Του Γιώργου Χειμάρα (Αρχαιολόγος)
Στο ακρωτήριο του Σουνίου, μπροστά στο καταγάλανο ουρανό και την κυματώδη θάλασσα, βρίσκεται ο ναός του Ποσειδώνα. Στο μέρος που ο Αιγέας, μυθικός Αθηναίος βασιλιάς αυτοκτόνησε, βλέποντας το καράβι του γιού του, Θησέα να επιστρέφει με μαύρα πανιά από την Κρήτη. Σύμφωνα πάντα με το γνωστό μύθο, από το περιστατικό αυτό, πήρε το όνομά του το Αιγαίο πέλαγος. Ο ναός αυτός αποτελεί ένα λαμπρό και εντυπωσιακό αρχιτεκτόνημα, που σκοπό είχε, να τιμηθεί ο θεός της θάλασσας.
Το ακρωτήρι του Σουνίου βρίσκεται στη νοτιότερη απόληξη της Αττικής και αποτελεί σημαντικό στρατηγικό σημείο, καθώς από εκεί μπορούσε κανείς να ελέγχει τα πλοία που έμπαιναν από το Αιγαίο στο λιμάνι του Πειραιά. Ακόμα είναι σημαντικό και ασφαλές αγκυροβόλιο για τα πλοία που προσεγγίζουν την Αττική. Σε αυτό το μέρος λοιπόν συναντώνται δύο ιερά, το ιερό της Θεάς της σοφίας, της Αθηνάς, στο χαμηλότερο λόφο και το ιερό του Ποσειδώνα στην κορυφή, στο οποίο βρίσκεται και ο ομώνυμος ναός του. . . .
Ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο όμως, στον οποίο και θα σταθούμε αυτή τη φορά, αντικατέστησε ένα παλαιότερο ημιτελή υστεροαρχαϊκό πώρινο ναό (ο οποίος καταστράφηκε κατά τη περσική εισβολή), χτίστηκε κατά τη περίοδο του Χρυσού αιώνα του Περικλή. Η κατασκευή του τοποθετείται κατά τη δεκαετία του 440 π.Χ.. Πρόκειται για ένα δωρικό περίπτερο ναό με 6x13 κίονες και το σχέδιό του έχει ομοιότητες με το Ηφαιστείον (Ναό του θεού Ήφαιστου που βρίσκεται στη περιοχή του Θησείου), για αυτό και υπάρχει η άποψη πως ο ίδιος αρχιτέκτονας κατασκεύασε και τους δύο ναούς. Ο ναός του Ποσειδώνα λοιπόν χωρίζεται σε τρία μέρη. Πιο συγκεκριμένα διαθέτει πρόναο , σηκό και οπισθόδομο, δηλαδή μια συνηθισμένη και γνωστή αρχιτεκτονική διάταξη για τους αρχαιοελληνικούς ναούς. Ο πρόναος αποτελούσε ουσιαστικά ένα προθάλαμο για την είσοδο στο ναό, στο σηκό βρισκόταν το λατρευτικό άγαλμα του θεού της θάλασσάς, που εικάζεται πως είχε ύψος άνω των 6 μέτρων, ενώ στον οπισθόδομο φυλάσσονταν τα αφιερώματα που πρόσφεραν οι πιστοί στο θεό. Οι κίονες του ναού έχουν ύψος γύρω στα 6,12μ και φέρουν ραβδώσεις όπως όλοι οι δωρικοί κίονες, βέβαια εδώ φέρουν 16 ραβδώσεις αντί για 20. Για την κατασκευή αυτού του κατάλευκου φωτεινού ναού, χρησιμοποιήθηκε ντόπιο μάρμαρο από τα λατομεία της Αγριλέζας, που βρίσκεται λίγο πιο βόρεια.
Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του γλυπτού διακόσμου του ναού, είναι μια ανάγλυφη ιωνική ζωοφόρος, που περιέτρεχε όλες τις εσωτερικές πλευρές του πρόναου πάνω από το επιστύλιο, το οποίο και στηριζόταν στα κιονόκρανα των δωρικών κιόνων του ναού, κατασκευασμένη από παριανό μάρμαρο. Οι πλάκες της ζωφόρου, λόγω των καιρικών συνθηκών, έχουν υποστεί σημαντικές φθορές και σώζονται αποσπασματικά. Σε αυτές συναντάμε τα βασικά θέματα Κενταυρομαχία, Γιγαντομαχία, άθλοι Θησέα, κυνήγι κάπρου. Η ταύτιση όμως τόσο του θέματος, όσο και των μορφών, εγείρει δυσκολίες, λόγω κακής διατήρησης. Ωστόσο σύμφωνα με τους ερευνητές σε μια μετόπη, βλέπουμε μια ανδρική γενειοφόρα μορφή με ασπίδα, πιθανόν τον θεό Άρη. Σε άλλη παρατηρούμε την θεά Αθηνά με την αιγίδα της, να μάχεται με έναν γυμνό γίγαντα. Στην 6η μετόπη υπάρχει ένα τέθριππο άρμα, ίσως κάποιου θεού. Ενώ σε άλλες μπορούμε να ταυτίσουμε την Άρτεμη, μια ανδρική μορφή (Απόλλωνα ή Ηρακλή) και έναν γίγαντα, που πιθανόν να κρατά κάποιον βράχο.
