Ο μύθος του Τειρεσία και η διεμφυλικότητα στη μυθολογία - @ιδοίον το δηκτικόν – Όλα όσα φοβούνται οι άντρες για τις γυναίκες και το σεξ

“Υπόθεση γυναίκα”: σωματικότητα και μυθοπλασία.

Ο μύθος του Τειρεσία, που ευτύχησε ή ατύχησε να ζήσει και  την αρσενική και τη θηλυκή εκδοχή της σεξουαλικότητας, και την ανδρική και τη γυναικεία διάσταση της απόλαυσης, οδηγεί τους θεούς να του θέσουν ένα αγωνιώδες ερώτημα: 

Πώς είναι, τι είναι, τάχα με τι συγκρίνεται… η ηδονή και η απόλαυση του άλλου μέρους του ανθρώπου;

Καημός θεών, η μυθική απάντηση -κάποια απάντηση- ως προς το ερώτημα της γυναικείας απόλαυσης αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα αγωνιώδες ζητούμενο και ανυπόφορη γνώση: 

Ο Τειρεσίας, δίνοντας σαν απάντηση την πρωτοκαθεδρία της γυναικείας απόλαυσης, λαβαίνει σαν απολαβή του να χάσει το φως του – ένας άλλος Οιδίπους; 

Γιατί τάχα; Μήπως επειδή με ότι είπε και ότι δεν είπε έφερε μπρος σε θεούς κι ανθρώπους το χάος και την άβυσσο του καημού «να σαι κι ο άλλος»;

Η εμπειρία της ανθρωπότητας ως προς τη σωματικότητα της σεξουαλικής πράξης ταλαντούνται και ταλαντεύεται ανάμεσα στην αυταπάτη και στο μυστήριο. . .

Η ενορμητική ανατομία και φυσιολογία στην αρχέγονη ανδρική πράξη (κυνήγι, πόλεμος και στύση, τα πιο μεγάλα παραδείγματά της) χαρακτηρίζεται από απτές στάσεις και κινήσεις του σώματος -από την ενεργητική δράση του σώματος που έχει σαν αποτέλεσμα το φόνο του θηράματος, το θάνατο του άλλου και το «μικρό θάνατο» της εκσπερμάτισης. 

Όλα φαίνονται διαφανή, επιδεκτικά σε επεξεργασίες με όρους αιτίου-αιτιατού και σε περιγραφές χωρίς λανθάνουσες μηχανές. Απ’ αυτή την οθόνη της πείρας προκύπτει η αυταπάτη τηs πλήρους γνώσης, τns κυριαρχίας του νοείν, ins έλλειψης κάθε μυστηρίου ως πpos τnv ανδρική σεξουαλικότητα.

Δεν συμβαίνει το ίδιο με την ενορμητική μηχανική στο πεδίο τns γυναικείας εμπειρίας. Ίσως επειδή ανατομικά πάντοτε κάτι διαφεύγει από το βλέμμα ως προς τη γυναικεία πράξη της σεξουαλικής επαφής και της κυοφορίας. Ακόμη και η ίδια η γυναίκα δεν μπορεί να δει με τα μάτια τnς τι γίνεται μέσα εκεί – στον κόλπο κατά τη σεξουαλική ένωση.

Τώρα, η όποια μη οπτική εμπειρία τείνει να εκλαμβάνεται ως παραπομπή στο αόρατο – σε κάποια άλλη πλευρά των πραγμάτων. Ταυτόχρονα, η όποια άλλη αισθητηριακή αντίληψη της κολπικής ενέργειας κι εμπειρίας επικαθορίζεται από τη μερική έως και πλήρη έκπτωση του λόγου που χαρακτηρίζει την απόλαυση του σώματος. Ενώ η μετάδοση, αν όχι και αυτή η «εκτός σκηνής» αναπαράσταση μιας τέτοιας εμπειρίας, αναγκαστικά θα προσφύγει στη γλώσσα και τον λόγο – συστατικά ελλιπή ως προς την απόδοση του σεξουαλικού.

Συνέπεια, να περιβάλλεται η γυναικεία σεξουαλικότητα με πέπλα μυστηρίου: 

Τι γίνεται εκεί μέσα; Τι γίνεται μετά; Τι λένε γι’ αυτό οι γυναίκες; 

Τι θα μπορούσε να πει γι’ αυτό ο άλλος; 

Το φαντασιακό βάρος τέτοιων διάχυτων και πάντα μόνο μισο-ειπωμένων θεμάτων επενεργεί συνθλιπτικά. 

