«Κλάδος Ελαίας» ο EastMed, κι ο «Μαύρος Κύκνος»

Του οικονομολόγου Παναγιώτη (Τάκη) Κ. Μυλωνά

Όσο περισσότερο μας εκπλήσσει η επικαιρότητα που αφορά στον σχεδιαζόμενο υποθαλάσσιο αγωγό του EastMed, άλλο τόσο αυξάνονται κι αυτοί που πιστεύουν πως στη διελκυστίνδα, γύρω απ’ το περιπεπλεγμένο γαϊτανάκι, που εξυφαίνεται με τη δέσμη των αγωγών που αναπτύσσονται γύρω απ’ τον ευρωπαϊκό χώρο, παίζεται ως και το βασικό «Γεωπολιτικό Σκάκι» για επικυριαρχία στην Υφήλιο. Μια αναμέτρηση για τα ενεργειακά που, ενώ δίχασε, αιματοκύλησε και διαμόρφωσε τον πολιτικό χάρτη, με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συμπυκνώνει, σήμερα κι όλους τους άλλους ανταγωνισμούς. Όπως κι αυτούς που αρχίζουν, απ’ τους αγωγούς των υδρογονανθράκων και φθάνουν έως την αναμέτρηση των υπερδυνάμεων. Με τους ασίγαστους αυτούς ανταγωνισμούς, επιδιώκεται η απόσπαση μεγαλύτερων μερίδων στο διεθνή καταμερισμό ενεργειακών ροών, καθώς κι η μετατόπιση της σχετικής οικονομικοστρατηγικής ισχύος, υπέρ τους.

Το «παιχνίδι» της ενέργειας

Ιδού λοιπόν που, το είδος αυτό, που λέγεται πετρέλαιο ή/και υδρογονάνθρακες, γενικότερα, εκείνο που επέφερε το τελικό χτύπημα και στη Σ.Ε., στον ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων (με τη σύμπραξη και της Σαουδικής Αραβίας, με τη βίαιη καθήλωση των τιμών πετρελαίου -τότε- κοντά στα 10 δολάρια το βαρέλι, στη 10ετία του 1980), παίζει, ξανά τώρα, τα ρέστα του. Παίζεται πάλι το ίδιο παιχνίδι, με όπλο την ενέργεια και με βάση τους ίδιους ή ανάλογους, γεωοικονομικούς σχεδιασμούς κι εργαλείο τους, το φυσικό αέριο. Εκτυλίσσεται μια νέα «γεωσκακιστική παρτίδα», με παλιές γνώριμες εταιρείες -όπως τις ExxonMobil, Total, ENI, BP κ.λπ,- μα κι άλλες, νεότερες. Το παιχνίδι, αυτή τη φορά, δεν είναι στον Περσικό Κόλπο. Είν’ ο «Περσικός Κόλπος, της Ε.Ε.», η Ανατολική Μεσόγειος. Όπου, με βάση τα ήδη ερευνημένα κοιτάσματα του Ζορ στην Αίγυπτο, του Λεβιάθαν στο Ισραήλ (που έχει τεθεί ήδη σε παραγωγική λειτουργία), της Αφροδίτης και του Γλαύκου στην Κύπρο, καθώς και τα εντοπισμένα κοιτάσματα Νότια της Κρήτης και της Δυτικής Ελλάδας, σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο, αλλά και στο «υπερκαύσιμο» υδριτών, έχει αποφασιστεί η δημιουργία του νέου αγωγού, του EastMed. Αξίζει να σημειώσουμε πως, το φυσικό αέριο δεν χρησιμοποιείται για ηλεκτροπαραγωγή, θέρμανση και κίνηση μόνο, αλλά αποτελεί και βασικό υλικό της χημικής βιομηχανίας.

Ένας περίπλους στη Λίμνη των Κύκνων της Μεσογείου...

Ιδού που, ο EastMed, από μεγάλο οικονομικό παιχνίδι, εξελίσσεται ήδη και σε τεράστιο γεωπολιτικό που διαδραματίζεται πάνω μας και δίπλα. Είναι ένας φαραωνικών διαστάσεων, υποθαλάσσιος -στο μεγαλύτερο μέρος του- αγωγός φυσικού αερίου, προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια Ένωση, όχι πια, μόνο, «Άνθρακα και Χάλυβα», αλλά δεκάδων χωρών, που συνεργάζονται -αν και δεν συντονίζονται πλήρως- σε πολλαπλά επίπεδα.

Είναι από τις πιο ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου, που όμως, πένεται για φυσικό αέριο. Κι όπου, παρά την προωθούμενη υποκατάσταση των αναγκών της απ’ την πράσινη ενέργεια, «πρόγραμμα απανθρακοποίησης», υπολογίζεται πως, θα χρειαστεί μια 30ετία συνεχιζόμενης εξάρτησης από υδρογονάνθρακες. Σύμφωνα δε με πολλές έγκυρες πηγές και με σχετική την αρθρογραφία του ερευνητή της Γεωλογικής Υπηρεσίας Καναδά και Καθηγητή στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Αντώνιου Φώσκολου, εκτιμάται πως οι ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε., το 2030, θα είναι σημαντικά υψηλότερες απ’ τις σημερινές (έως & 30%). Προβλέπεται ακόμα πως, ο EastMed -μαζί και με τη διακίνηση φυσικού αερίου, υπό τη μορφή LNG, με Tanker, που θα τριπλασιάζει τις μεταφερόμενες ποσότητες- θα συμβάλει, καθοριστικά, στην ενεργειακή ασφάλεια (κι εξασφάλιση) της Ε.Ε., παρέχοντάς της ένα απόλυτα αναγκαίο ποσοστό της ενέργειας που χρειάζεται. Καθιστώντας και την Ελλάδα, όχι μόνο βασικό ενεργειακό κόμβο, αλλά και χώρα παραγωγής, μα και προμηθευτή της Ένωσης, σε φυσικό αέριο.

