Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2021

Σωτήρης Γλυκοφρίδης: “Άνθρωποι του θεάτρου και θέατρα ανθρώπων” [Εξουσία και σεξισμός, είναι ο κρυμμένος άσσος στη διδασκαλία του θεάτρου]


Κάποτε, όταν ο Θέσπης εισήγαγε στο δράμα το θεσμό του πρώτου ηθοποιού – υποκριτή, όταν το έργο τελείωσε και ενώ οι παριστάμενοι έτρεχαν να τον συγχαρούν, ο Σόλων με τη μαγκούρα του τον πήρε στο κυνήγι, φωνάζοντας ¨αυτά σου τα καμώματα θα τα βρούμε στα συμβόλαιά μας¨. Και είχε δίκιο, ενώ ο θεσμός του ηθοποιού καθιερώθηκε στο θέατρο, καθιερώθηκε συγχρόνως και το θέατρο της ηθοποιίας μέσα στη ζωή μας.

Η υποκριτική τέχνη είναι η κινούσα δύναμη του κάθε ηθοποιού. Ηθοποιός σημαίνει αυτός που ποιεί ήθος, έθος ή συνήθεια. Κάποτε όλοι οι ηθοποιοί δημιουργούσαν εικονικούς και ηθοποιητικούς ρόλους ζωής, έχοντας ο καθείς το στίγμα του. 

Με τα χρόνια, η ηθοποιία αντί για τάση – κλίση και ικανότητα απεπλατύνθη σε επάγγελμα, και έγινε κλίση και ικανότητα και στον απλό λαό, μεταποιώντας το θέατρο της ηθοποιίας σε θέατρο ανθρώπου. 

Κοινώς, από κλίση ήθος και εικόνα, έγινε επάγγελμα. Κατά τον τρόπο αυτό μπορεί κανείς να πει ότι από την ηθοποιία και την κατάντια του τελικά, μετά τους 4 μεγάλους τραγικούς, το θέατρο παρήκμασε ως μήνυμα – σχολειό, γενόμενο θεατρικό σχολειό ανθρώπων. 

Μετά τον Αισχύλο, με τα μεγάλα χορικά, όσο το αρχαίο θέατρο ως εικονικό σχολειό ζωής και μελέτης χαρακτήρων βάδισε ατομικά, συνέτεινε και στη διαμόρφωση της παρακμής του. Σε τεμαχισμό χαρακτήρων και όχι ως συλλογική ανθρωπιστική δομή. Η τραγωδία, με την ανάπτυξη του πρώτου τραγωδού, βάδισε προς την καταστροφή της.

Τι έδειξε το θέατρο με τους ηθοποιούς στο βάθος του; Την επιμέρους ανάπτυξη των χαρακτήρων από τον εξαναγκασμό των θεών που συντείνουν στις πράξεις των ανθρώπων να δημιουργούν απωθημένα. 

Κατά πόσο όμως φταίνε οι θεοί και κατά πόσο η ευθύνη ανήκει στους ανθρώπους, η αρχαία τραγωδία ή σατυρικό δράμα το αφήνει ανεπηρέαστο, μη δίνοντας τις εξηγήσεις. Την εξήγηση θα τη βγάλει από μέσα του ο θεατής. Θα δημιουργήσει κρίση. Η δημιουργία της κρίσης είναι η πεμπτουσία του δεύτερου κύκλου (μετα την πρώτη με τα μεγάλα χορικά) της διδασκαλίας του θεάτρου.

Ένα στοιχείο για την κρίση που παρέχεται υποβόσκων στο αρχαίο θέατρο είναι ο εξαναγκασμός της σκοπιμότητας που καλείται ο τραγικός (ή και κωμικός) άνθρωπος να εισπράξει. Και ένα είδος αυτής της είσπραξης καλείται αίμα (ή γέλως) και εν τω βάθει σεξισμός που παράγεται από την τάση της προσδοκώμενης, στη ανθρώπινη ύπαρξη, εξουσίας. 

Από τους Αχαρνείς έως τον Αισχύλο με το μεγάλο βάθος, το σύνδρομο της εξουσίας και του απόκρυφου λανθάνοντος σεξισμού, είναι υπαρκτό και συνηθέστατα υπάρχον. 

Ο Οιδίποδας σε όλο του το μεγαλείο, και η Αντιγόνη, και ο Κρέων, και τα πάντα, διαχέονται από σεξισμό στην εξουσία. ...

Εξουσία και σεξισμός, είναι ο κρυμμένος άσσος στη διδασκαλία του θεάτρου. Είναι ο θεμέλιος λίθος και του μικρότερου ηθοποιού.

Αν και η Ιοκάστη ¨ήξερε¨, ο Οιδίπους άνθρωπος κατάντησε το θέμα. Πάθος για εξουσία, ανταγωνισμός πατερικός, συνειδητός ή ασυνείδητος, είναι τα πρώτα στοιχεία που άρπαξε ο Φρόιντ θεωρώντας το αρχαίο θέατρο θάλασσα απωθημένων, συνδρόμων του τραγικού βίου, που υποβόσκουν μέσα τόσο στους ηθοποιούς του θεάτρου όσο και σε θέατρα ανθρώπων.

Η περίπτωση του κου Λ…η, είναι καθοριστική. Το θέατρο για τη ζωή του ήταν τόσο ζωντανό ώστε ενσωματώθηκε με τα ανθρώπινα απωθημένα, ένα θέατρο όμως που δεν δομούσε ήθος ανθρώπινο αλλά ήθος ανθρώπινου θεάτρου. 
Χωρίς να το καταλάβει το ήθος αντιστράφηκε, και κατάστησε δυνάστης του, δυνάστης ενός χαρακτήρα που δεν είχε ήθος. 

Κατά βάση θεωρώ πως στραβό πρέπει να υπήρξε εκ γενετής το κλίμα, και με το θέατρο παραεστράβωσε. Θεωρώ πως η κατάθλιψη, το άγχος και τα παιδικά στραβά χρόνια, συντέλεσαν επίσης. 

Το άγχος για εξουσία, κατά τη διαδρομή της ζωής του και της τέχνης του ηθοποιού και σκηνοθέτη, του έβγαλε τελικά τα μάτια. 

Στρεφόμενος κατά του ίδιου του εαυτού, από τη μια, αναζητώντας το παιδί, από την άλλη, την πατερική εξουσία. 

Βίαζε το παιδί που και ο ίδιος είχε μέσα του, και μη μπορώντας να αντέξει τον βιασμό, βίαζε τα παιδιά των άλλων. 

Από μια άποψη μπορεί κανείς να τον δει ως μια τραγική φυσιογνωμία, από την άλλη ως μια ψυχική διαστροφή, εντάσσοντας τα απωθημένα του στην ψυχιατρική- ψυχασθενική εγκεφαλοπάθεια. 

Αυτά κομίζει το θέατρο, και μια διδασκαλία του είναι πως είτε ένας είναι κοινός ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατής ή θεατρώνης, δεν πρέπει να διαβεί το δρόμο προς το ρόλο του χωρίς να υπεισέρχεται και στο δρόμο του ρόλου του ίδιου του εαυτού. Αυτογνωσία διδάσκει το θέατρο, και τίποτε άλλο.


=====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.