Η εμφανής ανδρική ενεργητικότητα δεν είναι δυνατόν να συγκριθεί με την απόκρυφη δύναμη, με την ενεργό παθητικότητα (βου-βέι / δράση-μη δράση της κινέζικης αντίληψης) που εκπροσωπεί την απόλυτη ισχύ. («Η δύναμη κατορθώνει πολλά. 

Η μη δύναμη κατορθώνει τα πάντα»). 

Κι εκδηλώνεται τόσο ως ανείκαστη και άφατη εμπειρία της γυναικείας σεξουαλικής απόλαυσης όσο και ως δημιουργία ζωής. 

Εκβάλλοντας ενίοτε ακόμη και οε φθόνο του κόλπου και της μήτρας – κάτι που εικονογραφείται παραδειγματικά στη ζωγραφική του Έγκον Σίλε.

Το να κρατάς στα χέρια σου το Πραγματικό της απόλαυσης και να το νιώθεις φυσικά ότι σου διαφεύγει εκλύει βαριά φαινόμενα υποκειμενικότητας, όπου προεξάρχουν το άγχος και η φαντασίωση. Κι εκτείνονται από την κρητική μαντινάδα της απόλαυσης:

Χαρώ το το κορμάκι σου ’πo τα μισά και κάτω

Βάνει το χέλι ζωντανό και μονομιά ψοφά το

μέχρι τn γαλλική fiction του «μικρού θανάτου» (petite mort) που αντιπροσωπεύει ο οργασμός. Κι από τα όνειρα όπου άνδρες και γυναίκες αναφέρουν ότι είδαν ή είχαν ένα γυναικείο σώμα «με ανδρικό πέος» – εξυπονοώντας ότι υφίσταται παράλληλα ένα ανείκαστο, αντίστοιχο γυναικείο πέος. Μέχρι τις σεξολογικές μετρήσεις της αιματικής ροής και άλλων φυσιολογικών παραμέτρων του κόλπου, που θεωρούνται επαρκές εργαλείο για να λυθεί το μυστήριο…

Ο κόλπος και η μήτρα αποτελούν, λοιπόν, κατ’ εξοχήν μήτρα μυθοπλασιών και κόλπο ελλιμενισμού φαντασιώσεων για το ανθρώπινο είδος.

Ο Σπύρος Δόικας ανθολογεί πλήθος αντιπροσωπευτικές διατυπώσεις που εκπροσωπούν στο πεδίο των λέξεων όσα μπορούν να φανταστούν οι φαντασίες κι όσα μπορούν να πουν οι λέξεις για ότι κείται ένθεν και πέραν της φαντασίας και των λέξεων. Το πράττει με οδηγό του ένα σωτήριο δίπτυχο: γνώση και χιούμορ, που διασφαλίζουν μια ενήμερη αποστασιοποίηση. Και μας καλεί σ’ ένα ταξίδι μυστηρίου και παραγώγων μυστηρίου, εκεί που μια ανείπωτη Ελένη οδηγεί ενίοτε τον κόσμο – ανδρών και γυναικών.

Καλώς ορίσατε στην πραγματικότητα της ιερογαμίας που ενώνει το Σώμα και τη Μυθοπλασία!

Πρόλογος τους Νίκου Σιδέρη στο βιβλίο του Σπύρου Δόικα: @ιδοίον το δηκτικόν.

Vagina dentata

Κάθε @ιδοίο έχει κρυφά δόντια, καθώς το αρσενικό μόριο μπαίνει μεγάλο και βγαίνει μικρό… Για τον άντρα, η συνουσία αποτελεί μια επιστροφή στη μητέρα και μια παράδοση σ’ αυτήν. Για τον άντρα, το σ3ξ είναι ένας αγώνας αναζήτησης της ταυτότητάς του. Στο σ3ξ η οδοντωτή δύναμη, που τον έφερε στον κόσμο, αυτή η δράκαινα της φύσης, τον καταβροχθίζει και τον ξαναγεννά.