Στο συνοπτικό οδηγό που εδώ ακολουθεί, αποκωδικοποιούμε τη γεωγραφία και τη σημασία των αγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Ενώ, τα ενεργειακά κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας, τείνουν να παρουσιάσουν κάμψη κι εξάντληση παραγωγής, η ολοένα αυξανόμενη εξάρτηση της Ε.Ε., από το ρωσικό φυσικό αέριο (που σήμερα καλύπτει το 30% των αναγκών της), διαταράσσει τη γεωστρατηγική ισορροπία των υπερδυνάμεων και τη σχετική επιρροή τους στην περιοχή. Η λειτουργία, εξάλλου, του γιγάντιου αγωγού, NordStream II, στη Βαλτική Θάλασσα -πέραν του NordStream I– καθώς και το 2ο σκέλος του αγωγού TurkStream, μέσω Βουλγαρίας, Σερβίας, επιτρέπει στη Ρωσία να διευρύνει κι άλλο τις εξαγωγές της στην Ε.Ε., σε φυσικό αέριο, παρακάμπτοντας την Ουκρανία, που ήταν ο κύριος αγωγός διοχέτευσης του στην Ευρώπη. Το δε 1ο σκέλος του TurkStream, που υπογράφτηκε μόλις πριν, μεταξύ Πούτιν κι Ερντογάν στην Κων/πολη, ενόχλησε κι αυτό τους Αμερικανούς, παρ’ ότι προορίζεται για τις ανάγκες της Τουρκίας. Αν συνυπολογίσουμε και τον αγωγό TAP, που διέρχεται κι αυτός, από την Τουρκία και φέρνει φυσικό αέριο από Αζερμπαϊτζάν, στην Ε.Ε., επιτείνοντας την ενεργειακή της εξάρτηση απ’ την Ανατολή, δεν φαίνεται να καλύπτονται οι προβλεπόμενες ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε., με τον καλύτερο τρόπο, όταν θα είναι σε θέση, η Ρωσία, να χρησιμοποιεί, τους αγωγούς αυτούς, ως μοχλό πολιτικής πίεσης στα ευρωπαϊκά κράτη κι εναντίον των ΗΠΑ, περισσότερο απ’ ότι σήμερα.

Γίνεται φανερό έτσι πώς, αλλάζει το παιχνίδι στα ενεργειακά της Ευρώπης, ώστε, υποχρεώνει τις ΗΠΑ, να αντιτάσσονται στους αγωγούς αυτούς, η ρωσο-τουρκική προέλευση των οποίων, τους φοβίζει ιδιαίτερα και γι’ αυτό προσπάθησαν να τους εμποδίσουν. Κι αφού τα έργα των νέων αγωγών, δεν μπορούν να τα αποκρούσουν πια, οι Αμερικάνοι επιχειρούν να τα αντισταθμίσουν με άλλα σχέδια. Στα οποία, ξεχωρίζουν τόσο ο EastMed, όσο και το δικό τους, το σχιστολιθικό αέριο. Μα, στο επίπεδο των τιμών, η Ρωσία, θα έχει πάντα το πάνω χέρι. Παραδόξως όμως, θα πρέπει να συνεκτιμήσουμε και μια ακόμη διάσταση: Η προδιαγραφόμενη μονομερής ενεργειακή εξάρτηση, της Ε.Ε., από τη Ρωσία, διαφαίνεται πως επιβαρύνεται και προσκρούει, στην ανεπάρκεια κάλυψης των μελλοντικών αναγκών της σε φυσικό αέριο. Ιδίως όταν, ο συνεχώς επεκτεινόμενος Σιβηρικός αγωγός, για κάλυψη των διαρκώς μεγεθυνόμενων αναγκών της Κίνας (με τον κολοσσιαίο Sila Sibiri), δεν θα επιτρέπει καμιά άλλη αύξηση της ροής ρωσικών υδρογονανθράκων προς Ε.Ε., αργότερα, αυξανομένων και των αναγκών της ίδιας της Ρωσίας. Το δε σχιστολιθικό αέριο των ΗΠΑ –συμφερόντων εταιριών της οικογένειας του Αμερικανού Προέδρου Mr. Τραμπ– που προορίζεται και τώρα για την Ευρώπη, δεν πρέπει να υπερβεί τον συμπληρωματικό χαρακτήρα που έχει ήδη λάβει, στην κάλυψη των αναγκών της, ακόμα κι αν συμπεριλάβει το Καναδικό. Αφού αυτό, είναι ιδιαίτερα ακριβό στην παραγωγή του και στην μεταφορά του. Επομένως, η μεγαλύτερη -κατά το δυνατόν- απόδοση της παραγωγής του EastMed, μα και γύρω του -όπως προβλέπεται να συμβεί, με τη σοβαρή ενίσχυσή του, από τα μεγάλα κοιτάσματα Νοτίως της Κρήτης και των Νησιών του Ιονίου- είναι η πιο αξιόπιστη εναλλακτική επιλογή, για την επαρκή ενεργειακή τροφοδοσία της Ε.Ε. -όταν κι η Ρωσική, θα υστερεί- για την ενεργειακή της ασφάλεια. Ενώ ο EastMed, θα διασφαλίζει, όχι μόνο την ενεργειακή, αλλά και τη συναφή γεωπολιτική σταθερότητα ολόκληρης της Ευρώπης, στο μέλλον!

Ας σημειωθεί, παρεμπιπτόντως, πως στην εξίσωση των αγωγών, θα πρέπει -ίσως- να εξαιρέσουμε τις μελλοντικές ενεργειακές ανάγκες της Αγγλίας. Αυτές, αναμένεται να ικανοποιηθούν απ’ την πρόσφατη ανακάλυψη ενός γιγαντιαίου κοιτάσματος σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή Νότιγχαμ. Γεγονός το οποίο υπόσχεται να της παράσχει τη σχετική αυτάρκεια κι αυτονομία στην κάλυψη των μελλοντικών αναγκών της. Το γεγονός αυτό -πέραν και του επερχόμενου BREXIT- αναμένεται να ουδετεροποιήσει την Αγγλία, ως προς το ενδιαφέρον της, για τον αγωγό EastMed, αλλά και ως προς τα γεωστρατηγικά σχέδια ή τους συσχετισμούς δυνάμεων που διαμορφώνονται διαπλεκόμενα γύρω του (ενώ υπάρχουν και δημοσιεύματα, τα οποία, αποδίδουν ακόμα και την παράνομη αυτή «Τουρκολιβυκή συμφωνία», σε προσχέδια εκπονημένα στη Βρετανία…).

