Λούμπεν: Η λέξη λούμπεν προέρχεται από τη μαρξιστική ορολογία -ο Κάρολος Μαρξ αποκάλεσε Lumpenproletariat [Video : Μιθριδάτης - "Για να ΜΗΝ τα ΧΡΩΣΤΑΩ]

Άρθρα του Νίκου Σαραντάκου

Την πάσα για το σημερινό μας άρθρο την έδωσε ο Κ. Μητσοτάκης, ο οποίος προχτές, σχολιάζοντας τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ, είπε ότι κάποιοι υποψήφιοι «περισσότερο σε λούμπεν ψηφοδέλτια παραπέμπουν». Οπότε σήμερα λεξιλογούμε για το λούμπεν.

Η λέξη λούμπεν προέρχεται από τη μαρξιστική ορολογία -ο Κάρολος Μαρξ αποκάλεσε Lumpenproletariat, λούμπεν προλεταριάτο, εκείνο το εξαθλιωμένο τμήμα της εργατικής τάξης που έχει χάσει την ταξική του συνείδηση και τον ρόλο του στην κοινωνία, οπότε δεν είναι σε θέση να συμβάλει στην υπόθεση της εργατικής τάξης.

Στα γερμανικά Lumpen είναι το κουρέλι και από εκεί Lump είναι ο ρακένδυτος και κατ’ επέκταση ο τιποτένιος άνθρωπος (να γράψουμε κάποτε άρθρο για την παρομοίωση της στόφας των ανθρώπων με υφάσματα ευτελή, λινάτσες, ρετάλια και πατσαβούρες). Η γερμανική λέξη είναι τελικά ομόρριζη με την αγγλική lump, σβόλος.

Κουρελοπρολεταριάτο λοιπόν κατά Μαρξ το λούμπεν προλεταριάτο και η λέξη έγινε διεθνής και σταδιακά επεκτάθηκε. Ας πούμε, στα ελληνικά, το ΛΚΝ γράφει: (επέκτ.) για κάθε κοινωνικά εξαθλιωμένο στοιχείο: 

Στην περιοχή συχνάζουν λούμπεν στοιχεία. Ο όρος έχει χροιά σαφώς αρνητική στη μαρξιστική βιβλιογραφία (διορθώστε με αν κάνω λάθος). 

Η συμπάθεια προς τον εξαθλιωμένο υπάρχει σε ατομικό επίπεδο, όχι συλλογικά.

Η λέξη πρέπει να μπήκε αρκετά νωρίς στα ελληνικά, χάρη ακριβώς στη μαρξιστική ορολογία. Το (όχι ιδιαίτερα αξιόπιστο) ψαχτήρι της Εθνικής Βιβλιοθήκης με πληροφορεί ότι πρωτοεμφανίζεται στον Ριζοσπάστη τον Δεκέμβριο του 1926 σε «μορφωτική επιφυλλίδα» της εφημερίδας, με τίτλο, ακριβώς «Το λούμπεν προλεταριάτο». (Το ψαχτήρι βρίσκει επίσης αρκετές εμφανίσεις στο Εμπρός του… 1896, αλλά αυτές αφορούν κάποιο γαλλικό καλλυντικό Λουμπέν!)

Είπαμε ότι με τον καιρό η έννοια του λούμπεν επεκτάθηκε από το εξαθλιωμένο τμήμα της εργατικής τάξης στα εξαθλιωμένα στρώματα γενικώς. Οι περισσοτεροι παλιότεροι θα θυμούνται το ακρώνυμο λ.μ.α.τ. (ή ΛΜΑΤ) που εμφανιζόταν στις αναλύσεις της 17 Νοέμβρη: η λούμπεν μεγαλοαστική τάξη. Βρίσκω άρθρο της Καθημερινής από το 2002 (αλλά πριν από τη σύλληψη των μελών της 17Ν) στο οποίο ο επιφυλλιδογράφος (δεν φαίνεται ποιος είναι) εξηγεί στο κοινό του τη λέξη «λούμπεν» (διότι αρκετοί τηλεφώνησαν, όπως γράφει) και βρίσκει εξαιρετικά εύστοχο και χρήσιμο τον όρο ΛΜΑΤ για την κρατικοδίαιτη και φοροδιαφεύγουσα μερίδα της αστικής τάξης. 

