Μάνος Χατζιδάκις: Οι προφητικές σκέψεις του 30 χρόνια μετά τον θάνατό του [Το χαμόγελο της Τζοκόντα]

Δεν μάς κληροδότησε μόνον σπουδαία έργα όπως το αριστουργηματικό «Χαμόγελο της Τζοκόντας» αλλά και μια σειρά από «προφητείες» οι οποίες επαληθεύονται, σταδιακά, μέσα στο χρόνο

     Μάνος Χατζηδάκις " Οταν ελευθερωθούμε..." 

Οταν ελευθερωθούμε από την δυναστεία των τεχνών και την δυστυχία των καλλιτεχνών.... Τα δικαιώματα του παραπάνω ακουστικού αποσπάσματος ανοίκουν στους νόμιμους κατόχους τους

Ο ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ

Σαν άρχισα τα «Σχόλια» στο Τρίτο το '78, δεν είχα αποσαφηνίσει μέσα μου ούτε το ύφος της γραφής τους, ούτε καλά-καλά τους στόχους μου.

Γνώριζα βέβαια πως θάπρεπε να ξεκινήσω απ' την πραγματικότητα του τόπου μας, αλλά όχι με τον τρόπο της «βραδυνής» και «μεσημβρινής» παραδημοσιογραφίας -τρόπος και είδος γραφής που απεχθάνομαι από νέος και περιφρονώ.

Σχόλιο με σχόλιο λοιπόν σχημάτιζα τον τρόπο, τη γραφή και το επίπεδο μέσα απ' το οποίο έβλεπα τον νεοελλαδικό κόσμο μας και επικοινωνούσα ολοένα με ένα . . . πλατύτερο κοινό ή καλλίτερα με ένα μεγαλύτερο κοινό, γιατί ποτέ είναι αλήθεια δεν υπήρξα κατάλληλος για το πλατύ κοινό.

Φυσικά επικοινωνούσα με όλους, εκτός από τους παραδημοσιογράφους και τον αρμόδιο υφυπουργό -ανίκανους, για μια οποιαδήποτε επικοινωνία.

Αυτοί όμως ενοχλήθηκαν πολύ σαν συνειδητοποίησαν το γεγονός ότι επιτυγχάνετο επικοινωνία χωρίς τη συμμετοχή τους, χωρίς τα δημοσιογραφικά ή τα πολιτικά οφέλη, έτσι κι η αντίδρασή τους ήταν άμεση -ενορχηστρωμένη λασπολογία, «αγανακτισμένοι ακροατές», μηνύσεις και ένας υφυπουργός πιεζόμενος από την Κοινή, κοινότατη Γνώμη.

Το Τρίτο σταμάτησε τη λειτουργία του, σταμάτησαν και τα «Σχόλια». Για μιαν ακόμη φορά η ποιητική συνείδηση και η έκφρασή της καταδιώχθηκε και εξαναγκάστηκε στη σιωπή.

Η έκδοση λοιπόν αυτών των «Σχολίων» ήταν επιβεβλημένη για να μην ξεχνάμε την αθλιότητα και τις οδυνηρές αλήθειες του καιρού μας και του τόπου μας.

Από Τα σχόλια του Τρίτου, εκδόσεις Εξάντας

https://tinyurl.com/4bbmpmsm

Στον πρόλογο του βιβλίου ο Χατζιδάκις εκφράζει τη θλίψη του για την κατάντια της σύγχρονης Ελλάδας. Καταλήγει χαρακτηριστικά:

Για μιαν ακόμη φορά η ποιητική συνείδηση και η έκφρασή της καταδιώχθηκε και εξαναγκάστηκε στη σιωπή. Η έκδοση λοιπόν αυτών των «Σχολίων» ήταν επιβεβλημένη για να μην ξεχνάμε την αθλιότητα και τις οδυνηρές αλήθειες του καιρού μας και του τόπου μας.

— Μάνος Χατζιδάκις, Αθήνα, 27 Νοεμβρίου 1980

--------------------------------------------------------------------------

Η ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι στο Ολυμπιακό Στάδιο στις 3/11/1989

Ο Μάνος Χατζιδάκις για το ΠΑ.ΣΟ.Κ και τους επικριτές της «Αυριανής» (1989) (ΣΠΑΝΙΟ ΗΧΗΤΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ) Η «πύρινη» ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι στη μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση της Νέας Δημοκρατίας το 1989.

Διαβάστε περισσότερα εδώ: http://www.ogdoo.gr/erevna/rakosyllek...