Συνεπώς όλων των προαναφερόμενων, αναδύεται μεγαλόπρεπα -αν και μετ’ εμποδίων- και πελαγοδρομεί με αξιώσεις, στη «Λίμνη των Κύκνων της Μεσογείου», ένας εξαιρετικά θελκτικός και φέρελπις οιωνός -για πολλούς και για την Ελλάδα- ως ένας άλλος «Λευκός Κύκνος». Είναι ο νέος αγωγός, του EastMed. Ένας πυλώνας σταθερότητας, ανάπτυξης και ειρήνης, στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως θα αναδείξουμε ακολούθως.

Το Μουσικό Χαλί του EastMed

Τώρα, τα διασυνδεδεμένα «γεωπολιτικά σχέδια», που αναπτύσσονται ολοένα στην Μέση Ανατολή και γύρω από τον «Λευκό Κύκνο» του πολλά υποσχόμενου EastMed, και στη λεκάνη της «μεσογειακής μας λίμνης» -στα πλαίσια μιας εποχής, πλήρως αναθεωρητικής, σε όλα της, από άποψη τεχνολογίας, μέχρι και συνόρων και μέσα απ’ τις αλληλεπιδράσεις που προξενεί η «Παγκοσμιοποίηση»- έρχεται να διαταράξει η Τουρκία, ως ένας άλλος «Μαύρος Κύκνος». Εδώ εκτυλίσσονται οι ανταγωνισμοί κι οι συγκρούσεις των υπερδυνάμεων, μέσα από ανατροφοδοτούμενες παρτίδες αδιάκοπης αναμέτρησης πατρίδων, ενεργειακών κολοσσών, πολυεθνικών εταιριών και με διαδραστικά εναλλασσόμενα σενάρια και διπλούς ρόλους, επικίνδυνης κι άδηλης κατάληξης στρατηγικών που αντιπαραβάλλονται.

Ιδίως για τους σχετικά μικρότερους παίχτες, οι οποίοι, αδυνατούν πλέον να απεμπλακούν ή να ξεφύγουν, ακόμα κι αν το ήθελαν.

Όλοι γνωρίζουμε πως «δεν υπάρχουν μόνιμοι σύμμαχοι, αλλά μόνιμα συμφέροντα». Μα στην περίπτωση του EastMed, ούτε οι σύμμαχοι, μα ούτε και τα συμφέροντα, μένουν μόνιμα. Τα τελευταία μεταλλάσσονται αργά ή αιφνιδιαστικά ή κατά περίπτωση, με τη μεταβολή των συνθηκών που καθορίζουν οι συσχετισμοί των δυνάμεων και οι αναπροσαρμογές των πολιτικών που προδιαγράφουν οι μεγαλύτεροι παίχτες. Για όλους, πάντως, υπάρχει μια κρίσιμη στιγμή και η συγκυρία της. Και η κρίσιμη χρονική συγκυρία, για μας, είναι τώρα! Τώρα είναι που τίθεται το θέμα του σχεδιαζόμενου μεγάλου αυτού υποθαλάσσιου αγωγού, του EastMed, που συνιστά μια αδήριτη ανάγκη για την Ε.Ε., ενώ, ταυτόχρονα, αποτελεί και κύριο άξονα προσανατολισμού για τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Όσο κι αν αυτά, αρνείται να τα ανεχθεί -μανιωδώς κι εμμονικά- η Τουρκία.

Γιατί, αν η συγκυρία αυτή, αποτελέσει το εφαλτήριο δικής μας οικονομικής ισχυροποίησης, δεν θα βρεθεί ποτέ πια, στην Τουρκία, η ευκαιρία, να ανεύρει το προσφερόμενο έδαφος, για να στήσει και να κτίσει την επεκτατική (ιμπεριαλιστική) κι αναθεωρητική της πολιτική, με τη «Γαλάζια Πατρίδα» και τα «Σύνορα της Καρδιάς» του Ερντογάν, πάνω στη χωματερή του αφανισμού της πατρίδας μας. Κι αντίθετα. «Την ανάγκην, φιλοτιμίαν ποιούμενη», θα εξαναγκαστεί στην ειρηνική συγκατάνευση και γειτνίασή της. Αυτή όμως η αλαζονική συμπεριφορά, μιας παραδοσιακά βουλιμικής κι αρπακτικής Τουρκίας, με τους ιδιαίτερα επικίνδυνους τσαμπουκάδες της, για την -ευθέως δηλούμενη- ωμή και θρασεία παρεμπόδιση της κατασκευής του EastMed, είναι μια ιδιαίτερα κρίσιμη κι επικίνδυνη παράμετρος, στο «παζλ» της δημιουργίας του αγωγού. Αφού, από μια χώρα τριτοκοσμική, των 80 εκατομμυρίων κατοίκων, με το δεύτερο σε αριθμό, στρατό στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία, αναβαθμίστηκε γεωοικονομικά ήδη, σε περιφερειακή δύναμη, με την είσοδό της στους G20 κι αδημονεί -ως άλλος Σουλτάνος «Πορθητής» και διεθνής ταραξίας, με βαρύνουσα πράγματι τη «γεωστρατηγική θέση» της- να εισαχθεί, ακόμα και βίαια, στους G7. Με τα χαρακτηριστικά, μιας πλήρως αναθεωρητικής και ρεμβασιστικής δύναμης, που επιδιώκει την κατάλυση του διεθνούς δικαίου και την επαναφορά του -πάλε ποτέ- «Ανατολικού ζητήματος». Αλλά, στην αναστροφή του. Όπως είναι κι οι μεγαλοϊδεατισμοί, που προσλαμβάνονται από τον Ερντογάν κι εστιάζονται στην επανασύσταση της «Νέο Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» του. Κι ενώ, οι γεωπολιτικοί σχεδιασμοί των περιφερειακών δυνάμεων και των υπερδυνάμεων, μπορεί να έχουν κι άλλες επιλογές, εναλλακτικές -είτε με, είτε και χωρίς τον EastMed– εμείς δεν έχουμε καμιά άλλη οδό και διαφορετική διάβαση, στην υπαρξιακή μας αγωνία, από το αυτοσυντηρητικό μας ένστικτο και την υπεύθυνη αντίστασή μας, σε ότι μας απειλεί. Συμπορευόμενοι, ακριβώς, σε δρόμους που, κι ο αγωγός του EastMed, ενισχύει αντικειμενικά!