Καμίλ Πάλια, Sexual Personae

Τη λατινική έκφραση vagina dentata (βαγκίνα ντεντάτα, αγγλ. βατζάινα ντεντάτα) μπορούμε να την αποδώσουμε ως «οδοντωτό κόλπο», «κόλπο με δόντια» ή «οδοντοφόρο κόλπο», συνείροντας εύστοχα την έκφραση «ήλιος με δόντια». Υποκύπτοντας, αφενός, στη γοητεία των παρηχήσεων, θα μπορούσα να το αποδώσω ως «@ιδοίον το δηκτικόν», δηλαδή «@ιδοίο που δαγκώνει» (από το ρήμα «δάκνω» το οποίο σημαίνει «δαγκώνω», εξ ου και «δήγμα» δηλαδή «δάγκωμα»)* αφετέρου, πολλά από τα ανθολογούμενα αποσπάσματα μπορούν κάλλιστα να περιγραφούν ως «δηκτικά», ότι διέπονται δηλαδή από μια οξύτητα και μια καυστικότατα.

Η έκφραση, έλκει την καταγωγή της από μια πανάρχαια δοξασία και έναν προαιώνιο αντρικό φόβο, ότι η είσoδos στα γεννητικά όργανα της γυναίκας περιφρουρείται από κοφτερούς οδόντες. Ότι δηλαδή, αν ο άντρας εισαγάγει το πέος του στον κόλπο της γυναίκας, θα κινδυνεύσει να το αδράξουν τα δόντια, που περιβάλλουν τη γυναικεία οπή, και να το αποκόψουν, ευνουχίζοντάς τον.

Η κλινική ψυχολογία περιγράφει αυτή την ανδρική ανησυχία ως «άγχος του ευνουχισμού» (castration anxiety). Και εξαιτίας αυτής της φοβίας, ο άνδρας φτάνει συχνά σε σημείο να απέχει από την ερωτική συνεύρεση με τις γυναίκες.

Τι σκεφτόταν λοιπόν ο Φρόιντ, στον οποίο αποδίδεται η επινόηση της έκφρασης vagina dentata; Με λίγα λόγια, έχει να κάνει με την ιστορία όπου ένα αγοράκι κι ένα κοριτσάκι αντικρίζουν για πρώτη φορά το ένα το άλλο έτσι όπως τα έπλασε ο θεός. Το κοριτσάκι ρωτάει «μπορώ να το αγγίξω;» και το αγοράκι απαντάει με φροϋδικό τρόμο «Όχι! Ήδη έκοψες το δικό σου!». Με άλλα λόγια, η εικόνα του οδοντωτού κόλπου παραπέμπει οε αυτό που ο Φρόιντ περιέγραψε ως φόβο τον ευνουχισμού, ένα φόβο που, σύμφωνα με τον ίδιο, νιώθουν όλα τα αγόρια όταν αντικρίζουν για πρώτη φορά τα γυναικεία γεννητικά όργανα. Περιέργως, ο Φρόιντ χρησιμοποιεί την εικόνα της αποκομμένης κεφαλής της Μέδουσας η οποία έχει φίδια για μαλλιά, ως απεικόνιση του ανδρικού φόβου του ευνουχισμού . Σε ένα άλλο δοκίμιο ο Φρόιντ έγραψε ότι «πιθανώς κανένας άντρας δεν απαλλάσσεται από το τρομακτικό σοκ του επαπειλούμενου ευνουχισμού άμα τη θέα των γυναικείων γεννητικών οργάνων». Βέβαια από την άλλη μπορούμε να ισχυριστούμε ότι καμία γυναίκα δεν απαλλάσσεται από την ακατανίκητη τάση να βάλει τα γέλια άμα τη θέα των ανδρικών γεννητικών οργάνων, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει το λάιτ μοτίφ ενός άλλου βιβλίου.

Ενώ οι ισχυρισμοί του Φρόιντ για την καθολικότητα αυτού του φόβου μπορεί να ακούγονται γελοίοι στους περισσότερους σημερινούς ανθρώπους, η εικόνα είναι αρκετά διαδεδομένη στις μυθολογίες του κόσμου.