Όσον αφορά το συμβολικό περιεχόμενο των θεμάτων ολόκληρης της ζωφόρου, αυτό σχετίζεται με τους αγώνες των Ελλήνων εναντίων των Περσών, την τιμωρία αυτών από τους θεούς για την ύβρη που διέπραξαν, καταστρέφοντας τα ιερά τους και την επικράτηση της έννομης τάξης. Θέματα που βλέπουμε και σε άλλους ναούς, όπως και στον Παρθενώνα των Αθηνών. Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι συμβολίζει τους αγώνες του πολιτισμού (θεοί-Έλληνες) έναντι της βαρβαρότητας, που για τους Αρχαίους Έλληνες εκπροσωπούσαν οι Πέρσες (Γίγαντες, Κένταυροι). Άρα γίνετε φανερό πως μύθοι λειτουργούσαν ως συμβολισμοί ώστε να εκφραστούν ιστορικά γεγονότα.
Πολλοί είναι οι επισκέπτες σε αυτόν τον ναό από την αρχαιότητα έως σήμερα από απλό κόσμο μέχρι σπουδαία ιστορικά πρόσωπα. Μάλιστα αρκετοί στην πορεία της ιστορίας του, χάρασσαν το όνομά τους, πάνω στα μάρμαρα αυτού του ναού, κοιτώντας τον γαλάζιο μαγευτικό ορίζοντα του ελληνικού ουρανού και της υπέροχης θάλασσας. Ένας από αυτούς είναι ο διάσημος ποιητής και φιλέλληνας που έδωσε τη ζωή του για τη χώρας μας, ο Λόρδος Βύρωνας. Το όνομά του διακρίνεται, ακόμη και σήμερα, στη βορειοανατολική παραστάδα του πρόναου. Βέβαια δεν ήταν λίγοι και οι επισκέπτες που έδειξαν ίσως λίγο παραπάνω ζήλο και πήραν ως αναμνηστικό από το ναό, σπόνδυλους κιόνων αλλά και κομμάτια από άλλα τμήματά του, τα οποία βρίσκονται σήμερα, διασπαρμένα σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Ωστόσο η μαγεία και η ενέργεια που ασκεί αυτός ο ναός στους επισκέπτες του από την αρχαιότητα έως σήμερα, είναι κάτι που παραμένει στους αιώνες. Αν θέλεις τώρα και εσύ να νοιώσεις λίγη από αυτή την ενέργεια, δεν έχεις παρά να τον επισκεφθείς ο ίδιος. Μόνο αν περπατήσεις σε αυτά τα αρχαία χώματα και κοιτάξεις το τοπίο είναι δυνατόν να τη βιώσεις.
Του Γιώργου Χειμάρα (Αρχαιολόγος)
Βιβλιογραφία
Anon., 2016. Greek-CrossRoads. [Ηλεκτρονικό] Available at: http://www.greek-crossroads.gr/%CE%BD%CE%B1%CF%8C%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CF%8E%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B9%CE%BF/[Πρόσβαση 13 Φεβρουάριος 2023].
Anon., χ.χ. DISCOVER GREECE. [Ηλεκτρονικό] Available at: https://www.discovergreece.com/el/experiences/visit-magical-temple-poseidon-sounion[Πρόσβαση 14 Φεβρουάριος 2023].
Anon., χ.χ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ. [Ηλεκτρονικό] Available at: https://archaeologia.eie.gr/archaeologia/gr/02_DELTIA/Sanctuary_of_Poseidon.aspx[Πρόσβαση 13 Φεβρουάριος 2023].
CAMP, J. M., 2009. ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ. Αθήνα: ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ-ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ.Εικόνα 6. Υπογραφή Λόρδου Βύρωνα στο ναό Ποσειδώνα. Πηγή εικόνας: http://www.greek-crossroads.gr/%CE%BD%CE%B1%CF%8C%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CF%8E%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B9%CE%BF/
Ανδρίκου, Ε., χ.χ. ΟΔΥΣΣΕΥΣ. [Ηλεκτρονικό] Available at: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2390[Πρόσβαση 15 Φεβρουαρίου 2023].
.png)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.