Η πολιτική των απειλών, των κανονιοφόρων και των γεωτρύπανων, που εφαρμόζει η Τουρκία, δεν μπορεί -με τίποτα- να γίνει αποδεκτή, από κανέναν. Αφού, με τους απειλητικούς τσαμπουκάδες και την προκλητικά επιθετική συμπεριφορά της, ιδίως σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας, αμφισβητείται ακόμα κι η Συνθήκη της Λωζάννης. Ενώ «τα σύνορα της καρδίας», του Ερντογάν κι η «Γαλάζια Πατρίδα», προμηνύουν τις -δίχως όρια- προθέσεις στοχοποίησης μας, ως θύμα του. Ιδίως όταν, οι συνεχώς κλιμακούμενες προβολές ισχύος, με απειλές, παραβιάσεις κι υπερ πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών, αυτό, ακριβώς, καταμαρτυρούν. Καθώς επίσης, η προηγηθείσα στρατιωτική εισβολή και κατοχή, στη Βόρεια Κύπρο και τμημάτων τώρα, της Βόρειας Συρίας και του ΙΡΑΚ, κάθε άλλο παρά μας επιτρέπουν τον οποιονδήποτε εφησυχασμό, αλλά εγρήγορση.

Εντείνεται μάλιστα, ολοένα, η ευθεία απειλή και αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδας και Κύπρου. Τελευταία και κορυφαία της δρώμενα: οι γεωτρήσεις της στην Κυπριακή ΑΟΖ και το δήθεν «Μνημόνιο Συμφωνίας, Τουρκίας-Λιβύης», για καταπάτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και τον επαπειλούμενο σφετερισμό θαλάσσιων Ζωνών, της ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Οι πραξικοπηματικές αυτές κινήσεις της αποσκοπούν, να αποκόψουν, κάθετα και De facto, την προβλεπόμενη διαδρομή του νέου αγωγού EastMed.

Αλλά, η συμπεριφορά αυτή, μιας νευρικής κι ασυγκράτητα επιθετικής Τουρκίας, κάνει όλους τους γείτονές της να κουμπώνονται. Έτσι που, αντί να της ζητήσουν να συμπράξει -με λογικό κι αμοιβαίο όφελος, όλων των πλευρών- στους ενεργειακούς τους σχεδιασμούς, τους υποχρεώνει σε αμυντική συσπείρωση, απέναντί της. Και συνεπώς. Η υπογραφή της τριεθνούς Συμφωνίας, κατασκευής του EastMed, μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου & Ισραήλ, στις 2-1-2020 και της αναμενόμενης προσχώρησης της Αιγύπτου και Ιταλίας, όπως ακόμα, η έναρξη των εξαγωγών φυσικού αέριου, από το Ισραήλ, στην Αίγυπτο, κατέστησαν φανερό πως δρομολογήθηκε μια άλλη εποχή στα γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής, με τις ιστορικές συμφωνίες συνεργασίας των συγκεκριμένων γειτόνων και παρά το βαρύ, μεταξύ τους, ιστορικό. Ραγδαίες θα είναι, στο εξής, οι εξελίξεις για την Ανατολική Μεσόγειο, με τις συμφωνίες -μεταξύ των απειλούμενων, από την Τουρκία κρατών- να διαδέχονται η μία την άλλη.

Με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, ξεπερνούν, ταχύτατα τις προηγούμενες διαφορές τους κι αποφασιστική τη συνδρομή Ελλάδας και Κύπρου, που μπαίνουν πια, όλοι μαζί, δυναμικά στο ενεργειακό παιχνίδι, που αποτελεί την πιο ελπιδοφόρα κι αναγκαστική εξέλιξη, για το ευοίωνο και ειρηνικό μέλλον των Λαών της Ανατ. Μεσογείου. Γιατί, με τις σημερινές κακές πρακτικές, σε όλους τους τομείς της εξωτερικής της πολιτικής, η Τουρκία αποσκοπεί στην ακύρωση των ενεργειακών αυτών σχεδιασμών. Ενώ κι αυτή, η διαρκής χρήση του μεταναστευτικού όπλου της -το οποίο έχει εργαλειοποιήσει, σε επικίνδυνα επίπεδα, παρά τις υπάρχουσες κι αδρά αμειβόμενες συμφωνίες της, με την Ε.Ε.- αποσκοπεί στην ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων, σε βάρος όσων αντιτίθεται μαζί της. Ενώ, εφαρμόζοντας το Νεοοθωμανικό της ιδεολόγημα, επιχειρεί να επιβάλει -σε δεύτερη φάση και με ένοπλο τρόπο- την επέκταση και των «συνόρων της καρδιάς», του Ερντογάν, την οποία, εμποδίζει -σίγουρα- η δημιουργία του αγωγού EastMed. Ταυτόχρονα, η ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε., απέναντι σε χώρες όπως η δύστροπη σημερινή Τουρκία, αξίζει το οποιοδήποτε κόστος συνεπάγεται κι η κατασκευή του EastMed. Ενώ, η υπογραφή στην Αθήνα, μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, της συμφωνίας, για την κατασκευή του κολοσσιαίου αυτού αγωγού, δικαίως θεωρήθηκε ως μια κίνηση ΜΑΤ, αφού, υλοποιούμενος ο EastMed, ουδετεροποιεί την Τουρκία, αποτρέποντας και τα δόλια σχέδιά της στην Ανατολική Μεσόγειο, σε βάρος, Ελλάδας, Ευρώπης, των χωρών της Ανατ. Μεσογείου και των ΗΠΑ. Εγκαινιάζοντας ένα περιβάλλον «Λευκού Κύκνου»: ευημερίας, σταθερότητας και ειρήνης, για όλους τους Λαούς της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, όταν υλοποιηθεί!

Όμως, η χαλαρότητα, στο μεταξύ, στην εξωτερική μας πολιτική, δεν είναι η καλύτερη σύμβουλος. Πολύ περισσότερο όταν, χωρίς τις “κόκκινες γραμμές“, δεν έχουν νόημα τα οποιαδήποτε αμυντικά μας σχέδια. Αφού, τότε, θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε για τα “κόκκινα φανάρια“, ως τα Γιουσουφάκια του προχθές…

«Κλάδος Ελαίας» ο EastMed, κι ο «Μαύρος Κύκνος» (Μέρος 2ο)

Του Οικονομολόγου, Παναγιώτη (Τάκη) Κ. Μυλωνά.

