Τρίτη 22 Αυγούστου 2023

Αξιολογώντας τα υπέρ και τα κατά της νέας εποχής των αλγορίθμων

Ο Serge Abiteboul είναι γάλλος επιστήµονας των υπολογιστών στο INRIA (Institut National de Recherche en Informatique et en Automatique) και µέλος του διοικητικού συµβουλίου του ARCEP (Autorité de Régulation des Communications Électroniques et des Postes). Έχει διατελέσει επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Στάνφορντ, ενώ υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της εταιρείας Xyleme. Ιδιαίτερα τον ενδιαφέρουν τα κοινωνικά ζητήµατα που είναι αλληλένδετα µε τον ψηφιακό κόσµο.

 

Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε από τον Γιάννη Μουρατίδη, δημοσιογράφο επιστήμης.

Περισσότερα για το βιβλίο:
 
Σε μετάφραση του Γιάννη Μανωλόπουλου, Καθηγητή και Κοσμήτορα της Σχολής Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης το βιβλίο «Η Εποχή των Αλγορίθμων» (τίτλος πρωτοτύπου: The Age of Algorithms) των Σερζ Αμπιτεμπούλ και Ζιλ Ντόουεκ. 

Όπως φαίνεται, µε τους αλγορίθµους ο Homo sapiens κατάφερε να επινοήσει το εργαλείο που ανέκαθεν ονειρευόταν. 
Κι όµως, κάτι µας ανησυχεί. 
Καταστρέφουν οι αλγόριθµοι θέσεις εργασίας; 
Μας κατασκοπεύουν οι κυβερνητικοί αλγόριθµοι; 
Μήπως πολύ σύντοµα οι έξυπνοι αλγόριθµοι θα µας εξουσιάζουν; 
Πολλοί θεωρούµε τους αλγορίθµους πηγή των δεινών µας, αυτό όµως οφείλεται στο ότι πολύ συχνά τους χρησιµοποιούµε δίχως στ‘ αλήθεια να γνωρίζουµε τη φύση και τη λειτουργία τους. 

Για να διαλύσουµε τις παράλογες σκέψεις, να διαχωρίσουµε την πραγµατικότητα από τις φαντασιώσεις, τους βάσιµους φόβους από τις αστήρικτες ανησυχίες, οι συγγραφείς Σερζ Αμπιτεμπούλ (επιστήµονας των υπολογιστών στο Institut National de Recherche en Informatique et en Automatique και µέλος του διοικητικού συµβουλίου του Autorité de Régulation des Communications Électroniques et des Postes) και Ζιλ Ντόουεκ (ερευνητής στον τοµέα της Επιστήµης των Υπολογιστών και συγγραφέας πολλών επιστηµονικών έργων και βιβλίων σχετικών µε τη γνωσιολογία της Επιστήµης των Υπολογιστών και τη δεοντολογία στον ψηφιακό κόσµο) µάς καλούν να ταξιδέψουµε στον κόσµο των αλγορίθµων. . .
Εκεί θα έρθουµε αντιµέτωποι µε µερικές από τις προκλήσεις τής λεγόµενης Εποχής των Αλγορίθµων: µεταξύ άλλων, µε τον µετασχηµατισµό της εργασίας, την απώλεια της ιδιοκτησίας και την προστασία της ιδιωτικότητας. 

Οι αλγόριθµοι είναι δυνατόν να έχουν θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις, αλλά δεν έχουν δικές τους προθέσεις. Υπηρετούν τους δικούς µας σκοπούς, γιατί εµείς τους επινοήσαµε.

O Γιάννης Μανωλόπουλος είναι Καθηγητής Πληροφορικής στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου και διετέλεσε ο πρώτος Αντιπρύτανής του. 
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στους τομείς της Διαχείρισης Δεδομένων και της Επιστημομετρίας. 
Έχει συγγράψει έξι (6) μονογραφίες στα αγγλικά, δέκα (10) διδακτικά εγχειρίδια στα ελληνικά και 400+ άρθρα σε περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων και κεφάλαια βιβλίων. 

Το 2021 βρίσκεται στην 1η θέση μεταξύ των Επιστημόνων Πληροφορικής στην Κύπρο βάσει του Research.com, ενώ έχει συγκαταλεχθεί στο 2% των κορυφαίων επιστημόνων Πληροφορικής παγκοσμίως για τα έτη 2020-2021, με βάση βιβλιομετρικά δεδομένα.

Αν ως «αλγόριθμο» ορίσουμε τη συνταγή που καθορίζει επακριβώς τη συγκεκριμένη αλληλουχία βημάτων που απαιτούνται για την εκτέλεση ενός έργου και την επίλυση ενός προβλήματος, τότε δύσκολα θα αμφισβητούσε κανείς ότι οι σημερινές κοινωνίες έχουν εισέλθει ανεπιστρεπτί στην «εποχή των αλγορίθμων».

Η πανταχού παρουσία των αλγορίθμων, μέσω της μαζικής χρήσης ψηφιακών υπολογιστικών μηχανών, έχει μεταμορφώσει -άλλοτε διευκολύνοντας και άλλοτε δυσχεραίνοντας- κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. 