Δεν ξέρω για τους αναγνώστες της Καθημερινής το 2002, αλλά η εντύπωσή μου είναι πως η λέξη ήταν ευρύτερα γνωστή -ίσως βέβαια να κρίνω εξ ιδίων, αφού τη λέξη την ήξερα από έφηβος. Το βέβαιο είναι πως τις τελευταίες δεκαετίες ο όρος «λούμπεν» έχει διαδοθεί ακόμα περισσότερο και χρησιμοποιείται και με συμπάθεια ή θετικά -να αναφέρουμε π.χ. το Λαϊκό Λούμπεν και άλλα τραγούδια των Χατζηφραγκέτα. (Το αρκετά παλιότερο μυθιστόρημα «Λούμπεν» της Έλλης Αλεξίου, του 1944, δεν ξέρω πώς χρησιμοποιεί τον όρο, αλλά υποθέτω με την κλασική σημασία).

Και βέβαια υπάρχει εδώ και καμιά δεκαριά χρόνια ο δημοφιλής ιστότοπος Luben TV, με τα έξυπνα και εύστοχα βιντεάκια που σχολιάζουν την πολιτική και άλλη επικαιρότητα.

Προσέξτε ότι ο ιστότοπος μεταγράφει Luben το «Λούμπεν», ίσως εσκεμμένα, πάντως «όχι σωστά» (τα εισαγωγικά έχουν τη σημασία τους) αφού ο γερμανικός και διεθνής όρος είναι lumpen, με mp που είναι άλλο από το μπ για τις γλώσσες που το διακρίνουν -αλλά όχι για τα ελληνικά όπως έχουμε ξαναμανασυζητήσει κατ’ επανάληψη. Και κάμποσες φορές έχω δει να γράφουν luben τη λέξη «λούμπεν» (πχ «το luben προλεταριάτο») πιστεύοντας ότι έτσι γράφεται.

Παράγωγα του «λούμπεν» είναι το λουμπεναριό και η λουμπεναρία, για τη συλλογική αναφορά σε λούμπεν στοιχεία (ή στους φίλους του Luben.tv, λέει στο slang.gr). Το ΛΚΝ εικάζει ότι ο υβριστικός όρος «λουμπίνα» («παθητικός ομοφυλόφιλος» κατά τον ορισμό) μπορεί να προέρχεται από το «λούμπεν» αλλά, όπως έχουμε ξαναγράψει, είναι παλιός όρος της καλιαρντής που προέρχεται από το lubni = πόρνη της Ρομανί, όπως και πολλά άλλα καλιαρντά.

Όσο για την υποτιμητική αναφορά του πρωθυπουργού στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ, ασφαλώς υπονοεί την υποψηφιότητα του Μιθριδάτη, ο οποίος κατεβαίνει στον Νότιο τομέα της Β ‘ Αθηνών -και θα του δώσω τον ένα από τους τέσσερις σταυρούς που έχω, μια και ψηφίζω κι εγώ στην ίδια περιφέρεια. 

Οι φιλοκυβερνητικοί σχολιαστές αλλά και συντεταγμένα όλοι οι υπουργοί έπαθαν (κατά παραγγελία) ηθικό πανικό με την υποψηφιότητα του γνωστού μουσικού, υποτίθεται επειδή πριν από 12 με 15 χρόνια, σε διαξιφισμούς του στο Τουίτερ, είχε χρησιμοποιήσει, επαναλαμβάνοντας τη φρασεολογία των συνομιλητών του, κακές λέξεις όπως μουνί, πίπες και κώλος. 

Απύθμενη υποκρισία, βέβαια, όταν η ΝΔ περιλαμβάνει στα ψηφοδέλτιά της τον Γρηγόρη Ψαριανό που εκπέμπει χυδαιότητα καθημερινά ή τον κ. Μαρκόπουλο που έκανε δημόσια σεξιστικά σχόλια για γυναίκες της αντίθετης παράταξης πολύ πιο πρόσφατα. 

Ο πραγματικός λόγος της διατεταγμένης αγανάκτησης, νομίζω, είναι η δημοτικότητα του καλλιτέχνη και η απήχηση που είχαν τα Ημισκούμπρια, αλλά κυρίως ότι ήταν από τους πρώτους που ξεσκέπασε τη γύμνια του ετσιθελ… επιτελικού κράτους. Έχουμε γράψει άρθρο, αλλά ας κλείσουμε με αυτό το (λούμπεν, άραγε;) «μουσικό φιλμ μικρού μήκους»

Posted by sarant στο 12 Απριλίου, 2023

=====================

 "O σιωπών δοκεί συναινείν"