Σ’ ένα σύντομο, απ’ τους ορισμούς της, η «πολιτική», ανάγεται κι ως «η συμπυκνωμένη έκφραση της οικονομίας». Ευλόγως σηματοδοτείται και το ανάστροφο του συλλογισμού αυτού. Όπου, η οικονομία, δεν επικαθορίζει, μόνο, αλλά κι επικαθορίζεται, απ’ την πολιτική…

Αν ισχύουν αυτά; Τότε, ο προαναφερόμενος ορισμός, επεκτείνεται κι αφορά, τόσο την «Μίκρο-οικονομία», όσο και την «Μάκρο-οικονομία»! Λειτουργεί δε, όχι μόνο για βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πολιτική, αλλά κι επεκτείνεται, ως στην «γεω-οικονομία» και στην «γεω-πολιτική».
Κι ενώ, στο πρώτο μέρος, περιγράφαμε τη γεωγραφία των αγωγών και τις γεωοικονομικές συντεταγμένες του σχεδιαζόμενου αγωγού, του EastMed (Αναδεικνύοντας την αδήριτη αναγκαιότητα, για την Ε.Ε., της δημιουργίας του «Λευκού Κύκνου». Μια αναγκαιότητα που θα στηρίξει την ενεργειακή της ασφάλεια και τη γεωπολιτική της σταθερότητα). Στο δεύτερο αυτό μέρος, εξετάζουμε τις επιδράσεις της «γεωστρατηγικής» και των «γεωπολιτικών», που διαπλέκονται στη «γεωοικονομία των αγωγών». Προσεγγίζοντας τις παραμέτρους, τις αιτίες και προϋποθέσεις και για την υπαρξιακή μας υπόσταση, ως χώρα, οι οποίες ανατροφοδοτούνται και αλληλοεπηρεάζονται απ’ τη δημιουργία και τη λειτουργία του EastMed.

Η επιδίωξή μας, για τη δημιουργία και τη βιώσιμη λειτουργία του «Λευκού Κύκνου», του EastMed, προϋποθέτει αντικειμενικό προσδιορισμό και του περιβάλλοντος που μας εμπεριέχει, στο οποίο περιλαμβάνεται κι ο αναθεωρητικός Νεοοθωμανισμός του «Μαύρου Κύκνου», που μας απειλεί θανάσιμα. Έχοντας για κοινό μας τόπο, τη γνώση της τρέχουσας επικαιρότητας, περί του EastMed και τις διασκέψεις κορυφής, για την -δήθεν- «ειρήνευση στο Λιβυκό εμφύλιο πόλεμο», διαμορφώνεται ένα διεθνές σκηνικό, που επιδέχεται πολλές και διαφορετικές αναγνώσεις.

Η Εμπλοκή του Μαύρου Κύκνου στα γεωπολιτικά σχέδια

Είναι ολοφάνερο πως μια εναλλακτική κατασκευή του νέου αγωγού, των υδρογοναθράκων της Αν. Μεσογείου, διαμέσου της Τουρκίας, θα ήταν οικονομικότερη, ως προς το κόστος μεταφοράς τους στην Ευρώπη. Αφού φτάνει στο 1/3 του κόστους, έναντι αυτού που έχει ο σχεδιαζόμενος EastMed! Άλλωστε, ο EastMed, είναι ένα πολύ δύσκολο κι ακριβό έργο.

Πρόκειται δε να διατρέξει πολλά μίλια, μεγάλου θαλάσσιου βάθους. Τα κοστολογικά κριτήρια, θα πρόκριναν τον αγωγό μέσω Τουρκίας. Όμως αυτό αποκλείεται, απ’ τους εμπνευστές του EastMed. Οι οποίοι, για την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου, δεν θα επιθυμούσαν, η περιοχή, να γίνει πηγή πρόσθετων εκβιασμών τους και συγκρούσεων. Αφού, πέραν της Ελλάδας και Κύπρου, τόσο η Ε.Ε., ως μελλοντικός καταναλωτής, όσο το Ισραήλ κι η Αίγυπτος, ως σημαντικοί παραγωγοί υδρογονανθράκων και σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή, δεν επιθυμούν να παραδώσουν τη «βάνα» του EastMed, στην αναθεωρητική Νεο-οθωμανική Τουρκία, του απρόβλεπτου Ερντογάν. Η χάραξη, επί πλέον, της διαδρομής του EastMed, μέσω Κρήτης και Δυτικής Ελλάδας, θα αυξήσει τη βιωσιμότητα στην οικονομική διαχείριση του EastMed, μέσα από τη βάσιμη εκτίμηση, για υπερεπαρκή επαύξηση των αντλούμενων ποσοτήτων φυσικού αερίου, απ’ τα εντοπισμένα γιγαντιαία κοιτάσματα, Νοτίως της Κρήτης και του Ιονίου Πελάγους. Τα οποία, θα αντιρροπήσουν πλήρως οικονομικά, το πρόσθετο κόστος που συνεπάγεται η κατασκευή του, απ’ τη διαδρομή αυτή. Κι ενώ, το συγκριτικό εναλλακτικό κοστολόγιο μεταφοράς του φυσικού αερίου -που εντοπίσαμε στο διαδίκτυο- είναι: 0,97 €, μέσω Τουρκίας και 2,81 έως 3,5€, μέσω του νέου αγωγού EastMed, αυτό δεν ανατρέπει την υπεροχή του EastMed, στη συνολική ανάλυση «κόστους-οφέλους». Ιδίως όταν, η διαδρομή του, μέσω Κρήτης και Δυτικής Ελλάδας, θα δώσει διευρυμένες ποσότητες παραγωγής, που θα αναστρέψουν τις κοστολογικές του διαφορές…