Στη θεογονία για παράδειγμα, ο Ησίοδος περιγράφει κάτι που μπορούμε να εκλάβουμε ως παραλλαγή στο θέμα του οδοντωτού κόλπου: ο αγέννητος Κρόνος βγαίνει από τη μήτρα της μητέρας του και ευνουχίζει τον έκπληκτο πατέρα του Ουρανό. Σε άλλες μυθολογίες ωστόσο, η εικόνα είναι πιο σαφής. Ο Erich Neumann υποστηρίζει στο έργο του The Great Mother (Η Μεγάλη Μητέρα) ότι «το μοτίβο της vagina dentata είναι ιδιαίτερα έντονο στη μυθολογία των Ινδιάνων της βόρειας Αμερικής. Στη μυθολογία άλλων φυλών Ινδιάνων, ένα σαρκοφάγο ψάρι κατοικεί στον κόλπο της Τρομερής Μητέρας».

Σύμφωνα με τον Ντελιμό υπάρχουν περισσότερες από τριακόσιες εκδοχές του μύθου της vagina dentata στους Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής, μύθου που συναντάμε επίσης στην Ινδία, συχνά με μια χαρακτηριστική παραλλαγή: ο κόλπος δεν έχει δόντια αλλά είναι γεμάτος με φίδια. Εδώ ίσως θα μπορούσαμε να κάνουμε και τη συσχέτιση με τη Μέδουσα που αναφέραμε παραπάνω, η οποία είχε φίδια για μαλλιά.

Κάποιοι ψυχίατροι υποστηρίζουν ότι το ασυνείδητο του άντρα εκλαμβάνει το σ3ξ ως θάνατο, ότι κάθε οργασμός είναι ένας μικρός θάνατος, ο θάνατος του «μικρού ανθρωπάκου», του πέους. Ίσως εδώ να μπορούμε να δούμε και το έρεισμα του θρησκευτικού ασκητισμού, όπου η άρνηση του θανάτου εξισώνεται με την άρνηση του σ3ξ.

Επιστρέφοντας στον καθεαυτό φόβο του ευνουχισμού, αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχει ένα φυσικό φαινόμενο, το οποίο θα μπορούσε να δικαιολογήσει την ύπαρξη μιας τόσο ακραίας φοβίας. Πρόκειται για τον λεγόμενο κολεόσπασμο ή κολπόσπασμο (vaginismus), έναν ακούσιο σπασμό του κόλπου της γυναίκας, που, αν συμβεί κατά τη διάρκεια της συνουσίας, παγιδεύει το ανδρικό μόριο με τρόπο που να μην μπορεί να κυκλοφορήσει ελεύθερα το αίμα, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο να χαλαρώσει η στύση. Αυτή η επώδυνη κατάσταση, η οποία τόσο προσφέρεται για δραματουργική, συχνά σατιρική, εκμετάλλευση, από το Sweet Movie (1974) του Μακαβέγιεφ, μέχρι το ελληνικό Safe Sex |1999| και το Δέσε Με (Atame) (1989) του Αλμοδόβαρ, λύεται με ιατρική παρέμβαση και, συγκεκριμένα, με μια ένεση στην υπεραιμική περιοχή ώστε να χαλαρώσουν οι μυς και να επέλθει η απελευθέρωση του ατυχούς οργάνου.

Μετά από μια τέτοια κολούμπρα άλλως μουνόπλακα, φυσικό είναι να προσεγγίζει κανείς πιο εξής το εν λόγω όργανο διατηρώντας, δικαιολογημένα, τους @ιδοιασμούς [sic] του. Ίσως, μάλιστα, δεν είναι τυχαία η ηχητική συγγένεια των όρων… Θεόμουνο και θεομηνία. Η γυναίκα-θεά (ή θεία γυναίκα) μπορεί να είναι η αιτία τόσο της δημιουργίας (συνήθως υπό την μορφή της αναπαραγωγής) όσο και της καταστροφής – εν τοιαύτη περιπτώσει, ίσως θα ήταν σωστότερο να ομιλούσαμε περί Θεομουνίας. Εξάλλου, τα καμάκια, γνωρίζοντας πολύ καλά τη δύναμη των γυναικών και συμβάλλοντας στη μεταφορά των ακραίων φυσικών φαινομένων, αναφέρονται σ’ αυτές, όταν βρίσκονται εν αφθονία, ως μουνοθύελλα.

Ο λαός γνωρίζει την επιρροή του γυναικείου οργάνου στον άνδρα, τόσο μάλιστα, που να χρησιμοποιούνται ευρέως γνωμικά όπως: «Είδες καράβι σε βουνό; Μουνότριχα το έσυρε» ή στην παραλλαγή της: «Το μουνί σέρνει καράβι».