Ετσι, με ή παρά τη θέλησή μας, είμαστε υποχρεωμένοι να καταφεύγουμε καθημερινά σε κάποια μορφή ψηφιακής τεχνολογίας και να χρησιμοποιούμε (συνήθως παθητικά) διάφορες υπολογιστικές μηχανές, μολονότι ενδέχεται να μη γνωρίζουμε τίποτα για τις μεγάλες επιστημονικές ιδέες και τις τεχνολογικές καινοτομίες που οδήγησαν στη δημιουργία τους.

Το βιβλίο «Η εποχή των αλγορίθμων», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, απευθύνεται σε όσες ή όσους αναγνώστες προβληματίζονται και ανησυχούν για το ευρύτατο φάσμα εφαρμογών της τεχνολογίας των αλγορίθμων σε όλους τους τομείς της ατομικής και συλλογικής μας ζωής.

Μολονότι με τους αλγορίθµους οι σύγχρονοι άνθρωποι φαίνεται πως κατάφεραν να επινοήσουν το τεχνολογικό εργαλείο που ανέκαθεν ονειρεύονταν, κάτι μας ανησυχεί. 
Μήπως οι ταχυδρόμοι είναι υπό εξαφάνιση; 
Οι αλγόριθμοι καταστρέφουν θέσεις εργασίας. Μια ασφαλιστική εταιρεία πρέπει να αποζημιώσει το θύμα ενός ατυχήµατος; 
Το ποσό της αποζημίωσης θα το υπολογίσει κάποιος κυνικός αλγόριθμος. 
Το χρηματιστήριο καταρρέει; 
Υπεύθυνοι είναι οι συναλλακτικοί αλγόριθμοι. 
Οι νόμοι περιορίζουν τις πολιτικές ελευθερίες;
Μας κατασκοπεύουν οι κυβερνητικοί αλγόριθμοι. 
Νικούν οι αλγόριθμοι τον άνθρωπο στο σκάκι; Πολύ σύντομα οι έξυπνοι αλγόριθμοι θα µας εξουσιάζουν.

Γιατί όλο και περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν τους αλγορίθµους πηγή ή αιτία των κοινωνικών δεινών τους; Σύμφωνα με τους συγγραφείς αυτού του καλογραμμένου και πυκνού θεματικά βιβλίου, αυτή η νέα εκδοχή της τεχνολογικής δυσανεξίας οφείλεται όχι τόσο στην τεχνολογία των αλγορίθμων αλλά στο ότι, πολύ συχνά, τους χρησιμοποιούμε δίχως να γνωρίζουμε την πραγματική φύση και τη λειτουργία τους.

Οπως επισημαίνουν, οι περισσότεροι άνθρωποι «τρέμουμε τους αλγορίθµους, γιατί φαντάζουν μυστηριώδεις, µε απόκοσμες δυνάμεις και προθέσεις κακές». 
Στα 20 κεφάλαια-θεματικές ενότητες του βιβλίου τους, υποβάλλουν σε αυστηρό ορθολογικό έλεγχο τις πιο τεχνοφοβικές εικασίες και ενίοτε καταφέρνουν να διαλύσουν τις παράλογες ανησυχίες και τις πιο σκοταδιστικές προκαταλήψεις μας.

Η στρατηγική που υιοθετούν είναι να διαχωρίσουν συστηματικά και επιμελώς τις πραγματικές απειλές από τις παιδαριώδεις φαντασιώσεις, τους βάσιμους και δικαιολογημένους φόβους από τις αστήρικτες αλλά ιδιαιτέρως διαδεδομένες ανησυχίες. 

Αναγνωρίζοντας ρητά ότι οι αλγόριθμοι, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη τεχνολογική καινοτομία, είναι δυνατόν να έχουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις, αλλά δεν έχουν δικές τους προθέσεις, αυτόνομες από τους δημιουργούς, τους χρήστες και τις κοινωνίες που χρησιμοποιούν τις αλγοριθμικές τεχνολογίες.

Τέλος, δυο λόγια για τους συγγραφείς: 
Ο Serge Abiteboul είναι Γάλλος επιστήμονας των υπολογιστών στο INRIA (Institut National de Recherche en Informatique et en Automatique) και µέλος του διοικητικού συµβουλίου του ARCEP (Autorité de Régulation des Communications Électroniques et des Postes). 
Εχει διατελέσει επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, ενώ υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της εταιρείας Xyleme.

Ο Gilles Dowek είναι Γάλλος ερευνητής στον τοµέα της Επιστήµης των Υπολογιστών και συγγραφέας πολλών δηµοφιλών επιστηµονικών έργων, αλλά και βιβλίων σχετικών µε τη γνωσιολογία της Επιστήµης των Υπολογιστών και τη δεοντολογία στον ψηφιακό κόσµο. 

Το βιβλίο του «Computation, Proof, Machine» (Cambridge University Press) τιµήθηκε µε το βραβείο φιλοσοφίας της Γαλλικής Ακαδηµίας.

=====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.