Ωστόσο, στο παζλ, έρχεται να προστεθεί και η στάση της Ρωσίας. Η οποία, ενώ ήδη εμπλέκεται, άμεσα, στις στρατιωτικές συγκρούσεις στη Συρία, διεισδύοντας στις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή κι Ανατ. Μεσόγειο, ενισχύει τους υπερεξοπλισμούς και τον τυχοδιωκτισμό της Τουρκίας, με τους S-400 κ.α.. Η Ρωσία, αποβλέπει στην καθυστέρηση της κατασκευής ή/και στην ματαίωση του EastMed, για δικούς της γεωστρατηγικούς λόγους, όπως ενίσχυσης του ρόλου των ενεργειακών της πηγών κι αγωγών, καθώς και για τον ανοδικό επηρεασμό των τιμών του φυσικού της αερίου. Επιτυγχάνοντας, συγχρόνως, αποδυνάμωση στην Νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, με την παροχή της δυνατότητας, άσκησης -απ’ την Τουρκία- σχετικής αυτονόμησής της, απ’ τη Δύση. Απ’ τις Τουρκικές παρανομίες στην Κυπριακή ΑΟΖ, όμως, σημειώθηκαν κι άλλες, παράπλευρες απώλειες. Όπως ήταν, η αύξηση των μέτρων και του κόστους ασφάλειας, των ερευνητικών κι εξορυκτικών δραστηριοτήτων, των συμβεβλημένων, με την Κύπρο, εταιρειών. Προκαλώντας αύξηση του μεριδίου κερδών, στις τελευταίες, όπως προκύπτει κι απ’ τη αναθεώρηση της σύμβασης-από τον Μάη του 2019- μεταξύ της Κύπρου, με την EXXONMOBIL, από το 52%, στο: 67%, στα αναμενόμενα κέρδη τους…

Δελτίο Θύελλας στη Λίμνη των Κύκνων.

Αντίκρυ στον «Λευκό Κύκνο» του EastMed, έρχεται να παρεμβληθεί -παρεμβαίνοντας βίαια, πειρατικά και ληστρικά, ως άλλος απειλητικός ταραξίας- ένας «Μαύρος Κύκνος»! Ένας αυτόνομος και διαταραχτικός παράγοντας, που προξενεί τεράστια αναστάτωση με τα καμώματά του. Είναι η μορφή του ταραχοποιού, που εκφράστηκε με πολύ πιο έντονο κι απειλητικό τρόπο, μετά την ανάδυση του «Λευκού Κύκνου». Είναι η Νέο-Οθωμανική Τουρκία, του απρόβλεπτου Ερντογάν, την οποία αγνόησε, ασυλλόγιστα, για την ατίθαση συμπεριφορά της κι ανέχθηκε ανόητα, η άστατη, αλαζονική κι ευάλωτη -σε εκβιασμούς κάθε είδους- συμπεριφορά του πλανητάρχη Τραμπ. Χαρακτηριστικές ήταν και οι αντιδράσεις του τελευταίου, με την παραπομπή του στην Δικαιοσύνη. Αντιδράσεις, που αξιοποίησε -ως αφορμή- και η καιροφυλακτούσα αναθεωρητική Τουρκία. Κυριότερη όμως αιτία, στην αύξηση της επιθετικότητας του «Μαύρου Κύκνου», ήταν: η Ανατροπή της «Ισορροπίας Δυνάμεων» στο Αιγαίο, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Μια ανατροπή συσχετισμού, που σημειώθηκε τη τελευταία δεκαετία. Όχι τόσο από τη σχετική ενίσχυση της Τουρκίας, όσο, κυρίως, από την αποδυνάμωση της δικής μας χώρας. Ήταν το αποτέλεσμα της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης του 2009 που μας συνέτριψε, κυριολεκτικά & πολύπλευρα.

Κι αν η «Αυτεπίγνωση» και η διάγνωση κάθε ασθένειας, αποτελεί την κορυφαία προϋπόθεση, θεραπείας κι ανάσχεσης των κακώς κειμένων, θα πρέπει, στο παρόν ζήτημα, να παραδεχθούμε πως: Την ανατροπή αυτή, του «συσχετισμού των δυνάμεων», μας την κληροδότησαν, κυρίως (α) το «παρασιτικό μας παραγωγικό μοντέλο», (β) ο «Κουρασμένος», με το εξωφρενικό δημοσιονομικό μας έλλειμμα, του 15,4% του ΑΕΠ, το 2009 -σε συνέχεια κι εκείνου του 2008, με 9,8% του ΑΕΠ- που μας προκάλεσαν τη βαριά αναπηρία, που τσάκισε τον παραγωγικό μας ιστό και τον εθνικό μας κορμό! Κάτι, που τεκμηρίωσε -με αρθρογραφία της, στο: worldeconomics.com και στο βιβλίο της, με τίτλο: «Το Χρονικό μιας Σκευωρίας (Η δίωξη του Ανδρέα Γεωργίου)», Εκδόσεις Φιλελεύθερος- και η κα Μιράντα Ξαφά! Και (γ) η μακροχρόνια αφαίμαξη μας, επίσης, απ’ τα εσφαλμένα και τιμωρητικά, τρία μνημόνια, που -εξ αιτίας του «κουρασμένου», αλλά κι εξ αιτίας, της δόλιας & μοχθηρής πολιτικής, των Μέρκελ & Σόιμπλε- εφαρμόστηκαν. Η συντελεσθείσα αυτή οικονομική & γεωστρατηγική κατάρρευσή μας, μετέτρεψε την κρίση, σε ευρύτερη εξοπλιστική μας υστέρηση (του 7/10), έναντι της Τουρκίας και μονιμότερη γεωπολιτική αστάθεια. Με μοιραία συνέπεια, μια απτή κι ευθεία απειλή κατά της υπαρξιακής μας συνέχειας. Έχοντας ως πρόγευση της ανατροπής του συσχετισμού αυτού, την απώλεια ικανής στήριξης για αντίσταση, στις κλιμακούμενες Τουρκικές προκλήσεις, με τις ήδη ασκούμενες πολιτικές κατευνασμού, σε κάθε προβολή ισχύος, της Τουρκίας, σε βάρος μας…

