάμεσα στις γραμμές. Είναι μια διαδικασία αφαίμαξης ζωτικών στοιχείων του χαρακτήρα και της πλοκής από τον χάρτινο εαυτό τους. Όμως ο ηθοποιός δεν αμφισβητεί την αισθητική πρόταση ενός σκηνοθέτη, ούτε τη συνολική κατεύθυνση και ερμηνεία του έργου, όπως άλλωστε δεν αμφισβητεί τον συγγραφέα, τον φωτιστή, τον μουσικό, ή τον ενδυματολόγο. Συχνά βέβαια η ιδιότητα του ηθοποιού συμπίπτει με εκείνη του σκηνοθέτη (έχουμε πολλά παραδείγματα στον κινηματογράφο: Όρσον Γουέλς, Ζακ Τατί, Κλιντ Ίστγουντ, Μελ Γκίμπσον).

7.Tι πιστεύετε πως λείπει από το ελληνικό θέατρο;

   Νομίζω ότι το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικὀ, τα κείμενα και άλλα στοιχεία μιας παράστασης δεν αξιοποιούνται πάντοτε με τρόπο που να εξαντλεί τις δυνατότητες τους. Εξάλλου, πέρα από την προβληματική κατάσταση των δραματικών σχολών είναι ιδιαίτερα αισθητή η έλλειψη μιας εξειδικευμένης σχολής σκηνοθεσίας.

8. Με ποιους σκηνοθέτες θα θέλατε να συνεργαστείτε;

   Σημασία εχει η διάθεση με την οποία ένας σκηνοθέτης εργάζεται. Αν φανταστούμε πως τα θεατρικά κείμενα είναι σε κατάσταση ύπνου, ένας σκηνοθέτης έρχεται να τα ξυπνήσει και να τα «αναστήσει».  H διαδικασία αυτή ενδεχομένως να ενεργοποιήσει κάτι σημαντικό που λανθάνει μέσα μας. Συνεργασίες που επιτυγχάνουν αυτή τη βαθύτερη κοινωνία με την ουσία των έργων είναι δυνητικά οι καλύτερες.

Φωτ. Σωτήρης Δουνούκος

  9. Ποια είναι η μεγαλύτερη παγίδα του χώρου;

    Η Ποντικοπαγίδα γιατί παίζεται 62 χρόνια. Και η μύτη του Γκόγκολ για άλλους λόγους.

  10.  Χαρακτηρίστε τον εαυτό σας ως επαγγελματία ηθοποιό.

    Το γνώθι σαυτόν είναι δύσκολο πράγμα, ό,τι και να πω κινδυνεύω να χάσω. 
Όπως λέει και η Nina Simone “either way I lose”.

  11. Ποια η γνώμη σας για τις θεατρικές κριτικές;

    Με περισσότερη παρατηρητικότητα, τεκμηρίωση και επιστημονικότητα οι θεατρικές κριτικές θα μπορούσαν να βοηθήσουν επί τα βελτίω την καλλιτεχνική παραγωγή της χώρας μας.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Αμαλία Καβάλη είναι απόφοιτη του Θεάτρου Τέχνης και του τμήματος Οικονομικών του University College London. Ἐχει συνεργαστεί με τους Βασίλη Νικολαΐδη, Δημοσθένη Φίλιππα, Ιώ Βουλγαράκη (Ομάδα ΠΥΡ), Κώστα Γάκη, Κώστα Καπελώνη και Δημήτρη Δεγαΐτη. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια των Ανδρέα Μανωλικάκη, Ελένη Σκότη, Κατερίνα Ευαγγελάτου, Thomas Richards, Mario Biagini, Roberta Carreri και τις θερινές ακαδημίες των RADA και MXAT.

Επιμέλεια: Ειρήνη Διαμαντή

http://theatrikicritiki.blogspot.com/2014_05_01_archive.html?view=classic

=====================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"