Η ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι στην προεκλογική συγκέντρωση της Νέας Δημοκρατίας στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας στις 3 Νοεμβρίου 1989, από τη ραδιοφωνική μετάδοση του ΑΝΤ1.

Μεταδίδουν ο Τέρενς Κουίκ και ο Θοδωρής Δρακάκης. =========================================================

Αναστασία Κουκά: protothema.gr/culture/article

Μάνος Χατζιδάκις: Οι προφητικές σκέψεις του 30 χρόνια μετά τον θάνατό του

Τριάντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που ο Μάνος Χατζιδάκις έφυγε, πέταξε ψηλά, στο άπειρο, στην «Οδό Ονείρων» των αθανάτων. Ιδιοφυής μελωδός, πρωτοπόρος καλλιτέχνης, αέναος οραματιστής, συμμετοχικός και ενσυνείδητος πολίτης άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του και συνεχίζει να δηλώνει μέχρι σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά το φευγιό του, δυναμικά παρών, μέσα από τις συγκλονιστικές μελωδίες του, τα διαχρονικά τραγούδια του, τη ρηξικέλευθη σκέψη του.

Γιατί ο Μάνος Χατζιδάκις δεν μάς κληροδότησε μόνον σπουδαία έργα όπως είναι το αριστουργηματικό «Χαμόγελο της Τζοκόντας» αλλά και μια σειρά από «προφητείες» οι οποίες επαληθεύονται, σταδιακά, μέσα στο χρόνο. Κορυφαία, ανάμεσά τους, εκείνη που προέβλεπε την άνθιση του νεοναζισμού, διερευνώντας σε βάθος τα αίτια του φαινομένου, τα φανερά και κρυφά πρόσωπά του, τις ανυπολόγιστες συνέπειές του και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να παλέψει μαζί τους και να βγει νικητής.

Το συγκλονιστικό κείμενό του για τον νεοναζισμό και τον εθνικισμό γράφτηκε τον Φεβρουάριο του 1993, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του και είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας έδωσε η Ορχήστρα των Χρωμάτων που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Έμελλε αυτή να ήταν η τελευταία συναυλία της επίγειας ζωής του. Και αυτό το κείμενο είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος να τον θυμηθούμε σήμερα, την εποχή που το «Τέρας», όπως ο ίδιος μοναδικά περιέγραψε την ακροδεξιά ρητορική, φουντώνει ξανά στην Ευρώπη απειλώντας την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Γιατί όπως με νόημα έλεγε «ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος»

Ολόκληρο το κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι
«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. 

Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. 

Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. 

Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. 

Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.

Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». 

Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.

Πρόσφατη περίπτωση ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτόν τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε τον φασισμό και τον νίκησε. 

Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε τον ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. 

Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.

Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. 

Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους.

(Κάτι σαν την ηθική των γερόντων χριστιανών. Το καλό και το κακό έξω από μας. Στον Χριστό και τον διάβολο. Κι ένας Θεός που συγχωρεί τις αδυναμίες μας, εφόσον κι όταν τον θυμηθούμε μες στην ανευθυνότητα του βίου μας. 

Επιδιώκοντας πάντα να εξασφαλίσουμε τη μετά θάνατον εξακολουθητική παρουσία μας. Αδυνατώντας να συλλάβουμε την έννοια της απουσίας μας. Το ότι μπορεί να υπάρχει ο κόσμος δίχως εμάς και δίχως τον Καντιώτη τον Φλωρίνης). 

Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. 

Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.

Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. 

Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα, άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους).

Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων. 

Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι’ αυτό και σταματώ. 

Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.

Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. 

Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους 

ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. 

Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. 

Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.

Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. 

Εκεί επιδρά και το μάρκετινγκ. 

Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. 

Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέρονται.

Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεα παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. 

Προσέξτε τον χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, την απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και τον στόχο για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα ‘ναι αργά για ν’ αντιδράσουμε. 

Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να ‘μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια, αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.

Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος».

Η σκληρή αλήθεια για τη μάχη Χατζιδάκι-Αυριανής (updated) .https://youtu.be/ZkGIh4gX05Q 

Ένα ηχητικό ντοκιμαντέρ του Άρη Δημοκίδη για τη συγκλονιστική διαμάχη του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη με τη δημοφιλέστατη εφημερίδα.

   

 Μπορείτε να ακούσετε το επεισόδιο και εδώ: 

https://www.lifo.gr/podcasts/wraia-pr...

--------------------------------------------------------

Η πρώτη, ελληνική εκτέλεση του ξακουστού

«Κεμάλ» των Μάνου Χατζιδάκι & Νίκου Γκάτσου

Μια μικρή αναφορά στο θρυλικό τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου, προς αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας

---------------------------------------------