Η διασάλευση αυτή, της «Ισορροπίας Δυνάμεων», εντείνει την αναθεωρητικότητα της Τουρκίας και την οδηγεί σε κρεσέντο προκλήσεων κι νέας επιθετικότητας προς κάθε κατεύθυνση. Ώστε, να της επιτρέπεται να κραδαίνει με έπαρση, την -δημοσίως δηλούμενη- απειλή της, για: «ταυτόχρονη διεξαγωγή 2,5 πολέμων». Υποδηλώνοντας κι εννοώντας -σαφώς- τους πολέμους, εκτός της Συρίας, ανατολικά της, στην Ελλάδα και Κύπρο, δυτικά της και μισό πόλεμο, με τους Κούρδους, στο εσωτερικό της. Και με πολιτική του πρωτοφανούς κυνισμού, ολόγυρά της. Όπως ήδη εκδηλώθηκε, απέναντι στη Συρία, στο ΙΡΑΚ, στην Κύπρο, στο Αιγαίο, στην Θράκη και στην Κρήτη, τελευταία, με την επαπειλούμενη μέγγενη, της πειρατικής Συμφωνίας της, απ’ το παράνομο «Μνημονίο, Τουρκίας- Λιβύης». Και με προμελετημένη τη στοχοποίηση της χώρας μας, μέσα απ’ τη δραματική εντατικοποίηση του μεταναστευτικού της εργαλείου -και πραγματικού υβριδικού της όπλου- στην πράξη. Τώρα πλέον, η επεκτατική αυτή βουλιμία του Ερντογάν, με τα «Σύνορα της καρδιάς» του και με τη «Γαλάζια πατρίδα» του, έχει θέσει ανοιχτά ως επίκεντρό της, την ματαίωση του EastMed. Διαφαίνεται, πάντως, πως: η κατασκευή και η λειτουργία του EastMed, που αντιπαλεύει με σφοδρότητα ο Ερντογάν, αποτελεί την πιο αποφασιστική πράξη, που είναι ικανή να ματαιώσει τα μονομανή σχέδιά του και το ξεδίπλωμα του επεκτατικού Νέοοθωμανισμού της αναθεωρητικής Τουρκίας! Επειδή, ακριβώς, η δημιουργία και λειτουργία του EastMed, θα έχει ως συνέπεια, τη γεωοικονομική, γεωπολιτική και γεωστρατηγική ισχυροποίηση της Ελλάδας, η οποία θα ενισχύσει, αποφασιστικά, την αποτρεπτική της δύναμη, ακυρώνοντας κάθε σχέδιο κατάκτησης, προσάρτησης και απορρόφησής της, από την Τουρκία… Σήμερα όμως, ο «συσχετισμός των δυνάμεων» βαίνει επιδεινούμενος και σε βάρος μας κι ο χρόνος δεν είναι σύμμαχός μας, χωρίς τον EastMed.

Ο Κυνισμός του Γερμανικού ποιμενικού κι ο EastMed

Το ευρύτερο γεωπολιτικό/γεωστρατηγικό πεδίο των υπερδυνάμεων και των υπό εκκόλαψη υπερδυνάμεων, επιδρά αρνητικά στη «δορυφορική εικόνα», όπως αυτή διαφαίνεται από τις διασκέψεις κορυφής, Μόσχας & Βερολίνου, για «ειρήνευση στον Λιβυκό εμφύλιο». Ενώ, δηλαδή, η Ε.Ε., έχει χρηματοδοτήσει την μελέτη του αγωγού EastMed, που έχει μέλλον και την ωφελεί πολλαπλώς, καλύπτοντας αποτελεσματικά τις αυξανόμενες ενεργειακές της ανάγκες. Κι ενώ, ο κύριος τροφοδότης της -που είναι η Ρωσία- αλλά κι η Τουρκία του Ερντογάν, με την ληστρική, Νεοοθωμανική της ιδεοληψία, έχουν κάθε λόγο να αντιπαρατίθεται, στο σχεδιασμό του «Λευκού Κύκνου», βλέπουμε την κα Μέρκελ, να συμπαρατάσσεται, μαζί τους, σθεναρά και σε θέσεις που αντιστρατεύονται τον EastMed. Δεν είναι καθόλου εξηγήσιμος ο ρόλος και η συμπεριφορά της κας Μέρκελ, που μοιάζουν κι ως συμπτώματα του «Γερμανοτουρκικού αταβισμού», να επανεμφανίζονται στο γεωπολιτικό προσκήνιο, ως η εκδίκηση της ιστορίας! Αναιρώντας, με τις θέσεις της αυτές, η κα Μέρκελ, ως κι αυτά, τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα της Ευρώπης. Κι αψηφώντας ακόμα και τα πορίσματα των επίσημων γερμανικών φορέων, εκπόνησης μελετών εφαρμοσμένης πολιτικής, όπως, του νομικού τμήματος της Γερμανικής Βουλής, για το παράνομο «μνημόνιο, Τουρκίας, Λιβύης», δείχνει να γοητεύεται απ’ την εγκληματικά ατάσθαλη πολιτική του Ερντογάν!

Όμως, όπως αναλύσαμε και στο προηγούμενο άρθρο μας. Για τις μελλοντικές ανάγκες της Ε.Ε., σε φυσικό αέριο, ούτε η Ρωσία θα μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς, ούτε και καμία άλλη χώρα στον κόσμο. Και η επιλογή του EastMed, είναι μονόδρομος για την Ευρώπη. Κι ούτε μπορούν τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας, στη Τουρκία, να στηρίξουν και να δικαιολογήσουν, επαρκώς, την σαφώς αντιαμερικανική στάση της κας Μέρκελ. Επειδή, πράγματι υπάρχουν, τα κολοσσιαία πρόστιμα, στην V.W. & D.B,, απ’ τους Αμερικανούς, που την τσούζουν και η πίεση για τις στρατιωτικές της δαπάνες. Το φτηνό αέριο της Ρωσίας. Ίσως ακόμα και το κεκτημένο, της σχετικής Νατοϊκής αυτονομίας του Ερντογάν, που να ενθάρρυνε και την ίδια, την κα Μέρκελ, ως φορέα του βαθέως Γερμανοπρωσσικού συνδρόμου και των αυτοκρατορικών της βλέψεων. Ώστε, να αυτονομηθεί κι αυτή, όπως έπραξε κι η Τουρκία του Ερντογάν. Και με κρυφή ατζέντα, συνεργασίας μαζί του -και με την πρόφαση της ενεργειακής της πενίας, λόγω της παρεμπόδισης στη δημιουργία του EastMed– να επιζητήσουν και να αποκτήσουν πυρηνικούς αντιδραστήρες παραγωγής ενέργειας. Επιδιώκοντας έτσι, η Γερμανία, μέσω της κρίσης του ΝΑΤΟ, να απαλλαγεί από τους εξοπλιστικούς περιορισμούς που της επιβλήθηκαν, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και -σταδιακά- να γίνει πυρηνική δύναμη, με τη γεωπολιτική συνεργασία και την τεχνολογική συμπαραγωγή της Ρωσίας και Τουρκίας, για την ανάπτυξη του πυρηνικού τους οπλοστασίου…