Όπως η φροϋδική έννοια του ευνουχισμού από τον πατέρα (μέρος του οιδιπόδειου συμπλέγματος), ο μύθος του οδοντωτού @ιδοίου αναπαριστά τη γυναίκα ως ένα είδος femme fatale, ως τέρας, το οποίο δεν είναι μόνον ικανό να γεννά και να προσφέρει τη ζωή στο αρσενικό (και, κατ’ επέκταση τη σεξουαλικότητά του), αλλά και να του στερεί τη σεξουαλική του ταυτότητα κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης και, ως εκ τούτου, να το καθιστά άφυλο ευνούχο.

Αποτελεί σχεδόν ειρωνεία ότι, ενώ αρκετές γυναίκες υποφέρουν από μια φοβία η οποία σχετίζεται με το ανδρικό σεξουαλικό όργανο (το φόβο του φαλλού και επομένως το φόβο της διείσδυσης), οι άντρες έχουν τον δικό τους φόβο, ο οποίος έχει να κάνει με τα γεννητικά όργανα του άλλου φύλου και τα δήθεν κοφτερά δόντια τούς.

Ο μύθος του οδοντωτού @ιδοίου δηλώνει πολύ περισσότερα από όσο φαίνεται με μια πρώτη μάτια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δείχνει, πέρα από κάθε αμφισβήτηση, πως οι γυναίκες είναι προικισμένες με ισχυρότατη σεξουαλική δύναμη, με την οποία μπορούν να επιβληθούν στους άντρες.

Όταν ο άνδρας επιχειρεί κάτι ιδιαίτερο, αποστολή, κυνήγι, πολεμική εκστρατεία, πρέπει να αποφύγει τη γυναίκα και κυρίως τη σεξουαλική επικοινωνία μαζί της , διαφορετικά θα ατονούσε η δυναμή του και θα του έφερνε ατυχία. (Ζίγκμουντ Φρόιντ, Ψυχολογία της ερωτικής ζωής «Το ταμπού τns παρθενίας»,

Όπου ο πρωτόγονος θέτει ένα ταμπού, εκεί φοβάται κάποιον κίνδυνο και δεν μπορούμε παρά να πιστέψουμε ότι με όλες αυτές τις διατάξεις αποφυγής εκφράζεται ένα βασικός φόβος απέναντι στη γυναίκα. Αυτός ο φόβος βασίζεται ίσως στο ότι η γυναίκα είναι διαφορετική από τον άνδρα, αιώνια ανεξιχνίαστη και μυστηριώδης, αλλόκοτη και γι αυτό επικίνδυνη. ο άνδρας φοβάται πως εξασθενημένος από τη γυναίκα θα του μεταδοθεί η θηλυκότητά της και θα γίνει ανίκανος. Η αποχαυνωτική, χαλαρωτική επίδραση της συνουσίας μπορεί να είναι αιτία γι αυτόν τον φόβο και η διαπίστωση της επιρροής που κερδίζει η γυναίκα πάνω στον άνδρα με τη συνουσία καθώς είναι η προσοχή στην οποία εξαναγκάζει απέναντι της να δικαιολογούν αυτόν το φόβο. Απ’ όλα αυτά τίποτε δεν είναι τόσο ξεπερασμένο που να μη δρα ακόμη και σήμερα μέσα μας.

________

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Sexual Ambivalence: Androgyny and Hermaphroditism in Graeco-Roman Antiquity, Μετάφραση από Janet Lloyd, Εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, 2002

Hansen, W. (2004), Handbook of Classical Mythology, Santa Barbara: ABC-CLIO Publications

Απόσπασμα από το βιβλίο του Σπύρου Δόικα: @ιδοίον το δηκτικόν, Όλα όσα φοβούνται οι άντρες για τις γυναίκες και το σ3ξ 

by Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Οι διαφορές των δύο φύλων

Η μάχη των δύο φύλων

Μπορούν να είναι φίλοι ένας άντρας με μία γυναίκα ; 

Σχετικά Άρθρα

Rebecca Rolland – Η συζήτηση που...

Ψυχίατρος Harvard: Η ευτυχία σου...

=====================

 "O σιωπών δοκεί συναινείν"