Οι ΗΠΑ πρέπει να έχουν πια αντιληφθεί από καιρό, την άτυπη αυτή τριπλή συνεννόηση, Βερολίνου-Μόσχας-Άγκυρας, που αποβλέπει σε ενεργειακή περικύκλωση της Ε.Ε., από τους ρωσοτουρκικούς αγωγούς φυσικού αερίου και η οποία, αποτελεί μείζον διαρθρωτικό πρόβλημα, για το ΝΑΤΟ και τη Δύση. Δεν είναι τυχαίο που, οι Αμερικάνοι, έφτιαξαν μια στρατιωτική ζώνη, ως μαξιλάρι, ανάμεσα στη Ρωσία και τη Γερμανία που ξεκινάει από: τις Βαλτικές χώρες, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία φτάνοντας στην Ελλάδα. Πάντως, δεν υπάρχουν ακόμα, απόλυτες περιχαρακώσεις και σαφή όρια στις υπό διαμόρφωση νέες άτυπες συμμαχίες. Και η συμμαχία του ΝΑΤΟ, οδηγείται κι αυτή, σε κάποιες πολιτικές κατευνασμού, αφού, δεν διακινδυνεύει να χάσει, εντελώς, ένα τέτοιο βάρος, ολίγον σύμμαχου χώρας, σαν αυτό της Τουρκίας, σήμερα ή και της Γερμανίας, αύριο. Μαζί με αυτά, υπήρξαν και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, της Γερμανίας, στην Τουρκική αγορά. Εξαγωγές της & Επενδύσεις στην Τουρκία, όπως και 3,5 εκατομμύρια Τούρκοι ψηφοφόροι στη Γερμανία. Καθώς και το βαρύ, μεταναστευτικό ζήτημα. Θέματα, δηλαδή, που υποχρέωσαν την ειρηνοποιό -δήθεν-κα Μέρκελ, στο Λιβυκό, να είναι στο φόντο, με τον Ερντογάν, για το άπλωμα της απειλής του Λιβυκού εμφυλίου, σε όλη την Μεσόγειο. Όταν αυτός, απείλησε το σύμπαν, μπροστά της. Και εκ μέρους της, ίσως (;;; ).

Ωστόσο και μέσα στην Ευρωζώνη, είναι εμπεδωμένη η πεποίθηση, ιδιαίτερα μετά την οριστική δρομολόγηση του Brexit, ότι, η Ευρώπη σύρεται, ολοένα και περισσότερο, προς μια Γερμανική Ευρώπη, πέρα κι απέναντι από τον παλιότερο άξονα, της γραμμής: «Βερολίνο – Παρίσι». Κι όλοι συνειδητοποιούν πως, δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο η επιβολή των πολιτικών που επιθυμεί το Βερολίνο. Όταν η Γερμανία είναι υπεύθυνη που έχει “παγώσει” την ολοκλήρωση της τραπεζικής ενοποίησης και έχει μπλοκάρει και τη μετεξέλιξη της συμφωνίας του Δουβλίνου, για το μεταναστευτικό, το οποίο, η ίδια προκάλεσε, ζητώντας ένα εκατομμύριο μετανάστες, για να κάνουν τις βαριές και βρώμικες δουλειές τους. Επίσης, προσπάθησε και προώθησε, με τη συμφωνία των Πρεσπών, τον προσεταιρισμό των δυτικών Βαλκανίων, όχι τόσο για την διεύρυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά για την διέξοδο των δικών της ζωτικών συμφερόντων στη θερμή θάλασσα του Αιγαίου. Και θεωρώντας την Ελλάδα, δικής της “αποικία χρέους”, να διαμοιραστεί και το Αιγαίο, με τους παλιούς της συνέταιρους και συμμάχους…

Η απροκάλυπτα εχθρική αυτή συμπεριφορά, της Γερμανίας, προς την Ελλάδα, με την περιβόητη Διάσκεψη του Βερολίνου, για τη Λιβύη, πρέπει να τύχει και της άμεσα πληρωμένης απάντησής μας. Στο επόμενο Eurogroup, ο Υπουργός των Οικονομικών της χώρας μας, πρέπει να ανακοινώσει ότι: «σκοπεύει να εγγράψει στον Κρατικό Προϋπολογισμό της Ελλάδας, ως απαίτηση εσόδων του, το σύνολο (κεφάλαιο και τόκοι) του αναγκαστικού κατοχικού δανείου, που ληστρικά κατάσχεσε η Γερμανία, κατά το Β΄ Π.Π., τον οποίο και έχασε. Και οφείλει, πλέον των επανορθώσεων, τις έντοκες καθαρές οφειλές του Κατοχικού Δανείου της, απ’ την καθημαγμένη χώρα.

Περισσότερο κι από άλλοτε, γνωρίζουμε πια, πως: η Γερμανική Ευρώπη, δεν είναι η ευρωπαϊκή μας ελπίδα, αλλά αυτή εξέπεσε, σε μια νέο-ιμπεριαλιστική δύναμη, αδίστακτου αμοραλιστικού κυνισμού, που έχει άχτι την Ελλάδα. Πρόκειται για ένα βαθύ γερμανικό σύνδρομο, με τεράστιο ιστορικό βάθος. Συγγενεύοντας ιστορικά με την Οθωμανική βουλιμία ή απανθρωπιά του σημερινού αναθεωρητικού Νεοοθωμανισμού…

Μπορείτε να διαβάσετε το πρώτο μέρος εδώ.

http://new-economy.gr/2020/01/26/klados-elaias-o-eastmed-ki-o-mavros-kiknos-2/

* Ακολουθεί το ΤΡΙΤΟ και τελευταίο μέρος

=====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"